Paramedisch OnderzoekCentrum

Transcriptie

1

2 Prestatie-indicatoren voor de fysiotherapie: een lange weg? Prof.dr. Rob Oostendorp Prof.dr. Richard Grol Afd.Kwaliteit van Zorg (WOK) Nederlands Paramedisch Instituut

3 Wat mag u verwachten? Begrippenkader Typen kwaliteitsindicatoren Paradigmata in kwaliteitsverbetering Basisset prestatie-indicatoren Positieve en negatieve effecten Verandering van cultuur? Aanbevelingen

4 Prestatie-indicatoren (CBO, 2005; Mediator, 2005; Grimshaw & Eccles, 2004; Grol, Wensing & Eccles, 2004; Grol & Wensing, 2001) Meetbare kwantitatieve of kwalitatieve grootheid die de toestand van of de ontwikkeling op een bepaald terrein weergeeft Meetbaar gemaakte doelstelling Meetpunt dat een goede indicatie geeft over het succes of falen van het functioneren van een proces Meetbare grootheid die informatie geeft over de mate waarin bepaalde doelen zijn bereikt NB Prestatie-indicatoren zijn altijd gekoppeld aan registraties van gegevens!!!!!

5 Kengetal Een getal dat herkenbaar aangeeft hoe een bepaalde zaak ervoor staat, hoe we presteren en of een bepaalde doelstelling is gehaald Een getal waarin de omvang van een bepaald verschijnsel wordt uitgedrukt. Absoluut getal of verhoudingsgetal (ratio) Soms synoniem met prestatie-indicator

6 Kwaliteitsindicatoren? A measurable element of practice performance for which there is evidence or consensus that it can be used to assess the quality, hence change the quality, of care provided (Lawrence & Olsen, 1997)

7 Kwaliteitssysteem Een samenhangend geheel van beschrijvingen van indicatoren en gerealiseerde verbeteringen: Prestatie-indicator Prestatiemanagement Prestatiemeetsysteem Prestatiemeting Prestatienorm Prestaties

8 VOORBEELDEN van INDICATOREN Het aantal ziekenhuisinfecties Het percentage patiënten dat wegens lage-rugpijn binnen drie weken wordt verwezen door de huisarts naar de eerstelijns fysiotherapeut De wachttijd tussen de verwijzing en de eerste afspraak met de fysiotherapeut Het percentage patiënten met lage-rugpijn dat de fysiotherapeut direct raadpleegt zonder tussenkomst van de huisarts

9 TYPEN KWALITEITSINDICATOREN Procesindicatoren. Diagnostisch. Therapeutisch Uitkomstindicatoren Structuurindicatoren

10 RELATIE STRUCTUUR-, PROCES- en UITKOMSTINDICATOREN structuur proces uitkomst patiënt handelen gezondheid

11 Kwaliteitsindicatoren Procesindicatoren volgen een serie gebeurtenissen tijdens diagnostiek en behandeling van de patiënt Structuurindicatoren geven informatie over de organisatie, equipage, omstandigheden om de zorg te leveren Uitkomstindicatoren richten zich op het effect van de zorg.

12 Voorbeelden Procesindicator: indicatiestelling, onderzoeksdoelstellingen, behandeldoelen, gebruik meetinstrumenten Structuurindicator: praktijkinrichting, aantal computers, netwerk, samenwerking, Uitkomstindicator: functioneren van de patiënt, behandelperiode, aantal contacten

13 Toepassingen Interne sturing Externe verantwoording

14 Ontwikkeling in kwaliteitsverbetering Paradigmata Begin jaren 90 sterk gericht op professionele zelf-regulatie (Leidschendam-conferenties) Daarna meer nadruk op systemen : kwaliteitsverbetering van processen i.p.v. individuen Nu: veel nadruk op top-down, externe regulatie door overheid, verzekeraars en beleidsmakers

15 Paradigma discussie over effectieve kwaliteitsverbetering A Controle Transparantie Betrouwbaarheid Top-down Externe prikkels Management focus etc B Vertrouwen Zelf-regulatie Validiteit Bottom-up Intrinsieke motivatie Professionele focus etc

16 Vertrouwen of controle: wat is het meest effectief om patiëntenzorg te verbeteren? Kwaliteitsverbetering als professionele verantwoordelijkheid: gebaseerd op autonomie, zelf-regulatie en intrinsieke motivatie van werkers in gezondheidszorg Versus Kwaliteitsverbetering als een verantwoordelijkheid van samenleving: nadruk op verantwoording afleggen, transparantie, controle, sancties en prikkels gekoppeld aan uitkomsten

17 Balans zoeken tussen externe controle en zelf-regulatie

18 Uiteenlopende doelen van kwaliteitsverbetering Intern: verbeteren van kwaliteit. vaststellen waar verbetering mogelijk of nodig is. verbetering initiëren. vaststellen van verandering door zorgverleners zelf (zelfregulatie) Extern: verantwoording afleggen naar samenleving. patienten: meer keuzemogelijkheid (public reports). inspectie: veilige zorg, zorg voldoet aan minimumeisen. verzekeraars: contract, prijs-kwaliteitafspraken. overheid: staat van zorg op hoofdlijnen akkoord

19

20 Assumpties t.a.v. effect van externe evaluatie Toetsing handelen van zorgverleners aan hand van indicatoren biedt een goed inzicht in feitelijke kwaliteit van zorg; een hoge score is een garantie dat kwaliteit goed en zorg veilig is Toetsing van zorg aan hand van indicatoren en feedback hierover aan zorgverleners resulteert in verbetering van de zorg Toetsing van zorg en publikatie van resultaten (Internet, krant, etc) leidt tot meer keuzemogelijkheden voor patiënten

21 Prestatie-indicatoren in Nederland Initiatief van Inspectie (IGZ): alle ziekenhuizen zijn verplicht gegevens aan te leveren over kwaliteit ziekenhuiszorg 20 topics, e.g. decubitus, wondinfecties, hartfalen, diabetes, medicatiefouten, intensive care, medicatieveiligheid bloedtransfusies, etc. Indicatoren ontwikkeld door team van experts, voorgelegd aan wetenschappelijke verenigingen Gegevens op Internet: sommige indicatoren scoren goed, andere slecht, grote variatie tussen ziekenhuizen Veel discussie over en kritiek op validiteit indicatoren en waarde van data (2004), echter ook prikkel voor ziekenhuizen en wetenschappelijke verenigingen, o.a. om indicatoren te verbeteren

22 Per topic Waarom in relatie tot de kwaliteit van zorg Vraagstelling Type indicator Rapportage en databron Toelichting

23 Heupfractuur: percentage patiënten met operatie binnen één kalenderdag Waarom? Vraagstelling Teller Noemer Lange tijd tussen opname en operatie kans op complicaties (diep veneuze thrombose, longembolie); zo snel mogelijk (< 24 uur) opereren, afhankelijk van preoperatieve conditie (ASAklasse) Percentage patiënten 65 jaar met een heupfractuur binnen één kalenderdag operatie, verdeeld naar ASAklasse Het aantal patiënten binnen één kalenderdag geopereerd per ASAklasse Het aantal patiënten opgenomen Indicator Structuur-indicator, ziekte specifiek Rapportage Percentage per ASAklasse, databron: landelijke registratie voor traumatologie

24 Revalidatie Nederland Revalidatie-instellingen gestart met prestatie-indicatoren (2004) op 1 april 2005 Beoordelingskader kwaliteitsaspecten op drie niveaus (individuele patiënt, doelgroep, instelling). Integraal. Klantgericht. Trransparant. Continu. Doelgericht / doelmatig. Deskundig. Systematisch. Veilig

25 (Onbedoelde) effecten van externe controle en financiële prikkels voor kwaliteit (Marshall, 2005) Heeft mogelijk negatieve invloed op gevoel van autonomie en eigenwaarde Kan het zelfbeeld als professional aantasten, gevoel dat professionalisme (goed doen) niet langer meer waardevol is, maar afhankelijk van beloning Kan intrinsieke motivatie ( moral motivation ) om zich in te spannen voor patiënten aantasten Review van 28 experimentele studies toonde negatieve effecten van externe beloning op intrinsieke motivatie (Deci, 1999)

26 Cultuur van verandering voor kwaliteitsverandering Tal van auteurs over kwaliteit van zorg spreken over noodzaak van receptieve omgeving, en cultuur van leren en veranderen als voorwaarde voor kwaliteitsverbetering (Dopson, 2002; Ferlie, 2001; Bate, 2002; Newton, 2003; Ovretveit, 2004; Geenhalgh, 2004) Studie in UK naar cultuur in 40 eerstelijnspraktijk GP: 83% van praktijken naar binnen gerichte cultuur, gericht op niet-veranderen (Marshall, 2005) Onderzoek in 40 huisartspraktijken in Nederland: score innovatie gerichtheid van team gemiddeld 1.8 op schaal 1-5 (Bosch et al., 2005) Fysiotherapie?

27 Prestatie-indicatoren Fysiotherapie Wenselijkheid van een basisset van prestatieindicatoren voor de fysiotherapie (met differentiatie qua setting) Databronnen! Geen prestatie-indicatoren zonder registratie!!!!!!!

28 Prestatie-indicatoren Fysiotherapie Formuleer doel bijv. Het reduceren van verrichtingen fysische therapie i.e.z. bij patiënten met artrosegerelateerde klachten van heup en/of knie tot < 10% bijv. Beschikbaarheid van Elektronisch Patiënt Dossier (EPD) in eerstelijns praktijken FT (> 80%)

29 Prestatie-indicatoren Fysiotherapie Handelen volgens richtlijn. Bijv. Het percentage patiënten met lage-rugpijn bij wie onderzoeksdoelstellingen voor het lichamelijk onderzoek zijn geformuleerd (> 80%). Bijv. Het percentage patiënten met lage-rugpijn bij wie behandeldoelen op het niveau van activiteiten en participatie zijn geformuleerd (> 70 %)

30 Basisset Prestatie-indicatoren Fysiotherapie: een lange weg? Aan ons het antwoord!

31