Kerncijfers Brijder 2012 Noord- en Zuid-Holland. Parnassia Addiction Research Centre (PARC) Brijder Parnassia Groep

Transcriptie

1 Kerncijfers Brijder 2012 Noord- en Zuid-Holland Parnassia Addiction Research Centre (PARC) Brijder Parnassia Groep

2

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING 3 VOORAF 4 BEKNOPTE SAMENVATTING 5 KERNCIJFERS BRIJDER 2012 NOORD-HOLLAND DEMOGRAFISCHE KENMERKEN 9 Tabel 1. Patiëntgroep Brijder Verslavingszorg: woonachtig in Noord-Holland 9 Tabel 2. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: geslacht 9 Tabel 3. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: leeftijd 10 Tabel 4. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: hoogst afgeronde opleiding 11 Tabel 5. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: leefsituatie 11 Tabel 6. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: inkomensbron 11 Tabel 7. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: culturele herkomst 12 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN DEMOGRAFIE 13 Tabel 8. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek 13 Tabel 9. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & geslacht 13 Tabel 10. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & leeftijd 14 Tabel 11. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & leefsituatie 14 Tabel 12. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & opleiding 15 Tabel 13. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & inkomensbron 15 Tabel 14. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & culturele herkomst 16 Tabel 15. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: gemeente & primaire problematiek 17 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN ANDERE VERSLAVINGSKENMERKEN 18 Tabel 16. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & bijmiddel 18 Tabel 17. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & gebruikswijze 18 Tabel 18. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & gebruiksfrequentie 19 Tabel 19. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & gebruiksduur 19 ZORGGEGEVENS 20 Tabel 20. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: zorgvorm 20 Tabel 21. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & zorgvorm 20 TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUIDHOLLAND

4 KERNCIJFERS BRIJDER 2012 ZUID-HOLLAND DEMOGRAFISCHE KENMERKEN 23 Tabel 1. Patiëntgroep Brijder Verslavingszorg: woonachtig in Zuid-Holland 23 Tabel 2. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: geslacht 23 Tabel 3. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: leeftijd 24 Tabel 4. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: hoogst afgeronde opleiding 25 Tabel 5. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: leefsituatie 25 Tabel 6. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: inkomensbron 25 Tabel 7. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: culturele herkomst 26 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN DEMOGRAFIE 27 Tabel 8. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek 27 Tabel 9. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & geslacht 27 Tabel 10. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & leeftijd 28 Tabel 11. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & leefsituatie 28 Tabel 12. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & opleiding 29 Tabel 13. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & inkomensbron 29 Tabel 14. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & culturele herkomst 29 Tabel 15. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: gemeente & primaire problematiek 30 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN ANDERE VERSLAVINGSKENMERKEN 311 Tabel 16. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & bijmiddel 31 Tabel 17. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & gebruikswijze 31 Tabel 18. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & gebruiksfrequentie 32 Tabel 19. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & gebruiksduur 32 ZORGGEGEVENS 33 Tabel 20. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: zorgvorm 33 Tabel 21. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & zorgvorm 33 BIJLAGE: TOELICHTING OP DE TABELLEN 34 TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUID HOLLAND

5 INLEIDING In 2012 zijn er in totaal patiënten in zorg geweest bij het Noord-Hollandse deel van Brijder en patiënten in het Zuid-Hollandse deel van Brijder. 1 In het tabellenboek dat voor u ligt, wordt deze patiëntpopulatie beschreven aan de hand van tabellen. Kerncijfers Brijder 2012 Noord- en Zuid-Holland bestaat uit twee tabellenboeken Kerncijfers Brijder 2012 Noord-Holland gevolgd door Kerncijfers Brijder 2012 Zuid-Holland. Elk tabellenboek bestaat uit vier delen. Het eerste deel bevat een aantal tabellen met demografische kenmerken van de patiënten uit Noord-Holland of Zuid-Holland. In het tweede deel wordt het primaire probleemmiddel waarvoor verslaafde patiënten in zorg kwamen, gerelateerd aan de demografische kenmerken van patiënten. In het derde deel volgt een beschrijving van het primaire probleemmiddel gekoppeld aan andere verslavingskenmerken zoals wijze, frequentie en duur van gebruik. In het vierde deel zijn tabellen opgenomen over patiënten en hun zorgconsumptie. De rapportage geeft tevens een beknopte samenvatting van de belangrijkste bevindingen en een globale vergelijking tussen Noord- en Zuid-Holland. Renske Rigter Peter Blanken Parnassia Addiction Research Centre (PARC) Den Haag, september Gebaseerd op gegevens uit de respectievelijke registratiesystemen USER en Psygis van de Parnassia Groep. TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUIDHOLLAND

6 VOORAF Bij het lezen van de tabellen is het van belang om te beseffen dat de gepresenteerde aantallen en percentages betrekking hebben op patiënten die zich hebben aangemeld voor behandeling van hun verslavingsproblematiek. Uit onderzoek blijkt dat het bereik van de verslavingszorg het hoogst is onder problematisch opiaat- (met name heroïne) en cocaïnegebruikers (zie onderstaande tabel). Het percentage cannabis verslaafden dat in zorg komt is de laatste jaren toegenomen. Onder alcoholverslaafden, problematische gebruikers van andere middelen (zoals amfetamine en overige middelen als ecstasy) en onder gokverslaafden is het bereik aanzienlijk lager. primair probleem actueel of regelmatig gebruik binnen de bevolking aantal verslaafden aantal in ambulante, poliklinische of klinische zorg percentage in zorg Tabak % Alcohol / >12% Opiaten/heroïne % Cocaïne <56% Amfetamines ?? 2.700?? Benzodiazepines <2.200 < 10% Cannabis > <48% Ecstasy ?? 500?? GHB ?? 500?? Gokken ?? % Voor alcohol, opiaten en gokken gaat het om problematisch gebruik. Voor cocaïne, amfetamine en cannabis gaat het om actueel, inclusief recreatief, gebruik. [Bron: Nationale Drug Monitor 2012; Ladis Nieuwsflits Kerncijfers 2012.] TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUID HOLLAND

7 BEKNOPTE SAMENVATTING In 2012 zijn ruim vijftienduizend patiënten ten minste één dag - ambulant of klinisch - in zorg geweest voor behandeling van verslavingsproblematiek bij Brijder in Noord- en Zuid- Holland (respectievelijk en 7.658). Dit is minder patiënten dan in 2011 (7%). Het merendeel van de patiënten is man, met een Nederlandse culturele herkomst en een leeftijd van gemiddeld rond de 40 jaar. De grootste groep patiënten is alleenwonend (tegen de 40%). Ongeveer één op de drie patiënten heeft inkomsten uit werk en een iets grotere groep ontvangt een uitkering. Er is een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar van patiënten die een uitkering ontvangen of geen eigen inkomen hebben, terwijl er een lichte daling is in patiënten met loon uit werk. Meer dan de helft van de patiënten noemde alcohol als belangrijkste probleemmiddel. Voor vrouwelijke patiënten zijn - verhoudingsgewijs - alcohol en medicijnen de belangrijkste probleemmiddelen, terwijl mannelijke patiënten vaker opiaten, cocaïne en gokken als primaire probleem rapporteren. In 2012 is in vergelijking met de voorgaande jaren geen sprake van grote verschuivingen in de primaire problematiek waarvoor patiënten bij Brijder in zorg zijn gekomen. Desondanks lijkt wel sprake te zijn van een geleidelijke afname in het aandeel patiënten met primair cocaïneproblematiek (thans ongeveer één op de tien), terwijl het aandeel patiënten met primair cannabisproblematiek lijkt te stabiliseren (één op de zes à zeven patiënten). Injecterend druggebruik wordt sporadisch gerapporteerd (minder dan 1%) en betreft voornamelijk patiënten met primair, problematisch heroïnegebruik. Cocaïne wordt door twee van de vijf patiënten met primair, problematisch cocaïnegebruik gerookt (crackcocaïne basen) en door de helft gesnoven. Een aanzienlijk deel van de patiënten geeft aan dat zij langer dan 10 jaar problemen ervaren in het gebruik van middelen. Bij alcohol en opiaten is dit zelfs (meer dan) de helft van de patiënten. Het merendeel van de patiënten werd uitsluitend ambulant behandeld (rond de 75%) of ontving een klinische behandeling in combinatie met een ambulante behandeling (rond de 15%). Ongeveer één op de elf patiënten heeft in 2012 uitsluitend een intake gehad, zonder dat daadwerkelijk een behandeling is gestart. Voor een deel van deze patiënten zal gelden dat de behandeling later - in alsnog gestart is. Bij de vergelijking van de kerncijfers van Brijder Zuid-Holland met de kerncijfers van Brijder Noord-Holland springt een aantal verschillen en overeenkomsten in het oog: - In Noord-Holland zijn meer vrouwelijke patiënten in zorg (27% versus 24%) en zijn meer patiënten van Nederlandse herkomst (70% versus 62%). Het percentage patiënten met een niet-westerse culturele achtergrond is in Zuid-Holland bijna twee keer zo hoog als in Noord-Holland (13% versus 7%). - In Noord-Holland is meer sprake van patiënten met primaire alcoholproblemen (55% versus 49%), terwijl het percentage patiënten met primaire opiaat problematiek hoger is in Zuid-Holland (18% versus 11%). Het aandeel patiënten met primaire cannabisproblematiek is vergelijkbaar voor Noord- en Zuid-Holland (15%), zoals ook het aantal patiënten met primaire cocaïneproblematiek (10%). - Tevens lijkt het percentage patiënten dat langer dan 10 jaar problemen ervaart met alcohol- of druggebruik in Noord-Holland (36%) lager dan in Zuid-Holland (43%). Bij opiaten (49% versus 63%) en alcohol (49% versus 56%) is dit verschil nog groter. TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUIDHOLLAND

8 TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUID HOLLAND

9 Kerncijfers Brijder 2012 Noord-Holland Parnassia Addiction Research Centre (PARC) Brijder Parnassia Groep TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD- EN ZUIDHOLLAND

10

11 DEMOGRAFISCHE KENMERKEN Tabel 1. Patiëntgroep Brijder Verslavingszorg: woonachtig in Noord-Holland Woonachtig N % N % Amsterdam 81 1,1 86 1,1 Amstel en Meerlanden 721 9, ,1 West Friesland 736 9, ,9 Kop van Noord-Holland 709 9, ,9 Midden-Kennemerland , ,2 Noord-Kennemerland , ,5 Zuid-Kennemerland , ,2 Waterland 459 6, ,2 Zaanstreek 763 9, ,6 Overig Noord-Holland 284 3, ,7 Clustergemeenten Zuid-Holland 362 4, ,1 Overig Zuid-Holland 34 0,4 33 0,4 Overig Nederland 205 0, ,1 Zonder vaste woon of verblijfplaats/ Onbekend - 0,0 1 0,0 Totaal Tabel 2. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: geslacht 2012* 2011* 2010 Geslacht N % N % N % Man , , ,4 Vrouw , , ,6 Totaal * Voor 1 cliënt in 2011 en 2012 is het geslacht onbekend, deze persoon is niet in de tabel opgenomen TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

12 Tabel 3. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: leeftijd Leeftijd N % N % N % t/m ,7 50 0,6 41 0,5 11 t/m ,4 34 0,4 35 0,4 13 t/m ,2 70 0,9 81 1,0 15 t/m , , ,0 17 t/m , , ,7 20 t/m , , ,6 25 t/m , , ,3 30 t/m , , ,6 35 t/m , , ,4 40 t/m , , ,0 45 t/m , , ,6 50 t/m , , ,1 55 t/m , , ,3 60 t/m , , ,4 65 en ouder 289 3, , ,1 Totaal Gemiddelde Standaarddeviatie 39,8 14,2 39,6 13,9 39,5 13,7 TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

13 Tabel 4. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: hoogst afgeronde opleiding Opleiding N % N % N % Geen 662 8, , ,6 Laag , , ,1 Middelbaar , , ,1 Hoog , , ,5 Onbekend , , ,7 Totaal Tabel 5. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: leefsituatie Leefsituatie N % N % N % Alleen , , ,7 Samenwonend zonder kind(eren) , , ,4 Samenwonend met kind(eren) , , ,4 Alleenwonend met kind(eren) 315 4, , ,4 Met ouders 745 9, , ,6 In instelling 168 2, , ,9 Zwervend 199 2, , ,3 Anders 238 3, , ,4 Onbekend , , ,9 Totaal Tabel 6. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: inkomensbron Inkomensbron N % N % N % Loon , , ,0 Uitkering / Toelage , , ,3 Geen eigen inkomen 531 6, , ,5 Anders 202 2, , ,1 Onbekend , , ,1 Totaal TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

14 Tabel 7. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: culturele herkomst Culturele Herkomst N % N % N % Nederlands , , ,1 Europees 253 3, , ,2 Niet-westers allochtoon 547 7, , ,2 waaronder: Antilliaans 50 0,6 65 0,8 62 0,7 Marokkaans 83 1,1 96 1,2 98 1,2 Turks 109 1, , ,3 Surinaams 117 1, , ,5 overig 188 2, , ,5 Overig 93 1,2 95 1,2 96 1,2 Onbekend , , ,2 Totaal TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

15 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN DEMOGRAFIE Tabel 8. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek Primaire problematiek N % N % N % Alcohol , , ,4 Opiaten , , ,1 Cocaïne 610 9, , ,3 Cannabis , , ,1 Medicijnen 71 1,1 80 1,2 81 1,2 Overig 299 4, , ,2 Gokken 218 3, , ,5 Geen / n.v.t. 3 0,0 4 0,1 10 0,1 Onbekend Totaal Tabel 9. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & geslacht 2012* 2011* 2010 Geslacht Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw N % N % N % N % N % N % Alcohol , , , , , ,9 Opiaten , , , , , ,9 Cocaïne , , , , , ,9 Cannabis , , , , , ,7 Medicijnen 40 56, , , , , ,6 Overig , , , , , ,2 Gokken , , , , , ,8 Geen / n.v.t. 0 0, ,0 2 50,0 2 50,0 6 60,0 4 40,0 Onbekend , , , , , ,4 Totaal , , , , , ,6 * Voor 1 cliënt in 2011 en in 2012 is het geslacht onbekend, deze persoon is niet in de tabel opgenomen TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

16 Tabel 10. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & leeftijd Leeftijd Totaal Alcohol Opiaten Cocaïne Cannabis Medicijnen Overig Gokken Geen / n.v.t Onbekend Totaal Tabel 11. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & leefsituatie Leefsituatie Alleen Samenwonend zonder kind(eren) Samenwonend met kind(eren) Alleenwonend met kind(eren) Met ouders In instelling Zwervend Anders Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Alcohol , , , , ,6 46 1,3 87 2,5 67 1,9 97 2, Opiaten , ,3 62 8,9 18 2,6 61 8,8 10 1,4 35 5,0 34 4, , Cocaïne , , ,3 17 2, ,8 17 2,8 25 4,1 39 6,4 15 2, Cannabis , , ,7 34 3, ,4 57 6,0 17 1,8 54 5,7 35 3, Medicijnen 32 45, , ,7 3 4,2 3 4,2-0,0-0,0 1 1,4 6 8, Overig , ,4 26 8,7 10 3, ,7 8 2,7 10 3,3 6 2,0 17 5, Gokken 69 31, , ,2 6 2, ,0 4 1,8 7 3,2 12 5,5 7 3, Geen / n.v.t. 2 66,7-0,0 1 33,3-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0, Onbekend ,1 68 4,9 68 4,9 23 1, ,9 26 1,9 18 1,3 25 1, , Totaal , , , , , , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

17 Tabel 12. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & hoogst afgeronde opleiding Opleiding Geen Laag Middel Hoog Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol 229 6, , , , , Opiaten 66 9, , ,4 31 4, , Cocaïne 77 12, , ,2 43 7,0 52 8, Cannabis , , ,7 87 9,2 88 9, Medicijnen 5 7, , , ,9 5 7, Overig 35 11, , , , , Gokken 20 9, , , , , Geen/ n.v.t. - 0,0 1 33,3 1 33,3-0,0 1 33, Onbekend 80 5, , ,2 57 4, , Totaal 662 8, , , , , Tabel 13. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & inkomensbron Inkomensbron Loon Uitkering/ toelage Geen eigen inkomen Anders Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol , , ,2 87 2, , Opiaten , ,6 48 6,9 24 3,4 53 7, Cocaïne , ,2 41 6,7 15 2,5 18 3, Cannabis , , ,7 34 3,6 58 6, Medicijnen 20 28, ,2 2 2,8 2 2,8 5 7, Overig 99 33, , ,4 12 4,0 19 6, Gokken , ,0 9 4,1 6 2,8 9 4, Geen/ n.v.t. 1 33,3 1 33,3-0,0-0,0 1 33, Onbekend , ,0 87 6,2 22 1, , Totaal , , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

18 Tabel 14. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & culturele herkomst Culturele herkomst Nederlands Europees Niet-westers Allochtoon Overig Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol , , ,6 30 0, , Opiaten ,8 58 8, ,2 31 4, , Cocaïne ,7 12 2, ,8 4 0,7 36 5, Cannabis ,3 26 2,8 84 8,9 10 1, , Medicijnen 64 90,1 1 1,4 1 1,4 1 1,4 4 5, Overig ,9 4 1,3 15 5,0 5 1,7 21 7, Gokken ,1 11 5, ,0 8 3,7 20 9, Geen/ n.v.t ,0-0,0-0,0-0,0-0, Onbekend ,1 16 1,1 52 3,7 4 0, , Totaal , , ,1 93 1, , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

19 Tabel 15. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: gemeente & primaire problematiek Primaire problematiek Gemeente Alcohol Opiaten Cocaïne Cannabis Medicijnen Overig Gokken Geen/nvt Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Amsterdam 33 40,7 6 7, , ,6 2 2,5 3 3,7 1 1,2-0, , Amstel en Meerlanden ,3 17 2,4 46 6, ,8 8 1,1 30 4,2 25 3,5-0,0 61 8, West Friesland ,6 36 4,9 66 9, ,2 8 1,1 29 3,9 23 3,1 1 0, , Kop van Noord-Holland , ,1 60 8, ,8 6 0,8 31 4,4 17 2,4-0, , Midden-Kennemerland , ,7 67 8, ,9 3 0,4 35 4,3 31 3,8-0, , Noord-Kennemerland ,4 93 7,0 92 6, ,8 15 1,1 57 4,3 39 2,9 1 0, , Zuid-Kennemerland , ,0 80 6, ,4 10 0,8 42 3,5 33 2,8-0, , Waterland ,5 39 8,5 43 9,4 42 9,2 3 0,7 7 1,5 11 2,4-0, , Zaanstreek , ,5 54 7,1 51 6,7 5 0,7 20 2,6 15 2,0 1 0, , Overig Noord-Holland ,3 19 6, , ,3 5 1,8 5 1,8 4 1,4-0, , Clustergemeenten Zuid-Holland ,6 12 3,3 36 9, ,4 4 1,1 26 7,2 7 1,9-0, , Overig Zuid-Holland 24 70,6-0,0 1 2,9 6 17,6-0,0-0,0 2 5,9-0,0 1 2, Overig Nederland ,2-0,0 18 8, ,6 2 1,0 14 6,8 10 4,9-0, , Zvwovp * / onbekend - 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-100 Totaal , , , ,0 71 1, , ,5 3 0, * Zonder vaste woon- of verblijfplaats TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

20 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN ANDERE VERSLAVINGSKENMERKEN Tabel 16. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & bijmiddel Bijmiddel Primaire problematiek Alcohol Opiaten Cocaïne Cannabis Medicijnen Overig Gokken Geen/nvt Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Alcohol 7 0,2 51 1, , , , ,4 27 0, , , Opiaten 63 9, , ,7 30 4,3 28 4,0 17 2,4-0, , , Cocaïne , ,0 4 0, ,6 15 2,5 56 9,2 4 0, ,9 35 5, Cannabis ,0 4 0,4 44 4,7 2 0,2 6 0, ,3 8 0, , , Medicijnen 25 35,2 4 5,6 2 2,8 4 5,6 3 4,2 1 1,4-0, ,4 9 12, Overig 40 13,4 8 2,7 27 9, ,0 9 3, ,0 3 1, , , Gokken 28 12,8 1 0,5 7 3,2 9 4,1-0,0 9 4,1-0, , , Geen/ n.v.t. - 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0 2 66,7 1 33, Onbekend - 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0, Totaal 478 6, , , , , ,7 42 0, , , Tabel 17. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & gebruikswijze Wijze van gebruik Spuiten Roken Snuiven Slikken Drinken Anders Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % Alcohol 1 0,0 11 0,3 1 0,0 60 1, ,8 4 0,1 67 1, Opiaten 49 7, ,4 9 1, ,9 5 0,7 3 0, , Cocaïne 3 0, , ,7 2 0,3 1 0,2-0,0 59 9, Cannabis - 0, ,1 1 0,1-0,0 1 0,1 1 0,1 24 2, Medicijnen - 0,0-0,0-0, ,4-0,0 1 1,4 3 4, Overig 3 1,0 17 5, , , ,7 29 9, , Gokken - 0,0-0,0-0,0-0,0 1 0, , , Geen/ n.v.t. - 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0 1 33,3 2 66, Onbekend - 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0, Totaal 56 0, , , , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

21 Tabel 18. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & gebruiksfrequentie Gebruiksfrequentie Dagelijks Wekelijks Onregelmatig n.v.t. Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol , , ,9 82 2, , Opiaten ,6 46 6,6 35 5,0 16 2, , Cocaïne , , ,6 20 3, , Cannabis ,4 86 9,1 30 3,2 26 2,8 81 8, Medicijnen 61 85,9 3 4,2 1 1,4-0,0 6 8, Overig , , ,7 10 3,3 26 8, Gokken 43 19, , ,4 10 4, , Geen/ n.v.t. 1 33,3 1 33,3-0,0-0,0 1 33, Onbekend - 0,0-0,0-0,0-0, Totaal , , , , , Tabel 19. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & gebruiksduur Gebruiksduur < 5 jaar 5-10 jaar > 10 jaar Onbekend Totaal N % N % N % N % N % Alcohol , , , , Opiaten , , , , Cocaïne , , , , Cannabis , , , , Medicijnen 21 29, , , , Overig , , , , Gokken 65 29, , , , Geen/ n.v.t. 2 66,7-0,0 1 33,3-0, Onbekend - 0,0-0,0-0, Totaal , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

22 ZORGGEGEVENS Tabel 20. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: zorgvorm Zorgvorm N % N % N % Alleen intake , , ,4 Uitsluitend Klinisch 274 3, ,9 49 0,6 Uitsluitend Ambulant , , ,7 Ambulant én klinisch , , ,3 Totaal Tabel 21. Brijder Patiëntgroep Noord-Holland: primaire problematiek & zorgvorm Zorgvorm Alleen intake Klinisch Ambulant Ambulant én klinisch Totaal N % N % N % N % N % Alcohol 221 6, , , , Opiaten 8 1,1 12 1, , , Cocaïne 58 9,5 25 4, , , Cannabis ,8 30 3, , , Medicijnen 8 11,3 6 8, , , Overig 23 7,7 25 8, , , Gokken 25 11,5 3 1, ,5 8 3, Geen/ n.v.t. 1 33,3-0,0 2 66,7-0, Onbekend ,2 41 2, ,0 95 6, Totaal , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

23 Kerncijfers Brijder 2012 Zuid-Holland Parnassia Addiction Research Centre (PARC) Brijder Parnassia Groep TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

24

25 DEMOGRAFISCHE KENMERKEN Tabel 1. Patiëntgroep Brijder Verslavingszorg: woonachtig in Zuid-Holland Woonachtig N % N % Rotterdam 599 7, ,3 Den Haag , ,2 Delft-Westland-Oostland 304 4, ,5 Gouda 342 4, ,2 Zuid-Holland Noord , ,6 Overig Zuid-Holland 328 4, ,4 Clustergemeenten Noord-Holland 34 0, ,8 Overig Noord-Holland 20 0,3 42 0,5 Overig Nederland 91 1, ,0 Zonder vaste woon of verblijfplaats/ Onbekend 79 1,0 50 0,6 Totaal Tabel 2. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: geslacht Geslacht N % N % N % Man , , ,8 Vrouw , , ,2 Totaal TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

26 Tabel 3. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: leeftijd Leeftijd N % N % N % t/m 10-0,0-0,0-0,0 11 t/m 12-0,0-0,0-0,0 13 t/m ,3 23 0,3 20 0,3 15 t/m , , ,9 17 t/m , , ,0 20 t/m , , ,1 25 t/m , , ,3 30 t/m , , ,7 35 t/m , , ,4 40 t/m , , ,2 45 t/m , , ,9 50 t/m , , ,6 55 t/m , , ,8 60 t/m , , ,5 65 en ouder 310 4, , ,3 Totaal Gemiddelde Standaarddeviatie 41,3 13,6 41,0 13,5 41,1 13,4 TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

27 Tabel 4. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: hoogst afgeronde opleiding 2012* Opleiding N % N % N % Geen 618 7, ,7 Laag , ,9 Middelbaar , ,4 Hoog , ,3 Onbekend , ,7 Totaal *deze tabel kan niet worden ingevuld wegens ontbrekende informatie Tabel 5. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: leefsituatie Leefsituatie N % N % N % Alleen , , ,1 Samenwonend zonder kind(eren) , , ,4 Samenwonend met kind(eren) , , ,7 Alleenwonend met kind(eren) 247 3, , ,5 Met ouders 657 8, , ,5 In instelling 221 2, , ,5 Zwervend 234 3, , ,5 Anders 172 2, , ,7 Onbekend , , ,1 Totaal Tabel 6. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: inkomensbron Inkomensbron N % N % N % Loon , , ,0 Uitkering / Toelage , , ,6 Geen eigen inkomen 623 8, , ,1 Anders 259 3, , ,2 Onbekend , , ,0 Totaal TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

28 Tabel 7. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: culturele herkomst Culturele Herkomst N % N % N % Nederlands , , ,8 Europees 264 3, , ,3 Niet-westers allochtoon , , ,0 waaronder: Antilliaans 108 1, ,4 88 1,1 Marokkaans 250 3, , ,1 Turks 95 1, , ,5 Surinaams 383 5, , ,6 overig 173 2, , ,6 Overig 154 2, , ,2 Onbekend , , ,7 Totaal TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

29 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN DEMOGRAFIE Tabel 8. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek Primaire problematiek N % N % N % Alcohol , , ,8 Opiaten , , ,0 Cocaïne 602 9, , ,3 Cannabis , , ,1 Medicijnen 80 1,3 71 1,0 65 1,0 Overig 147 2, , ,3 Gokken 268 4, , ,2 Geen / n.v.t. 12 0,2 18 0,3 22 0,3 Onbekend Totaal Tabel 9. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & geslacht Geslacht Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw N % N % N % N % N % N % Alcohol , , , , , ,2 Opiaten , , , , , ,5 Cocaïne , , , , , ,6 Cannabis , , , , , ,9 Medicijnen 42 52, , , , , ,1 Overig 93 63, , , , , ,5 Gokken , , , , , ,3 Geen / n.v.t ,3 2 16,7 9 50,0 9 50, , ,5 Onbekend , , , , , ,4 Totaal , , , , , ,2 TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG NOORD-HOLLAND

30 Tabel 10. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & leeftijd Leeftijd Totaal Alcohol Opiaten Cocaïne Cannabis Medicijnen Overig Gokken Geen / n.v.t Onbekend Totaal Tabel 11. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & leefsituatie Leefsituatie Alleen Samenwonend zonder kind(eren) Samenwonend met kind(eren) Alleenwonend met kind(eren) Met ouders In instelling Zwervend Anders Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Alcohol , , , , ,7 56 1,8 72 2,3 54 1, , Opiaten , , ,6 24 2,1 85 7,6 38 3,4 87 7,7 38 3,4 73 6, Cocaïne , , ,8 16 2, ,5 28 4,7 28 4,7 31 5,1 28 4, Cannabis , ,1 81 8,5 32 3, ,1 60 6,3 18 1,9 28 2,9 23 2, Medicijnen 32 40, , ,5 7 8,8 5 6,2-0,0 1 1,2 3 3,8 4 5, Overig 70 47, ,6 14 9,5 3 2, ,4 6 4,1 4 2,7 3 2,0 3 2, Gokken , , ,9 10 3, ,9 8 3,0 7 2,6 4 1,5 5 1, Geen / n.v.t. 6 50,0-0,0 1 8,3-0,0-0,0-0,0-0,0 1 8,3 4 33, Onbekend ,0 39 2,9 33 2,4 10 0,7 35 2,6 25 1,8 17 1,3 10 0, , Totaal , , , , , , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

31 Tabel 12. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & hoogst afgeronde opleiding Deze tabel kan niet worden ingevuld wegens ontbrekende informatie Tabel 13. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & inkomensbron Inkomensbron Loon Uitkering/ toelage Geen eigen inkomen Anders Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol , , ,0 81 2, , Opiaten , ,5 78 6,9 66 5,9 71 6, Cocaïne , ,4 47 7,8 29 4,8 32 5, Cannabis , , ,8 38 4,0 55 5, Medicijnen 20 25, ,2 9 11,2 1 1,2 5 6, Overig 63 42, , ,6 10 6,8 12 8, Gokken , , ,1 8 3,0 12 4, Geen/ n.v.t. 2 16,7 7 58,3-0,0-0,0 3 25, Onbekend , ,4 57 4,2 26 1, , Totaal , , , , , Tabel 14. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & culturele herkomst Culturele herkomst Nederlands Europees Niet-westers Allochtoon Overig Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol , , ,0 54 1, , Opiaten ,3 69 6, ,9 46 4,1 62 5, Cocaïne ,8 13 2, ,0 10 1,7 51 8, Cannabis ,9 33 3, ,2 19 2, , Medicijnen 54 67,5 3 3, ,0 1 1, , Overig ,3 5 3,4 4 2,7 4 2, , Gokken ,6 7 2, ,1 11 4, , Geen/ n.v.t. 7 58,3-0,0 3 25,0 1 8,3 1 8, Onbekend ,2 22 1, ,3 8 0, , Totaal , , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

32 Tabel 15. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: gemeente & primaire problematiek Primaire problematiek Gemeente Alcohol Opiaten Cocaïne Cannabis Medicijnen Overig Gokken Geen/nvt Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Rotterdam ,1 15 2,5 36 6, ,5 10 1,7 17 2,8 31 5,2 1 0, , Den Haag , , , ,5 33 0,8 50 1, ,5 6 0, , Delft-Westland-Oostland ,0 23 7,6 20 6,6 26 8,6 2 0,7 5 1,6 8 2,6 1 0, , Gouda , ,3 21 6, ,2 2 0,6 11 3,2 10 2,9 3 0, , Zuid-Holland Noord , , , ,7 26 1,7 52 3,4 56 3,7-0, , Overig Zuid-Holland ,0 8 2,4 26 7, ,8 6 1,8 6 1,8 8 2,4-0, , Clustergemeenten Noord-Holland 5 14,7 2 5,9 2 5,9 5 14,7-0,0-0,0 1 2,9-0, , Overig Noord-Holland 4 20,0 1 5,0 1 5,0 3 15,0-0,0-0,0-0,0-0, , Overig Nederland 17 18,7 6 6,6 9 9, ,3 1 1,1 4 4,4-0,0-0, , Zvwovp / onbekend 21 26, , ,7 5 6,3-0,0 2 2,5 2 2,5 1 1, , Totaal , , , ,2 80 1, , ,3 12 0, * Zonder vaste woon- of verblijfplaats TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

33 VERSLAVINGSPROBLEMATIEK EN ANDERE VERSLAVINGSKENMERKEN Tabel 16. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & bijmiddel Bijmiddel Primaire problematiek Alcohol Opiaten Cocaïne Cannabis Medicijnen Overig Gokken Geen/nvt Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Alcohol - 0,0 40 1, , , , ,2 35 1, ,7 66 2, Opiaten , , ,2 76 6,8 24 2,1 14 1,2-0, ,5 12 1, Cocaïne , ,6 6 1, ,9 10 1,7 31 5,1 4 0, ,6 5 0, Cannabis ,8 4 0,4 59 6,2-0,0 11 1,1 61 6,4 26 2, ,1 12 1, Medicijnen 14 17,5 3 3,8 6 7,5 4 5,0 4 5,0 8 10,0-0, ,2-0, Overig 32 21,8 1 0, , ,3 7 4, ,0 1 0, ,3 1 0, Gokken 27 10,1-0,0-0,0 13 4,9 1 0,4 7 2,6 11 4, ,4 7 2, Geen/ n.v.t. - 0,0-0,0 1 8,3-0,0-0,0-0,0-0, ,3 1 8, Onbekend 1 0,1-0,0 1 0,1-0,0-0,0-0,0-0,0 49 3, , Totaal 599 7, , , , , ,0 77 1, , , Tabel 17. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & gebruikswijze Wijze van gebruik Spuiten Roken Snuiven Slikken Drinken Anders Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % N % N % Alcohol 2 0,1 6 0,2-0,0 2 0, ,4 1 0,0 9 0, Opiaten 50 4, ,0 33 2,9 80 7,1 55 4,9 44 3,9 64 5, Cocaïne 5 0, , ,2 1 0,2 3 0,5 7 1,2 10 1, Cannabis 1 0, ,5 2 0,2-0,0 7 0,7 1 0,1 3 0, Medicijnen 1 1,2-0,0-0, ,5 3 3,8-0,0 2 2, Overig 3 2,0 9 6, , , ,0 7 4,8 10 6, Gokken - 0,0-0,0-0,0-0,0-0, , , Geen/ n.v.t. - 0,0 1 8,3-0,0-0,0-0,0 1 8, , Onbekend - 0,0-0,0-0,0 1 0,1-0,0-0, , Totaal 62 0, , , , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

34 Tabel 18. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & gebruiksfrequentie Gebruiksfrequentie Dagelijks Wekelijks Onregelmatig n.v.t. Onbekend Totaal N % N % N % N % N % N % Alcohol , , ,5 77 2, , Opiaten ,8 69 6,1 61 5,4 22 2,0 53 4, Cocaïne , , ,1 14 2,3 23 3, Cannabis ,3 91 9,5 35 3,7 23 2,4 40 4, Medicijnen 67 83,8 4 5,0 4 5,0 2 2,5 3 3, Overig 74 50, , ,9 9 6,1 6 4, Gokken 62 23, , ,2 13 4,9 16 6, Geen/ n.v.t. 1 8,3-0,0-0,0 6 50,0 5 41, Onbekend 2 0,1-0,0-0,0-0, , Totaal , , , , , Tabel 19. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & gebruiksduur Gebruiksduur < 5 jaar 5-10 jaar > 10 jaar Onbekend Totaal N % N % N % N % N % Alcohol , , , , Opiaten , , ,3 78 6, Cocaïne , , ,0 27 4, Cannabis , , ,0 28 2, Medicijnen 24 30, , ,5 2 2, Overig 65 44, , ,6 7 4, Gokken 92 34, , ,4 7 2, Geen/ n.v.t. 1 8,3 1 8,3 1 8,3 9 75, Onbekend 1 0,1 2 0,1-0, , Totaal , , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

35 ZORGGEGEVENS Tabel 20. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: zorgvorm Zorgvorm N % N % N % Alleen intake 599 7, , ,8 Uitsluitend Klinisch 162 2, , ,0 Uitsluitend Ambulant , , ,4 Ambulant én klinisch , , ,9 Totaal Tabel 21. Brijder Patiëntgroep Zuid-Holland: primaire problematiek & zorgvorm Zorgvorm Alleen intake Klinisch Ambulant Ambulant én klinisch Totaal N % N % N % N % N % Alcohol 164 5,3 28 0, , , Opiaten 14 1,2 2 0, , , Cocaïne 28 4,7 10 1, , , Cannabis 72 7,5 4 0, , , Medicijnen 12 15,0 1 1, , , Overig 2 1,4 1 0, , , Gokken 12 4,5-0, ,9 7 2, Geen/ n.v.t. - 0,0-0, ,7 1 8, Onbekend , , , , Totaal 599 7, , , , TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

36 BIJLAGE: TOELICHTING OP DE TABELLEN Tabel 1. Woonachtig in gemeente Om te bepalen of de patiënt woonachtig is in een gemeente is gebruik gemaakt van de postcode of de geregistreerde woonplaats of gemeente. Tabel 2. Geslacht Spreekt voor zich. Tabel 3. Leeftijd De leeftijd is bepaald op 1 juli van het betreffende jaar van rapportage. Tabel 4. Hoogst afgeronde opleiding Bij de weergave van de hoogst afgeronde opleiding zijn de gerapporteerde opleidingen als volgt gecategoriseerd: categorie 1 geen - omschrijving 2 laag BuO, LO, LVO, LBO 3 middelbaar MVO, MBO, HVO 4 hoog VWO, HBO, WO 9 onbekend - Tabel 5. Leefsituatie categorie 1 alleen - 2 samenwonend zonder kind(eren) 3 samenwonend met kind(eren) - 4 alleenwonend met kind(eren) - omschrijving - 5 met ouders Kind in meeroudergezin of kind in eenoudergezin 6 instelling met andere(n) wonend in een GGZ of niet-ggz instelling of in verzorgingstehuis 7 zwervend zwervend of dakloos 8 anders - 9 onbekend - Tabel 6. Inkomensbron categorie omschrijving 1 loon zowel inkomen uit loondienst als uit een eigen bedrijf (zelfstandige) 2 uitkering/toelage bijstandsuitkering, AOW, pensioen, VUT, studiefinanciering, WOA, WW/Wachtgeld 3 geen eigen inkomen - 4 anders - 9 onbekend - TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

37 Tabel 7. Culturele herkomst De culturele herkomst van patiënten wordt bepaald door de patiënt zelf. De culturele herkomst is niet gelijk aan de etniciteit zoals deze door het CBS is gedefinieerd. categorie 1 nederlands - omschrijving 2 europees oost-, zuid- en overig Europees 3 niet-westers allochtoon Turks, Moluks, overig Aziatisch, Surinaams, Antilliaans, overig Latijns-Amerikaans, Marokkaans, overig Afrikaans 4 overig overige landen 9 onbekend - Tabel 8. Primaire problematiek categorie 1 alcohol - omschrijving 2 opiaten heroïne, methadon, morfine, overige opiaten 3 cocaïne (snuif-) cocaïne, crack-cocaïne, base-cocaïne, gekookte coke 4 cannabis 5 medicijnen benzodiazepinen, barbituraten, overige psychofarmaca en medicijnen 6 overig amfetamine, overig stimulerende middelen, ecstasy, LSD, overige hallucinogenen, vluchtige middelen (ether, lijm) en nicotine, gamen 7 gokken kansspelautomaten, casinospelen, krasloten, bingo, weddenschappen, loterijen, overig gokken (waaronder internet gokken) 8 geen / n.v.t. - 9 onbekend - Tabel 18. Gebruiksfrequentie categorie omschrijving 1 dagelijks meermalen per dag of dagelijks 2 wekelijks meermalen per week of wekelijks 3 onregelmatig - 4 n.v.t. - 9 onbekend - TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND

38 Tabel 20. Zorgvorm categorie omschrijving 1 alleen intake patiënten die in het rapportage jaar uitsluitend bij de Intake geregistreerd zijn en die in het jaar van rapportage niet daadwerkelijk in zorg zijn geweest 2 uitsluitend klinisch patiënten die ten minste 1 dag opgenomen zijn geweest op een klinische behandelafdeling (en die in het rapportage jaar niet ambulant in zorg zijn geweest) 3 uitsluitend ambulant patiënten die ten minste 1 zorg-contact hebben gehad op een ambulante, poliklinische of deeltijd behandelafdeling (en die in het rapportage jaar niet klinisch in zorg zijn geweest) 4 ambulant en klinisch patiënten die in het rapportage jaar zowel klinisch als ambulant in zorg zijn geweest 9 onbekend - TABELLENBOEK: KERNCIJFERS BRIJDER VERSLAVINGSZORG ZUID-HOLLAND