Onderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België

Transcriptie

1 Onderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België Unité de Valorisation des Ressources Humaines Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde 1

2 Arbeidsongevallen Checklist psychosociale factoren 2 februari 2017 ir. Steven Van Cauwenberghe FOD WASO Toezicht op het Welzijn op het Werk Programma - omstandig verslag -checklist - voorbeelden -casus - conclusies 2

3 Definitie Arbeidsongeval (AO) Elk ongeval dat een werknemer tijdens en door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt, en dat een letsel veroorzaakt Het ongeval op de weg van en naar het werk Definitie Ernstig AO (EAO) Een ongeval dat zich op de arbeidsplaats zelf voordoet en dat wegens zijn ernsteen grondig specifiek onderzoek vereist met het oog op het treffen van preventiemaatregelen om herhaling te vermijden prof. Lutgart Braeckman prof. Lutgart Braeckman 3

4 Statistieken Fonds voor Arbeidsongevallen, jaarverslag 2014 Op de arbeidsplaats Op de weg naar en van het werk Totaal Gevallen zonder gevolg Gevallen met TO Gevallen met BO Dodelijke gevallen TOTAAL prof. Lutgart Braeckman Ongevallenonderzoek als preventie-instrument Elk ongeval heeft meerdere oorzaken. primaire oorzaken(materieel) secundaire oorzaken(organisatorisch) tertiaire oorzaken(derden) andere(psychosociale, burn-out, conflict...) 4

5 Als EAO dan omstandig verslag = Deel 1: verslag bevoegde preventiedienst + Deel 2: aanvullingen door de werkgever Het omstandig verslag dient door de werkgever te worden ondertekend en opgestuurd! Inhoud omstandig verslag Zie bijlage 2 K.B. Welzijnsbeleid 27 maart

6 Inhoud omstandig verslag DEEL 1 (1) 1) identificatie slachtoffers en werkgevers 2) plaats van het ongeval 3) omstandigheden van het ongeval EN beeldmateriaal 4) oorzaken Inhoud omstandig verslag DEEL 1 (2) -primair -secundair -tertiair -andere 6

7 Inhoud omstandig verslag DEEL 1 (3) 5) aanbevelingen om het ongeval te vermijden 6) identificatie personen en diensten betrokken bij de opstelling van het verslag 7) identificatie personen die het verslag hebben opgesteld 8) personen aan wie het verslag is opgestuurd Inhoud omstandig verslag DEEL 2 (1) 1) inhoud van de beslissing van de te nemen maatregelen 2) actieplan (termijnen, handtekening) 3) advies comité 7

8 Psychosociale aspecten Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg Met ondersteuning van het Europees Sociaal Fonds Redactie: Université de Liège (Isabelle Hansez) UGent(Lutgart Braeckman) Inleiding INSTRUMENT VOOR DE VROEGTIJDIGE OPSPORING VAN BURN-OUT 8

9 Inleiding CHECKLIST BETREFFENDE DE INVLOED VAN PSYCHOSOCIALE ASPECTEN OP ARBEIDSONGEVALLEN Ondersteuning bij het invullen van het omstandige verslag Gebruikershandleiding bij de checklist Totstandkoming van de checklist Psychosociale aspecten : CAO nr.72, stress : 4 A s (arbeidsorganisame, arbeidsinhoud, arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden) KB : OGGW ( pestwet) NIEUW KB : preventie van psychosociale risico s op het werk 4 A s en interpersoonlijke relaties prof. Lutgart Braeckman 9

10 Totstandkoming van de checklist Andere oorzaken te onderzoeken: prof. Lutgart Braeckman Totstandkoming van de checklist Verschillende etappes A. Literatuur B. Ontwerpen van de checklist C. Testen van de checklist prof. Lutgart Braeckman 10

11 Literatuurstudie Psychosociale belasting Geen éénduidige definitie Elke belasting van psychosociale aard die haar oorsprongvindtin de uitvoeringvan het werk of die voorkomtnaaraanleidingvan de uitvoeringvan het werk, die schadelijkegevolgenheeftvoor de lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon (KB 17 mei 2007, Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk) prof. Lutgart Braeckman Literatuurstudie Vervangen door Psychosociale risico s de kans dat een of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kan gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk, waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden (KB 10 april2014, Preventievan psychosocialerisico s op het werk) prof. Lutgart Braeckman 11

12 Literatuurstudie België: in 2014 had meerdan60 % van de WN vaaktot heel vaaktekampenmet stress op het werk (Securex) SERV: StichtingInnovatie& Arbeidmeet om de 3 jaarde werkbaarheid bij werknemers en zelfstandigen Hoogkostenplaatje: ziekteverzuim, absenteïsmekosten meer fouten, vermindering van productie groterverloopvan personeel, hogekostenom nieuwemensenaantewerven/ op teleiden Lastenvoor individu(fysisch, psychischen sociaal) prof. Lutgart Braeckman Psychosociale aspecten Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden Interpersoonlijke relaties op het werk 12

13 Checklist te gebruiken door Preventieadviseurs Arbeidsgeneesheren Beperkte afvaardiging CPBW Sociaal inspecteurs Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere 13

14 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Code Items In verband met de taak die de werknemer uitvoerde op het moment van het ongeval Was er geen probleem omtrent de competentie van de werknemer 1.01 Was de taakomschrijving van de werknemer slecht gedefinieerd 1.02 Waren de instructies strijdig met andere uit te voeren taken of taken van collega s 1.03 Kreeg de werknemer geen instructies 1.04 Kreeg de werknemer geen theoretische opleiding 1.05 Kreeg de werknemer geen praktische opleiding 1.06 Had de werknemer onvoldoende competentie 1.07 Had de werknemer geen vrijheid bij de uitvoering 1.97 Andere problemen gelinkt aan de middelen om de taak uit te voeren die hier niet zijn vermeld 1.98 Meerdere problemen onder diegene die zijn opgelijst in groep Hierover is geen informatie beschikbaar 14

15 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Op het moment van het ongeval Was er geen probleem betreffende de werklast 2.01 Was de werkhoeveelheid hoger dan gewoonlijk 2.02 Was de werkhoeveelheid lager dan gewoonlijk 2.03 Was de tijdsdruk hoger dan gewoonlijk 2.04 Was de tijdsdruk lager dan gewoonlijk 2.05 Was de moeilijkheidsgraad van het werk hoger dan gewoonlijk 2.06 Was de moeilijkheidsgraad van het werk lager dan gewoonlijk 2.07 Was de emotionele belasting hoger dan gewoonlijk 2.08 Was de emotionele belasting lager dan gewoonlijk 2.09 Ontving de werknemer een voordeel in functie van zijn rendement 2.10 Kon de werknemer geen gebruik maken van zijn reglementaire pauzes 2.11 Was de werknemer overuren aan het maken 2.97 Andere problemen gelinkt aan de werklast die hier niet zijn vermeld 2.98 Meerdere problemen onder diegene die zijn opgelijst in groep Hierover is geen informatie beschikbaar 15

16 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Op het moment van het ongeval Was er geen probleem betreffende de werkonzekerheid De werknemer werd/liep het risico getroffen te worden door een ontslag Was het bedrijf/de organisatie in herstructurering Was het bedrijf/de organisatie in fusie of overname De werknemer liep het risico tijdelijk te moeten veranderen van werk(post) De werknemer was in vooropzeg op het moment van het ongeval Andere problemen gelinkt aan de werkonzekerheid die hier niet zijn vermeld Meerdere problemen onder diegene die zijn opgelijst in groep 3 Hierover is geen informatie beschikbaar 16

17 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Code Items 4.00 Er was geen probleem omtrent recente veranderingen in de organisatie van het werk 4.01 De werknemer had een onvoorziene verandering van uurrooster of plaats van werk op de dag van het ongeval 4.02 Het team van de werknemer werd recent gewijzigd De werknemer verving afwezige collega s De werknemer is recent veranderd van werkpost Andere problemen gelinkt aan de organisatie van het werk die hier niet zijn vermeld Meerdere problemen onder diegene die zijn opgelijst in groep 4 Hierover is geen informatie beschikbaar 17

18 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Code Items 5.00 Er was geen probleem betreffende de werkrelaties 5.01 De werknemer voerde zijn taak uit in een omgeving met weinig of geen ondersteuning 5.02 De werknemer was in conflict met één of meerdere collega s 5.03 De werknemer was in conflict met zijn directe leidinggevende 5.04 De werknemer was in conflict met één of meerdere personen uit zijn hiërarchische lijn (andere dan directe leidinggevenden) 5.05 De werknemer was in conflict met één of meerdere externe personen 5.06 De werknemer ondervond ongewenst gedrag op het werk 5.97 Andere problemen gelinkt aan de werkrelaties die hier niet zijn vermeld 5.98 Meerdere problemen onder diegene die zijn opgelijst in groep Hierover is geen informatie beschikbaar 18

19 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Code Items Er was geen probleem betreffende het veiligheidsklimaat De werknemer ervoer de werkomgeving als onvoldoende veilig. Een ernstig ongeval deed zich recent (maximum één jaar geleden) voor in de betrokken afdeling van het bedrijf Een overlijden/zelfdoding op de werkplek of in verband met het werk deed zich recent (maximum één jaar geleden) voor in de betrokken afdeling van het bedrijf. Een sociaal conflict (staking) deed zich recent (maximum één jaar geleden) voor in het bedrijf. Andere problemen gelinkt aan het veiligheidsklimaat die hier niet zijn vermeld Meerdere problemen onder diegene die zijn opgelijst in groep 6 Hierover is geen informatie beschikbaar 19

20 Rubrieken van de checklist Competentie om de taak uit te voeren Werklast Werkonzekerheid Veranderingen in de organisatie van het werk Werkrelaties Veiligheidsklimaat Andere Code Items 7.00 Er waren geen andere problemen van psychosociale aard verbonden met het arbeidsongeval 7.98 Andere psychosociale aspecten in verband met het arbeidsongeval die niet zijn opgenomen in de groepen 1 t.e.m. 6. Hieronder graag de aard van deze aspecten verduidelijken 20

21 Vervolg Checklist bevestigt psy aspecten => ACTIE Checklist ook als preventiemiddel Sites

22 Casus Besluit Direct met de checklist beginnen? EERST slachtoffer verhaal laten doen Alle vragen van lijst wel stellen? (gevoeligheid) Benodigde tijd? Besluit Casus Oorzaken in meer dan EEN hoofdstuk Preventiemaatregelen: zie ook gids En nu? 22

23 Besluit Casus Omstandig verslag door PA Actieplan door WG ondertekend Handig hulpmiddel Besluit Niet de enige tool Met kennis van zaken te gebruiken 23