Wijkmonitor Heerhugowaard September 2011

Transcriptie

1 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 September 2011

2 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr Rapportnummer Datum September 2011 Opdrachtgever Gemeente Heerhugowaard Postbus AJ HEERHUGOWAARD Auteurs Tijmen Siermann, MSc Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

3 Inhoudsopgave pag. Samenvatting I 1. Inleiding Achtergrond en doel Onderzoeksaanpak Leeswijzer 5 2. Algemeen profiel wijken Inleiding Bevolking Woningvoorraad en woningbezetting Leefbaarheid Inleiding Fysieke voorzieningen Sociale voorzieningen Leefbaarheid aan de hand van GSB-indicatoren Leefbarometer Problemen in de wijk Overlast door grondwater Veiligheidsbeleving Inleiding Onveiligheidsgevoelens Sociale en maatschappelijke participatie Inleiding Oordeel woonwijk Binding woonwijk Betrokkenheid woonbuurt Vrije tijdsbesteding Contacten in de buurt Eenzaamheid Maatschappelijke participatie 48

4 6. Verkeer en vervoer Inleiding Vervoermiddelengebruik Openbaar vervoer Verkeersveiligheid Overige verkeersaspecten Afvalbrengdepot Heerhugowaard Inleiding Bekendheid en gebruik Zelfredzaamheid Inleiding Kans op crisissituaties Zelfredzaamheid 63 Bijlage 1. Vragenlijst 66 Bijlage 2. Tevredenheid aanwezigheid fysieke voorzieningen (V3) 77 Bijlage 3. Tevredenheid onderhoud fysieke voorzieningen (V4) 78 Bijlage 4. Tevredenheid sociale voorzieningen (V17) 79 Bijlage 5. Tevredenheid openingstijden (V19) 80 Bijlage 6. Contact buurtbewoners (V20) 81 Bijlage 7. Vervoermiddelengebruik (V25) 82 Bijlage 8. Tevredenheid verkeersaspecten (V29) 83 Bijlage 9. Problemen in de wijk (V40) 84

5 Samenvatting

6 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Samenvatting Achtergronden en doel Wijkmonitor De Wijkmonitor van de gemeente Heerhugowaard biedt inzicht in de ontwikkeling van de leefbaarheid, veiligheid en sociale structuur van de Heerhugowaardse wijken. Na eerdere metingen in 2005, 2007 en 2009, is de vierde meting in 2011 uitgevoerd. Voor de Wijkmonitor 2011 is gebruik gemaakt van twee gegevensbronnen. In de eerste plaats is een analyse gemaakt van statistische informatie over de bevolking. Verder is in juni 2011 een enquête uitgevoerd onder ruim inwoners van de gemeente. Tezamen geven de analyse van de bevolkingsgegevens en de enquête een beeld van de ontwikkeling van de wijk en de subjectieve beleving van onder meer de veiligheid en leefbaarheid door de wijkbewoners. Voorzieningen in de wijk De inwoners van Heerhugowaard beoordelen de voorzieningen in hun wijk met een 7,1. Dit is een lichte toename ten opzichte van 2009, met name veroorzaakt door de verbeterde beoordeling in de Noord en de Stad van de Zon. De Schilderswijk en Oostertocht laten een licht dalende trend zien. Waardering onderhoud en aanwezigheid fysieke voorzieningen toegenomen De tevredenheid over fysieke voorzieningen, zoals openbare verlichting, straatmeubilair, wandel- en fietsroutes en parkeergelegenheid, is toegenomen. De grootste verbetering is zichtbaar bij de losloopgebieden voor honden. De inwoners beoordelen de aanwezigheid en het onderhoud van de fysieke voorzieningen beter dan in Dit geldt met name voor de Stad van de Zon en de Edelstenenwijk. De Schilderswijk en Schrijverswijk laten een kleine afname in de waardering zien. De speelplaatsen, openbare verlichting en verkeersdrempels zijn de meest genoemde onderwerpen waarbij de inwoners verbeterpunten aandragen. De meerderheid wil meer speelplaatsen en betere verlichting. Over verkeersdrempels verschillen de meningen. Een deel van de inwoners ergert zich aan de hoeveelheid drempels, terwijl anderen juist graag verkeersremmende objecten in de straat wil hebben om de veiligheid te verbeteren. Toename waardering medische voorzieningen; openingstijden huisarts verbeterpunt De tevredenheid over sociale voorzieningen in de eigen wijk, zoals winkels, scholen, en sportvoorzieningen, is stabiel gebleven. De medische voorzieningen en de winkels worden beter beoordeeld dan Er is een afname van de tevredenheid over de basisscholen. Er is eveneens gevraagd naar het belang van de verschillende sociale voorzieningen. Men blijkt met name veel waarde te hechten aan de nabijheid van winkels, medische voorzieningen en basisscholen. Het belang van uitgaansvoorzieningen en welzijnsvoorzieningen is relatief laag. Daarnaast is de waardering voor de openingstijden van enkele voorzieningen gepeild. Men beoordeelt de openingstijden van winkels voor dagelijkse boodschappen zeer goed. Met name de openingstijden van de huisarts worden lager gewaardeerd. I

7 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Leefbaarheid in de wijk Woning, woonomgeving en leefbaarheid scoren ruime voldoendes De inwoners van Heerhugowaard geven gemiddeld het hoogste rapportcijfer voor hun eigen woning (7,9). De woonomgeving en leefbaarheid beoordeelt men beiden met een 7,4. De leefbaarheid is vooral verbeterd in de Edelstenenwijk en de Stad van de Zon. De Schrijverswijk en de Heemradenwijk hebben een licht negatieve ontwikkeling. Meer dan één op de vijf inwoners van Heerhugowaard is van mening dat het afgelopen jaar de woonbuurt verbeterd is. De vooruitgang van de wijk schrijft men toe aan een verbetering van het gemeentelijke onderhoud, de herinrichting van sommige delen van de gemeente, een toename van het aantal parkeerplaatsen en de verbetering van de openbare verlichting. Voornamelijk in de Stad van de Zon, de Planetenwijk, de Edelstenenwijk en de Rivierenwijk is men overwegend positief. Eén op de zes is van mening dat de woonbuurt er juist op achteruit is gegaan. Redenen hiervoor zijn het groenonderhoud, de parkeergelegenheid en verschillende vormen van overlast. Vooral bewoners van de Molenwijk, de Schrijverswijk en de Heemradenwijk zien een achteruitgang van de wijk. Grootste problemen in de wijk blijven snelheidsovertredingen, hondenpoep en parkeeroverlast De top drie van problemen in de wijk is in vergelijking met de vorige metingen onveranderd. Net als in 2009 staan snelheidsovertredingen, hondenpoep en parkeeroverlast bovenaan. Er is bovendien weinig beweging te zien in het deel van de inwoners dat dit als probleem ervaart. Wel wordt vandalisme en geluidsoverlast door brommers minder als probleem ervaren, terwijl inwoners juist meer last hebben van rommel en straatvuil. Opvallend is dat in de Schrijverswijk jeugdoverlast ook een top drie notering heeft. In de Planetenwijk en Butterhuizen bezet overlast van loslopende honden de derde plaats. De Noord heeft relatief veel last van geluidsoverlast door het verkeer. Verloedering laatste jaren afgenomen; minder last van vandalisme en zwerfvuil Zaken als graffiti, vandalisme, rommel op straat en hondenpoep komen in verhouding minder vaak voor in Heerhugowaard. De verloedering is afgenomen tussen 2009 en In alle wijken is een verbetering te zien, hoewel met name de Stad van de Zon, Zuidwijk, Butterhuizen en Oostertocht opvallen. De Rivierenwijk heeft het meest last van verloedering. Inwoners meer tevreden over sfeer in de wijk; gehechtheid aan de wijk blijft gelijk Hoewel rapportcijfers voor de sfeer en de mensen in de wijk licht zijn toegenomen, blijft sociale kwaliteit stabiel tussen 2007 en Dit betekent dat men net zo gehecht is aan de wijk als in De gevoelens van medeverantwoordelijkheid zijn zelfs licht afgenomen. Wel blijft het aantal actief betrokken inwoners ongeveer gelijk. De helft van de inwoners zegt (meer) te willen doen om de wijk leefbaar te houden, waarbij men vooral denkt aan de buurt schoon houden. De Noord scoort opvallend hoog op het gebied van sociale kwaliteit, waar de Rivierenwijk juist onder gemiddeld wordt beoordeeld. II

8 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Bereidheid om zelf een bijdrage te leveren aan leefbaarheid wijk blijft stabiel In Heerhugowaard was 19 procent van de inwoners het afgelopen jaar actief om de wijk te verbeteren, ongeveer evenveel als in de voorgaande jaren. De Noord scoort op de actieve bijdrage van de inwoners het hoogst (38 procent) en Butterhuizen het laagst (10 procent). Opvallende toenames in betrokkenheid zijn terug te vinden in de Rivierenwijk en de Schilderswijk. Het tegenovergestelde geldt voor de Edelstenenwijk, de Stad van de Zon, de Heemradenwijk, de Schrijverswijk en Butterhuizen. Overlast steeds minder groot probleem; vermogensdelicten nemen toe In Heerhugowaard is steeds minder overlast. In enkele wijken (Schilderswijk, Stad van de Zon en Zuidwijk) nam de overlast wel toe. De Rivierenwijk heeft - ondanks een flinke afname nog steeds het meest last van overlast. Inwoners van de Noord ervaren het minst overlast. Vermogensdelicten worden steeds meer als probleem gezien in Heerhugowaard. In de Schrijverswijk, Schilderswijk en Oostertocht ervaren inwoners vaker diverse vormen van diefstal en inbraak in de woning als een groot probleem in hun wijk. De hoogste scores zijn echter te vinden in de Rivierenwijk en de Planetenwijk. In Zuidwijk, de Noord en de Stad van de Zon zien inwoners vermogensdelicten in veel mindere mate als een probleem. Algemene waardering neemt licht af De algemene waardering voor de wijk is iets afgenomen. Dit komt met name door een mindere beoordeling door de inwoners van de Stad van de Zon. Daarnaast is er ook in de Heemradenwijk, Schrijverswijk en Schilderswijk een negatieve trend in de waarderingscijfers waarneembaar. De Noord en de Rivierenwijk zijn de enige wijken met een duidelijk positieve ontwikkeling. Toch houdt de Rivierenwijk de laagste beoordeling. Inwoners van Butterhuizen en de Noord zijn het meest tevreden. Veiligheid in de wijk De veiligheid in de wijk wordt gemiddeld beoordeeld met een 6,9. Dit is een fractie beter dan in Alle wijken laten een licht positieve trend zien, met uitzondering van de Schrijverswijk en de Schilderswijk. Onveiligheidsgevoelens nemen al enkele jaren licht toe Een kwart van de inwoners van Heerhugowaard voelt zich wel eens onveilig. Dit is meer dan in 2007 en 2009, toen respectievelijk 23 procent en 21 procent onveiligheidsgevoelens ervoer. De groep die zich zelden of soms onveilig voelt, is veel groter dan de groep mensen die zich vaak onveilig voelt. De meeste gevoelens van onveiligheid zijn te vinden bij inwoners van de Rivierenwijk. In mindere mate komt dit ook veel voor in de Planetenwijk en de Schrijverswijk. In de Zuidwijk, de Schilderswijk, Oostertocht en de Stad van de Zon voelt men zich relatief veilig. III

9 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Angst voor woninginbraak fors toegenomen en nu belangrijkste reden onveiligheid Inwoners van Heerhugowaard noemen verschillende oorzaken voor hun gevoel van onveiligheid. In de eerste plaats is men bang voor woninginbraak. De angst hiervoor is toegenomen; bijna twee op de drie inwoners die zich onveilig voelen, geven dit als reden. Met name in de Bomen- en Recreatiebuurt is mogelijke woninginbraak een belangrijke oorzaak van onveiligheidsgevoelens. Ongeveer de helft is bang om in de directe woonomgeving lastig te worden gevallen. Dit aandeel is -net als het percentage inwoners dat bang is voor zinloos geweld- sterk afgenomen. In de Edelstenenwijk is men relatief vaak bang voor zinloos geweld. Veertig procent kent plekken in de eigen wijk waar men liever niet komt Ongeveer vier op de tien inwoners die zich wel eens onveilig voelen, kennen één of meerdere plekken in de eigen woonomgeving waar men liever niet komt. De Rivierenwijk en de Schilderswijk hebben het hoogste aandeel inwoners dat minstens één plek weet waar men liever niet komt. In de Zuidwijk, de Stad van de Zon en de Noord zijn verhoudingsgewijs weinig mensen die specifieke locaties liever mijden. Verkeer en vervoer in de wijk Meerderheid tevreden over bereikbaarheid, parkeergelegenheid en fietspaden Men is in Heerhugowaard met name (zeer) tevreden over de bereikbaarheid van de eigen buurt per auto. In de Edelstenenwijk ligt dit aandeel wel lager dan in de rest van de gemeente. Over de mogelijkheden om een fiets te stallen is ruim de helft van de inwoners tevreden. Ook de fietspaden beoordeelt men goed. De Stad van de Zon scoort hier minder dan de andere wijken. De parkeergelegenheid wordt door een nipte meerderheid positief beoordeeld. Hier blijft de Stad van de Zon eveneens wat bij achter. Openbaar vervoer met name gebruikt voor bestemmingen buiten de gemeente Bestemmingen binnen de wijk worden vaak lopend of fietsend bereikt. Wanneer het reisdoel buiten de wijk ligt krijgt de fiets veel concurrentie van de auto. Voor het binnengemeentelijke verkeer nemen inwoners van Heerhugowaard maar zelden het openbaar vervoer. Wanneer men naar het centrum van Alkmaar gaat gebruikt ruim één op de vijf wel het openbaar vervoer. Ruim twee op de drie Heerhugowaarders hebben waardering voor het openbaar vervoer in de gemeente. Bijna één op de tien is ontevreden. Ongeveer driekwart van de inwoners van Heerhugowaard gebruikt station Heerhugowaard meestal als startpunt voor een reis met de trein. Alleen in de Stad van de Zon en -in mindere mate - Zuidwijk wordt relatief vaak uitgeweken naar een ander station (Alkmaar-Noord of Alkmaar-Centrum). IV

10 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Ruim de helft tevreden over verkeersveiligheid; aantal verkeersonveilige plekken neemt af Een meerderheid is tevreden over de verkeersveiligheid in Heerhugowaard. Over de verkeersveiligheid op 50km/uur-wegen en de waardering voor de verkeersveiligheid in de eigen buurt is ruim de helft te spreken. De helft van de inwoners van Heerhugowaard kan een aantal verkeersonveilige plekken in de directe woonomgeving noemen. Dit is een afname ten opzichte van Deze afname lijkt vooral te wijten aan de Stad van de Zon; deze wijk was twee jaar geleden nog in ontwikkeling, waardoor een groot aantal mensen verkeeronveilige plekken in de wijk kon noemen. Hoewel het aandeel in Stad van de Zon nog steeds het hoogst is van heel Heerhugowaard, is in deze wijk sprake van een forse afname. Verder zijn de Edelstenenwijk en de Noord wijken met veel gevaarlijke verkeerssituaties. Overige aspecten Tweederde inwoners Heerhugowaard doet aan sport; 39 procent voldoet aan NNGB-norm Ongeveer twee op de drie inwoners van Heerhugowaard beoefenen een sport in zijn/haar vrije tijd. Dit is een daling ten opzichte van De sportdeelname is het hoogst in Butterhuizen en het laagst in Rivierenwijk. Het grootste deel van de sportende bevolking sport wekelijks. Meer dan de helft sport zelfs enkele keren per week. De inwoners die niet aan sport doen, geven vooral als reden hiervoor dat ze er geen tijd voor hebben of hun gezondheid het niet toelaat. Het merendeel van de sporters van Heerhugowaard (91 procent) beweegt minstens eenmaal per week minimaal 30 minuten intensief. Hieronder worden alle activiteiten verstaan die met actieve lichaamsbeweging te maken hebben. Dit kan gaan om sporten in verenigingsband, maar ook om wandelen of hardlopen en het uitoefenen van een intensief huishoudelijke taak. Over de afgelopen jaren is er sprake van een gestage toename van het aandeel inwoners dat tenminste één keer per week intensief beweegt. Het aandeel inwoners dat minimaal vijf keer per week intensief beweegt en dus aan de NNGB-norm voldoet- ligt in Heerhugowaard op 39 procent. Zuidwijk en de Noord scoren het laagst; ongeveer één op de drie inwoners van deze wijken beweegt minimaal vijf keer per week. In Oostertocht is het hoogste aandeel dat minimaal vijf keer per week beweegt; 43%. Bioscoop, theater en sport populaire uitjes; gebrek aan tijd en geld belangrijke reden inactiviteit Als men uitgaat, bezoekt men vooral de bioscoop of een theater. Ook sportwedstrijden zijn populair als uitje. Minder dan één op de drie inwoners maakt gebruik van een wijkhuis of ontmoetingscentrum als uitgaansgelegenheid. Ongeveer de helft van de Heerhugowaarders heeft buiten sport en uitgaan nog andere vrijetijdsactiviteiten, zoals muziek maken of toneelspelen. Een meerderheid noemt gebrek aan tijd als belangrijkste oorzaak waarom men niet actiever is. Voor een klein kwart zijn de kosten de reden dat men niet actiever is. V

11 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Meerderheid tevreden met mogelijkheden voor contact in de buurt; dertien procent ontevreden Ruim driekwart van de bevolking in Heerhugowaard is van mening voldoende contact met anderen te hebben. Dit percentage ligt een fractie lager dan in eerdere metingen. Zes op de tien inwoners van Heerhugowaard vinden dat er voldoende mogelijkheden in de wijk zijn voor sociaal contact. Dertien procent is ontevreden over het aantal mogelijkheden voor contact in de wijk. De Rivierenwijk eindigt onder de andere wijken, maar ook hier is meer dan de helft van mening dat er voldoende activiteiten in de wijk zijn voor sociaal contact. De meeste inwoners ontmoeten andere mensen op straat en in de winkels. Twintig procent inwoners Heerhugowaard eenzaam; zware eenzaamheid komt weinig voor Ongeveer één op de vijf inwoners van Heerhugowaard is in zekere mate eenzaam. Zware eenzaamheid (sociaal isolement) komt nauwelijks voor. Het hoogste aandeel eenzame inwoners is terug te vinden in de Molenwijk en de Rivierenwijk. In de Noord en de Bomen- en Recreatiewijk is men het minst eenzaam. Vooral alleenstaanden voelen zich relatief vaak eenzaam. Er is geen significant verschil tussen de leeftijdsgroepen, wat betreft de mate waarin men zich eenzaam voelt. Meer vrijwilligers dan in 2009, maar vaker lastig te combineren met andere bezigheden Bijna vier op de tien inwoners van de gemeente Heerhugowaard verrichten vrijwilligerswerk. Dit is een lichte toename ten opzichte van Met name in De Noord en de Heemradenwijk is het aandeel vrijwilligers hoog. In de relatief nieuwe wijken Zuidwijk en Stad van de Zon is het percentage vrijwilligers lager. Vrijwilligers zijn vooral werkzaam bij sportverenigingen, in het onderwijs, bij oudereninstellingen en bij godsdienstige organisaties. Veertig procent van de vrijwilligers ervaart problemen bij het verrichten van vrijwilligerswerk. Dit aandeel is groter dan in Deze toename wordt vooral veroorzaakt doordat bijna een kwart het vrijwilligerswerk lastig te combineren vindt met andere dagelijkse bezigheden. In 2009 was dit nog negen procent. Aantal mantelzorgers afgenomen; merendeel heeft geen ondersteuning nodig Op dit moment is 18 procent van de inwoners uit Heerhugowaard mantelzorger. Dit is een afname ten opzichte van 2009, toen het 23 procent van de bevolking betrof. Met name in de Schrijverswijk en Planetenwijk is het aandeel mantelzorgers hoog. In de nieuwere wijken, zoals de Zuidwijk en de Stad van de Zon is dit aandeel lager dan gemiddeld. Bijna een derde van de mantelzorgers is meer dan 8 uur per week bezig met de zorg. De meeste mantelzorgers ondervinden geen problemen bij het uitvoeren van de zorg. Voor ongeveer één op de zes is het lastig de zorg te combineren met andere activiteiten. Als andere problemen noemt men dat het fysiek zwaar is en dat het wel eens lastig is om afstand te nemen van de zorg. De meerderheid van de mantelzorgers blijkt geen behoefte aan ondersteuning te hebben of deze al te krijgen. De grootste behoefte heeft men aan informatie over voorzieningen. Ook wil zeven procent graag emotionele ondersteuning en regelmatige of incidentele overname van hulp. VI

12 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Samenvatting Afvalbrengdepot door overgrote meerderheid Heerhugowaarders gebruikt De gemeente Heerhugowaard beschikt over een modern afvalscheidingstation, gevestigd aan de Beukenlaan, waar particulieren uit Heerhugowaard grofvuil kunnen langsbrengen. Het afvalbrengdepot is bekend onder een ruime meerderheid (92 procent) van de inwoners van Heerhugowaard. Een zeer groot deel (86 procent) maakte hier ooit ook daadwerkelijk gebruik van. Vier of de vijf Heerhugowaarders maakte zelfs de afgelopen 12 maanden gebruik van het afvalscheidingstation. Kans op zware calamiteit wordt klein geacht; ruim zeventig procent verwacht zelfredzaam te zijn De nationale en gemeentelijke overheden proberen mensen optimaal voor te bereiden op eventuele crisissituaties: een gebeurtenis die ernstige schade voor meerdere mensen veroorzaakt. Ongeveer één op de zes inwoners maakt zich zorgen over een mogelijke crisis in de eigen leefomgeving. Inwoners van Heerhugowaard verwachten dat de kans op een groot verkeersongeval of een ziektegolf het grootst is. Toch denkt nog meer dan de helft dat de kans hierop (zeer) klein is. In het geval van een crisis of calamiteit, is het van belang dat de inwoners van Heerhugowaard weten wat men moet doen. Ruim zeventig procent van de bevolking zegt in een dergelijke situatie snel belangrijke informatie te kunnen vinden over welke handelingen moeten worden uitgevoerd. Daarnaast hebben bijna alle inwoners noodvoorzieningen in huis. De meeste inwoners zijn in het bezit van een werkende zaklamp en een brandmelder. Meer dan de helft heeft ook een eerstehulpkit, een telefoon met internet en een voorraad houdbaar eten. VII

13 Hoofdstuk 1 Inleiding

14 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Inleiding 1. Inleiding 1.1 Achtergrond en doel De gemeente Heerhugowaard heeft in 2005 als pilot een Wijkmonitor uitgevoerd. In 2007 en 2009 is dit onderzoek herhaald. In 2011 is voor de vierde keer dit onderzoek uitgevoerd. De Wijkmonitor biedt inzicht in de ontwikkeling van de leefbaarheid, veiligheid en sociale structuur van de Heerhugowaardse wijken. Hierbij worden vergelijkingen gemaakt tussen de verschillende wijken onderling en worden ontwikkelingen in de tijd gevolgd. De onderzoeksrapportage die voor u ligt, bevat de uitkomsten van de meting van de Wijkmonitor van Onderzoeksaanpak Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een analyse van statistische gegevens en een enquête onder inwoners van Heerhugowaard. Vragenlijst De opzet en uitvoering van de Wijkmonitor 2011 is op veel fronten gelijk aan de meting van De vragenlijst is op zoveel mogelijk onderdelen identiek aan de eerder gebruikte vragenlijsten om vergelijkingen mogelijk te maken met eerdere metingen. Wel zijn er enkele nieuwe vragen toegevoegd, bijvoorbeeld over zelfredzaamheid bij rampen. Daarnaast zijn sommige onderwerpen verder uitgediept, zoals voorzieningen in de wijk. De vragenlijsten zijn op naam per post verstuurd. Bij de vragenlijst zat een begeleidende brief van de gemeente met daarin een oproep om medewerking aan het onderzoek te verlenen. De brief bevatte tevens inlogcodes waarmee de respondent toegang kon krijgen tot een website met een digitale versie van de vragenlijst. Deze gecombineerde manier van enquêteren verlaagt de drempel tot deelname aan het onderzoek. Ruim een week na de verzending van de vragenlijsten volgde een schriftelijk rappel. 1

15 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Inleiding Gebiedsindeling De gemeente Heerhugowaard is verdeeld in 13 deelgebieden. Om te kunnen vergelijken, is ervoor gekozen om vrijwel dezelfde gebiedsindeling te hanteren als in de Wijkmonitor van Wel is er voor gekozen de Planetenwijk los te koppelen van de Schrijverswijk. Enkele wijken zijn vanwege het beperkte aantal inwoners bij een andere, nabij gelegen wijk toegevoegd. Daar waar wordt gesproken over Edelstenenwijk, Oostertocht, Zuidwijk of De Noord wordt dus feitelijk een groter gebied bedoeld. Tabel 1.1 toont de gebiedsnamen met de onderliggende, samengevoegde wijken. In de rapportage worden deze deelgebieden verder aangeduid met wijken. 2

16 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Inleiding Tabel 1.1 toont de gebiedsnamen met de onderliggende, samengevoegde wijken. In de rapportage worden deze deelgebieden verder aangeduid met wijken. Tabel 1.1 Wijkindeling. Schrijverswijk 1 Schilderswijk 2 Planetenwijk 4 Bomen- en recreatiewijk 6 Heemradenwijk 7 Edelstenenwijk Edelstenenwijk + Stadshart 8+9 Molenwijk 10 Rivierenwijk 11 Butterhuizen 13 Oostertocht Oostertocht + t Kruis + Buitengebied Zuid Zuidwijk Zuidwijk + Huygenhoek Stad van de Zon 17 De Noord De Noord + Bedrijventerrein + Buitengebied Noord Steekproef en respons Het onderzoek heeft betrekking op inwoners van 18 tot en met 75 jaar. Personen die in tehuizen of instellingen wonen, zijn buiten de steekproef gehouden. Er is een steekproef getrokken uit personen in zelfstandige woningen. In totaal zijn inwoners middels steekproeftrekking geselecteerd en schriftelijk benaderd. Uiteindelijk hebben van hen de vragenlijst volledig ingevuld. De totale respons komt daarmee op 35 procent. De respons verschilt per wijk. In de Butterhuizen was de bereidheid tot deelname met 42 procent respons het hoogst en in de Rivierenwijk met 24 procent het laagst. 3

17 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Inleiding Tabel 1.2 Responsoverzicht. populatie van 18 jaar e.o. 1 aangeschreven absolute respons relatieve respons Schrijverswijk % Schilderswijk % Planetenwijk % Bomen- en recreatiewijk % Heemradenwijk % Edelstenenwijk % Molenwijk % Rivierenwijk % Butterhuizen % Oostertocht % Zuidwijk % Stad van de Zon % De Noord % Heerhugowaard % Analyse en toetsing Om geldige uitspraken te kunnen doen op zowel wijkniveau als over Heerhugowaard als totaal, is een weging toegepast naar leeftijd, geslacht en wijk. De resultaten hebben betrekking op een steekproefonderzoek. Dat betekent dat er sprake is van marges rond de gepresenteerde uitkomsten. Deze statistische marges zijn weergeven in tabel 1.2. Eventuele verschillen in uitkomsten tussen de wijken wordt alleen in de tekst vermeld wanneer deze statistisch significant zijn. Statistisch significant wil zeggen dat de geconstateerde verschillen niet te wijten zijn aan toevallige afwijkingen en die samen hangen met de steekproeftrekking. Toetsing op de significantie van de verschillen tussen wijken is uitgevoerd met behulp van een chi-kwadraat toets. Er is gebruik gemaakt van een significantieniveau van 0,05. Indien de percentages niet optellen tot 100 procent, is dit (tenzij anders aangegeven) het gevolg van afrondingsverschillen. De beoogde respons per wijk was 200. In de meeste gevallen is deze respons bereikt. Hiermee ligt de nauwkeurigheidsmarge in deze wijken tussen de 6 en de 7. Dat wil zeggen dat bij een uitkomst van 50 procent de daadwerkelijke score binnen 6 á 7 procent van deze score zit. In enkele wijken is de beoogde respons niet gehaald. In deze wijken is sprake van een licht hogere nauwkeurigheidsmarge, maar deze is nergens hoger dan 8. 1 Aantal 18 jarigen en ouder, op Bron: gemeente Heerhugowaard. NB: De steekproef is getrokken onder inwoners van jaar. 4

18 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Inleiding De uitkomsten van alle wijken voldoen ruimschoots aan de minimale eis om betrouwbare gegevens te leveren. Door de respons van rond de 200 per wijk was een weging mogelijk. Deze weging op basis van geslacht, leeftijd en wijk- zorgt ervoor dat groepen die minder gerespondeerd hebben worden opgewaardeerd. Hiermee wordt de representativiteit van de gegevens gewaarborgd. 1.3 Leeswijzer De resultaten van het onderzoek worden in de volgende hoofdstukken besproken. In hoofdstuk 2 worden de Heerhugowaardse wijken kort beschreven aan de hand van enkele statistische kengetallen. De hoofdstukken 3 tot en met 8 bevatten de uitkomsten van de enquête. 5

19 Hoofdstuk 2 Algemeen profiel wijken

20 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Algemeen profiel wijken 2. Algemeen profiel wijken 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de Heerhugowaardse wijken kort en vergelijkt ze met elkaar. Dit gebeurt onder meer aan de hand van de bevolkingssamenstelling, woningvoorraad en inkomenspositie van de wijkbewoners. 2.2 Bevolking De gemeente Heerhugowaard telde per 1 januari 2011 bijna inwoners verspreid over de verschillende wijken in de stad. Zuidwijk, Bomen/Recreatiewijk, Oostertocht en Schilderswijk hebben de meeste inwoners. Het kleinste aantal inwoners is te vinden in t Kruis en in Buitengebied Zuid; deze zijn in het vervolg van dit rapport ondergebracht onder de wijk Oostertocht. De kleinste wijk na de herindeling is Planetenwijk, met ongeveer inwoners. Groene en grijze druk De groene druk betreft de verhouding van het aantal personen van 0-19 jaar en de zogenaamde productieve leeftijdsgroep van jaar. In Heerhugowaard bedraagt de groene druk 0,43. Dat betekent dat er per honderd jarigen (de potentiële beroepsbevolking) 43 jeugdigen (tot 18 jaar) in Heerhugowaard wonen. In sommige wijken ligt dit cijfer ver boven het gemiddelde; voornamelijk in Zuidwijk en Huygenhoek. Daarentegen is de groene druk in Heemradenwijk zeer laag. Ook in Stadshart 2 is sprake van een lage groene druk. De groene druk is in Heerhugowaard relatief hoog. In Nederland ligt deze met 0,39 een stuk lager. Ook in de nabijgelegen steden Alkmaar (0,35), Purmerend (0,39) en Hoorn (0,40) ligt de groene druk lager 3. De grijze druk is de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder ten opzichte van de personen in de leeftijd van jaar. Voor de gehele gemeente bedraagt de grijze druk 0,21. Dit betekent dat er per honderd jarigen (de potentiële beroepsbevolking) 21 ouderen (65-plussers) in Heerhugowaard wonen. In Stadshart is het aantal ouderen zelfs groter dan het aantal jarigen. Ook de Heemradenwijk heeft een relatief hoge grijze druk. In de verhoudingsgewijs nieuwere wijken, zoals Stad van de Zon, Zuidwijk, Butterhuizen en Oostertocht is de grijze druk erg laag. In Nederland is de gemiddelde grijze druk 0,25. Purmerend heeft ook een beduidend hogere grijze druk (0,24). Het aantal personen van 65 jaar of ouder ten opzichte van de personen in de leeftijd van jaar in Hoorn is sterk vergelijkbaar (0,21). Alkmaar zit hier met 0,23 tussenin. 2 Stadshart valt in het vervolg van het rapport onder de Edelstenenwijk. 3 Bron: CBS Statline (2010) 7

21 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Algemeen profiel wijken Tabel 2.1 Leeftijdsopbouw. 0-3 jaar 4-12 jaar jaar jaar 65 jaar en ouder totaal groene druk grijze druk Schrijverswijk ,36 0,33 Schilderswijk ,43 0,32 Planetenwijk ,41 0,27 Bomen-/Recreatiewijk ,42 0,35 Heemradenwijk ,34 0,47 Edelstenenwijk ,40 0,15 Stadshart ,17 1,37 Molenwijk ,36 0,19 Rivierenwijk ,35 0,05 Bedrijventerrein ,37 0,45 Butterhuizen ,45 0,15 Oostertocht ,46 0,15 Zuidwijk ,52 0,05 Huygenhoek ,58 0,03 Stad van de Zon ,45 0,07 De Noord ,44 0,24 Buitengebied Noord ,42 0,20 t Kruis ,39 0,29 Buitengebied Zuid ,26 0,24 Heerhugowaard ,43 0,21 8

22 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Algemeen profiel wijken Etniciteit Het aandeel niet-westerse allochtonen in Heerhugowaard bedraagt 10 procent. Rivierenwijk en Zuidwijk kennen het hoogste aandeel inwoners van niet-westerse afkomst. In De Noord, Heemradenwijk en Planetenwijk wonen relatief weinig niet-westerse allochtonen. Met een gemiddeld percentage van 10 procent zit Heerhugowaard net onder het landelijk gemiddelde van 11 procent 4. De nabijgelegen steden Purmerend, Hoorn en Alkmaar hebben een hoger aandeel niet-westerse allochtonen. Het gaat om respectievelijk 15, 13 en 12 procent. Figuur 2.1 Aandeel niet-westerse allochtonen (in %). Rivierenwijk Zuidwijk Stad van de Zon Schrijverswijk 9 Heerhugowaard Bomen- en recreatiewijk 10 9 Oostertocht Molenwijk 8 7 Schilderswijk Butterhuizen 6 Edelstenenwijk Planetenwijk De Noord Heemradenwijk CBS Statline (2010) 9

23 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Algemeen profiel wijken 2.3 Woningvoorraad en woningbezetting De meeste woningen in Heerhugowaard staan, niet verwonderlijk, in de wijken met de meeste inwoners; Bomenwijk/Recreatiewijk, Oostertocht en Schilderswijk. Gemiddelde woningbezetting Heerhugowaard heeft een gemiddelde woningbezetting van 2,47. In Stadshart is de gemiddelde bruto woningbezetting het laagst. In Buitengebied Zuid daarentegen ligt deze ver boven het gemeentelijk gemiddelde. Tabel 2.2 Aantal inwoners, woningen en woningbezetting per wijk. bevolking aantal woningen gem. bruto woningbezetting Buitengebied Zuid ,51 Bedrijventerrein ,53 Huygenhoek ,88 Buitengebied Noord ,86 De Noord ,72 Edelstenenwijk ,66 Zuidwijk ,63 t Kruis ,61 Stad van de Zon ,54 Butterhuizen ,52 Planetenwijk ,51 Schilderswijk ,48 Oostertocht ,40 Bomen-/Recreatiewijk ,36 Molenwijk ,30 Schrijverswijk ,29 Rivierenwijk ,27 Heemradenwijk ,18 Stadshart ,66 Heerhugowaard ,47 10

24 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Algemeen profiel wijken Ruim een kwart van de woningen (27 procent) in Heerhugowaard zijn huurwoningen. In de Rivierenwijk, Schrijverswijk en Bomen/Recreatiewijk staan de meeste huurwoningen. In de Zuidwijk, Planetenwijk en de Noord staan relatief weinig huurwoningen. De toename van het aandeel huurwoningen in de Schrijverswijk is verklaarbaar door de loskoppeling van de Planetenwijk. Figuur 2.2 Aandeel huurwoningen (in %). Rivierenwijk Schrijverswijk Bomen- en recreatiewijk Molenwijk Edelstenenwijk Stad van de Zon Heerhugowaard Butterhuizen Oostertocht Schilderswijk Heemradenwijk Zuidwijk De Noord Planetenwijk

25 Hoofdstuk 3 Leefbaarheid

26 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid 3. Leefbaarheid 3.1 Inleiding De leefbaarheid van de woonbuurten in Heerhugowaard is gemeten aan de hand van een aantal vragen over fysieke voorzieningen enerzijds en sociale aspecten van de woonomgeving anderzijds. Daarbij is voor de fysieke voorzieningen zowel ingegaan op de waardering omtrent de aanwezigheid als het onderhoud van de voorzieningen. 3.2 Fysieke voorzieningen Aanwezigheid fysieke voorzieningen De inwoners van Heerhugowaard konden hun waardering geven over de aanwezigheid van verschillende fysieke voorzieningen in de eigen wijk 5. Uit deze waarderingscijfers is per wijk en voor Heerhugowaard als geheel een algemeen gemiddeld cijfer berekend. Dit cijfer is samengesteld uit de tevredenheid over de aanwezigheid van openbare verlichting, groenvoorzieningen, speeltoestellen, speel- en trapveldjes, losloopgebieden voor honden, straatmeubilair, wandel- en fietsroutes, toegankelijkheid van voetpaden en parkeergelegenheid. 5 Binnen deze Wijkmonitor zijn de verschillende deelgebieden samengevoegd tot in totaal 13 wijken. Zo zijn Zuidwijk en Huygenhoek samengevoegd tot één wijk. Hierbij is de naam van Zuidwijk aangehouden. Ook waar in dit hoofdstuk wordt gesproken over Edelstenenwijk, Oostertocht en De Noord gaat het dus feitelijk om een groter gebied (zie hoofdstuk 1.2 onder kopje gebiedsindeling ). 13

27 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Figuur 3.1 Tevredenheid aanwezigheid fysieke voorzieningen 6 (in %). Butterhuizen Zuidwijk Planetenwijk Schilderswijk Oostertocht Bomenwijk/Recreatiewijk Heerhugowaard Schrijverswijk Heemradenwijk Molenwijk Edelstenenwijk Stad van de Zon Rivierenwijk De Noord In 2011 is 60 procent van de inwoners van Heerhugowaard (zeer) tevreden over de aanwezigheid van de verschillende fysieke voorzieningen in de wijk. Dit is een flinke toename ten opzichte van In Butterhuizen en de Zuidwijk is men het meest positief. Hier is ongeveer tweederde van de inwoners (zeer) tevreden. Ook Oostertocht, de Planetenwijk en de Schilderswijk scoren ruim bovengemiddeld. In de Stad van de Zon, de Noord en de Bomen- en Recreatiewijk is een opvallend grote toename in het waarderingscijfer zichtbaar. Bij de Stad van de Zon is deze te verklaren doordat tijdens de vorige peiling de wijk nog niet geheeld voltooid was. Alleen in de Schrijverswijk is geen toename van de waardering voor de fysieke voorzieningen zichtbaar. Op alle bevraagde aspecten is een vooruitgang zichtbaar. De grootste verbetering is zichtbaar bij de losloopgebieden voor honden. Ook de toegankelijkheid van voetpaden beoordeelt men beter. Voorzieningen die qua waardering relatief stabiel zijn gebleven zijn de openbare verlichting, groenvoorzieningen en straatmeubilair. De Noord zit op alle aspecten, met uitzondering van het straatmeubilair, onder het gemeentelijk gemiddelde. De inwoners beoordelen met name de wandelroutes en de toegankelijkheid van voetpaden minder positief. De Rivierenwijk scoort vaak relatief laag, zoals op de items openbare verlichting, groenvoorziening, speeltoestellen en straatmeubilair. De parkeergelegenheid wordt wel bovengemiddeld gewaardeerd. 6 In de bijlage zijn per wijk de tevredenheidscores voor de aanwezigheid van de afzonderlijke fysieke voorzieningen opgenomen. 14

28 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid De Stad van de Zon heeft als relatief nieuwe wijk ook een aantal aandachtspunten, zoals de groenvoorzieningen, speeltoestellen, speel- en trapveldjes, wandelroutes en parkeerplaatsen. De relatief lage score van de Edelstenenwijk komt vooral voort uit de ontevredenheid over het straatmeubilair, de speeltoestellen en de speelveldjes. Opvallend lage scores in andere wijken zijn onder meer te vinden in de Schrijverswijk voor wandelroutes, de Molenwijk voor parkeergelegenheid en speeltoestellen en de Heemradenwijk voor losloopgebieden voor honden en wandelroutes. Onderhoud fysieke voorzieningen De inwoners van Heerhugowaard gaven eveneens hun waardering over het onderhoud van verschillende fysieke voorzieningen in de eigen wijk. Uit deze waarderingscijfers is per wijk en voor Heerhugowaard als geheel een algemeen gemiddeld cijfer berekend. Inwoners konden hun tevredenheid uitspreken over het onderhoud van de trottoirs, de fietspaden, de bestrating, de openbare verlichting, het openbaar groen, de speel- en trapveldjes, de speeltoestellen, het straatmeubilair en vijvers en sloten. Figuur 3.2 Tevredenheid onderhoud fysieke voorzieningen 7 (in %). Butterhuizen Zuidwijk Oostertocht Planetenwijk 79 Schilderswijk Heerhugowaard Stad van de Zon Heemradenwijk Bomenwijk/Recreatiewijk Schrijverswijk Rivierenwijk Molenwijk Edelstenenwijk De Noord In de bijlage zijn per wijk de tevredenheidscores voor het onderhoud van de verschillende fysieke voorzieningen opgenomen. 15

29 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Bijna driekwart van de inwoners is (zeer) tevreden over het onderhoud van de fysieke voorzieningen in de wijk. Men oordeelt in het algemeen positiever dan in In Butterhuizen is men het meest tevreden en in de Noord is er de minste waardering voor het onderhoud. In de meeste wijken gaat de beoordeling vooruit ten opzichte van De grootste toename is te vinden in de Stad van de Zon en de Edelstenenwijk. In enkele wijken, zoals de Schilderswijk en de Schrijverswijk, neemt de waardering af. Op bijna alle verschillende onderdelen is men positiever dan in Met name de waardering voor het onderhoud van fietspaden en bestrating nam over de afgelopen twee jaar toe. Alleen het onderhoud van speelveldjes en speelplaatsen vertoont een licht negatieve trend. In een aantal wijken beoordeelt men enkele aspecten benedengemiddeld. Zo scoort de Molenwijk ver onder het Heerhugowaardse gemiddelde als het gaat om het onderhoud van trottoirs. De Schrijverswijk en Rivierenwijk krijgen een lage beoordeling als het gaat om het onderhoud van de bestrating. Onderhoud van openbaar groen wordt in de Edelstenenwijk en de Rivierenwijk minder gewaardeerd. Bermonderhoud en onderhoud van vijvers en sloten scoort minder in de Noord. Verbetervoorstellen De bewoners hebben verschillende verbetervoorstellen voor hun eigen wijk. Men noemt vaak het plaatsen of vernieuwen van de speelplaatsen voor kinderen als verbeterpunt. De openbare verlichting is eveneens een onderwerp dat in meerdere wijken speelt. Sommige inwoners hebben last van de verlichting, anderen zien graag meer verlichting om de veiligheid te verbeteren. Een derde aspect wat relatief veel naar voren komt zijn de verkeersdrempels. In enkele wijken worden de verkeersdrempels als storend gezien, omdat ze te hoog zijn en hiermee geluidsoverlast creëren en het rijcomfort verminderen. In andere wijken is er juist een vraag naar verkeersdrempels om de snelheid van het verkeer te verlagen. Naast de speelplaatsen, openbare verlichting en verkeersdrempels zijn er ook andere onderwerpen die genoemd zijn om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn het vergroten van de parkeercapaciteit, de stoep opnieuw aanleggen, vaker het zwerfvuil opruimen en het groenonderhoud. Figuur 3.3 Meest genoemde termen bij beantwoording vraag: Als u voorstellen zou mogen doen om uw wijk op het punt van onderhoud en inrichting te verbeteren, wat zou u dan het liefst willen verbeteren?. 16

30 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid 3.3 Sociale voorzieningen De inwoners van Heerhugowaard is gevraagd naar hun waardering voor voorzieningen in de eigen wijk op het gebied van winkels, onderwijs, welzijn, zorg, uitgaan en sport. Uit deze waarderingscijfers is per wijk en voor Heerhugowaard als geheel een algemeen gemiddeld cijfer berekend. Figuur 3.4 Tevredenheid sociale voorzieningen 8 (in %). Stad van de Zon Bomenwijk/Recreatiewijk Schrijverswijk Zuidwijk Schilderswijk Heerhugowaard Edelstenenwijk Rivierenwijk Heemradenwijk Molenwijk Oostertocht Planetenwijk 34 De Noord Butterhuizen Gemiddeld is bijna veertig procent (zeer) tevreden over de sociale voorzieningen in Heerhugowaard. In de Stad van de Zon is men verhoudingsgewijs het meest positief en in Butterhuizen het minst. Dit is vergelijkbaar met de score uit Voor Heerhugowaard als geheel is een toename van de tevredenheid te zien op onder meer de medische voorzieningen en de winkels. Een afname in tevredenheid is vooral zichtbaar bij de basisscholen. Hier neemt het waarderingscijfer, na een flinke toename tussen 2005 en 2007, weer licht af. Met name in de Schilderswijk en Oostertocht is men minder tevreden over de scholen. In de Rivierenwijk en de Edelstenenwijk is er beduidend minder waardering voor het winkelaanbod. Andere opvallende dalingen in tevredenheid zijn de ouderenvoorzieningen in De Noord, kinderopvangvoorzieningen in Zuidwijk, Oostertocht en Schrijverswijk, sportvoorzieningen in de Edelstenenwijk en uitgaansvoorzieningen in de Schilderswijk en de Zuidwijk. 8 In de bijlage zijn per wijk de tevredenheidscores voor verschillende sociale voorzieningen opgenomen. 17

31 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Belang voorzieningen Er is eveneens gevraagd naar het belang van de verschillende sociale voorzieningen. Men blijkt met name veel waarde te hechten aan de nabijheid van winkels, medische voorzieningen en basisscholen. Het belang van uitgaansvoorzieningen en welzijnsvoorzieningen ligt relatief laag. Prioriteitenmatrix Door het belang dat men aan de verschillende voorzieningen hecht te combineren met de tevredenheid, kan er een prioriteitenmatrix worden opgesteld. Hierin is zichtbaar welke voorzieningen het meest prioriteit hebben om te verbeteren. Aspecten waar men zeer tevreden over is en waar men veel belang aan hecht, moeten worden gehandhaafd. Hieronder vallen winkels, medische voorzieningen en basisscholen. Over de sportvoorzieningen is men ook relatief positief, maar een minder grote groep hecht hier waarde aan. Verbeterpunten zijn met name de voorzieningen gericht op ouderen en jongeren. Deze krijgen een relatief lage waardering, maar worden wel als belangrijk ervaren. Andere voorzieningen met een lage waardering zijn kinderdagopvangvoorzieningen, welzijnsvoorzieningen en uitgaansvoorzieningen. De inwoners hechten echter minder waarde aan deze voorzieningen, waardoor deze verbeterpunten minder prioriteit nodig hebben. Figuur 3.5 Prioriteitenmatrix voorzieningen. 94,00 93,00 92,00 91,00 90,00 89,00 Winkels 88,00 87,00 86,00 85,00 84,00 medische en 83,00 82,00 zorgvoorzieningen 81,00 80,00 79,00 78,00 Direct verbeteren Handhaven 77,00 76,00 scholen voor kinderen 75,00 74,00 73,00 72,00 voorzieningen jongeren 71,00 70,00 voorzieningen ouderen 69,00 68,00 67,00 66,00 65,00 sportvoorzieningen 64,00 63,00 kinderdagopvangvoorzieningen Communiceren 60,00 62,00 Verbeteren 61,00 59,00 58,00 57,00 56,00 55,00 54,00 53,00 52,00 51,00 50,00 49,00 Welzijnsvoorzieningen 48,00 47,00 Uitgaansvoorzieningen 46,00 Tevredenheid 45,00 44,00 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 1011, 12, , , , ,00 0,0,0,0,00,0,0,00,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,00,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0 Belang 18

32 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Tijdenbeleid In het kader van het tijdenbeleid is de gemeente bezig om na te gaan hoe zij ervoor kunnen zorgen dat het combineren van werk en privé makkelijker wordt. Daarom is gevraagd naar de tevredenheid over de openingstijden van verschillende voorzieningen in de wijk. Men is in grote mate tevreden over de openingstijden van winkels voor dagelijkse boodschappen. Bij voorzieningen met minder ruime openingstijden, zoals de huisarts, is de waardering lager. Vijftien procent is hierover ontevreden. Tabel 3.1 Percentage (zeer) ontevreden over openingstijden voorzieningen 9. % (zeer) ontevreden winkels voor dagelijkse boodschappen 3 basisscholen 3 kinderopvangvoorzieningen 3 centrum voor Jeugd en Gezin 5 welzijnsvoorzieningen (cursussen/buurthuis) 6 huisarts Leefbaarheid aan de hand van GSB-indicatoren In de wijkmonitor is een aantal indicatoren opgenomen die zijn ontleend aan de GSB-monitor. Deze indicatoren hebben onder meer betrekking op de waardering voor de eigen woning, de woonomgeving, de voorzieningen, leefbaarheid, veiligheid, de mensen en de sfeer in de wijk. Verder is de leefbaarheid van de Heerhugowaardse wijken inzichtelijk gemaakt met samengestelde indicatoren voor respectievelijk fysieke kwaliteit (verloedering), sociale kwaliteit (cohesie), overlast, algemene evaluatie en vermogensdelicten. De inwoners van Heerhugowaard geven gemiddeld het hoogste rapportcijfer voor hun eigen woning (7,9) en waarderen de veiligheid (6,9) en de voorzieningen in de wijk (7,1) een stuk lager. Ten opzichte van 2009 zijn er voor Heerhugowaard positieve trends waarneembaar. Op de meeste aspecten is een verbetering zichtbaar, anderen blijven onveranderd. De Rivierenwijk laat een algeheel positieve trend zien. Ook in de Stad van de Zon ligt het rapportcijfer hoger. In de Noord vallen met name de betere beoordelingen voor de veiligheid en het voorzieningenniveau op. De Schilderswijk, Schrijverswijk en Molenwijk laten een minder positieve trend zien. In de Schrijverswijk wordt vooral de veiligheid minder beoordeeld dan in In de bijlage zijn per wijk de tevredenheidscores voor de openingstijden van verschillende sociale voorzieningen opgenomen 19

33 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid De woonomgeving krijgt het hoogste cijfer in Butterhuizen en De Noord. De Bomen- en Recreatiewijk, Stad van de Zon en Butterhuizen scoren goed op het gebied van voorzieningen in de wijk, terwijl De Noord hier relatief laag op scoort. De leefbaarheidscores liggen, op de Rivierenwijk na, redelijk dicht bij elkaar. De Noord, Oostertocht, Butterhuizen en de Zuidwijk scoren goed op het gebied van veiligheid. In De Noord is men ook te spreken over de mensen en de sfeer in de wijk. Tabel 3.2 Rapportcijfers voor de eigen wijk. woning woonomgeving voorzieningen in de wijk leefbaarheid in de wijk sfeer in de wijk mensen in de wijk veiligheid in de wijk verschil verschil verschil verschil verschil verschil verschil Schrijverswijk 7,8 0,1 7,3-0,2 7,2 0,1 7,2-0,1 7,0-0,1 7,0-0,1 6,6-0,3 Planetenwijk 7,9 7,9 7,5 7,1 7,5 7,3 7,3 7,1 Schilderswijk 7,8-0,1 7,5-0,1 7,2-0,2 7,5 0,0 7,5 0,2 7,2-0,1 6,9-0,2 Bomenwijk/ Recreatiewijk 7,9 0,1 7,5 0,1 7,3 0,3 7,5 0,2 7,3 0,2 7,3 0,2 6,7 0,1 Heemradenwijk 7,8-0,1 7,6 0,0 7,2 0,0 7,4-0,1 7,3 0,1 7,2-0,1 7,0 0,1 Edelstenenwijk 7,8-0,1 7,4 0,1 7,1 0,4 7,5 0,4 7,2 0,2 7,3 0,2 7,0 0,4 Molenwijk 7,8-0,1 7,2-0,1 6,7 0,2 7,1 0,0 6,8-0,1 6,8-0,1 6,7 0,1 Rivierenwijk 7,5 0,2 6,6 0,3 6,6 0,1 6,5 0,1 6,3 0,2 6,4 0,2 6,0 0,2 Butterhuizen 8,1-0,1 7,7-0,1 7,3 0,0 7,8 0,2 7,4 0,0 7,4 0,0 7,2 0,1 Oostertocht 8,1 0,1 7,5-0,1 6,9-0,1 7,4 0,0 7,2 0,1 7,2 0,1 7,2 0,2 Zuidwijk 8,0 0,2 7,5 0,1 7,2 0,1 7,5 0,1 7,1 0,0 7,1 0,0 7,3 0,2 De Noord 8,0-0,1 7,7 0,0 6,4 0,6 7,5 0,0 7,6-0,1 7,7 0,0 7,2 0,5 Stad van de Zon 8,4-0,1 7,5 0,0 7,3 0,8 7,5 0,3 7,2 0,2 7,3 0,1 6,9 0,3 Heerhugowaard 7,9 0,0 7,4 0,0 7,1 0,1 7,4 0,1 7,2 0,1 7,2 0,1 6,9 0,1 Fysieke kwaliteit (verloedering) De verloedering is flink afgenomen tussen 2009 en Dit houdt in dat zaken als graffiti, vandalisme, rommel op straat en hondenpoep in verhouding minder vaak voorkomen in Heerhugowaard. In alle wijken is een verbetering te zien, hoewel met name de Stad van de Zon, Zuidwijk, Butterhuizen en Oostertocht opvallen. In Heerhugowaard scoort Rivierenwijk het minst op de samengestelde variabele die een indicatie geeft voor de verloedering in de wijk. Sociale kwaliteit (cohesie) De sociale kwaliteit is stabiel gebleven tussen 2007 en Inwoners van Rivierenwijk hebben in vergelijking met de andere wijken in Heerhugowaard minder waardering voor de sociale kwaliteit. Wel was er de afgelopen twee jaar sprake van een vooruitgang. De Noord scoort van alle wijken het hoogst op de sociale kwaliteit. 20

34 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Overlast In Heerhugowaard is steeds minder overlast. Alleen in de Schilderswijk, Stad van de Zon en de Zuidwijk neemt de overlast licht toe. De Rivierenwijk scoort - ondanks een flinke afname - het hoogst op de overlastschaal. Inwoners van de Noord ervaren het minst overlast. Algemene evaluatie van de wijk De algemene waardering voor de wijk is iets afgenomen. Dit komt met name door een mindere beoordeling van de inwoners van de Stad van de Zon. Daarnaast is er ook in de Heemradenwijk, Schrijverswijk en Schilderswijk een negatieve trend in de waarderingscijfers waarneembaar. De Noord en de Rivierenwijk zijn de enige wijken met een duidelijk positieve ontwikkeling. Toch blijft de Rivierenwijk de laagste beoordeling hebben. Inwoners van Butterhuizen en de Noord zijn het meest tevreden. Vermogensdelicten Vermogensdelicten worden steeds meer als probleem gezien in Heerhugowaard. Met name in de Schrijverswijk, Schilderswijk en Oostertocht ervaren inwoners vaker diverse vormen van diefstal en inbraak in de woning als een groot probleem in hun wijk. De hoogste scores zijn echter te vinden in de Rivierenwijk en de Planetenwijk. In Zuidwijk, de Noord en de Stad van de Zon zien inwoners vermogensdelicten in veel mindere mate als een probleem. Tabel 3.3 Schaalscores voor leefbaarheidaspecten van de wijk. verloedering (fysieke kwaliteit) 2011 verschil cohesie (sociale kwaliteit) verschil overlast verschil algemene wijk evaluatie verschil vermogensdelicten Schrijverswijk 3,2-0,1 5,8-0,1 1,9-0,6 7,4-0,2 2,2 0,7 Schilderswijk 2,7-0,2 5,9-0,3 1,9 0,1 7,6-0,3 1,7 0,6 Planetenwijk 2,7 5,9 1,9 7,5 2,9 Bomen- en recreatiewijk 3,2-0,3 6,1 0,0 2,0-0,6 7,7-0,1 2,6 0,4 Heemradenwijk 3,1-0,4 5,9-0,2 1,8-0,5 7,7-0,3 1,8-0,2 Edelstenenwijk 3,1-0,3 5,8 0,1 2,0-0,7 7,5 0,0 1,9 0,0 Molenwijk 2,9-0,5 5,5-0,2 2,3-0,1 7,1 0,0 1,9 0,2 Rivierenwijk 5,2 0,4 5,0 0,3 2,8-0,5 5,7 0,4 3,0 0,0 Butterhuizen 2,4-0,7 5,9 0,1 1,6-0,4 8,1 0,1 1,3-0,4 Oostertocht 2,2-0,9 5,8 0,2 1,6-0,1 7,4 0,0 1,7 0,6 Zuidwijk 1,9-0,8 5,5-0,1 1,7 0,1 7,2-0,1 1,0 0,2 Stad van de Zon 1,7-1,0 5,6 0,1 2,4 0,2 7,4-0,2 0,7-0,2 De Noord 1,8-0,3 7,5-0,1 1,2-0,1 7,9-0,1 0,9-0,1 Heerhugowaard 2,7-0,5 5,8 0,0 1,9-0,3 7,4-0,1 1,7 0,2 verschil

35 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid fysieke kwaliteit (verloedering) (0= weinig voorkomend; 10= vaak voorkomend), gebaseerd op het percentage van de bevolking, dat de volgende zaken een groot probleem noemt in de wijk: bekladding/graffiti; vandalisme/ vernielzucht; rommel/straatvuil; hondenpoep. sociale kwaliteit (cohesie) (0= slecht; 10=goed), gebaseerd op de antwoorden op de volgende stellingen: de mensen in de wijk kennen elkaar nauwelijks; de mensen gaan in deze wijk op prettige manier met elkaar om; dit is een wijk met veel saamhorigheid;ik voel mij thuis bij de mensen in deze wijk. overlast (0= weinig voorkomend; 10= vaak voorkomend), gebaseerd op het percentage van de bevolking, dat de volgende zaken een groot probleem noemt in de wijk: andere geluidsoverlast; jongeren die op straat overlast veroorzaken; overlast door omwonenden. algemene evaluatie van de wijk (0= slecht; 10=goed), gebaseerd op de antwoorden op de volgende stellingen: in deze wijk blijft men graag wonen; het is vervelend om in deze wijk te wonen; indien mogelijk verhuis ik uit deze wijk; als je in deze wijk woont heb je het getroffen; in deze wijk is het prettig wonen. vermogensdelicten (0= weinig voorkomend; 10= vaak voorkomend), gebaseerd op het percentage van de bevolking, dat de volgende zaken een groot probleem noemt in de wijk: fietsendiefstal; diefstal uit auto; beschadiging van/diefstal vanaf auto; inbraak in woning. 3.5 Leefbarometer Een andere wijze waarop op wijkniveau de leefbaarheid in kaart kan worden gebracht is via de leefbarometer. De Leefbaarometer is een online-tool die informatie geeft over de leefbaarheid in alle buurten en wijken. Om te bepalen in hoeverre een gebied positief of negatief scoort op de leefbarometer wordt gebruik gemaakt van 49 indicatoren. De 49 indicatoren kunnen onderverdeeld worden in zes onderliggende leefbaarheidsdimensies: woningvoorraad, publieke ruimte, voorzieningenniveau, bevolkingssamenstelling, sociale samenhang en veiligheid. De Leefbaarometer bevat informatie over 2010 en wordt tweejaarlijks geactualiseerd. Uit de leefbarometer blijkt dat in veruit het grootste deel van Heerhugowaard men positief tot zeer positief is. Uitzondering is een deel van de Rivierenwijk, dat matig positief of zelfs matig scoort. In vergelijking met de omliggende gemeenten is zichtbaar dat Heerhugowaard iets beter wordt beoordeeld dan de gemeente Alkmaar. In de gemeente Langedijk ligt de beoordeling gemiddeld gezien hoger. 22

36 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Figuur 3.6 Leefbaarheid Heerhugowaard en regio op basis van clusterniveau (bron: leefbarometer) 23

37 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid 3.6 Problemen in de wijk De top drie problemen in de wijk is in vergelijking met de vorige metingen onveranderd. Nog steeds staan snelheidsovertredingen, hondenpoep en parkeeroverlast bovenaan. Al deze vormen van overlast zijn vrij stabiel. Vandalisme en geluidsoverlast door brommers worden steeds minder ervaren, terwijl de overlast van rommel en straatvuil volgens de inwoners steeds verder toeneemt 10. Tabel 3.4 Percentage dat probleem in de wijk groot noemt (in %) snelheidsovertredingen hondenpoep parkeeroverlast rommel/straatvuil geluidsoverlast brommers overlast jongeren loslopende honden geluidsoverlast overig verkeer vandalisme beschadiging van/diefstal vanaf auto De top drie van problemen in de wijk in Heerhugowaard zijn snelheidsovertredingen, hondenpoep en parkeeroverlast. Deze staan bij de meeste deelgebieden -al dan niet in verschillende volgorde- ook in de top drie. Parkeeroverlast komt vooral voor in de Stad van de Zon en de Molenwijk. Snelheidsovertredingen zijn vooral een probleem in de Molenwijk en de Noord. Het probleem van hondenpoep is in alle wijken ongeveer vergelijkbaar. Een aantal wijken heeft rommel op straat in de top drie van problemen. In de Schrijverswijk haalt ook jeugdoverlast de top drie. In de Planetenwijk en Butterhuizen bezet overlast van loslopende honden de derde plaats. De Noord heeft op plaats twee de geluidsoverlast door overig verkeer In de bijlage zijn per wijk de scores op de verschillende problemen opgenomen 11 In de bijlage zijn per wijk de scores op de verschillende problemen opgenomen 24

38 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Tabel 3.5 Top 3 problemen in de wijk, percentage dat probleem in de wijk groot noemt. Schrijverswijk Schilderswijk Planetenwijk Bomen- en recreatiewijk Heemradenwijk Edelstenenwijk Molenwijk Rivierenwijk Butterhuizen Oostertocht Zuidwijk Stad van de Zon De Noord Heerhugowaard snelheidsovertredingen (30%) hondenpoep (31%) snelheidsovertredingen (29%) hondenpoep (32%) snelheidsovertredingen (28%) snelheidsovertredingen (32%) snelheidsovertredingen (41%) rommel, straatvuil en zwerfafval (49%) hondenpoep (29%) hondenpoep (30%) hondenpoep (30%) parkeeroverlast (45%) snelheidsovertredingen (42%) snelheidsovertredingen (31%) rommel, straatvuil en zwerfafval (26%) parkeeroverlast (28%) hondenpoep (27%) snelheidsovertredingen (31%) hondenpoep (23%) rommel, straatvuil en zwerfafval (30%) parkeeroverlast (39%) snelheidsovertredingen (42%) snelheidsovertredingen (28%) snelheidsovertredingen (27%) snelheidsovertredingen (22%) hondenpoep (33%) geluidsoverlast overige verkeer (22%) hondenpoep (29%) overlast jongeren (23%) snelheidsovertredingen (26%) loslopende honden (20%) parkeeroverlast (31%) rommel, straatvuil en zwerfafval (21%) hondenpoep (29%) hondenpoep (35%) hondenpoep (40%) loslopende honden (15%) parkeeroverlast (19%) parkeeroverlast (22%) snelheidsovertredingen (32%) rommel, straatvuil en zwerfafval (13%) parkeeroverlast (24%) Aan de bewoners is gevraagd wat zij als grootste probleem zien in hun eigen wijk. Hierbij worden opnieuw parkeeroverlast, hondenpoep, hangjongeren en verkeersveiligheid veelvuldig genoemd. Verder noemen de bewoners ook zwerfvuil. Het onderhoud van het openbaar groen, de bestrating en stoepen ziet men ook als een aandachtspunt. 25

39 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Leefbaarheid Figuur 3.7 Meest genoemde termen bij beantwoording vraag: Wat zijn de belangrijkste problemen in uw wijk, waarvan u vindt dat die met voorrang moeten worden aangepakt?. 3.7 Overlast door grondwater Een specifiek aspect van de leefbaarheid in een laaggelegen gebied als de gemeente Heerhugowaard betreft water- en vochtoverlast veroorzaakt door de grondwaterstand. Inmiddels heeft minder dan een kwart van de inwoners van Heerhugowaard enige tot veel overlast van grondwater in of rondom het huis. Lange tijd was de overlast het ergst in de Bomen- en Recreatiewijk. De overlast is hier echter flink afgenomen. Nu is de Rivierenwijk het gebied met de meeste problemen met grondwater. Net als in voorgaande jaren zijn de problemen in de nieuwe wijken Zuidwijk, Stad van de Zon en Butterhuizen het kleinst. Figuur 3.8 Overlast van grondwater (in %). Rivierenwijk Bomenwijk/Recreatiewijk Heemradenwijk Molenwijk Oostertocht Schilderswijk Schrijverswijk Heerhugowaard Planetenwijk Edelstenenwijk De Noord Zuidwijk Butterhuizen Stad van de Zon

40 Hoofdstuk 4 Veiligheidsbeleving

41 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Veiligheidsbeleving 4. Veiligheidsbeleving 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk staat de beleving van de veiligheid centraal. De uitkomsten bieden inzicht in de veiligheidsbeleving van de bevolking van Heerhugowaard. 4.2 Onveiligheidsgevoelens Een kwart van de inwoners van Heerhugowaard voelt zich wel eens onveilig. Dit is meer dan in 2007 en 2009, toen respectievelijk 23 procent en 21 procent onveiligheidsgevoelens ervoer. Heerhugowaard zit vlakbij het Nederlands gemiddelde (26 procent) 12. De groep die zich zelden (7 procent) of soms (17 procent) onveilig voelt, is veel groter dan de groep mensen die zich vaak onveilig voelt. In de Rivierenwijk 13 komen gevoelens van onveiligheid relatief veel voor: 43 procent van de inwoners heeft hiermee (soms) te maken. Als de Rivierenwijk buiten beschouwing wordt gelaten, voelt men zich het meest onveilig in de Planetenwijk en de Schrijverswijk. In de Zuidwijk, de Schilderswijk, Oostertocht en de Stad van de Zon voelen relatief weinig inwoners zich onveilig. Figuur 4.1 Algemene onveiligheidsgevoelens (in %). Stad vd Zon Zuidwijk Oostertocht Schilderswijk Butterhuizen Heerhugowaard De Noord Bomen+Recreatiewijk Heemradenwijk Molenwijk Edelstenenwijk Schrijverswijk Planetenwijk Rivierenwijk nooit zelden soms vaak 12 Bron: CBS Statline (2009) 13 Binnen deze Wijkmonitor zijn de verschillende deelgebieden samengevoegd tot in totaal 11 wijken. Zo zijn Zuidwijk en Huygenhoek samengevoegd tot één wijk. Hierbij is de naam van de grootste wijk Zuidwijk aangehouden. Ook waar in dit hoofdstuk wordt gesproken over Edelstenenwijk, Oostertocht en De Noord gaat het dus feitelijk om een groter gebied (zie hoofdstuk 1.2 onder kopje gebiedsindeling ). 28

42 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Veiligheidsbeleving Eén op de vijf inwoners van Heerhugowaard voelt zich wel eens onveilig in de eigen wijk. Dit is minder dan in Men ervaart vrijwel nooit regelmatig onveiligheidsgevoelens in de eigen wijk, wel voelt men zich zelden (5 procent) of soms (13 procent) onveilig. Het aantal mensen dat zich vaak onveilig voelt in de eigen buurt zit niet ver van het landelijk gemiddelde 14 (2%). In Rivierenwijk is het percentage onveiligheidsgevoelens het hoogst; bijna vier op de tien inwoners hebben hier wel eens mee te maken. Ook in de Planetenwijk en de Schrijverswijk voelt een relatief groot deel van de inwoners zich wel eens onveilig. Dit percentage is relatief laag in De Noord, Oostertocht, de Zuidwijk en de Stad van de Zon. Figuur 4.2 Onveiligheidsgevoelens in de eigen wijk (in %). Stad vd Zon Zuidwijk Oostertocht De Noord Schilderswijk Butterhuizen Heerhugowaard Edelstenenwijk Molenwijk Bomen+Recreatiewijk Heemradenwijk Schrijverswijk Planetenwijk Rivierenwijk nooit zelden soms vaak Inwoners van Heerhugowaard noemen verschillende zaken waarop hun gevoel van onveiligheid zich specifiek richt. In de eerste plaats is men bang voor woninginbraak. De angst hiervoor is aan het toenemen; bijna twee op de drie inwoners die zich onveilig voelen, geven dit als reden. Ongeveer de helft is bang om in de directe woonomgeving lastig te worden gevallen. Dit aandeel is sterk afgenomen, net als het percentage inwoners dat bang is voor zinloos geweld. Andere genoemde veroorzakers van onveiligheidsgevoelens zijn auto-inbraak, verbaal geweld, vandalisme en vernielingen. 14 Bron: waarstaatjegemeente.nl; een gemiddelde van de deelnemende gemeenten over het jaar

43 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Veiligheidsbeleving Een aantal wijken kent specifieke bronnen van onveiligheid. Zo is in de Bomen- en Recreatiebuurt een mogelijke woninginbraak een belangrijke oorzaak van onveiligheidsgevoelens. In de Schilderswijk en de Schrijverswijk is men bovengemiddeld vaak bang voor een zedenmisdrijf. In de Edelstenenwijk is men relatief vaak bang voor zinloos geweld. Tabel 4.1 Reden onveiligheidsgevoelens (in %) woninginbraak lastigvallen zinloos geweld beroving zedenmisdrijf anders Onveilige plekken in de wijk Ongeveer vier op de tien inwoners die zich wel eens onveilig voelen, kennen één of meerdere plekken in de eigen woonomgeving waar men liever niet komt. De Rivierenwijk en de Schilderswijk hebben het hoogste aandeel inwoners dat minstens één plek weet waar men liever niet komt (56 procent). In de Zuidwijk, de Stad van de Zon en de Noord zijn verhoudingsgewijs weinig mensen die specifieke locaties liever mijden. Inwoners van Heerhugowaard noemen uiteenlopende onveilige locaties in de gemeente. In sommige gevallen noemt men specifieke plaatsen, zoals een bepaalde pinautomaat, trapveldje of bushalte. Verder geven een aantal inwoners meer algemene aanduidingen, zoals het park en de wandel- en fietspaden. Uit de gegeven toelichtingen blijkt dat de genoemde locaties vooral s avonds onveiligheidsgevoelens oproepen. Dit is vaak in combinatie met slechte openbare verlichting en hanggroepjongeren. 30

44 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Veiligheidsbeleving Figuur 4.3 Aandeel inwoners dat plekken kent in de wijk die men liever wil vermijden (in %). Rivierenwijk Schilderswijk Molenwijk Butterhuizen Heemradenwijk Edelstenenwijk Heerhugowaard Planetenwijk Oostertocht Bomenwijk/Recreatiewijk Schrijverswijk Stad van de Zon De Noord Zuidwijk

45 Hoofdstuk 5 Sociale en maatschappelijke participatie

46 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie 5. Sociale en maatschappelijke participatie 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de sociale en maatschappelijke participatie van de inwoners van Heerhugowaard. Onderwerpen die aan bod komen zijn de beoordeling van de woonwijk 15, vrijetijdsbesteding en vrijwilligerswerk. 5.2 Oordeel woonwijk Vrijwel alle inwoners van Heerhugowaard (92 procent) vinden de eigen buurt een (zeer) prettige buurt om in te wonen. Dit verschilt nauwelijks van de vorige metingen. In Butterhuizen is het percentage dat de eigen woonbuurt als prettig ervaart het hoogst. De Rivierenwijk scoort -ondanks een positieve ontwikkeling tussen 2009 en nog onder het gemiddelde van Heerhugowaard. Ook de percentages voor Schrijverswijk, Zuidwijk en Molenwijk liggen onder het Heerhugowaardse gemiddelde. Bij deze wijken is er eveneens sprake van een afname van de tevredenheid over de buurt. Figuur 5.1 Aandeel inwoners dat de buurt als (zeer) prettig ervaart (in %). Butterhuizen Schilderswijk Heemradenwijk Planetenwijk Oostertocht Bomenwijk/Recreatiewijk De Noord Edelstenenwijk Stad van de Zon Heerhugowaard Zuidwijk Schrijverswijk Molenwijk Rivierenwijk Binnen deze Wijkmonitor zijn de verschillende deelgebieden samengevoegd tot in totaal 12 wijken. Zo zijn Zuidwijk en Huygenhoek samengevoegd tot één wijk. Hierbij is de naam van de grootste wijk Zuidwijk aangehouden. Ook waar in dit hoofdstuk wordt gesproken over Edelstenenwijk, Oostertocht en De Noord gaat het dus feitelijk om een groter gebied (zie hoofdstuk 1.2 onder kopje gebiedsindeling ). 33

47 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Trend leefbaarheid Ruim één op de vijf inwoners van Heerhugowaard ziet over het afgelopen jaar een verbetering van de woonbuurt. Eén op de zes is van mening dat de woonbuurt er juist op achteruit is gegaan. In de Stad van de Zon, de Planetenwijk, de Edelstenenwijk en de Rivierenwijk is men overwegend positief. Bewoners van de Molenwijk, de Schrijverswijk en de Heemradenwijk zien juist eerder een achteruitgang van de wijk. Figuur 5.2 Aandeel inwoners dat vindt dat de wijk het afgelopen jaar vooruit ofwel achteruit is gegaan (in %) Stad vd Zon Planetenwijk Rivierenwijk Edelstenenwijk Bomen+Recreatiewijk Heerhugowaard Schilderswijk Schrijverswijk De Noord Heemradenwijk Zuidwijk Molenwijk Oostertocht Butterhuizen achteruit vooruit De vooruitgang van de wijk schrijft men toe aan een verbetering van het gemeentelijke onderhoud, met name op het gebied van openbaar groen en bestrating. De herinrichting van sommige delen van de gemeente leidt ook tot meer tevredenheid, vanwege onder meer een toename van het aantal parkeerplaatsen. Ook de verbetering van de openbare verlichting draagt bij aan een meer prettige leefomgeving. 34

48 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.3 Meest genoemde termen bij beantwoording vraag: Waaruit blijkt dat uw wijk vooruit is gegaan?. Het groenonderhoud wordt niet door iedereen goed gewaardeerd. Inwoners die een achteruitgang constateren, noemen opvallend genoeg ook vaak groenonderhoud. Ook de parkeergelegenheid is in veel wijken een aandachtspunt. Daarnaast ervaart men verschillende vormen van overlast; hangjongeren, zwerfvuil en geluidsoverlast van verkeer. Figuur 5.4 Meest genoemde termen bij beantwoording vraag: Waaruit blijkt dat uw wijk achteruit is gegaan?. 5.3 Binding woonwijk Uit een serie stellingen komt naar voren dat de binding aan de wijk het sterkst is in de wijken Butterhuizen, de Noord, de Schilderswijk en de Bomen- en Recreatiewijk. In de Zuidwijk, de Molenwijk en de Rivierenwijk is deze relatief laag. Driekwart van de inwoners van Heerhugowaard wil graag blijven in de wijk waar men nu woont. Dit aandeel ligt veel lager in de Rivierenwijk (41 procent). Elf procent van de inwoners van de Rivierenwijk vindt het zelfs vervelend om in deze wijk te wonen en dertig procent wil indien mogelijk uit de wijk vertrekken. In heel Heerhugowaard vindt drie procent de huidige woonwijk vervelend om te wonen en heeft elf procent een verhuiswens. 35

49 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Inwoners die al langer dan tien jaar in de wijk wonen (7 procent) hebben beduidend minder vaak een verhuiswens dan recentere bewoners van de wijk (13 procent). Wijkbewoners jonger dan veertig jaar (15 procent) zijn ook meer geneigd te verhuizen dan 60-plussers (5 procent). Tabel 5.1 Stellingen binding aan wijk (% (zeer) mee eens). de mensen in deze wijk blijven hier graag wonen het is vervelend om in deze wijk te wonen indien mogelijk verhuis ik uit deze wijk als je in deze wijk woont, heb je het getroffen De Noord Butterhuizen Schilderswijk Bomen- en recreatiewijk Planetenwijk Heemradenwijk Schrijverswijk Edelstenenwijk Heerhugowaard Oostertocht Zuidwijk Molenwijk Stad van de Zon Rivierenwijk Betrokkenheid woonbuurt Medeverantwoordelijkheid Ruim driekwart van de inwoners van Heerhugowaard voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de wijk. Ten opzichte van eerdere metingen is dit aandeel iets afgenomen. Het verantwoordelijkheidsgevoel is met ruim 80 procent het hoogst in de Edelstenenwijk en de Noord. De laagste scores zijn terug te vinden in de Rivierenwijk en in Oostertocht. Een flinke afname van het verantwoordelijkheidsgevoel ten opzichte van 2009 zien we in de Rivierenwijk (66 procent). Ook in Oostertocht en de Schilderswijk is er sprake van een dalende ontwikkeling. 36

50 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.5 Medeverantwoordelijk voelen voor de leefbaarheid in de wijk (in %). Edelstenenwijk De Noord Bomenwijk/Recreatiewijk Butterhuizen Schrijverswijk Heemradenwijk Heerhugowaard Zuidwijk Stad van de Zon Molenwijk Planetenwijk Schilderswijk Oostertocht Rivierenwijk Actieve betrokkenheid In Heerhugowaard was 19 procent van de inwoners het afgelopen jaar actief om de wijk te verbeteren, ongeveer evenveel als in de voorgaande jaren. De Noord scoort op de actieve bijdrage van de inwoners het hoogst (38 procent) en Butterhuizen het laagst (10 procent). Opvallende toenames in betrokkenheid zijn terug te vinden in de Rivierenwijk en de Schilderswijk. Het tegenovergestelde geldt voor de Edelstenenwijk, de Stad van de Zon, de Heemradenwijk, de Schrijverswijk en Butterhuizen. 37

51 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Tabel 5.2 Aandeel inwoners dat het afgelopen jaar actief is geweest ter verbetering van de wijk (in %) De Noord Rivierenwijk Bomenwijk/Recreatiewijk Edelstenenwijk Stad van de Zon Heerhugowaard Planetenwijk 18 Molenwijk Schilderswijk Oostertocht Heemradenwijk Zuidwijk Schrijverswijk Butterhuizen Ruim de helft van de inwoners geeft te kennen een bijdrage te willen leveren aan de leefbaarheid in de eigen wijk. Met name in de Noord is nog meer potentie voor extra inzet van burgers. Tabel 5.3 Aandeel inwoners dat een bijdrage wil leveren aan de leefbaarheid in de buurt % actieve(re) rol De Noord 65 Bomen- en recreatiewijk 55 Stad van de Zon 55 Planetenwijk 53 Edelstenenwijk 53 Heemradenwijk 53 Heerhugowaard 52 Schilderswijk 50 Butterhuizen 50 Zuidwijk 49 Molenwijk 49 Oostertocht 49 Schrijverswijk 48 Rivierenwijk 46 38

52 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Bijna één op de drie inwoners wil graag meer doen om de woonomgeving schoon en veilig te houden en zo de leefbaarheid van de wijk te verbeteren. Eén op de vijf wil meepraten en meedenken over de ontwikkeling van de wijk. Het organiseren van activiteiten noemt men veel minder. Andere genoemde opties om bij te dragen aan de leefbaarheid, zijn het doen van vrijwilligerswerk en mensen aanspreken op ongepast gedrag. Figuur 5.6 Manier waarop men in de toekomst een (grotere) bijdrage wil leveren aan de leefbaarheid in de buurt. woonomgeving schoon en veilig houden 31 meedenken/meepraten over ontwikkeling wijk 20 activiteiten organiseren 4 andere manier Betrokkenheid gemeente Vier op de tien inwoners van Heerhugowaard vinden dat de gemeente voldoende doet om de inwoners bij veranderingen in de wijk te betrekken. Dit cijfer laat sinds 2005 een gestage lichte stijging zien. De waardering is het hoogst in Edelstenenwijk en de Rivierenwijk. Beide wijken scoren op dit aspect veel beter dan in In de wijken Oostertocht en de Stad van de Zon is men minder tevreden over de mate waarin de gemeente de inwoners bij veranderingen in de wijk betrekt. In Oostertocht is overigens wel een lichte vooruitgang waarneembaar. De tevredenheid bij de bevolking van de Stad van de Zon is juist sterk afgenomen. Dit geldt ook voor de Heemradenwijk en de Schrijverswijk. 39

53 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.7 Deel dat vindt dat gemeente voldoende doet om inwoners bij veranderingen in de wijk te betrekken (in %). Edelstenenwijk Rivierenwijk Schilderswijk Bomenwijk/Recreatiewijk Planetenwijk Heerhugowaard De Noord Molenwijk Butterhuizen Schrijverswijk Zuidwijk Heemradenwijk Oostertocht Stad van de Zon Vrije tijdsbesteding Sport Ongeveer twee op de drie inwoners van Heerhugowaard beoefenen een sport in zijn/haar vrije tijd. Dit is een daling ten opzichte van Deze sportdeelname is vergelijkbaar met de deelname in de gemeente Alkmaar 16. De sportdeelname is het hoogst in Butterhuizen (74 procent) en het laagst in Rivierenwijk (61 procent). Het aandeel sporters is ten opzichte van 2009 in de meeste wijken afgenomen. Meest opvallend is de daling in de Bomen- en Recreatiewijk, de Schrijverswijk, de Stad van de Zon en de Zuidwijk. In de Noord bleef het aandeel sporters onveranderd. 16 Bron: Sportdeelname in Alkmaar (2008) 40

54 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.8 Aandeel sporters (in %). Butterhuizen De Noord Stad van de Zon Zuidwijk Heemradenwijk Oostertocht Heerhugowaard Schrijverswijk Edelstenenwijk Planetenwijk Molenwijk Schilderswijk Bomenwijk/Recreatiewijk Rivierenwijk Het grootste deel van de sportende bevolking sport wekelijks. Meer dan de helft sport zelfs enkele keren per week. Figuur 5.9 Frequentie sportbeoefening (in %) Enkele keren per week 1 keer per week Meerdere keren per maand 1 keer per maand of minder Het merendeel van de sporters van Heerhugowaard (91 procent) beweegt minstens eenmaal per week minimaal 30 minuten intensief. Hieronder worden alle activiteiten verstaan die met actieve lichaamsbeweging te maken hebben. Dit kan gaan om sporten in verenigingsverband, maar ook om wandelen of hardlopen en het uitoefenen van een intensief huishoudelijke taak. Ook fietsen naar het werk of de winkel behoort hiertoe. 41

55 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Over de afgelopen jaren is er sprake van een gestage toename van het aandeel inwoners dat tenminste één keer per week intensief beweegt. Butterhuizen scoort het hoogste aandeel (94 procent) en de Molenwijk het laagste (87 procent). Het minimaal één keer per week intensief bewegen is in de meeste wijken toegenomen. De grootste stijging is in de Stad van de Zon, waar men van 85 procent in 2009 naar 93 procent in 2011 gaat. In de Molenwijk en de Noord is sprake van een afname ten opzichte van Tabel 5.4 Aandeel inwoners dat minimaal 1x per week intensief beweegt (in %) Butterhuizen Stad van de Zon Schrijverswijk Oostertocht Planetenwijk 92 Zuidwijk Schilderswijk Heerhugowaard Bomenwijk/Recreatiewijk Heemradenwijk Rivierenwijk De Noord Edelstenenwijk Molenwijk Het aandeel inwoners dat minimaal vijf keer per week intensief beweegt ligt in Heerhugowaard op 39 procent. Zuidwijk en de Noord scoren het minst; ongeveer één op de drie inwoners van deze wijken beweegt minimaal vijf keer per week. In Oostertocht is het hoogste aandeel dat minimaal vijf keer per week beweegt; 43%. Ten opzichte van andere gemeenten scoort Heerhugowaard gemiddeld. In onderzoeken in de gemeenten Hoorn, Leidschendam, Opmeer en Den Helder kwamen vergelijkbare percentages naar voren Bronnen: sportmonitor Opmeer (2011), sportmonitor Hoorn (2011), sportmonitor Leidschedam (2011), sportmonitor Den Helder (2010) 42

56 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Tabel 5.5 Aandeel inwoners dat minimaal 5x per week intensief beweegt (in %) Oostertocht 43 Schrijverswijk 42 Butterhuizen 41 Planetenwijk 41 Heemradenwijk 41 Schilderswijk 41 Stad vd Zon 40 Edelstenenwijk 39 Heerhugowaard 39 Bomen+Recreatiewijk 39 Rivierenwijk 38 Molenwijk 35 De Noord 34 Zuidwijk 30 Ruim de helft van de inwoners sport samen met anderen, een derde sport alleen en nog eens 16 procent doet beide. Ongeveer evenveel inwoners sporten bij een sportvereniging- of club (34 procent) als bij een fitnesscentrum of sportschool (35 procent). Een iets groter deel (44 procent) sport op eigen gelegenheid. Dit aandeel is afgenomen sinds 2009; toen was dit nog 49 procent. De inwoners die niet aan sport doen, geven als reden hiervoor dat ze er geen tijd voor hebben (37 procent), hun gezondheid het niet toelaat (26 procent), ze het te duur vinden (22 procent), ze het niet leuk vinden (22 procent) en dat ze er te oud voor zijn (15 procent). Deze percentages wijken nauwelijks af van de scores uit Uitgaan Als men uitgaat bezoekt men vooral de bioscoop of een theater. Ook sportwedstrijden worden vaak gebruikt als uitje. Minder dan één op de drie inwoners maakt gebruik van een wijkhuis of ontmoetingscentrum als uitgaansgelegenheid. 43

57 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.10 Frequentie bezoek uitgaansgelegenheden (in %). Bioscoop Theater Museum Café Popconcert/muziekfestival Sportwedstrijd Discotheek Wijkhuis/ontmoetingscentrum vaak soms zelden nooit Overige hobby s Ongeveer de helft van de Heerhugowaarders heeft buiten sport en uitgaan nog andere vrijetijdsactiviteiten, zoals muziek maken, toneelspelen, handwerken en het volgen van cursussen. Veertig procent van de inwoners beoefent deze hobby s meerdere keren per maand. Figuur 5.11 Frequentie beoefening overige hobby s (in %) één keer per week of meer meerdere keren per maand 1 keer per maand minder vaak dan 1 keer per maand nooit Een meerderheid noemt gebrek aan tijd als belangrijkste oorzaak waarom men niet actiever is. Zestig procent heeft geen tijd om actiever te worden op het gebied van vrijetijdsbestedingen dan ze nu zijn. Voor een klein kwart (22 procent) zijn de kosten de reden waarom men niet actiever is. Voor veertien procent vormt zijn/haar gezondheid een obstakel en zeven procent weet niemand om dingen samen mee te ondernemen. Vier procent noemt de afstand of het vervoer als oorzaak. Andere mensen hebben geen behoefte actiever te worden, omdat zij al voldoende doen of zich te vermoeid voelen. 5.6 Contacten in de buurt Vrijwel alle inwoners van Heerhugowaard groet bekenden op straat. In veel gevallen maken zij een praatje met hen als ze elkaar tegenkomen. Het groeten van onbekenden wordt veel minder gedaan. De meeste inwoners doen dit soms. 44

58 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Met name in de Noord groet men onbekenden nog wel veel. Een praatje maken met onbekenden op straat komt vrij weinig voor. Opvallend is ook dat een relatief groot deel (35 procent) nooit meedoet aan buurtfeestjes. Figuur 5.12 Contact met buurtbewoners (in %). groet bekenden op straat maakt op straat een praatje met bekenden helpt mee de straat schoon te houden groet onbekenden op straat kijkt in huis-aan-huis bladen voor buurtactiviteiten doet mee aan buurtfeestjes komt bij andere buurtbewoners thuis helpt buurtbewoners wel eens maakt op straat een praatje met onbekenden vaak soms zelden nooit Ruim driekwart van de bevolking in Heerhugowaard is van mening voldoende contact met anderen te hebben. Dit percentage ligt lager dan in eerdere metingen. In de Noord en de Schilderswijk vinden de meeste inwoners dat ze genoeg sociaal contact hebben. In de Rivierenwijk nam dit aandeel de afgelopen twee jaar aanzienlijk af, waardoor deze wijk onderaan komt te staan. Tabel 5.6 Geen behoefte aan meer contact met anderen (in %) De Noord Schilderswijk Planetenwijk 81 Bomenwijk/Recreatiewijk Butterhuizen Schrijverswijk Heemradenwijk Heerhugowaard Molenwijk Oostertocht Edelstenenwijk Zuidwijk Stad van de Zon Rivierenwijk

59 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Mogelijkheden voor sociaal contact in de wijk Zes op de tien inwoners van Heerhugowaard vinden dat er voldoende mogelijkheden in de wijk zijn voor sociaal contact. Opvallend is het relatief hoge aandeel in De Noord (80 procent) dat zegt dat er genoeg mogelijkheden aanwezig zijn voor het leggen van contacten in de wijk. De Rivierenwijk eindigt onder de andere wijken, maar ook hier is meer dan de helft van mening dat er voldoende activiteiten in de wijk zijn voor sociaal contact. Figuur 5.13 Voldoende mogelijkheden/activiteiten in de wijk zijn voor sociaal contact (in %). De Noord Schilderswijk Bomenwijk/Recreatiewijk Schrijverswijk Planetenwijk Heerhugowaard Stad van de Zon Heemradenwijk Molenwijk Edelstenenwijk Oostertocht Butterhuizen Zuidwijk Rivierenwijk De meeste inwoners ontmoeten andere mensen op straat (78 procent) en in de winkels (58 procent). Andere locaties, zoals horeca, speelplaatsen en buurthuizen, noemen de Heerhugowaarders veel minder. Onder de overige plekken vallen onder meer sportverenigingen, het schoolplein, buurtfeesten en de kerk. 46

60 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.14 Plekken in de wijk om mensen te ontmoeten (in %). Op straat 78 Winkels 58 Horeca Speelplek Buurthuis Overige plekken Eenzaamheid Om de mate van eenzaamheid van de inwoners van Heerhugowaard te meten, is de eenzaamheidsmeter in de vragenlijst opgenomen. De eenzaamheidsmeter gaat uit van elf stellingen, zoals ik ervaar een leegte om mij heen en ik heb veel mensen op wie ik volledig kan vertrouwen. Deze stellingen worden beantwoord met ja of nee. Aan de antwoorden wordt een score (0 of 1) gekoppeld; respondenten die 0-2 scoren zijn niet eenzaam. Een score tussen de 3 en de 8 representeert mensen die matig eenzaam zijn. Met een score van boven de 8 is men sterk eenzaam, terwijl de maximale score van 11 betekent dat men zeer sterk eenzaam is. Zeer sterke eenzaamheid komt in Heerhugowaard zelden voor. Drie procent van de bevolking is (zeer) sterk eenzaam. Nog eens achttien procent valt in de groep matig eenzame mensen. In de Molenwijk en de Rivierenwijk ligt het aandeel (matig) eenzamen iets boven het gemiddelde. In de Noord en de Bomen- en Recreatiewijk is men het minst eenzaam. Met 23 procent matig tot zeer sterk eenzamen in Heerhugowaard zit de gemeente is er geen reden om deze uitkomst als problematisch te ervaren. Alleenstaanden (32 procent) zijn beduidend vaker eenzaam dan samenwonenden (20 procent). Inwoners met een laag inkomen (28 procent) zijn ook vaker eenzaam dan inwoners met een hoog inkomen (20 procent). Op het gebied van leeftijd zijn geen significante verschillen zichtbaar; de groep 60-plussers hebben iets minder last van eenzaamheid dan de groep tussen de veertig en zestig jaar; respectievelijk 22 procent en 26 procent. 47

61 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.15 Eenzaamheidsmeter (in %). Bomen- en recreatiewijk De Noord Oostertocht Heemradenwijk Schrijverswijk Stad van de Zon Butterhuizen Planetenwijk Heerhugowaard Zuidwijk Schilderswijk Edelstenenwijk Rivierenwijk Molenwijk niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam 5.8 Maatschappelijke participatie Vrijwilligerswerk Er wordt door 38 procent van de inwoners van Heerhugowaard vrijwilligerswerk verricht. Dit is een fractie meer dan in 2009 (36 procent). Met name in De Noord en de Heemradenwijk is het aandeel vrijwilligers hoog. In de relatief nieuwe wijken Zuidwijk en Stad van de Zon is het percentage vrijwilligers lager. Ook de Molenwijk heeft weinig vrijwilligers ten opzichte van het Heerhugowaardse gemiddelde. Ook landelijk wordt het aandeel vrijwilligers tussen de dertig en veertig procent geschat Bronnen: Geven in Nederland (2010), Tijdsbestedingsonderzoek (SCP, 2010), Vrijetijdsmonitor (2010) 48

62 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.16 Aandeel inwoners actief als vrijwilliger (in %). De Noord Heemradenwijk Bomenwijk/Recreatiewijk Oostertocht Planetenwijk Butterhuizen Schrijverswijk Schilderswijk Heerhugowaard Edelstenenwijk Rivierenwijk Zuidwijk Molenwijk Stad van de Zon Er is een groot aantal sectoren waarin mensen als vrijwilliger aan de gang kunnen. Aan degenen die als vrijwilliger werken, is gevraagd in welke sectoren zij als vrijwilliger werkzaam zijn. Met name vrijwilligerswerk bij sportverenigingen is populair. Ook het onderwijs, oudereninstellingen en godsdienstorganisaties zijn instellingen waar relatief veel vrijwilligers werkzaam zijn. Deze verdeling is vrijwel hetzelfde als in de afgelopen jaren. Ruim een kwart van de vrijwilligers valt onder de categorie anders. Hierin zitten onder meer vrijwilligers voor de Hugohopper, een volkstuinvereniging, de Brandweer, het Rode Kruis, een museum en mensen die collecteren voor verschillende goede doelen. Figuur 5.17 Sector vrijwilligerswerk (meerdere antwoorden mogelijk) (in %). Sportvereniging 26 Onderwijs 17 Ouderenzorg 16 Godsdienstorganisatie 12 Zorg voor verstandelijk gehandicapten 6 Werk in buurthuis/wijkcentrum 6 Muziek/toneel/zang/dans/film 6 Crèche- en kinderopvang 4 Zorg voor chronisch/langdurig zieken 4 Belangenorganisatie 4 Zorg voor lichamelijk gehandicapten 3 Wijkpanel 3 Jeugdwerk/scouting 3 Zorg voor mensen met psychische problemen 3 Politieke organisatie 1 overige sectoren

63 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie De meeste vrijwilligers voeren activiteiten uit (43 procent) en/of geven hulp aan anderen (36 procent). Verder is 21 procent bestuurslid en organiseert 15 procent activiteiten. Onder andersoortig vrijwilligerswerk valt onder meer trainer of scheidsrechter zijn, schoonmaken en collecteren. Tabel 5.7 Type vrijwilligerswerk (meerdere antwoorden mogelijk) (in %). uitvoerder van activiteiten 43 hulp aan anderen 36 bestuurslid 21 organisator van activiteiten 15 een ander soort vrijwilligerswerk 20 % Veertig procent van de vrijwilligers ervaart problemen bij het verrichten van vrijwilligerswerk. Dit is een toename ten opzichte van Deze toename wordt vooral veroorzaakt doordat bijna een kwart het vrijwilligerswerk lastig te combineren vindt met andere dagelijkse bezigheden. In 2009 was dit nog 9 procent. Andere problemen worden veel minder vaak genoemd, zoals dat het fysiek zwaar is (4 procent) of dat er te weinig informatie is over voorzieningen en regelingen (3 procent). Mantelzorg Mantelzorg is de zorg die men geeft aan een bekende uit de directe omgeving, zoals partner, kind, buren of vrienden, als deze persoon voor een langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit bijvoorbeeld het doen van het huishouden, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer en geldzaken regelen. Mantelzorg wordt niet betaald. Op dit moment doet 18 procent van de inwoners uit Heerhugowaard aan mantelzorg. Dit is een afname ten opzichte van 2009, toen 23 procent van de bevolking aan mantelzorg deed. Met name in de Schrijverswijk en Planetenwijk is het aandeel mantelzorgers hoog. In de nieuwere wijken, zoals de Zuidwijk en de Stad van de Zon is dit aandeel lager dan gemiddeld. 50

64 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.18 Aandeel inwoners actief als mantelzorger (in %). Schrijverswijk Planetenwijk Edelstenenwijk Heemradenwijk De Noord Butterhuizen Schilderswijk Oostertocht Heerhugowaard Bomenwijk/Recreatiewijk Molenwijk Rivierenwijk Zuidwijk Stad van de Zon De meeste mantelzorgers in Heerhugowaard verlenen de zorg minder dan 8 uur per week. Bijna een derde van de mantelzorgers is hiermee meer dan 8 uur per week bezig. In 2007 was dit nog een kwart. Het aantal mantelzorgers dat meer dan 8 uur per week bezig is, komt hiermee op 6 procent van de totale bevolking. Dit ligt onder het landelijk gemiddelde van 11 procent 19. Ook in het nabijgelegen Alkmaar verzorgt 12 procent een zieke, gehandicapte of oudere uit de persoonlijke omgeving. 20 Het relatief lage aandeel mantelzorgers wat meer dan 8 uur per week bezig is kan in ieder geval deels worden verklaard door de verhoudingsgewijs jonge Heerhugowaardse bevolking. Hierdoor zijn per saldo minder mantelzorgers nodig. Figuur 5.19 Gemiddeld aantal uur mantelzorg per week (in %) % 20% 40% 60% 80% 100% nooit Minder dan 8 uur 8 uur of meer 19 Bron: Mantelzorg uit de doeken, Sociaal Cultureel Planbureau (2010) 20 Bron: Omnibusonderzoek 2007, Gemeente Alkmaar (2007) 51

65 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Een stijgend aandeel mantelzorgers is al langer dan 5 jaar betrokken bij het helpen van één of meerdere personen in de directe omgeving. In 2009 was dit 24 procent, inmiddels is het 38 procent. Figuur 5.20 Duur mantelzorg (in %) jaar 1-2 jaar 2-3 jaar 3-5 jaar Langer dan 5 jaar De meeste mantelzorgers ondervinden geen problemen bij het uitvoeren van de zorg. Voor ongeveer één op de zes is het lastig de zorg te combineren met andere activiteiten. Als andere problemen noemt men dat het fysiek zwaar is (8 procent) en dat het wel eens lastig is om afstand te nemen van de zorg (5 procent). Dit laatste probleem komt wel minder vaak voor dan in Er worden ook problemen genoemd waar de gemeente mogelijk in het kader van de uitvoering van de Wmo iets kan betekenen. Zo constateert een klein deel van de mantelzorgers dat het hen ontbreekt aan informatie over voorzieningen en regelingen (3 procent) of aan kennis over de ziekte (1 procent). Tabel 5.8 Problemen bij mantelzorgers (meerdere antwoorden mogelijk) (in %) geen problemen lastig combineren met andere activiteiten fysiek erg zwaar problemen om afstand te nemen van de zorg te weinig waardering te weinig informatie over voorzieningen/regelingen teveel kosten aan verbonden moeite met de verantwoordelijkheid de relatie met betaalde hulpverleners te weinig kennis ziekte In het kader van de Wmo is het van belang inzicht te hebben in de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers. De meerderheid van de mantelzorgers blijkt geen behoefte aan ondersteuning te hebben of deze al te krijgen. Zo heeft 23 procent van de mantelzorgers informatie ontvangen over voorzieningen en regelingen en 20 procent kreeg informatie over de ziekte. De meeste behoefte blijkt toch te bestaan aan informatie over voorzieningen. Ook wil zeven procent graag emotionele ondersteuning en regelmatige of incidentele overname van hulp. 52

66 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Sociale en maatschappelijke participatie Figuur 5.21 Behoefte aan ondersteuning (in %). Cursus over verlenen van mantelzorg Themabijeenkomsten over het geven van zorg Lotgenotencontact Regelmatige overname van hulp Overname hulp voor een weekend weg Indiv. advies over situatie Hulp bij het invullen van aanvraagformulieren Emotionele ondersteuning of pers. gesprek Informatie over de ziekte Info over voorzieningen Geen behoefte Wel behoefte Maakt gebruik Maatschappelijke voorzieningen Van enkele maatschappelijke voorzieningen is gevraagd naar de bekendheid, het gebruik en de tevredenheid. Het Centrum voor Jeugd en Gezin en het Zorgloket zijn het bekendst. Zij worden ook door de grootste groep gebruikt. In de meeste gevallen is dit naar tevredenheid. Bij Mantelzorgondersteuning Heerhugowaard is een relatief groot deel ontevreden. Tabel 5.9 Bekendheid, gebruik en tevredenheid met instellingen. bekend gebruik tevreden neutraal ontevreden % % Abs. % % % Centrum voor Jeugd en Gezin Zorgloket Sportservice Heerhugowaard; Het wijksteunpunt de Horst Mantelzorgondersteuning Heerhugowaard De vrijwillige Thuishulp Meldpunt OGGZ De Mantelzorg makelaar

67 Hoofdstuk 6 Verkeer en vervoer

68 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Verkeer en vervoer 6. Verkeer en vervoer 6.1 Inleiding In dit hoofdstuk staat centraal hoe inwoners van Heerhugowaard denken over het verkeer en vervoer in de stad en van welke vervoermiddelen zij gebruik maken. 6.2 Vervoermiddelengebruik De fiets of bromfiets is het belangrijkste vervoermiddel voor bestemmingen in de eigen wijk (45 procent). Ook verplaatst een vergelijkbare groep inwoners zich binnen de eigen wijk regelmatig te voet. Voor een bezoek aan Stadshart, het station en andere bestemmingen buiten de eigen wijk speelt de fiets een belangrijke rol, maar heeft daarbij zware concurrentie van de auto. Voor het binnengemeentelijke verkeer nemen inwoners van Heerhugowaard maar zelden het openbaar vervoer. Wanneer men naar Alkmaar Centrum gaat gebruikt ruim één op de vijf wel het openbaar vervoer. Tabel 6.1 Meest gebruikte vervoermiddel naar bestemming 21 (in %). (brom)fiets te voet auto 22 trein/bus/taxi Bestemming eigen wijk Stadshart, Middenwaard Centrumwaard Station NS Heerhugowaard Alkmaar Centrum Openbaar vervoer Ruim tweederde van de Heerhugowaarders heeft waardering voor het openbaar vervoer in de gemeente. Ongeveer één op de tien is ontevreden. Figuur 6.1 Tevredenheid openbaar vervoer (in %). Openbaar vervoer in Heerhugowaard (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 21 In de bijlage is een tabel opgenomen met de resultaten uitgesplitst naar wijk. 22 Inclusief motor en scooter 55

69 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Verkeer en vervoer Ongeveer driekwart van de inwoners van Heerhugowaard gebruikt station Heerhugowaard meestal als startpunt voor een reis met de trein. Alleen in de Stad van de Zon en -in mindere mate - Zuidwijk wordt relatief vaak uitgeweken naar een ander station (Alkmaar-Noord of Alkmaar-Centrum). Tabel 6.2 Gebruik NS-station (in %). Heerhugowaard Alkmaar-Noord Alkmaar-Centrum geen gebruik NS Planetenwijk Schrijverswijk Heemradenwijk Edelstenenwijk Molenwijk Schilderswijk Butterhuizen Bomen- en recreatiewijk De Noord Heerhugowaard Oostertocht Rivierenwijk Zuidwijk Stad van de Zon Verkeersveiligheid Een meerderheid is tevreden over de verkeersveiligheid in Heerhugowaard. Over de verkeersveiligheid op 50km/uur-wegen is 61 procent te spreken. De waardering voor de verkeersveiligheid in de eigen buurt is iets lager (53 procent). In beide gevallen is ruim één op de vijf inwoners ontevreden over de verkeersveiligheid. Figuur 6.2 Tevredenheid verkeersveiligheid (in %). Verkeersveiligheid op 50 km/uur-wegen in Heerhugowaard Verkeersveiligheid in de eigen buurt (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 56

70 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Verkeer en vervoer De helft van de inwoners van Heerhugowaard kan een aantal verkeersonveilige plekken in de directe woonomgeving noemen. Dit is een afname ten opzichte van Deze lijkt vooral te wijten aan de Stad van de Zon; deze wijk was twee jaar geleden nog in ontwikkeling, waardoor een groot aantal mensen verkeersonveilige plekken in de wijk kon noemen. Hoewel het aandeel in Stad van de Zon nog steeds het hoogst is van heel Heerhugowaard, is in deze wijk sprake van een forse afname. Verder is net als in 2009 De Noord een wijk met veel gevaarlijke verkeerssituaties. Nieuwkomer is de Edelstenenwijk. Deze wijk zat in 2009 nog onder het gemeentelijk gemiddelde, maar scoort daar nu boven. Figuur 6.3 Verkeersonveilige plekken in de wijk (in %). Stad van de Zon Edelstenenwijk De Noord Molenwijk Bomenwijk/Recreatiewijk Rivierenwijk Heerhugowaard Zuidwijk Heemradenwijk Butterhuizen Planetenwijk Oostertocht Schrijverswijk Schilderswijk Overige verkeersaspecten Men is in Heerhugowaard met name (zeer) tevreden over de bereikbaarheid van de eigen buurt per auto. In de Edelstenenwijk ligt dit aandeel wel lager (76%) dan in de rest van de gemeente. Ook de fietspaden beoordeelt men goed. De Stad van de Zon scoort met 63% minder dan de andere wijken. Over de mogelijkheden om een fiets te stallen zijn de inwoners van De Noord minder positief. Slechts 50% is hierover tevreden, ten opzichte van een gemeentelijk gemiddelde van 58%. 57

71 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Verkeer en vervoer De parkeergelegenheid wordt door een nipte meerderheid positief beoordeeld. Hier blijft de wijk Stad van de Zon met 39% wat bij achter. Figuur 6.4 Tevredenheid overige verkeersaspecten (in %). Bereikbaarheid per auto van de buurt Fietspaden in de eigen buurt Mogelijkheden om de fiets te stallen Parkeergelegenheid in de eigen buurt (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 58

72 Hoofdstuk 7 Afvalbrengdepot Heerhugowaard

73 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Afvalbrengdepot Heerhugowaard 7. Afvalbrengdepot Heerhugowaard 7.1 Inleiding De gemeente Heerhugowaard beschikt over een modern afvalscheidingstation, gevestigd aan de Beukenlaan, waar particulieren uit Heerhugowaard grofvuil kunnen langsbrengen. Dit hoofdstuk gaat in op de bekendheid en het gebruik van dit afvalscheidingstation. 7.2 Bekendheid en gebruik Het afvalbrengdepot is bekend onder een ruime meerderheid (92 procent) van de inwoners van Heerhugowaard. Een zeer groot deel (86 procent) maakte hier ook daadwerkelijk gebruik van. Figuur 7.1 Bekendheid en gebruik afvalbrengdepot (in %). kent het afvalbrengdepot en is er geweest 86 kent het afvalbrengdepot, maar is er nog nooit geweest kent het afvalbrengdepot niet Het afvaldepot is door twee op de drie Heerhugowaarders meer dan één keer gebruikt in het laatste jaar. Eén of de vijf Heerhugowaarders maakte de afgelopen 12 maanden geen gebruik van het afvalscheidingstation. Figuur 7.2 Frequentie gebruik afvalbrengdepot afgelopen 12 maanden (in %) Geen enkele keer 1 keer 2 tot 3 keer Meer dan 3 keer 60

74 Hoofdstuk 8 Zelfredzaamheid

75 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Zelfredzaamheid 8. Zelfredzaamheid 8.1 Inleiding De nationale en gemeentelijke overheden proberen mensen optimaal voor te bereiden op eventuele crisissituaties: een gebeurtenis die ernstige schade voor meerdere mensen veroorzaakt. Voorbeelden hiervan zijn een grote brand, een epidemie of het vrijkomen van gevaarlijke stoffen. Dit hoofdstuk gaat eerst in op de beleving van de burger; hoe waarschijnlijk achten zij de kans dat een dergelijke calamiteit in de omgeving plaatsvindt en maakt men zich hier zorgen om? Daarnaast wordt gekeken in hoeverre men is voorbereid op een crisissituatie door de aanwezigheid van noodvoorzieningen in huis. 8.2 Kans op crisissituaties Ongeveer één op de zes inwoners maakt zich zorgen over een mogelijke crisis in de eigen leefomgeving. Dit is vergelijkbaar met het landelijke gemiddelde (17 procent) 23. Een kwart spreekt uit zich juist geen zorgen te maken over een dergelijke calamiteit. Figuur 8.1 Stelling zorgen over crisis (in %). Ik maak me zorgen over een mogelijke calamiteit of crisis in mijn leefomgeving (zeer) mee eens niet mee eens, niet mee oneens (zeer) mee oneens Inwoners van Heerhugowaard verwachten dat de kans op een groot verkeersongeval of een ziektegolf het grootst is. Toch denkt nog meer dan de helft dat de kans hierop (zeer) klein is. Angst voor een kernongeval of een terroristische aanslag is zeer klein; twee en één procent van de bevolking schat deze kans groot in. Hier zijn veel overeenkomsten te vinden met het landelijk beeld. Daar is ook een groot verkeersongeval de meest reëel geachte calamiteit. Een langdurige uitval van stroom staat hier op plaats twee, vlak voor de uitbraak van een epidemie Onderzoek beeldvorming crisiscommunicatiemiddelen (Ministerie Binnenlandse Zaken, 2010) 24 Onderzoek beeldvorming crisiscommunicatiemiddelen (Ministerie Binnenlandse Zaken, 2010) 62

76 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Zelfredzaamheid Figuur 8.2 Inschatting kans dat men met crisis of calamiteit te maken krijgt (in %). Groot verkeersongeval Ziektegolf/epidemie Langdurige uitval van stroom, gas, water of telefoon Overstroming Vrijkomen gevaarlijke stoffen Grote brand Kernongeval Terroristische aanslag (zeer groot) niet klein, niet groot (zeer) klein 8.3 Zelfredzaamheid In het geval van een crisis of calamiteit, is het van belang dat de inwoners van Heerhugowaard weten wat men moet doen. Ruim zeventig procent van de bevolking zegt in een dergelijke situatie snel belangrijke informatie te kunnen vinden over welke handelingen moeten worden uitgevoerd. Ook denken bijna twee op de drie inwoners dat men zichzelf kan beschermen tegen de mogelijke gevolgen van de crisis. Eén op de tien verwacht dat hen dit niet zal lukken. Figuur 8.3 Stellingen zelfredzaamheid (in %). Ik verwacht dat ik bij een calamiteit of crisis, snel belangrijke informatie kan vinden over wat ik moet doen Ik verwacht dat ik bij een calamiteit of crisis, mezelf kan beschermen tegen de mogelijke gevolgen (zeer) mee eens niet mee eens, niet mee oneens (zeer) mee oneens 63

77 Wijkmonitor Heerhugowaard 2011 Zelfredzaamheid Om goed voorbereid te zijn op een mogelijke crisis is het van belang enkele noodvoorzieningen in huis aanwezig te hebben. De meeste inwoners zijn in het bezit van een werkende zaklamp (82 procent) en een brandmelder (73 procent). Meer dan de helft heeft ook een eerstehulpkit, een telefoon met internet en een voorraad houdbaar eten. Warmhouddekens, een radio met batterijen of een plattegrond van de omgeving en een lijstje telefoonnummers van mogelijke opvangadressen zijn noodvoorzieningen die minder structureel aanwezig zijn. Twee procent heeft zelfs geen enkele van de genoemde noodvoorzieningen in huis. Tabel 8.1 Aanwezigheid noodvoorzieningen in huis (in %). % in huis aanwezig werkende zaklamp 82 brandmelder 73 eerstehulpkit 60 een telefoon met internet 57 voorraad houdbaar eten 51 contant geld en kopieën van identiteitsbewijzen en verzekeringspapieren 41 voorraad van enkele flessen water 40 warmhouddekens 30 een radio met batterijen of een opwindbare radio 30 plattegrond van de omgeving, een autokaart en een lijstje met de telefoonnummers van mogelijke opvangadressen geen van bovenstaande

78 bijlagen