Raadsvergadering d.d.: 9 februari 2009 Agenda nr: Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand gemeente Valkenburg aan de Geul

Transcriptie

1 Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 9 februari 2009 Agenda nr: Onderwerp: Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand gemeente Valkenburg aan de Geul Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel De Wet werk en bijstand gaat ervan uit dat de bijstandsnorm toereikend is voor de voorziening in de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan. Elke toeslag op dit sociaal minimum kan een belemmering vormen voor reïntegratie en is vanaf de invoering van de Wet werk en bijstand niet meer mogelijk. Een uitzondering op deze regel vormt de langdurigheidstoeslag. De gedachte achter de toeslag is, dat personen die langdurig een inkomen op het sociaal minimum hebben, geen financiële ruimte hebben om te reserveren voor onverwachte uitgaven. Het recht op een langdurigheidstoeslag is in de loop van de afgelopen vier jaar, onder invloed van jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep en gewijzigde inzichten, essentieel aangepast. Er is inmiddels sprake van een complex stelsel, dat voortdurend nieuwe vragen oproept. De regering is nu van mening dat gemeenten het beste zelf kunnen bepalen welke vormgeving van de langdurigheidstoeslag optimaal aansluit bij het lokale beleid. Om deze reden moeten gemeenten een verordening opstellen die per 1 januari 2009 in werking treedt. In deze verordening dienen regels te worden opgenomen die in ieder geval betrekking hebben op de hoogte van de langdurigheidstoeslag en de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de begrippen langdurig en laag inkomen. In de voorliggende verordening is gekozen voor een invulling die rekening houdt met jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep en de in de huidige regeling en uitvoeringspraktijk gesignaleerde tekortkomingen. Voorts is, in overeenstemming met omliggende gemeenten, gekozen voor een invulling die zo veel mogelijk ongewenste armoedevaleffecten voorkomt. Uw raad wordt geadviseerd: 1. In te stemmen met het beleidskader langdurigheidstoeslag vanaf 2009 en de volgende criteria voor de uitvoering van de langdurigheidstoeslag vast te stellen: - De hoogte bedraagt het huidige percentage van de gehuwdennorm, zoals die per 1 januari van ieder jaar gelden; - Onder langdurig wordt verstaan, een aaneengesloten periode van 3 jaar waarin een laag inkomen is genoten; - Het begrip laag inkomen betekent dat het gemiddelde inkomen per maand niet uitkomt boven 100% van de toepasselijke zijnde bijstandsnorm; 2. De Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand gemeente Valkenburg aan de Geul, na publicatie, met terugwerkende kracht ingaande 1 januari 2009, vast te stellen. 2. Situatie / Aanleiding / Probleem Zie 1. Pagina 1 van 5

2 3. Relatie met bestaand beleid De decentralisering van de langdurigheidstoeslag sluit aan bij het uitgangspunt om, daar waar het kan, de gemeente de vrijheid en verantwoordelijkheid te geven zelf invulling te geven aan een regeling en op deze manier optimaal maatwerk te leveren. Een aantal punten vult de wetgever zelf in, onder meer wijziging van de minimale leeftijd van 23 naar 21 jaar. Dit om ongewenste doorkruising van het nationaal inkomensbeleid te voorkomen. De doelstelling van de langdurigheidstoeslag blijft onveranderd, te weten het op aanvraag bieden van financiële ondersteuning wanneer men langdurig op een laag inkomen is aangewezen. De gemeente kan zelf de hoogte van de langdurigheidstoeslag en de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de begrippen langdurig en laag inkomen, zoals gebruikt in artikel 36 van de Wet werk en bijstand vaststellen. Bij de vaststelling van het voorgaande moet voor ogen worden gehouden dat toekenning van de toeslag niet mag leiden tot armoedeval-effecten. 4. Gewenst beleid en mogelijke opties - Hoogte van de toeslag Op dit moment is de hoogte van de langdurigheidstoeslag centraal vastgesteld. Het zijn vaste bedragen als percentage van de voor de persoon van toepassing zijnde bijstandsnorm. Vanaf 1 januari 2009 kunnen gemeenten zelf de hoogte van de toeslag bepalen. Daarbij moeten een aantal zaken in ogenschouw worden genomen. Een te laag bedrag doet geen recht aan het karakter van de langdurigheidstoeslag, namelijk dat deze is bedoeld voor personen die financieel geen mogelijkheden hebben gehad te reserveren voor onverwachte uitgaven. Een te hoog bedrag kan leiden tot het optreden van de armoedeval. Immers, indien op enig moment een hoger inkomen wordt bereikt, dan vervalt direct de hele toeslag. In de voorliggende verordening is gekozen voor het handhaven van de huidige bedragen. Om de verordening niet jaarlijks wegens een indexering aan te hoeven passen, zijn de bedragen uitgedrukt in een percentage van de gehuwdennorm zoals die geldt per 1 januari van het betreffend kalenderjaar. - Langdurig De huidige referteperiode, die geldt tot 1 januari 2009, is een aaneengesloten periode van vijf jaar. Door gemeenten is de afgelopen jaren aangegeven dat deze periode te lang is. Veeleer wordt gedacht aan een aaneengesloten periode van drie jaar, een periode waarvoor ook door het Nationaal instituut voor Budgetvoorlichting is aangegeven dat de reserveringsmogelijkheden minimaal worden. Dit sluit ook aan bij de nieuwe leeftijdsgrens van de doelgroep. De minimumleeftijd is namelijk door de wetgever teruggebracht van 23 naar 21 jaar. Drie jaar teruggaan vanaf 21 jaar betekent de situatie beoordelen vanaf het 18 e jaar (meerderjarigheid). Op grond van het voorafgaande wordt in de voorliggende verordening een aaneengesloten periode van drie jaar aangehouden. - Laag inkomen Gemeenten zijn vrij om een eigen maximale inkomensgrens te hanteren. Het ligt het meest voor de hand hierbij aan te sluiten bij de inkomensgrenzen zoals die zijn bepaald in de Wet werk en bijstand. Om te voorkomen dat marginale verschillen leiden tot een afwijzing wordt in de voorliggende verordening ervan uitgegaan dat recht op de langdurigheidstoeslag bestaat bij een inkomen tot 100% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Dit impliceert dat de hoogte van het inkomen in de referteperiode niet hoger mag zijn geweest dan 100% van de toepasselijke bijstandsnorm, In de praktijk komt het voor dat door bepaalde (fiscale) berekeningswijzen het inkomen iets hoger uitvalt dan de geldende bijstandsnorm. Uit jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat een marginale overschrijding van de toepasselijke bijstandsnorm moet worden genegeerd. In de voorliggende verordening wordt bewust niet gekozen om het recht op de langdurigheidstoeslag toe te kennen bij een inkomen boven bijstandsniveau. Van deze optie wordt om een tweetal redenen geen gebruik gemaakt. Ten eerste omdat dit ongewenste armoedeval-effecten in zich heeft. Weliswaar doen de armoedeval-effecten zich ook voor bij de grens van 105% van de toepasselijke bijstandsnorm, maar zullen personen die uitstromen doorgaans een dermate hoger inkomen ontvangen, dat het verlies van de langdurigheidstoeslag feitelijk minder wordt gevoeld. Pagina 2 van 5

3 Ten tweede omdat het in aanmerking laten komen van mensen met een inkomen van bijvoorbeeld 110% van de bijstand niet valt te rijmen met de wettelijke uitsluiting van personen van 65 jaar of ouder. Zij zijn immers uitgesloten van het recht op langdurigheidstoeslag, omdat hun inkomen al voldoende hoger zou zijn dan de bijstandsnorm voor personen tot 65 jaar. - Gebrek aan arbeidsmarktperspectief In het huidige artikel 36 van de Wet werk en bijstand is als voorwaarde voorgeschreven dat er sprake moet zijn van gebrek aan arbeidsmarktperspectief. Op 7 oktober 2008 is het amendement Spies c.s door de Tweede Kamer aangenomen. Als gevolg van dit amendement is het criterium gebrek aan arbeidsmarktperspectief komen te vervallen. Het alsnog opnemen in de verordening van een definitie van gebrek aan arbeidsmarktperspectief betekent een overschrijding van de verordende bevoegdheid van de raad. Een dergelijke bepaling moet derhalve voor onverbindend worden gehouden. In de praktijk beantwoordt dit criterium overigens niet aan het rechtvaardigheidsgevoel van mensen en ontmoedigt het mensen om aan het werk te gaan. Indien men een dag gewerkt heeft betekent dat immers dat men niet in aanmerking komt voor de langdurigheidstoeslag, zelfs niet wanneer de inkomsten zijn verrekend met de bijstand. - Doelgroep De nieuwe langdurigheidstoeslag geeft gemeenten nadrukkelijk de mogelijkheid ook van toepassing te laten zijn op werkenden met een laag inkomen. In de voorliggende verordening is ervan uitgegaan dat werkenden tot de doelgroep behoren. De armoedeproblematiek kan hierdoor worden verminderd. Momenteel raken bijstandsgerechtigden met langdurigheidstoeslag de hele toeslag kwijt op het moment dat zij gaan werken. - Geen ambtshalve verstrekking In de wet wordt bepaald dat het college de langdurigheidstoeslag op aanvraag verstrekt. Dit sluit de mogelijkheid voor ambtshalve toekenning uit. Het kabinet geeft hierbij aan dat het gaat om een vorm van bijzondere bijstand, waarbij geldt dat voor elk individueel geval beoordeeld moet worden of er recht bestaat. Er zijn echter wel mogelijkheden om de aanvraag te vereenvoudigen. Als uit de gemeentelijke administratie blijkt dat in de situatie van betrokkene het afgelopen jaar geen wijzigingen zijn opgetreden, dan kan een volledig ingevuld aanvraagformulier toegezonden worden, waarna betrokkene door het zetten van de handtekening de aanvraag officieel maakt. 5. Aanbestedingen Niet van toepassing. 6. Financiën Als gevolg van de decentralisatie worden de huidige middelen per 1 januari 2009 uit het inkomensdeel Wet werk en bijstand overgeheveld naar het gemeentefonds. De omvang van de uitname wordt bepaald op basis van de laatst bekende realisatiecijfers (gemeentelijke uitgaven) gecorrigeerd voor de volumeontwikkeling van de huidige doelgroep (Wet werk en bijstand en Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering). Gemeenten zijn in de Meicirculaire 2008 geïnformeerd over de wijze van overheveling, de omvang en de verdeling van het budget 2009 een volgende. Het budget dat in 2009 voor Valkenburg aan de Geul in het gemeentefonds is gestort bedraagt ,- Het aantal mensen dat gebruik zal gaan maken van de langdurigheidstoeslag zal vrijwel zeker gaan toenemen. Hiervoor zijn een aantal redenen te geven: - De referteperiode wordt teruggebracht van vijf naar drie jaar. Mensen komen dus eerder in aanmerking voor de toeslag. - Het vervallen van het criterium arbeidsmarktperspectief kan meer toekenningen opleveren. - In tegenstelling tot de huidige langdurigheidstoeslag kunnen in de toekomst ook werkenden met een laag inkomen in aanmerking komen voor de toeslag. Pagina 3 van 5

4 In de begroting is voor de langdurigheidstoeslag een bedrag ad ,- opgenomen. Omdat het een open einde regeling betreft, is het aantal aanvragen en verstrekkingen evenwel niet bij voorbaat nauwkeurig te kwantificeren. Dit betekent dat het beschikbare budget langdurigheidstoeslag kan worden overschreden. Bij een ontoereikend budget langdurigheidstoeslag ware het tekort te financieren uit het 7. Communicatie Er volgt een publicatie in het Heuvelland Aktueel en op de gemeentelijke website. 8. Afwegingen en Advies Uw raad wordt geadviseerd: 1. In te stemmen met het beleidskader langdurigheidstoeslag vanaf 2009 en de volgende criteria voor de uitvoering van de langdurigheidstoeslag vast te stellen: - De hoogte bedraagt het huidige percentage van de gehuwdennorm, zoals die per 1 januari van ieder jaar gelden; - Onder langdurig wordt verstaan, een aaneengesloten periode van 3 jaar waarin een laag inkomen is genoten; - Het begrip laag inkomen betekent dat het gemiddelde inkomen per maand niet uitkomt boven 100% van de toepasselijke zijnde bijstandsnorm; 2. De Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand gemeente Valkenburg aan de Geul, na publicatie, met terugwerkende kracht ingaande 1 januari 2009, vast te stellen. 9. Bijlagen - Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand gemeente Valkenburg aan de Geul Het college van burgemeester en wethouders van Valkenburg aan de Geul, L.T.J.M. Bongarts algemeen directeur/gemeentesecretaris Drs. M.J.A. Eurlings burgemeester Pagina 4 van 5

5 De raad van de gemeente Valkenburg aan de Geul, Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders de dato 6 januari 2009 Gehoord de raadsadviescommissie CSWO d.d. 19 januari 2009 Gelet op het bepaalde in B e s l u i t : 1. In te stemmen met het beleidskader langdurigheidstoeslag vanaf 2009 en de volgende criteria voor de uitvoering van de langdurigheidstoeslag vast te stellen: - De hoogte bedraagt het huidige percentage van de gehuwdennorm, zoals die per 1 januari van ieder jaar gelden; - Onder langdurig wordt verstaan, een aaneengesloten periode van 3 jaar waarin een laag inkomen is genoten; - Het begrip laag inkomen betekent dat het gemiddelde inkomen per maand niet uitkomt boven 100% van de toepasselijke zijnde bijstandsnorm; 2. De Verordening langdurigheidstoeslag Wet werk en bijstand gemeente Valkenburg aan de Geul, na publicatie, met terugwerkende kracht ingaande 1 januari 2009, vast te stellen. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 9 februari De raad voornoemd, A.M. Hoeberigs griffier Drs. M.J.A. Eurlings voorzitter Pagina 5 van 5