Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies

Transcriptie

1 Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Presentatie Vilans Platform sociale netwerken Ida van Asselt-Goverts Themalessen Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking Prof. Dr Petri Embregts Dr. Lex Hendriks

2 Programma Even kennismaken Verkennen thema Kenmerken van sociale netwerken Versterken en uitbreiden van netwerken Samenwerken met netwerkleden Een training om netwerken te verrijken Kletsborden

3 Even kennismaken. Waar wordt jij blij van? Wat maakt jou gelukkig?

4 Verkennen thema Aan de slag met het sociaal netwerk. Waarom is dat eigenlijk belangrijk? Sociale netwerken: wat versta jij eronder?

5 Belang sociale netwerken Samen leuke dingen doen Emotionele steun Zien en gezien worden zelf informeel netwerk professionals/ organisaties Welbevinden Er bij horen Er toe doen Keuzes maken Praktische steun

6 Sociale netwerken Familie Informeel netwerk Sociaal netwerk Vriendschappelijke contacten Formeel netwerk Professionals

7 Onderzoeksvragen 1. Wat zijn de specifieke kenmerken van het sociale netwerk van mensen met een lichte verstandelijke beperking? 2. Wat zijn de ervaringen van professionals met het versterken en uitbreiden van deze sociale netwerken? 3. Wat is het resultaat van een cursus met als doel deze netwerken te verrijken?

8 Onderzoek 1: Kenmerken Methode 33 mensen met een lichte verstandelijke beperking 30 mensen met een autisme spectrum stoornis 42 mensen uit een referentiegroep

9 Omvang sociaal netwerk (onderzoek bij 33 deelnemers met LVB, zelfstandig wonend in de wijk) 24,5 42,7 familie vriendschappelijke contacten maatschappelijke diensten 32,8

10 Specifieke Kenmerken van netwerken van mensen met LVB Vriendschappelijke contacten: korter kennen, vaker zien Vaker het gevoel dat zij zelf initiatief nemen in het contact Begeleiders: hoog gewaardeerd Ervaren minder aansluiting Familie belangrijk: steun bieden, in dezelfde plaats wonen, elkaar vaak zien Vaak tevreden met netwerk, maar minder vaak dan mensen zonder beperking

11 Specifieke kenmerken van netwerken van mensen met ASS Minder informele netwerkleden Vaker ontevreden met hun netwerk Minder praktische steun van vriendschappelijke contacten. Vaker het gevoel dat de ander initiatief neemt. Wens: meer vriendschappelijke contacten & beter contact met familie

12 In kaart brengen sociaal netwerk. Hoe gaat dat in jullie organisatie? Welke hulpmiddelen? Wat werkt? Wanneer? Doel of middel?!

13 Hulpmiddelen om netwerk in kaart te brengen

14 Het netwerk in kaart gebracht en dan? Analyseer de kwaliteit van het netwerk Waar kun je op letten? Met de persoon in gesprek Welke vragen kun je dan stellen?

15 Onderzoek 2: Ervaringen Professionals Methode 6 groepsinterviews Versterken en uitbreiden van netwerken Begeleiders, gedragskundigen, maatschappelijk werker 27 deelnemers

16 Netwerken versterken en vergroten Hoe gaat dat bij jullie? Welke manieren kennen jullie om bestaande relaties sterker te maken? Welke manieren kennen jullie om sociale netwerken te vergroten?

17 Resultaten: Sociale netwerken versterken Welke manieren kennen jullie om bestaande relaties sterker te maken?

18 Resultaten: Sociale netwerken versterken

19 Resultaten: Sociale netwerken vergroten Welke manieren kennen jullie om sociale netwerken te vergroten/nieuwe mensen te leren kennen?

20 Resultaten: Sociale netwerken uitbreiden

21 Belemmerende factoren (meer dan 4 keer genoemd)

22 Bevorderende factoren (meer dan 2 keer genoemd)

23 Wie, waarbij en hoe betrekken Wie is en wordt betrokken? Op welk moment? Hoe? Het motto: Wat kun je zelf, wat kunnen anderen stuit op weerstand. Wie bepaalt (d)wat?

24 Samenwerken met netwerkleden: een gezamenlijke zoektocht Samen met betrokkenen zoeken welke oplossing aansluit en werkt

25 Methodieken t.a.v. netwerken

26 Onderzoek 3: Interventie-onderzoek Methode Cursus Die Ken Ik! (Blommendaal & v.d. Lustgraaf 2006) Begeleiders mee op cursus Cursus gevolgd door coaching 5 cliënten van Dichterbij Interviews en vragenlijsten Onderdelen cursus Talentkaart Netwerkkaart Buurtkaart Hartenwenskaart Supportersbijeenkomst

27 Onderzoek 3: Interventie-onderzoek Enkele Resultaten Toegenomen bewustwording, competentie en autonomie Verrijking netwerk, afname eenzaamheid Toegenomen participatie Kwetsbaarheid van de deelnemers en hun netwerk

28 Aanbevelingen Kwaliteit netwerk en mening persoon Is de persoon tevreden? Toch doorvragen! Netwerkbijeenkomsten rond persoon of kwestie Netwerkleden van netwerkleden Wederkerigheid Uitgaan van interesses en talenten Rol professional verandert Stel vaker wie-vragen en verbindingsvragen

29 Een vervolg op het promotieonderzoek: ontwikkeling van Kletsborden 1,5 jaar, 10 studenten, 6 docenten/onderzoekers, 4 mensen met LVB, en een coach Twee onderzoeksdoelen: - proces: hoe werk je samen als co-onderzoekers? - inhoud: ontwerponderzoek om tot een spel te komen om in gesprek te gaan over sociale relaties.

30 Betekenisvolle samenwerking Kenmerken goede samenwerking (Leer)opbrengst samenwerking Openheid en duidelijkheid Gelijkwaardigheid en wederkerigheid Afstemmen op elkaar en tijd nemen Samen ervaren Oprecht contact Belangrijke rol coach Professionele groei Persoonlijke groei Kletsborden

31 Kletsborden als uitnodiging Om met elkaar in gesprek te gaan over sociale relaties en betekenis daarvan Om te delen over het dagelijkse leven: klets en ernst Om te spelen met sociaal contact: samen ontdekken door te ervaren Veiligheid staat centraal: vlag en schatkist

32 Spelregels Groene kaarten: vraagkaarten. Vragen over jezelf en de mensen om je heen. Blauwe kaarten: foto s. Laat de foto zien en vertel waar de foto jou aan doet denken. Rode kaarten: opdrachten. Samen uitproberen en ervaren. Gele kaarten: zinnen die je aan kan vullen. Moedigen je aan om iets over jezelf te vertellen.

33 En nu de praktijk weer in Hoeveel aandacht is er binnen jullie organisatie voor het sociale netwerk van de cliënt? Geef de eigen organisatie een cijfer op een 10- punts schaal. Wat doen jullie al? Wat ga jij doen om een stap verder te komen?

34 Meer weten? Bronnen & aanvullende literatuur Asselt-Goverts, A.E. van (2016). Social networks of people with mild intellectual disabilities: characteristics and interventions (proefschrift). Tilburg: Tilburg University Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., Hendriks, A. H. C., Vereijken, A., Frielink, N., Bogaard, K. van den, & Meer, J. van der. (2012). Handleiding Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse voor mensen met een Verstandelijke Beperking (MSNA-VB). Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Asselt-Goverts, I. van, Embregts, P., Hendriks, L., & Frielink, N. (2010). Werken met sociale netwerken in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Asselt-Goverts, I. van, Embregts, P., Hendriks, L., Vereijken, A., Frielink, N., Bogaard, K. & Meer, J. van der, (2012). Handleiding Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse voor mensen met een Verstandelijke Beperking (MSNA). Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Asselt-Goverts, A.E. van, Embregts, P.J.C.M., & Hendriks A.H.C. (2013). Structural and functional characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in Developmental disabilities, 34, Asselt Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2014). Social networks of people with mild intellectual disabilities: characteristics, satisfaction, wishes and quality of life. Journal of Intellectual Disability Research. doi: /jir Asselt-Goverts A. E. van, Embregts P. J. C. M., Hendriks A. H. C. & Frielink N. (2014). Experiences of support staff with expanding and strengthening social networks of people with mild intellectual disabilities. Journal of Community & Applied Social Psychology, 24, Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P.J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2013). Structural and functional characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 34,

35 Bronnen & aanvullende literatuur (vervolg) Adviesbureau van Montfoort (2005). De jongere aanspreken. Handboek methode jeugdreclassering. Utrecht: Maatschappelijk Ondernemers Groep Baars, H.M.J. (1994). Sociale netwerken van ambulante chronische psychiatrische patiënten. Maastricht: Uniprint. ISBN Blommendaal, J., & Lustgraaf, M. van de. (2006). Die ken ik! Utrecht: LFB. Buntinx, W.H.E., & Schalock, R.L., (2010). Models of disability, quality of life, and individualized supports: Implications for professional practice in intellectual disability. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 7, Lustgraaf, M. van de. (2009). Natuurlijk, een netwerkcoach! Bunnik: Mezzo. Lustgraaf, M. van de, & Blommendaal, J., (2004). Natuurlijk, een netwerk! Van A naar Beter in tien stappen. Utrecht: Federatie van Ouderverenigingen. Mount, B. (2000). Person Centered Planning. Finding directions for change, using Personal futures plans. Amenia NY: Capacity works. Posthuma, S., Haas, A. de, Hoenderdaal, C van t, & Aartsen, D. (2010) Sociale Netwerkstrategieën een leergeschiedenis. Waalwijk: MEE Brabrant Noord Smit, B. & Gennep, A. van. (2002). Sociale netwerken bij mensen met een verstandelijke handicap. Utrecht: NIZW. Steman, C., & Gennep, A. van (2004). Supported living. Utrecht: NIZW. ISBN X

36 Internet Bronnen: blog.han.nl/werkplaatssociaaldomeinnijmegen/kletsborden/ Aan de slag met sociale netwerken. De 44 meest bekende methoden verzameld. Movisie, Vilans & Actiz. Te vinden op: t_sociale_netwerken-2014.pdf ( ) ( ) (site Martin v.d. Lustgraaf) Sonestra.nl (site Riet Portengen) ( ) WMO gestript: natuurlijk een netwerkcoach: WMOgestript: sociale netwerkstrategieën online tool t.a.v. sociale netwerken: Bron afbeeldingen dia s: dd