(registeropleiding Post-HBO)

Transcriptie

1 De coördinator Taal Kenniscentrum de Kempel Deurneseweg AH Helmond Helga van de Ven De coördinator Taal Kenniscenter de Kempel 2016 (registeropleiding Post-HBO) 1

2 De taalcoördinator De taalcoördinator is op de basisschool de centrale persoon bij het doorvoeren van vernieuwingen en verbeteringen op het gebied van het taalonderwijs. De taalcoördinator zet taal doorlopend op de agenda van zijn school. Dat betekent dat een taalcoördinator met de leerkrachten van de school en in overleg met de directie stapsgewijs die verbeteringen gaat invoeren die ertoe leiden dat: - het taalonderwijs (meer) interactief en adaptief wordt; - de resultaten op het gebied van taalonderwijs op de basisschool vooruitgaan; - in het bijzonder de mondelinge en schriftelijke productieve taalvaardigheid van leerlingen verbetert. Drie rollen: specialist, vernieuwer en beleidsmaker In de eerste plaats is de taalcoördinator iemand die inhoudelijke deskundigheid ontwikkeld heeft op het gebied van taalonderwijs, een echte taalspecialist. De taalcoördinator heeft tijdens de opleiding een behoorlijke push gekregen om het vak bij te houden. En ook daarna blijft hij dat ook doen. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van taal en taaldidactiek vinden hun weg naar conferenties, naar tijdschriften, naar boeken. De taalcoördinator zorgt ervoor dat hij daarvan op de hoogte blijft en zijn kennis deelt hij met het team. In de tweede plaats is een taalcoördinator een vernieuwer. Hij ziet hoe het team in elkaar zit, wie zin heeft in vernieuwingen en wie liever de kat uit de boom kijkt. Hij is enthousiast en kan anderen zijn enthousiasme overbrengen. Hij loopt niet te ver voor de troepen uit, maar geeft impulsen en levert ideeën. Hij organiseert voorbeeldlessen, en regelt dat men bij elkaar in de klas gaat kijken. Hij laat ieder in zijn waarde, maar zet het taalonderwijs wel op de agenda. Kortom: hij heeft veel interventies in zijn repertoire. In de derde plaats zorgt hij ervoor dat alle verbeteringen, alle veranderingen, niet alleen maar korte tijd centraal staan, maar een duurzaam effect hebben. Wat is ingevoerd, wordt bijgehouden, verzorgd, ook in nieuwe periodes waar andere veranderingen centraal komen te staan. Samengevat: de taalcoördinator is een taaldeskundige, bij het vernieuwingsproces fungeert hij als coach voor zijn collega s en hij neemt het initiatief bij het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van taalbeleid (Hoogeveen & Paus, 2003). Competenties Welke competenties worden van een taalcoördinator verwacht? We maken een onderscheid in algemene en specifieke competenties. I Algemene competenties De taalcoördinator: - heeft aantoonbare interesse in taal en taalonderwijs en voelt zich betrokken bij de huidige vernieuwingen; 2

3 - heeft de intentie om het taalonderwijs aan te passen aan de specifieke behoeften van ieder kind; - stelt belang in het ondersteunen en inspireren van leerkrachten en geniet het vertrouwen van zijn teamgenoten. Hij stimuleert zijn collega s en de leerlingen; - kent de eigen school van binnenuit en is op de hoogte van de sterke en zwakke kanten van het taalonderwijs op de eigen school. Hij kan de teamleden inschatten op hun kwaliteiten en hen begeleiden bij het invoeren van veranderingen; - voert activiteiten uit gericht op taalonderwijs in engere zin en op taalonderwijs in bredere zin. In engere zin houdt in: vergroten van actieve en receptieve taalvaardigheden en vergroten van metacognitieve vaardigheden met betrekking tot taal binnen het taalonderwijs op school. In bredere zin houdt in: aspecten van taal zijn van belang binnen alle vakken op school; - is zich ervan bewust dat taalontwikkeling bij leerlingen een doorgaande ontwikkeling is. Ook het voorschoolse traject is voor de basisschool van groot belang, evenals de aansluiting op het vervolgonderwijs. II Specifieke competenties De taalcoördinator heeft specifieke competenties op het gebied van: a. interactief taalonderwijs; b. taalbeleid; c. ondersteunen en inspireren van collega s. De competenties die hierna worden uitgewerkt, komen in de opleiding geïntegreerd aan de orde. a Interactief taalonderwijs Interactief taalonderwijs in het basisonderwijs gaat ervan uit dat kinderen taal leren in een krachtige leeromgeving die authentiek, sociaal en strategisch leren van taal bevordert, die kinderen aanzet tot zelfstandig leren en rekening houdt met individuele verschillen. De volgende competenties worden van de taalcoördinator verwacht: - is zich bewust van de belangrijke rol die taal in alle vakken speelt en weet hoe op de eigen school de samenhang tussen taalvaardigheden en andere vakken is opgezet. De taalcoördinator is in staat deze samenhang op de eigen school in overleg met de teamleden te verbeteren; - heeft kennis van het concept interactief taalonderwijs en kan taalonderwijs op de eigen school in samenwerking met het team vanuit deze kennis vormgeven; - is op de hoogte van het belang van strategisch leren op het gebied van taalonderwijs; - kent de mogelijkheden om de functionele taalvaardigheid van de leerlingen op de eigen school te vergroten; - is op de hoogte van de bestaande leer- en toetsmiddelen op het gebied van taalonderwijs en weet deze te plaatsen ten opzichte van de visie en populatie van de eigen school; - heeft een open oog voor de leermogelijkheden die de omgeving biedt; - is in staat specifieke problemen van alle leerlingen in kaart te brengen en interventies te initiëren om deze leerlingen optimaal te begeleiden; 3

4 - speelt een rol bij het invoeren van goede software op het gebied van taalonderwijs op de eigen school en bij de integratie van ICT in het taalonderwijs in algemene zin. b Taalbeleid Taalbeleid wordt opgesteld vanuit een door het team geaccordeerde visie op (taal)onderwijs en is gericht op alle activiteiten binnen een school waarbij taal een rol speelt. Taalbeleid analyseert goede en minder goede aspecten van (taal)onderwijs en leidt tot maatregelen ter verbetering. Van de taalcoördinator worden op dit gebied de volgende competenties verwacht: - heeft overzicht over het taalonderwijs op de eigen school en kent de zwakke en sterke kanten hiervan; - toetst adequaat en weet de verkregen gegevens beleidsmatig te vertalen; - kan taalleerlijnen afstemmen op (tussen)doelen en ze op adequate manier uitzetten over de verschillende bouwen in de eigen school in samenwerking met het zorgteam van de school; - is op de hoogte van de verschillende nascholingsmogelijkheden op het gebied van taalonderwijs en informeert de teamleden op adequate manier over deze mogelijkheden; - kan de uitgangspunten van strategisch schoolbeleid toepassen op het gebied van taalonderwijs; - is in staat op de eigen school een taalwerkgroep te vormen en kan daar in overleg met de schoolleiding op een functionele en inspirerende manier leiding aan geven. c Ondersteunen en inspireren van collega s Binnen het team begeleidt de taalcoördinator in nauwe samenwerking met het management het proces van de ontwikkeling en uitvoering van het taalbeleid. Vanuit de visie op (taal)onderwijs analyseert de coördinator Taal de huidige situatie, geeft hij impulsen aan het beleid en begeleidt hij zijn collega's bij het verbeterings- en veranderingsproces. Van de taalcoördinator worden op dit gebied de volgende competenties verwacht: - is in staat een visie op taalonderwijs op de eigen school te ontwikkelen in samenspraak met de schoolleiding en het schoolteam; - heeft inzicht in verschillende fasen van een onderwijsvernieuwingsproces en is in staat de teamleden op een inspirerende en enthousiasmerende manier te begeleiden bij het vernieuwen en verbeteren van het taalonderwijs. Hij kan omgaan met zowel enthousiaste reacties als met weerstanden van teamleden; - stimuleert vanuit zijn eigen reflectieve attitude zijn collega s tot reflectie op het taalonderwijs; - is in staat de taalontwikkelingsprocessen effectief te monitoren samen met de leerkrachten en van daaruit verbeteringen te initiëren; - is in staat de leerkrachten bij het werk in de groep te observeren en duidelijke en opbouwende feedback te geven. Hij is in staat gebruik te maken van krachten binnen en buiten de school. Het realiseren van kansen voor ieder kind is daarbij uitgangspunt; - is in staat in samenwerking met het zorgteam van de school de specifieke eisen van leerlingen op het gebied van taalonderwijs te herkennen en zo nodig adequate hulp of verwijzing hiervoor op te zetten. 4

5 Opzet De opleiding omvat in totaal 8 dagen (bijeenkomsten van zeven uur) die plaatsvinden in één studiejaar. Tussen de bijeenkomsten door zijn de deelnemers digitaal in contact met elkaar en met de docenten, tijdens intervisie en tijdens het in kleine groepen uitvoeren van praktijkopdrachten. Er wordt gerekend op een totale studiebelasting van 160 à 200 uur. Het opzetten en schrijven van het taalbeleidsplan gedurende het studiejaar vraagt veel tijd van de aankomende taalcoördinator. Het in beeld brengen en analyseren van opbrengsten, in gesprek gaan met collega s, verzorgen van inhoudelijke studiedagen, etc. als onderdeel van dit plan vragen om structurele tijd om hieraan te kunnen werken. Daarnaast wordt er ook tijdens de scholingsbijeenkomsten een grote inbreng van de deelnemers wordt verwacht. Naast de voorbereiding op de bijeenkomst, het steeds meebrengen en bespreekbaar maken van de stand van zaken met betrekking tot het eigen taalbeleidsplan, vragen we ook een bijdrage in de vorm van presentaties. Nadat de opleiding is afgerond kunnen op verzoek nog enkele supervisiebijeenkomsten plaatsvinden op de Kempel en hiervoor zal een gereduceerd tarief gehanteerd worden. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om extra ondersteuning op de werkplek in te kopen bij de implementatie van (onderdelen uit) het taalbeleidsplan. Beoordeling Certificering vindt plaats op basis van een uitgewerkt portfolio en een voldoende beoordeling van het opgestelde taalbeleidsplan. De docent controleert of de opbouw en inrichting van het portfolio voldoende bijdraagt aan het opstellen van het taalbeleidsplan. De eigen basisschool is uiteindelijk verantwoordelijk voor de inhoudelijke kwaliteit van het taalbeleidsplan. De cursisten geven in de intervisiegroepen elkaar feedback op de inhoud van het portfolio. Aan de hand van de aandachtspunten bij het format taalbeleidsplan beoordeelt de docent het uitgewerkte taalbeleidsplan. Als dat niet aan de kwaliteitseisen voldoet, kan de docent een vervolgopdracht verstrekken. Planning De bijeenkomsten vinden steeds plaats op de woensdag van 9.00 tot uur waarbij de lunch wordt verzorgd. De inhouden van de bijeenkomsten zijn landelijk vastgelegd. De volgorde waarin we de onderwerp behandelen is echter door ieder opleidingsinstituut zelf te bepalen. De eerste bijeenkomsten zullen grotendeels door de begeleiders ingevuld worden, daarna zullen cursisten een deel van de inhoud voor hun rekening nemen in de vorm van een presentatie workshop. 5