Juridische aspecten van elektronische gegevensuitwisseling binnen en buiten ziekenhuizen, WZC, GGZ... (intramurale zorg) An Vijverman

Transcriptie

1 Juridische aspecten van elektronische gegevensuitwisseling binnen en buiten ziekenhuizen, WZC, GGZ... (intramurale zorg) An Vijverman Advocaat-partner DEWALLENS & PARTNERS EMD-EPD, een geweldige uitdaging!, Symposium georganiseerd door de Provinciale Raad van Antwerpen van de Orde der Artsen UA, Campus Groenenborger, Antwerpen 19 maart 2016

2 Overzicht I. Mogelijke gegevensuitwisselingen tussen zorgverleners intramurale zorg II. III. IV. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners Therapeutische relatie Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen?

3 I. Mogelijke gegevensuitwisselingen tussen zorgverleners intramurale zorg intramuraal tussen zorgverleners onderling binnen instelling (artsen, paramedici, verpleegkundigen, enz) extramuraal van binnen instelling naar buiten instelling (huisarts, doorverwijzende arts, collega in ander ziekenhuis) extramuraal van buiten instelling (huisarts, doorverwijzende arts, collega in ander ziekenhuis) naar binnen instelling

4 Overzicht I. Mogelijke gegevensuitwisselingen tussen zorgverleners intramurale zorg II. III. IV. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners Therapeutische relatie Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen?

5 II. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners In principe: bekendmakingsverbod: - beroepsgeheim (artikel 458 Strafwetboek): Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met een geldboete van honderd tot vijfhonderd euro. cf. artikel 55 e.v. Code van Geneeskundige Plichtenleer - art. 7, 1 Privacywet: verbod om gezondheidsgegevens te verwerken

6 II. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners MAAR: doorgifte tussen zorgverleners kan wel in volgende gevallen: OF - therapeutische relatie cf. art. 7, 2, j) Privacywet ( verwerking is noodzakelijk voor doeleinden van preventieve geneeskunde of medische diagnose, het verstrekken van zorg of behandelingen aan de betrokkene of een verwant [ ] en de gegevens worden verwerkt onder toezicht van een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg ) gedeeld beroepsgeheim indien therapeutische relatie: geen toestemming patiënt vereist OPM: ehealth: toestemming patiënt wél vereist voor opname in verwijzingsrepertorium - schriftelijke toestemming patiënt cf. art. 7, 2, a) Privacywet

7 II. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners = 2 vormen van wettelijke toelating ( verplichting ) in de zin van artikel 458 Strafwetboek = toegelaten uitzonderingen op bekendmakingsverbod uit artikel 458 Strafwetboek voorwaarde: overige voorwaarden Privacywet worden ook nageleefd: betrokkene (patiënt) wordt geïnformeerd omtrent doorgifte; doorgifte gezondheidsgegevens enkel naar beroepsbeoefenaar gezondheidszorg; doorgifte ook gedekt door aangifte Privacycommissie

8 Overzicht I. Mogelijke gegevensuitwisselingen tussen zorgverleners intramurale zorg II. III. IV. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners Therapeutische relatie Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen?

9 III. Therapeutische relatie A. Therapeutische relatie op instellingsniveau Cf. Beheerscomité ehealthplatform + Sectoraal Comité Soc Zek. en Gezondheid: - gewone inschrijvingsprocedure; of - lezen van eid patiënt + toegang beperkt in de tijd: 3 maanden indien hospitalisatie of ambulant 1 maand indien via spoed of MUG-dienst + hernieuwbaar na ieder nieuw contact

10 III. Therapeutische relatie B. Therapeutische relatie op individueel niveau in ziekenhuis (individuele zorgverlener-patiënt): gebruikers- en toegangsbeheer uit te werken door instelling zelf: - meestal bij inschrijving patiënt: op naam van een bepaalde arts of dienst alle artsen van zelfde dienst: therapeutische relatie - ook verpleegkundigen en andere zorgverleners: meestal therapeutische relatie tav alle patiënten binnen de dienst

11 III. Therapeutische relatie - maar de facto : alle artsen ziekenhuis meestal toegang tot alle dossiers opm: geldt meestal énkel voor artsen (niet andere zorgverleners) wel: inbouwen veiligheid & controle = cruciaal: ofwel voorafgaandelijke motivering door arts indien systeem intern geen therapeutische relatie herkent tussen arts en patiënt (= overruling) + controle nadien van opgegeven motivering (via audit trails) ofwel geen voorafgaande motivering, maar enkel reactieve controle nadien van de rechtmatigheid van de toegang (via logging van toegangen: audit trails)

12 III. Therapeutische relatie - controle loggings/audit trails + sanctionering = cruciaal zoniet: systeem niet werkbaar + onvoldoende bescherming privacy mogelijke sancties: ontslag, afzetting (om dringende reden) vb: * Rechtbank Den Haag 2 juni 2010: rechtmatig ontslag om dringende reden secretaresse die EPD patiënt voor zuivere privédoeleinden had ingezien * UZ Leuven: ontslag werknemer die in 2008 onrechtmatig EPD Yves Leterme had ingezien probleem: loggings niet altijd systematisch gecontroleerd (vaak enkel in gevoelige dossiers van bvb VIPS of enkel op basis van een klacht of vermoeden van onrechtmatige toegang)

13 III. Therapeutische relatie suggestie voor adequate controle loggings: pop-up met laatste 100 (of minder) laatste overrulings of loggings op scherm behandelende arts bij openen EPD voordelen: nadelen: * overzichtelijk voor behandelende arts * 100 (of minder) = overzienbaar aantal * behandelende arts = best geplaatst om rechtmatigheid toegang andere zorgverleners in te schatten * veiligheid = afhankelijk van bereidheid behandelende arts om effectief pop-ups op te volgen * = bijkomende verantwoordelijkheid (+ risico op aansprakelijkheid) behandelende arts indien geen actie tav onrechtmatige toegang

14 III. Therapeutische relatie C. Therapeutische relatie bij doorgifte naar zorgverlener buiten ziekenhuis/instelling (huisarts, specialist in andere instelling) - doorgifte naar arts in andere instelling: therapeutische relatie met instelling (cf.hoger) therapeutische relatie met zorgverlener: opgave naam behandelend specialist door patiënt, afgifte verwijsbrief door patiënt, inschrijving patiënt in dienst in ander ziekenhuis, etc. = indicaties van therapeutische relatie voorwaarde: patiënt over doorgifte informeren zoniet: toestemming patiënt!

15 - doorgifte naar huisarts: III. Therapeutische relatie de facto: meestal wordt toestemming patiënt gevraagd nochtans: niet nodig indien therapeutische relatie (cf. opgave naam behandelend huisarts door patiënt, afgifte verwijsbrief, etc.) voorwaarde: patiënt informeren over doorgifte naar huisarts maar: quid wijziging huisarts? Of quid indien patiënt bij bepaalde consultatie toch niet akkoord gaat met doorgifte gegevens naar huisarts (ondanks therapeutische relatie)? suggestie: toch elke keer toestemming patiënt vragen om gezondheidsgegevens door te geven naar door de patiënt opgegeven huisarts minstens bij elke opname, inschrijving of consultatie patiënt: expliciete bevestiging dat eerder opgegeven huisarts nog steeds behandelend huisarts is (+ meedelen dat gegevens worden doorgegeven)

16 Overzicht I. Mogelijke gegevensuitwisselingen tussen zorgverleners intramurale zorg II. III. IV. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners Therapeutische relatie Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen?

17 IV. Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie A. Vraag is vaak begrijpelijk - vb: patiënt is zelf ook werkzaam in instelling, kennis patiënt is werkzaam in ziekenhuis, etcetera bescherming privacy = des te gevoeliger - cf: hubs en metahub: patiënt kan er ook aangeven dat bepaalde individuele zorgverleners zijn EPD via hubs/metahub niet mogen inzien

18 IV. Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie B. Houding ziekenhuizen - ofwel resolute weigering om toegang te beperken (alle patiënten gelijk behandelen en privacy voor iedereen even goed beschermen) patiënten uitgebreid informeren over bescherming privacy in ziekenhuis (toelichten toegangsbeheer, toegepaste controles en sancties) = belangrijk! vragen tot beperking toegang reduceren! - ofwel bereidheid om toegang te beperken (zeker bij patiënten werkzaam in ziekenhuis) via strikter beveiligings- en controlesysteem tav bepaalde zorgverleners (cf. systeem voor VIPS) EPD enkel toegankelijk voor nominatief opgegeven zorgverlener(s) of voor zorgverleners van 1 dienst risico: noodgevallen

19 IV. Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie C. Mogelijke tussenoplossing voor noodgevallen Bij verzoek patiënt tot beperking toegang: - alle zorgverleners kùnnen in theorie toegang hebben tot EPD (= veiliger!) - maar uitgesloten zorgverleners: waarschuwing bij elke poging tot toegang: enkel toegang in noodgevallen + na toestemming patiënt (voor zover mogelijk) - voorwaarde: patiënt wordt voorafgaandelijk en duidelijk geïnformeerd over deze tussenoplossing

20 Overzicht I. Mogelijke gegevensuitwisselingen tussen zorgverleners intramurale zorg II. III. IV. Wettelijk kader voor uitwisseling gezondheidsgegevens tussen zorgverleners Therapeutische relatie Verzet patiënt tegen gegevensuitwisseling naar zorgverlener met therapeutische relatie V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen?

21 V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen? NIET via social media, msn, gewoon adres (hotmail, gmail, enz) reden: Artikel 16, 4 Privacywet : Om de veiligheid van de persoonsgegevens te waarborgen moeten de verantwoordelijke voor de verwerking (of zijn vertegenwoordiger in België) en de verwerker gepaste technische en organisatorische maatregelen nodig voor de bescherming vd persoonsgegevens tegen toevallige of ongeoorloofde vernietiging ( ). Deze maatregelen moeten een passend beveiligingsniveau verzekeren, rekening houdend met de stand vd techniek terzake en de kosten voor het toepassen vd maatregelen en, met de aard vd te beveiligen gegevens en de potentiële risico s. Social media, msn, onvoldoende beveiligd (gemakkelijke toegang door onbevoegden, risico op onderscheppen gegevens, risico verzending naar verkeerde ontvanger )

22 V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen? WEL via systemen als: EPD-applicatie binnen ziekenhuis cf. e-gezondheidsplan 2019: AP2: elk ziekenhuis geïntegreerd EPD tegen eind 2018 AP 6: definiëren en vastleggen structuur EPD s voor alle zorgen welzijnsberoepen (31/12/2016) AP 9: incentives voor ICT-ondersteuning voor ziekenhuizen, psychiatrische en andere instellingen (vanaf 2016) Medimail, Hector (beveiligde mailingsystemen voor verslagen en protocollen) Mona en Lisa (internettoepassingen opgezet door ziekenhuis waarmee huisarts (met paswoord en token) toegang heeft tot gevalideerde documenten in EPD) Nexuz-health (internettoepassing opgezet door ziekenhuis waarmee artsen uit andere ziekenhuizen/privé-praktijken (met paswoord en token) toegang krijgen tot (delen van) EPD

23 V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen? Verwijzingsrepertorium = index van gezondheidsgegevens van patiënten binnen en buiten ziekenhuizen en andere instellingen volgende systemen reeds verbonden met verwijzingsrepertorium: * Hubs- en Metahubsysteem * Vitalink (digitaal platform Vlaamse overheid) * Gedeeld Farmaceutisch dossier (GFD) * Intermed (digitaal platform Waalse overheid) * Brusafe (digitaal platform Brussels Hoofdstedelijk Gewest) Hubs en Metahub = ehealth-applicatie waarmee zorgverlener EPD v patiënt bij andere zorgverleners kan inzien * na aansluiting zorgverlener bij hub (= lokaal en regionaal uitwisselingssysteem van gezondheidsgegevens alle hubs zijn verbonden met elkaar via Metahub) * na inloggen zorgverlener via eid; en * na verificatie therapeutische relatie (via bvb statuut huisartsbeheerder AMD, lezen van eid patiënt) + schriftelijke toestemming patiënt voor opname in Hub

24 V. Hoe veilig elektronisch gezondheidsgegevens uitwisselen? cf. e-gezondheidsplan 2019: AP 5: vanaf 1/1/2016: algemene en universitaire ziekenhuizen patiënt bij opname informeren over mogelijkheid van uitwisselen gezondheidsgegevens tussen zorgverleners + verlenen geïnformeerde toestemming + vanaf 1/1/2017: minstens 50% van alle raadplegingsverslagen, ontslagbrieven, operatieverslagen en RX-protocols van patiënten toegankelijk via Hubs en Metahubsysteem AP 7: vanaf 1/1/2016: koppeling psychiatrische ziekenhuizen aan Hubs & Metahubsysteem + in de loop van 2016: ook projecten voor gegevensdeling met WZCsector (Vlaanderen/Wallonië/Duitstalige Gemeenschap)

25 Besluit - gegevensuitwisseling intramuraal: via EPD (e-gezondheid 2019!) uitwisseling gezondheidsgegevens is mogelijk tussen zorgverleners mits het bestaan van een therapeutische relatie (+ informatie patiënt) toestemming enkel vereist indien er geen therapeutische relatie is - gegevensuitwisseling naar en vanuit instelling: Hubs & Metahub, verwijzingsrepertorium, beveiligde mailsystemen (e-gezondheid 2019!): ook therapeutische relatie vereist voor elke individuele doorgifte (zoniet: toestemming) Hubs/Metahub: wel toestemming patiënt vereist voor opname in Hub/Metahub (met mogelijkheid om zorgverleners uit te sluiten/toestemming in te trekken)

26 Ik dank U voor Uw aandacht! Nog vragen?