Blz. 1. Gemeente Ede. Memo

Transcriptie

1 Gemeente Ede Blz. 1 Memo Aan : College van B&W Van : Afdeling S&O, MOWES en WPI Datum : September 20 In afschrift aan : Opgesteld door : Karin Vermeij, Dion Thielen en Daphne Klein-Bottenberg Onderwerp : Economische monitor Registratienummer : 0920 Inleiding Voor u ligt de economische monitor 20 I. Het doel is u te informeren over de economische ontwikkeling in Ede en regio Food Valley. Daarnaast vormt de inhoud van deze monitor input voor het economisch en sociaal beleid. Twee keer per jaar wordt deze monitor uitgegeven, telkens met een nieuw aandachtsgebied. Dit keer het thema Werkgelegenheid in de gemeente Ede. De samenwerking tussen de verschillende vakafdelingen zorgt voor een integraal inzicht. Hierdoor kan Ede in brede zin de burger faciliteren, zorgen voor verbindingen in de samenleving en anticiperen op nieuwe ontwikkelingen waardoor de beleidskaders actueel en toegankelijk blijven. Eerst wordt in dit oplegmemo de landelijke ontwikkeling kort uiteengezet. Daardoor worden de cijfers van Food Valley en de gemeente Ede in perspectief geplaatst. De bijgevoegde monitor geeft cijfermatig en grafisch weer hoe Ede zich qua werk en werkgelegenheid ontwikkelt en heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren. Werkgelegenheid landelijk Landelijk ontwikkelt de economie zich begin 20 niet gunstig. Dat zorgt er nu al zeven jaar op rij voor dat de economie niet groeit. Deze economische stilstand is ongekend in de geschiedenis. Veelal is er bij een krimpende economie minder vraag naar arbeid. Omdat de productiviteit in veel sectoren groeit, moet er rekening worden gehouden met een krimp van de werkgelegenheid. Landelijk neemt de werkgelegenheid in 20 af met 88 duizend banen voor werknemers (-1,1%). Het is de verwachting van het CPB dat de tweede helft van 20 een licht economische groei plaatsvindt van 0,5%. In 2014 wordt uitgegaan van een economische groei van 1%. Dit draagt echter niet bij aan een structureel herstel van de economie op korte termijn. Daarnaast passen ondernemers met vertraging hun personeelsbestand aan de omzetontwikkeling aan. Daardoor kan het zijn dat deze economische groei samengaat met minder vraag naar arbeid. Al met al is het de inschatting door het CPB en het UWV dat de werkgelegenheid in 2014 daalt met 23 duizend banen (-0,3%). En per saldo stijgt de potentiële beroepsbevolking met +0,4%. Dat houdt in dat er minder banen voor meer mensen zijn die willen werken. De verwachting is dat door de licht economische groei in 2014 de baan-baan-dynamiek wel weer toeneemt. En door deze groei hebben bedrijven weer meer afzet. In eerste instantie zal vooral de constructie van een uitzendbureau hiervan profiteren door ingezet worden om een hogere productiviteit te realiseren zonder de werkgeverslasten op lange termijn te verhogen. Werkgelegenheid regio Food Valley Regio Food Valley heeft steeds iets minder slechte werkgelegenheidscijfers gehad dan het landelijke gemiddelde. Op dit moment loopt regio Food Valley -0,2% achter ten opzichte van de landelijke werkgelegenheidscijfers. Een van de oorzaken die het UWV en het CPB noemen is dat andere regio s, zoals Flevoland of Gelderland Zuid, naar verhouding de bevolkingsgroei nog aanzienlijk stijgt. En bevolkingsgroei stimuleert economische activiteit en daarmee de werkgelegenheid. Een ander fenomeen waardoor de werkgelegenheidscijfers minder positief uitvallen, is dat de regio veel (geestelijke) zorg- en welzijnsinstellingen heeft. Die zorgden eerder voor veel werkgelegenheid. Maar door bezuinigingsmaatregelingen is hier minder werkgelegenheid in dan voorheen. Ook stijgt de behoefte in de zorg naar een hoger opleidingsniveau. MBO niveau

2 Blz. 2 4 is vaak een minimum vereiste wat niet voor iedereen haalbaar is. Dat draagt bij aan een mismatch in het aantal vacatures versus de beroepsbevolking. Daarnaast hebben ondernemers in de techniek-, bouw- & infra- en groenbranche het momenteel zwaar. Het consumentenvertrouwen is landelijk afgenomen en dat is in Food Valley verband niet anders. Ook hier wordt minder geconsumeerd en ingekocht. De ontwikkeling om aanbestedingen op laagste prijs te gunnen heeft niet bijgedragen aan een eerlijke concurrentiestrijd. In sommige gevallen betekende dit werken om aan het werk te zijn of geen werk met gedwongen (deeltijd) ontslag. Dit wordt zichtbaar door het aantal mensen dat instroomt in de WW waarvan sommigen doorstromen naar de WWB. De arbeidsmarktprognoses zijn gebaseerd op de macro-economische vooruitzichten van het CPB uit het voorjaar (mei 20). Prognoses zijn per definitie omgeven met onzekerheden. Toch worden deze prognoses en cijfers als uitgangspunt voor beleid genomen omdat Ede graag wil anticiperen zodat zij haar rol als facilitator kan oppakken. Maar wat heeft Ede reeds ingezet? Sinds april 20 hanteert Ede een andere manier van aanbesteden. Ede selecteert haar aanbestedingen in de basis op een Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI). Dat houdt in dat inschrijvingen geselecteerd worden op een combinatie van prijs en aliteit. Kwaliteit maakt een groter onderdeel uit van de gunning en zorgt daarvoor voor een eerlijke prijs-aliteit verhouding. Ondernemers krijgen zo de kans om op een eerlijke en haalbare manier hun vaerk te leveren. Zo helpt EMVI gemeente Ede de innovatiekracht en creativiteit van de markt betere te benutten waardoor Ede haar taak als beheerder en facilitator beter kan uitvoeren. Voor mensen met afstand tot werk is Ede begonnen met het uitvragen van Social Return On Investment (SROI) op iedere aanbesteding boven de 2 ton. We vragen ondernemers mee te denken en te handelen zodat mensen met afstand tot werk weer aan het arbeidsproces kunnen deelnemen. Dat kan via meerdere manieren: in dienst nemen, leer/werktraject aanbieden of afname bij het Sw-bedrijf. Bij iedere aanbesteding wordt in overleg met de vakafdeling, afdeling inkoop en de projectleider SROI, gekeken naar hoe SROI het beste uitgevraagd kan worden in de specifieke branche. Ook is de gemeente begonnen met een inventarisatie naar de behoefte van ondernemer als het gaat om dienstverlening en personeelsondersteuning. Ede wil waar mogelijk graag ontzorgen. Daarom kunnen ondernemers gebruik maken van een flexpool zodat zij geen werkgeverslasten hoeven af te dragen en daardoor een minimaal risico lopen om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Dit dient op de lange termijn als doel te komen tot een goed dienstverleningsconcept waarbij de gemeente een serieuze partner is voor het oplossen van pieken in de productie of een structureel personeelsprobleem. De gemeente Ede zet de accountmanagers van Economische Zaken en Werk & Participatie in om de verbinding tussen de ondernemers en de gemeente te houden en uit te bouwen. Ondernemers die zich al gevestigd hebben in Ede worden gefaciliteerd in hun brede vraag. Tevens wordt actief ingezet op de nieuwe te vestigen bedrijven wat tegelijkertijd extra werkgelegenheid met zich meebrengt. Want ondanks de zwaarmoedige economische ontwikkelingen probeert Ede voor haar ondernemers en haar burgers met afstand tot werk er te zijn, maar het blijft een grote maatschappelijk en dus gezamenlijke opdracht.

3 ECONOMISCHE MONITOR EDE 20 I Voor u ligt de economische monitor 20 I. In het eerste deel worden data gepresenteerd over de ontwikkeling van de lokale economie en arbeidsmarkt. Daarnaast belicht deze monitor een actueel thema: de werkgelegenheid in Ede in 20 en de ontwikkeling in de afgelopen jaar. BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN Thermometer halfjaar 20 Economie De COEN enquête die elk artaal wordt gehouden onder bedrijven in de FoodValley laat een wisselend beeld zien. De omzet en export omzet zijn iets aangetrokken begin 20. Alle artalen van 20 en 20 laten een negatief beeld zien van de personeelssterkte van de bedrijven, hierin zijn alleen maar afnames geweest. Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt van de gemeente Ede laat in het eerste halfjaar van 20 een minder positief beeld zien. Het aantal WW uitkeringen is fors gestegen, ook de bijstandsuitkeringen en het aantal NWW ers is fors gestegen. Het aantal WW uitkeringen nam in het eerste halfjaar van 20 toe van 17 naar 1980 eind juni. Het aantal bijstandsuitkeringen steeg van 70 begin 20 naar 1530 eind juni 20, een toename van %. Het aantal Niet Werkende Werkzoekenden in de gemeente Ede is het eerste halfjaar flink toegenomen van 2240 begin 20 naar 2640 eind juni. Hoewel de werkloosheid de laatste tijd fors is opgelopen, is de werkloosheid in Ede flink lager dan in Nederland. Het aandeel NWW ers in de beroepsbevolking am eind juni voor Nederland uit op 8,1%. Voor de regio FoodValley was dit 6% en voor de gemeente Ede 5,7%. Het aantal bijstandsuitkeringen voor jongeren en ook de jeugdwerkloosheid bleef redelijk constant van begin 20 tot juni 20, dit in tegenstelling tot de landelijke trend van stijgende jeugdwerkloosheid. In Ede is de grootste toename van de bijstand bij de leeftijdsgroep vanaf 27 jaar, van 01 begin 20 naar 90. Thema: Werkgelegenheid in de gemeente Ede In 20 zijn er banen in de gemeente Ede. De meeste banen zijn te vinden in de zorg met.0 banen, gevolgd door de zakelijke dienstverlening met banen. Ook in de detailhandel en industrie zijn veel banen. De werkgelegenheid in 20 was met banen net iets minder dan in 20 toen er banen waren. De werkgelegenheid is de afgelopen jaar in de gemeente Ede gestegen met in totaal 8% van in 2003 naar in 20. Er was een grote toename van het aantal banen in de periode van 2003 tot 2007 van in 2003 tot banen in Vanaf 2008 tot 20 was de banengroei gering met 0,7%. In de zorg en de zakelijke dienstverlening was er een grote toename van de werkgelegenheid, waardoor het verlies aan banen bij het openbaar bestuur en de financiële instellingen gecompenseerd werd. In de zorg, waar de grootste toename van het aantal banen was groeide de werkgelegenheid met in totaal 2000 banen. Zowel in de periode als in de periode was er een groei van %. Bij de zakelijke dienstverlening amen er van 1650 banen bij van Ook in de sector vervoer, opslag en communicatie nam de werkgelegenheid toe met iets meer dan 00 banen. Het aantal banen in het openbaar bestuur nam fors af, in de periode met 38% in de periode met 17%. Ook bij de financiële instellingen daalde de werkgelegenheid flink. Het aantal banen in de bouw is in de totale periode van in totaal gegroeid van 3400 naar 3800, in de periode van was er een forse groei van 16 %, in de periode van was er een geringe toename van 0,1 % In 20 was er een afname van 4%. Strategie & Onderzoek, sept 20 1

4 Economische Thermometer 20 I Economie: Bedrijvigheid Ontwikkeling omzet bedrijven in FoodValley Bron: COEN enquête KvK/CBS De omzetontwikkeling 1 in de regio FoodValley liet in de eerste helft van 20 een licht positief beeld zien, in het 2 e artaal waren er ongeveer evenveel bedrijven met positieve en negatieve resultaten Ontwikkeling export in FoodValley Bron: COEN enquête KvK/CBS. In het eerste halfjaar van 20 was er een positieve tendens in de ontwikkeling van de export, zowel in het eerste als tweede artaal was dit licht positief. 5 Ontwikkeling personeelssterkte bedrijven in FoodValley Bron: COEN enquête KvK/CBS De personeelsindicator bleef in het eerste halfjaar van 20 negatief. 1 De COEN vragenlijst wordt elk artaal uitgezet onder ondernemers. De indicatoren in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) zijn saldi van het percentage positieve antwoorden minus het percentage negatieve antwoorden. Zo rapporteerde in het eerste artaal van 20 28% van de geënquêteerde bedrijven een stijging van de omzet en 21% een daling van de omzet. Per saldo zag (28%-21%=) 7% de omzet in het eerste artaal van 20 dus dalen. Strategie & Onderzoek, sept 20 2

5 Economische Thermometer 20 I Arbeidsmarkt WW Uitkeringen WW uitkeringen gemeente Ede begin Bron: UWV Werkbedrijf Het aantal WW uitkeringen is de afgelopen maanden fors gestegen. Begin 20 was dit aantal 17, aan het einde van het eerste halfjaar was dit aantal met 16 % toegenomen naar Instroom en Uitstroom WW gemeente Ede Instroom Uitstroom Bron: UWV Werkbedrijf In het eerste halfjaar van 20 was de instroom in de WW groter dan de uitstroom, waardoor het aantal WW uitkeringen fors opliep. Strategie & Onderzoek, sept 20 3

6 Economische Thermometer 20 I Arbeidsmarkt Bijstand Bijstandsuitkeringen < 65 jaar Gemeente Ede 00 begin Bron: gemeente Ede Het aantal bijstandsuitkeringen is in het eerste halfjaar van 20 toegenomen. Van 70 begin 20 naar 1530 eind juni: een toename van %. WWB uitkeringen naar leeftijd Ede jun- mei- apr- mrt- feb- jan- dec- nov- okt- sep- aug- jul- jun- mei- apr- mrt- feb- jan < jr jr Bron: gemeente Ede Het aantal bijstandsuitkeringen voor jongeren bleef redelijk constant van begin 20 tot juni 20, dit in tegenstelling tot de landelijke trend van stijgende jeugdwerkloosheid. In Ede is de grootste toename van de bijstand bij de leeftijdsgroep vanaf 27 jaar, van 01 begin 20 naar 90 eind juni. Strategie & Onderzoek, sept 20 4

7 Economische Thermometer 20 I Arbeidsmarkt NWW Niet Werkende Werkzoekenden Ede begin Bron: UWV Het aantal Niet Werkende Werkzoekenden is in de gemeente Ede in het eerste halfjaar van 20 fors gestegen van 2240 begin 20 naar 2640 eind juni. De werkloosheid is in Ede en in de FoodValley lager dan in Gelderland en Nederland. Het aandeel NWW ers als percentage van de beroepsbevolking is in Nederland eind juni 8,1%, voor de regio FoodValley is dit 6% en voor de gemeente Ede 5,7% Niet Werkende Werkzoekenden Ede jan- feb- mrt- apr- mei- jun- jul- aug- sep- okt- nov- dec- jan- feb- mrt- apr- mei- jun- < 27 jaar jaar > 50 jaar Bron: UWV Er was een toename van de NWW ers in alle leeftijdsgroepen in het eerste halfjaar. De toename onder de jongere NWW ers was relatief gering van 260 begin 20 naar 300. In de leeftijdsgroepen boven de 27 jaar steeg het aantal NWW ers fors: van 50 naar 20 in de leeftijd van jaar en van 840 naar 20 voor ouderen boven de 50 jaar. Strategie & Onderzoek, sept 20 5

8 Economische Monitor 20 I THEMA Dit themadeel gaat nader in op de werkgelegenheid in de gemeente Ede. De structuur van de werkgelegenheid in 20 komt aan bod en daarnaast wordt gekeken naar de ontwikkeling van de totale werkgelegenheid en de diverse sectoren in de afgelopen jaar. Werkgelegenheid in de gemeente Ede In 20 zijn er banen in de gemeente Ede. De meeste banen zijn in de gezondheidszorg met.0 banen, gevolgd door de zakelijke dienstverlening met banen. Ook in de detailhandel (6150) en de industrie (60) zijn veel banen te vinden. 000 Structuur werkgelegenheid Ede Landbouw/Visserij Industrie/nutsbedrijven Openbaar bestuur Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel/autohandel Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg Overige dienstverlening Bron: PWE 20 In de periode van 2003 tot 20 is de werkgelegenheid 7,9 % gestegen van in 2003 naar in 20. Er was een grote toename van het aantal banen in de periode van 2003 tot 2007 met een totale groei van 5,8 %. In de periode van was de banengroei gering met 0,7%. Werkgelegenheid Ede Bron: PWE 20 Strategie & Onderzoek, sept 20 6

9 In onderstaande figuur is de ontwikkeling van de werkgelegenheid weergegeven in de periode van , waarin de werkgelegenheid toenam met 6% en in de periode van waarin nauwelijks groei was. Ontwikkeling werkgelegenheid Ede Alle sectoren Overige dienstverlening Gezondheidszorg Onderw ijs Openbaar bestuur Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Detailhandel/autohandel Groothandel Bouw nijverheid Industrie/nutsbedrijven Landbouw /Visserij -60,0% -50,0% -40,0% -30,0% -20,0% -,0% 0,0%,0% 20,0% 30,0% Bron: PWE 20 Er zijn grote verschillen in de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de diverse sectoren. In de zorg, waar de grootste toename van het aantal banen was groeide de werkgelegenheid met in totaal 2000 banen. Zowel in de periode als in de periode was er een groei van %. In de sector zakelijke dienstverlening amen er van 2003 tot 20 in totaal 1650 banen bij, met een forse toename in de periode van en in de periode van 2008 tot 20. In de sector vervoer, opslag en communicatie nam de werkgelegenheid toe met iets meer dan 00 banen. In de periode was er een toename en ook in de periode Het aantal banen in het openbaar bestuur nam fors af met int totaal 2200 banen, in de periode was er een afname van 38% in de periode met 17%. Ook bij de financiële instellingen was er een grote afname in de werkgelegenheid van ruim 1500 banen, hierbij was er vooral afname in de periode van Het aantal banen in de bouw is in de totale periode van in totaal gegroeid van 3400 naar 3800, in de periode van was er een forse groei van 17%, in de periode van was er een afname van 5%. In 20 was er een geringe afname van de werkgelegenheid met 0,1%. Er was een forse afname bij de financiële instellingen, vervoer en opslag en de bouw en een toename bij de groothandel en de zakelijke dienstverlening. De werkgelegenheidscijfers over 20 van geheel Nederland laten een daling van de werkgelegenheid zien, die zich voortzet in 20. Ook de voorlopige cijfers voor Gelderland en de gemeente Ede, geven dit beeld. Strategie & Onderzoek, sept 20 7

10 Ontwikkeling werkgelegenheid Gemeente Ede Ede Landbouw/Visserij Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel/autohandel Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheidszorg Overige dienstverlening Alle sectoren Bron: PWE 20 Ontwikkeling werkgelegenheid Ede Ede Landbouw/Visserij -7,5% -4,1% -1,6% Industrie 15,2% -2,7% 0,9% Bouwnijverheid 16,6% -5,1% -4,0% Groothandel 9,5% 9,3% 8,9% Detailhandel/autohandel 2,3% 4,5% 0,9% Vervoer, opslag en communicatie 14,3% 16,2% -5,1% Horeca,8% 1,9% -1,4% Financiële instellingen 3,6% -55,9% -19,6% Zakelijke dienstverlening 14,6%,5% 4,2% Openbaar bestuur -37,6% -16,7% -1,1% Onderwijs 2,6% -1,4% 0,5% Gezondheidszorg,2%,8% -0,1% Overige dienstverlening 6,8%,1% -0,5% Bron: PWE 20 Strategie & Onderzoek, sept 20 8

11 Verantwoording In deze monitor worden relevante cijfers over economie en arbeidsmarkt per artaal weergegeven om ontwikkelingen op deze terreinen te signaleren en te volgen. Er zijn veel indicatoren voor economie en arbeidsmarkt, maar niet allen zijn geschikt om opgenomen te worden. In deze monitor zijn die indicatoren opgenomen die relevant zijn voor het thema, van belang voor de economie van Ede, valide en voldoende actueel zijn. Voor de onderwerpen zijn de volgende indicatoren gebruikt: Economie Arbeidsmarkt Indicator Schaal Bron Omzet afgelopen 3 maanden bij Regio COEN enquête, KvK/CBS bedrijven FoodValley Export afgelopen 3 maanden Regio COEN enquête.kvk,cbs FoodValley Personeelssterkte afgelopen 3 Regio COEN enquête, KvK,CBS maanden FoodValley WW uitkeringen per artaal, Gemeente Ede UWV Werkbedrijf deeltijd WW uitkeringen Instroom en uitstroom WW Gemeente Ede UWV Werkbedrijf uitkeringen Bijstands uitkeringen Gemeente Ede WI NWW Gemeente Ede UWV Gebruikte gebiedsindelingen: Regio FoodValley bestaat uit de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen. Bronnen: Conjunctuur Enquête Nederland (COEN) 20-Q2 enq3: Economische prestaties Achterhoek, Stadsregio Arnhem Nijmegen en regio FoodValley. PWE 20: Provinciale Werkgelegenheidsenquete. Samenstelling: Gemeente Ede: Karin Vermeij, Dion Thielen, Daphne Bottenberg. Strategie & Onderzoek, sept 20 9