ZORGPROGRAMMA PERINATALE GEESTELIJKE GEZONDHEID. Gilbert Lemmens Innovaties in de GGZ Gent 2017

Transcriptie

1 ZORGPROGRAMMA PERINATALE GEESTELIJKE GEZONDHEID Gilbert Lemmens Innovaties in de GGZ Gent 2017

2

3

4 Zorgprogramma perinatale geestelijke gezondheid?

5 Mentale stoornissen zijn meest voorkomende ziekten tijdens zwangerschap en postnatale periode 20% depressie (10%), angststoornissen (13%), PTSD (1-2%), eetstoornissen, stoornissen in gebruik van alcohol en middelen, persoonlijkheidsstoornissen (6%), EPA (postpartum psychose (1-2/1000 geboortes, schizofrenie, bipolaire stoornissen) bevallingen/jaar (Howard et al., Lancet, 2014; Jones et al. Lancet 2014)

6 Continuering of herval van bestaande mentale stoornis Begin van een nieuwe mentale stoornis (50% postpartum psychose) (Howard et al., Lancet, 2014; Jones et al. Lancet 2014)

7 Waarom is mentale gezondheid belangrijk?

8 Waarom is mentale gezondheid belangrijk? Zwangerschap beschermt niet tegen mentale stoornissen Verhoogd risico op herval bij stop profylactische medicatie Verhoogd risico op postpartum psychose Slechter QoL, welzijn, relaties Suicide is belangrijke oorzaak van maternele sterfte (1-5/ ) Hoge directe en indirecte economische kosten (Howard et al., Lancet, 2014; Jones et al. Lancet 2014, Stein et al, Lancet, 2014)

9 Associatie met negatieve foetale outcome (premature bevalling, laag geboortegewicht, ) moeilijkheden in ontwikkeling als infant, kind, adolescent (emotionele en gedragsproblemen, cognitieve ontwikkeling, ) moeilijkheden in moederkind interactie: onveilige hechting (Howard et al., Lancet, 2014; Jones et al. Lancet 2014, Stein et al, Lancet, 2014)

10 risico s zijn niet onvermijdelijk effect sizes eerder matig tot klein socio-economische klimaat = belangrijke moderator

11 MAAR Slechts 20% van depressieve zwangere vrouwen krijgen gepaste behandeling Drempels: stigma, tijdsgebrek, gebrek aan training bij hulpverleners, tegenstrijdige informatie over behandeling (AD) (Vigod et al. BMJ, 2016; Bauer Psychol.Med 2015)

12 Ghent Collaborative Perinatal Mental Health Care Project (GCPMHCP) 2013 Verloskunde, Neonatologie, Pediatrie, Moeder-Baby eenheid, (Kinder)Psychiatrie 2017 (29 pers) + vroedvrouwen, dienst psychologie, sociale dienst, kind en gezin, HA en wijkgezondheidcentra,.

13 2015

14 1 juli 2016 Rita Van Damme Dr. An-Sofie Van Parys

15 Doelstellingen van het perinataal zorgproject Betere detectie van perinatale psychiatrische stoornissen Screening van psychiatrische stoornissen: getrapt screeningsprotocol Sensibilisering van hulpverleners Ontwikkeling van een regionaal perinataal GGZ zorgpad Van voor ZW tot één jaar na bevalling Advies, diagnose, behandeling Ambulant, dagbehandeling, residentieel, outreachend

16 To screen or not to screen? Hoog prevalentie van aandoening Goede screeningsinstrumenten: sensitiviteit, specificiteit, aanvaardbaar Goed behandelbare stoornis met betere uitkomst voor moeder en kind Voldoende mogelijkheden voor assessment en behandeling

17 To screen or not to screen? Gebrek aan goed uitgevoerde RCT s Geen eenduidige richtlijnen rond screenen (hoe, wat, wanneer, wie,..? Screening zonder behandelaanbod is schadelijk. Gevaar vals-positieven tgv lage specificiteit Onduidelijkheid over kosteneffectiviteit (assessment,.) Potentiële gevaar voor stigmatisatie (schrik voor plaatsing van kinderen,.) Universeel screenen vs case-finding (enkel hoogrisicogroep screenen)

18 ja SI risicotaxatie gynaecoloog acute suïcidaliteit dringend liaison consult/spoedpsychiatrie + EDS >= 13 zonder SI EDS geen SI assessment huisarts/ psycholoog/ psychiater telefonisch contact, vroedvrouw neen + Behandeling: - ambulant (antenataal, UZ) - dagtherapie (antenataal, UZ) - residentiëel (antenaal, AS, UZ) - outreachment (postnataal, St. Camillus) - residentiële opname MBU, (postnataal, St Camillus) Whooley >= 1 EDS EDS <10 geen SI usual care GAD 2 >=2 EDS - 3A >5 GAD 7 GAD <9 GAD GAD usual care telefonisch contact, vroedvrouw assessment huisarts/ psycholoog/ psychiater +

19 Heeft u gedurende de voorbije maand vaak last gehad van neerslachtigheid, een depressief of SI hopeloos gevoel? risicotaxatie gynaecoloog ja acute suïcidaliteit dringend liaison consult/spoedpsychiatrie + assessment Heeft u gedurende EDS de laatste huisarts/ maand minder >= 13 psycholoog/ plezier of interesse zonder in SI wat u doet? psychiater EDS geen SI telefonisch contact, vroedvrouw neen + Behandeling: - ambulant (antenataal, UZ) - dagtherapie (antenataal, UZ) - residentiëel (antenaal, AS, UZ) - outreachment (postnataal, St. Camillus) - residentiële opname MBU, (postnataal, St Camillus) Whooley >= 1 EDS EDS <10 geen SI usual care GAD 2 >=2 Bent u EDS in - 3A de voorbije maand GAD niet 7 in staat geweest >5 om te stoppen met piekeren of om controle te krijgen over het piekeren? GAD <9 usual care GAD Heeft u zich in de voorbije maand (vaak) zenuwachtig, ongemakkelijk of gespannen gevoeld? telefonisch contact, vroedvrouw GAD assessment huisarts/ psycholoog/ psychiater +

20

21 ja SI risicotaxatie gynaecoloog acute suïcidaliteit dringend liaison consult/spoedpsychiatrie + EDS >= 13 zonder SI EDS geen SI assessment huisarts/ psycholoog/ psychiater telefonisch contact, vroedvrouw neen + Behandeling: - ambulant (antenataal, UZ) - dagtherapie (antenataal, UZ) - residentiëel (antenaal, AS, UZ) - outreachment (postnataal, St. Camillus) - residentiële opname MBU, (postnataal, St Camillus) Whooley >= 1 EDS EDS <10 geen SI usual care GAD 2 >=2 EDS - 3A >5 GAD 7 GAD <9 GAD GAD usual care telefonisch contact, vroedvrouw assessment huisarts/ psycholoog/ psychiater +

22 ANTENATAAL huisarts liaison/ spoedpsy sociale dienst gynaecoloog vroedvrouw kwetsbare groepen risicofactoren dringend consult bij SI risicotaxatie bij SI screening: Whooley, GAD2, EDS, GAD7, risicotaxatie bij +SI assessment : EDS en/of GAD vragen naar welbevinden behandeling: ambulant, dagtherapie, residentieel UZ Gent INFORMEREN HUISARTS 6 à 8 weken 20 weken 24 weken 6 weken POSTNATAAL vroedvrouw gynaecoloog liaison/ spoedpsy St Camillus huisarts screening: Whooley, GAD2, EDS, GAD7, risicotaxatie bij +SI risicotaxatie bij SI dringend consult bij SI telefonisch contact bij afwezigheid en risicofactoren assessment behandeling: outreachment MBU St Camillus INFORMEREN HUISARTS

23 Aandacht voor risicofactoren bij anamnese Lage socieconomische toestand (huisvesting, financiële situatie, ) Weinig sociale steun en partner Huiselijk geweld, partnerrelatieproblemen Psychische/psychiatrische klachten in voorgeschiedenis of tijdens ZW Middelenmisbruik Life events Migrantenstatus

24

25 Prenatale gespecialiseerde GGZ Perinatale centrum UZ Gent (advies, assessment en behandeling) Ambulante raadpleging (+ vrije perinatale consultatie) Consult aan somatische bed via liaisonpsychiatrie team Crisisinterventie aan huis via MCT Residentiële of dagbehandeling Multidisciplinaire perinatale raadpleging (verloskundige, vroedvrouw, psycholoog, psychiater,.)?

26 Postnatale gespecialiseerde GGZ 1. Ambulante en outreachende module (10 plaatsen outreach): a. ambulante sessies aan huis (2u, maximale frequentie 2/week) b. ambulante sessies in het Centrum (tweewekelijks consult psychiater, sessies uit residentieel programma) 2. Module dagbehandeling (2 plaatsen): dagprogramma van 9-17u 3. Residentiële module (6 plaatsen): opname programma.

27 Conclusie 1. Perinatale mentale stoornissen vormen een belangrijk en prevalent gezondheidsprobleem 2. Perinatale mentale stoornissen zijn goed detecteerbaar en behandelbaar 3. Perinatale GGZ wordt best in zorgnetwerken georganiseerd

28 Gilbert Lemmens UNIVERSITAIRE DIENST PSYCHIATRIE, UZ GENT VAKGROEP PSYCHIATRIE, UGENT