Integraal samenwerken om de behandelingskloof te bestrijden

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Integraal samenwerken om de behandelingskloof te bestrijden"

Gijs Smets
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Integraal samenwerken om de behandelingskloof te bestrijden Preventie van uithuiszetting als succesvolle interventie Prof. dr. Koen Hermans

2 Opbouw presentatie Vertrekpunt: treatment gap in de GGZ in Vlaanderen Cijfers over niet-vervulde zorgbehoefte Verklaringen Aanpak: sleutelmomenten Dreigende uithuiszetting als sleutelmoment Sleutelfactoren van interventies om uithuiszetting te vermijden 2

3 Treatment gap of behandelingskloof Omschreven door WHO als: De discrepantie tussen de werkelijke prevalentiegraad van het aantal personen met een GGZ-problematiek en het aantal personen dat hiervoor de juiste behandeling krijgt (Thornicroft & Tansella, 2013) 3

4 Behandelingskloof: drie niveaus 1. Tussen landen met lage en middelhoge inkomsten en landen met hoge inkomsten 2. Tussen de behandeling van fysieke en psychische aandoeningen 3. Tussen en binnen regio s in eenzelfde land Zwakkere socio-economische buurten en regio s in sterk ontwikkelde landen Bron: Stephanie Vanclooster, Joke Vanderhaegen, Ronny Bruffaerts, Koen Hermans, Chantal Van Audenhove (2013), Inschatting van de behoefte aan geestelijke gezondheidszorg. Leuven: SWVG 4

5 Onvervulde zorgbehoefte in Vlaanderen Vlaams luik van de European Study of the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD), N=1.661 Dataverzameling in Populatiegebaseerde gestructureerde interviews Composite international diagnostic interview (CIDI-3.0) Bron: Stephanie Vanclooster, Joke Vanderhaegen, Ronny Bruffaerts, Koen Hermans, Chantal Van Audenhove (2013), Inschatting van de behoefte aan geestelijke gezondheidszorg. Leuven: SWVG

6 Tabel 1. Prevalentie van stoornissen

7 Ingevulde en niet-ingevulde zorgbehoefte

8 Ingevulde en niet-ingevulde zorgbehoefte

9 Ingevulde en niet-ingevulde zorgbehoefte

10 Ingevulde en niet-ingevulde zorgbehoefte

11 Unmet need voor één stoornis, per studiegebied

12 Drie niveaus van unmet needs (Thornicroft, 2011) 1. Het volledig ontbreken van een psychiatrische behandeling bv. 2/3 personen met psychische problematiek krijgt geen behandeling 2. De behandeling is niet in verhouding tot de noden/zorgbehoeften bv. Gemiddeld complexere zorgbehoefte bij migranten of daken thuislozen 3. Gepaste psychiatrische zorg voor één problematiek, echter het ontbreken van zorg voor comorbide stoornissen bv. Comorbiditeit met een alcohol- of middelenverslaving

13 Signalen vanuit eerstelijnswelzijnswerk in grootstedelijke context Overvraging van eerstelijnsdiensten laatstelijnscliënten Cliënten die moeilijk de weg vinden naar achterliggend aanbod of die door meer specialistisch aanbod onvoldoende geholpen worden Huisvesting of administratieve vragen als vertrekpunt, maar achterliggende multi-problematiek Belangrijk aandeel niet-nederlandstaligen Ondanks groot aanbod wachtlijsten Gedeelde verantwoordelijkheid blijft uitdaging Bron: Meys, E., K. Hermans(2013), De organisatie van het eerstelijnswelzijnswerk in de grootstedelijke context. Leuven: Steunpunt WVG Bron: Vermeulen, B., K. Hermans (2013) Nulmeting handicap. Leuven: SWVG 13

15 Van de behandelingskloof naar sociale kwetsbaarheid: Centraal concept Openbare GGZ Nederland Specifieke populatie die niet beschikt over voldoende hulpbronnen om op eigen kracht bepaalde moeilijkheden of tegenslagen te overwinnen en het leven op de gewenste manier vorm te geven (RMO, 2001; Wolf, 2002) sociale kwetsbaarheid Meerdere problemen tegelijk Krijgen niet nodige zorg (perspectief hulpverlener) Stellen zelf geen hulpvraag (wel omstaanders) Samenhang met factoren op diverse niveaus Specifieke deelgroep: personen met ernstige en langdurige psychische problemen 15

16 Sociale kwetsbaarheid Dynamisch proces Periodes van verbetering (grotere zelfstandigheid) en periodes van verslechtering Wat zijn kritische triggers van verslechtering? Identificatie van triggers laat toe om preventief beleid te voeren en proces van verslechtering af te remmen of om te buigen 16

17 Triggers om preventief beleid te voeren Groepen die gebruik maken van zorg/ondersteuning maar waar risico op verslechtering is of die niet gepaste ondersteuning krijgen: 1. Jongvolwassenen tussen jeugdhulp en volwassenenhulp 2. Instellingsverlaters (met inbegrip van gevangenissen) 3. OCMW-cliënten met (al dan niet gediagnosticeerde psychiatrische) problematiek 4. Personen die gebruik maken van laagdrempelige inloopcentra of nachtopvang 5. Personen die buurthuizen bezoeken 6. Mensen die dreigen uit huis te worden gezet 7. Op straat en in de stations verblijvende, kwetsbare, zieke en vereenzaamde mensen Bron: Meys, E., K. Hermans, C. Van Audenhove (2015), Geestelijke gezondheidszorg en uitsluiting. Rapport KBS-project. Leuven: LUCAS 17

18 Dreigende uithuiszetting als trigger Aantal vorderingen tot uithuiszetting: 599 uithuiszettingen in 179/308 OCMW s gedurende twee weken in januari 2014 Op jaarbasis obv 60% OCMW s: vorderingen Profiel: 50% in 13 centrumsteden 8/10 uithuiszettingen in private huurmarkt 9/10 aanleiding = huurachterstal 57% OCMW s niet op hoogte van verdere vervolg 26% gezinnen met kinderen Bron: Meys, E., K. Hermans (2014), Nulmeting daken thuisloosheid. Leuven: SWVG

19 Preventieve woonbegeleiding als effectieve interventie om dakloosheid te voorkomen Buitenlands onderzoek : OECD (2015) Voorkomen van dakloosheid is tot 7 keer goedkoper dan opvang van dakloze Holl et al (2015): systematische review Beperkt effectonderzoek naar het voorkomen van dakloosheid schuldhulpverlening en juridische hulp zijn ingrediënten van effectieve aanpak Bogman & Van Summeren (2010): Kost van een woonbegeleidingstraject : Kost van uithuiszetting : voor woningcorporatie Opvang en begeleidingskosten van een dakloze persoon gedurende een jaar :

20 Binnenlands onderzoek naar preventieve woonbegeleiding Steunpunt Algemeen Welzijnswerk: 71 % van uithuiszettingen wordt vermeden door woonbegeleiding Bij 2/3 sprake van persoonlijke en/of psychische problemen Van Compernolle (2016) CAW Oost-Vlaanderen voorkomt 84 % van de uithuiszettingen via woonbegeleiding Moeizamer bij psychiatrische problematiek en/of verslavingsproblematiek 20

21 Preventieve woonbegeleiding Samenwerking tussen welzijns- en woonactoren Geënt op bemoeizorg en aanklampend werken Op korte termijn vertrouwensrelatie opbouwen Op pad gaan (samen doen ipv samen bespreken) Integrale aanpak: oog voor alle levensdomeinen Generalistisch en specialistisch indien nodig Vereist samenwerking woonactoren, welzijnsactoren en GGZactoren Samenwerking neemt toe, maar blijft uitdaging (Meeus et al, 2014) 21

22 Meer algemeen: kruisen van expertises Hoe klassieke spanning tussen medisch model en sociaal model overbruggen? Herstel als verbindend paradigma met drie doelen: Behandeling van symptomen Herstel van het sociaal functioneren Herstel van de persoonlijke identiteit Samenwerking is geen wonderoplossing, maar wel noodzakelijke voorwaarde om integraal samen te werken in functie van wat de persoon zelf belangrijk vindt 22

23 Succesfactoren van intersectorale samenwerking Definiëren van gemeenschappelijke doelen Expliciteren waaruit eigen bijdrage aan doelen bestaat Gelijkwaardigheid tussen partners en disciplines Aanspreekfiguur (netwerkcoördinator) met mandaat Duidelijke afspraken en communicatie Wederzijds vertrouwen (in mekaars expertise) 23

Vergelijkbare documenten

De aanpak van dak- en thuisloosheid. Intersectoraal, woongericht en aanklampend. Prof. dr. Koen Hermans

De aanpak van daken thuisloosheid Intersectoraal, woongericht en aanklampend Prof. dr. Koen Hermans 2 Dak- en thuisloosheid in Europa: alarmerende cijfers in 2016 Dakloosheid definiëren ahv ETHOS (t)huis