De beroepsbevolking bestaat uit werkende (zelfstandigen en werknemers) en werkelozen. aantal inactieven i/a-ratio = - x 100 aantal actieven

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1702 woorden 21 maart ,3 55 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Hoofdstuk 1 Door deeltijdarbeid is er een verschil tussen de werkgelegenheid/werkloosheid uitgedrukt in personen en de werkgelegenheid/werkloosheid uitgedrukt in arbeidsjaren (= voltijdbanen). De werkgelegenheid in arbeidsjaren wordt het arbeidsvolume genoemd. De p/a-ratio is een graadmeter voor deeltijdarbeid. aantal personen met een deeltijdbaan of volledige baan p/a-ratio = totaal aantal arbeidsjaren De participatiegraad (deelnemingsgraad of deelnemingspercentage) geeft aan hoeveel procent van de bevolking van 15 tot 65 jaar (= de potentiële beroepsbevolking) werkt of wil werken en wordt als volgt berekend: beroepsbevolking participatiegraad = potentiële beroepsbevolking De beroepsbevolking bestaat uit werkende (zelfstandigen en werknemers) en werkelozen. aantal inactieven i/a-ratio = - x 100 aantal actieven Hoofdstuk 2 De i/a-ratio is een graadmeter voor de betaalbaarheid van de uitkeringen, de kosten van de vergrijzing, maar ook de concurrentiepositie van een land. Hoe hoger de i/a-ratio, hoe hoger de sociale premies, hoe hoger de loonkosten, hoe hoger de productiekosten en de prijs van de producten. Hoe de vergrijzing betalen? Het verhogen van de sociale premies/belastingen of het verlagen van de uitkeringen zijn maatregelen die niet erg aantrekkelijk zijn. Andere oplossingen zijn: het vergroten van de productie per werkende. Dit kan door per werkende meer uren te werken of door een hogere arbeidsproductiviteit per werkende. het verlagen van de i/a-ratio. Dit door het verhogen van de participatiegraad (meer mensen aan het werk) of het verlagen van het aantal inactieven door het verhogen van pensioenleeftijd of strenge eisen stellen aan uitkeringen. Pagina 1 van 5

2 Hoofdstuk 3 We maken onderscheid tussen: primaire arbeidsvoorwaarden: de hoogte van het loon en de arbeidstijd: secundaire arbeidsvoorwaarden: de rest zoals scholingsfaciliteiten, kinderopvang, etc.. Iedereen die werkt sluit een individuele arbeidsovereenkomst met zijn werkgever (dat is een overeenkomst tussen één werkgever en één werknemer). Hierin wordt in ieder geval de functie, het aantal uren dat iemand gaat werken en de hoogte van het loon vastgelegd. Voor de rest zijn de arbeidsvoorwaarden zoals geregeld in een cao van toepassing. In een cao (collectieve arbeidsovereenkomst) zijn afspraken vastgelegd tussen vakbonden en werkgever(sbonden). Door het algemeen verbindend verklaren door de minister van sociale zaken en werk is de cao van toepassing op de gehele bedrijfstak. Bij het onderhandelen (bijvoorbeeld over een cao) is geloofwaardigheid (doen wat je zegt) en zelfbinding (je bindt je aan de afspraak die gemaakt is) essentieel. Het profiteren van de inspanning van anderen heeft meeliftersgedrag. Meeliftersgedrag kan individueel rationeel zijn, maar leidt tot een minder optimale oplossing. Als iedereen meelift en geen lid wordt van een vakbond, kan een vakbond niet bestaan en zullen de arbeidsvoorwaarden voor de werknemers verslechteren. Om meeliftersgedrag te vermijden is collectieve dwang een oplossing. Iedereen moet dan bijvoorbeeld lid zijn van een vakbond. Koopkracht van het inkomen RIC = indexcijfer reëel inkomen. NIC = indexcijfer nominaal inkomen. PIC = prijsindexcijfer. NIC RIC = x 100 PIC Een loonstijging kan onderverdeeld worden in: prijscompensatie (het loon stijgt gelijk aan de inflatie) initiële loonstijging (een algemene stijging van het loon bovenop de prijscompensatie) incidentele loonstijging (een stijging van het loon door promotie, overwerk, etc.) loonkosten per werknemer loonkosten per eenheid product = arbeidsproductiviteit per werknemer indexcijfer loonkosten per werknemer indexcijfer loonkosten p.e.p. = x 100 indexcijfer arbeidsproductiviteit per werknemer Pagina 2 van 5

3 p.e.p.= per eenheid product Door stijging van de lonen kunnen de loonkosten per product stijgen en hierdoor verslechtert de concurrentiepositie van de bedrijven. Dit op zijn beurt kan de werkgelegenheid aantasten. De loonruimte geeft het totale percentage aan waarmee lonen kunnen stijgen waarbij de loon/winstverhouding gelijk blijft. Verschillen in beloning zijn afhankelijk van: de situatie op de arbeidsmarkt (veel of weinig vraag, veel of weinig aanbod) de machtspositie van de werknemers/werkgevers (bestaan van vakbonden, organisatiegraad) opleidingsniveau, verantwoordelijkheid, talent gevaarlijk en/of risicovol werk De kennis en vaardigheden die werknemers bezitten en waarover de bedrijven kunnen beschikken noemen we het menselijk kapitaal. De kosten die een bedrijf maakt om de kwaliteit van het personeel te verbeteren, zijn verzonken kosten. Verzonken kosten zijn kosten die als ze eenmaal zijn gemaakt niet meer kunnen worden terugverdiend als een activiteit wordt gestaakt, omdat er geen andere gebruiksmogelijkheden zijn. De opgedane kennis is gekoppeld aan de werknemer en kan niet gebruikt of verkocht worden als de werknemer vertrekt. In dit verband verschijnt het berovingsprobleem. Dit ontstaat als in een samenwerkingsverband de ene partij meer investeert dan de ander partij waardoor de machtsverhouding verandert. Hoofdstuk 4 In perioden van laagconjunctuur worden meer banen vernietigd dan gecreëerd. Deze baancreatie en baanvernietiging gaat gepaard met een verschuiving van de werkgelegenheid van landbouw naar industrie en tegenwoordig van industrie naar dienstverlening. Deze verschuiving vereist flexibiliteit en mobiliteit van werknemers op de arbeidsmarkt. Werknemers van onrendabele ondernemingen worden ontslagen en moeten op zoek naar een nieuwe baan. Vaak moeten zij zich omscholen omdat opgebouwde kennis en ervaring niet meer passen in de nieuwe werkomgeving. Arbeidsmarktflexibiliteit is de snelheid waarmee vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zich aan elkaar aanpassen. Hoe hoger de ontslagbescherming hoe minder flexibel de arbeidsmarkt. In een flexibele arbeidsmarkt stromen werknemers sneller door naar plekken waar zij het meest nodig zijn en kunnen bedrijven sneller inspelen op veranderingen in de wereld. Hierbij leeft de gedachte dat bij een soepeler ontslagrecht werknemers sneller ontslagen zullen worden door werkgevers, maar omgekeerd ook sneller aangenomen zullen worden zodra het weer goed gaat met het bedrijf. Een vaste baan geeft inkomenszekerheid ook bij ziekte of werkloosheid. Een flexibele baan heeft die voordelen niet. Hier is sprake van een groter risico en meer onzekerheid door schommelingen in werkuren en inkomen. Flexibiliteit gaat samen met risico en onzekerheid. Flexwerkers zouden hiervoor gecompenseerd moeten worden en dus beter betaald worden dan werknemers met een vaste baan. Het tegenovergestelde is echter het geval. We spreken dan ook van marktfalen omdat het optimale maatschappelijke evenwicht tussen vast en flexibel werk niet wordt gevonden. Een mogelijke verklaring voor het falen op de arbeidsmarkt is het bestaan van asymmetrische informatie en de machtspositie van de werkgevers. Pagina 3 van 5

4 Er dreigt een tweedeling op de arbeidsmarkt te ontstaan. De insiders hebben vaste contracten, een relatief hoog salaris, goede secundaire arbeidsvoorwaarden, ruime opleidingsmogelijkheden en goede promotiekansen. De outsiders, de mensen met tijdelijke en/of flexibele banen, moeten die allemaal missen. Omdat een zekere mate van flexibiliteit noodzakelijk is maar de tweedeling op de arbeidsmarkt tussen vaste en flexibele contracten ongewenst is, wordt er gezocht naar oplossingen om de arbeidsmarkt in zijn geheel iets flexibeler te maken en de flexibele banen meer vastigheid te bieden. Zo wordt de lengte van de WW-uitkering gekort, de hoogte van de ontslagvergoeding verlaagd, het begrip passende arbeid verruimd, de rechtspositie van de flexwerkers versterkt en wordt de werkgever verantwoordelijk voor zijn zieke flexwerkers als hun tijdelijk contract afloopt. Hoofdstuk 5 Het aantal mensen dat in een bepaald jaar werkloos is kan als volgt berekend worden: gemiddeld aantal werklozen in dat jaar 12 = - gemiddelde duur van de werkloosheid in maanden aantal werklozen werkloosheidspercentage = - x 100 beroepsbevolking Als de gemiddelde duur van de werkloosheid laag is, is er sprake van een goede doorstroming op de arbeidsmarkt. Mensen worden wel werkloos maar vinden snel weer een baan. Volgens het CBS is iemand werkloos als hij/zij aan de volgende voorwaarden voldoet: leeftijd van 15 tot en met 64 jaar minder dan 12 uur werkt actief op zoek is naar een betaalde baan voor 12 uur of meer direct beschikbaar is Wil je in aanmerking komen voor een werkloosheidsuitkering (WW) dan moet je ingeschreven staan bij het UWV werkbedrijf. De hoogte en duur van de uitkering is afhankelijk van je arbeidsverleden. Onvrijwillige werkloosheid Iemand die niet bereid is tegen het evenwichtsloon te werken is vrijwillig werkloos. Is iemand wel bereid om tegen het evenwichtsloon te werken maar toch werkloos dan is hij onvrijwillig werkloos. Bij onvrijwillige werkloosheid kan er sprake zijn van conjuncturele werkloosheid of natuurlijke werkloosheid. Conjuncturele werkloosheid vindt zijn oorsprong in vraaguitval en wordt veroorzaakt doordat op korte termijn de lonen niet flexibel zijn: er is sprake van loonstarheid. Natuurlijke werkloosheid is werkloosheid die niet het gevolg is van de op- en neergang van de economie. Afhankelijk van de oorzaak wordt er onderscheid gemaakt tussen: frictiewerkloosheid: is werkloosheid gedurende het zoekproces naar een baan. structurele werkloosheid: is het gevolg van structurele veranderingen in de economie (verplaatsen van bedrijven naar Pagina 4 van 5

5 lage lonenlanden, vervanging van arbeid door kapitaal, regionale verschillen) of door te hoge lonen (minimumloon). Het saldo van baancreatie en baandestructie is de verandering in de werkgelegenheid. De hoogte van de structurele werkloosheid kan door de overheid beïnvloed worden middels: de hoogte van het minimumloon; het scheppen van banen bij de overheid; het geven van subsidies aan bedrijven om laag geschoolden in dienst te nemen; scholing van mensen met een lage arbeidsproductiviteit. Hoofdstuk 6 Binnen de Europese Unie is er vrij verkeer van arbeid. De inwoners mogen in ieder land van de EU werken. Als mensen in een ander land gaan werken, noemen we dat arbeidsmigratie. De meeste economen zijn van mening dat vrij verkeer van arbeid tot een hoger bbp van Nederland leidt. Volgens veel economen wordt door arbeidsimmigratie de productiefactor arbeid efficiënter ingezet. Ondanks de werkloosheid kunnen sommige vacatures moeilijk opgevuld worden door Nederlandse arbeidskrachten. Ook het verleden laat een positief verband zien tussen arbeidsimmigratie en de mate van economisch succes. De meeste economen onderschrijven de stelling dat het vooral de laagst opgeleide werknemers zijn die nadelen ondervinden van vrij verkeer van werknemers binnen de EU. Er is soms sprake van verdringing van de Nederlandse laagopgeleide werknemers. Dit geldt met name in de bouw en de transportsector. Hierbij is soms sprake van uitbuiting door het niet nakomen van cao-afspraken en her niet uitkeren van het minimumloon. Volgens veel economen staat volledig vrije migratie (en dat is anders dan arbeidsmigratie) en de nationale welvaartsstaat op gespannen voet met elkaar. Met de nationale welvaartsstaat bedoelen we een stelsel van sociale zekerheid (sociale uitkeringen) dat ervoor zorgt dat er een vangnet is voor degenen die buiten de boot vallen. Er ontstaat averechtse selectie: door genereuze uitkeringen trek je meer immigranten aan die hier komen met de intentie een uitkering aan te vragen dan immigranten met de intentie succesvol te zijn op de arbeidsmarkt. Hierdoor wordt het systeem uiteindelijk onhoudbaar en onbetaalbaar. Pagina 5 van 5