Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 6 Politieke besluitvorming

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 6 Politieke besluitvorming Samenvatting door een scholier 3613 woorden 16 april ,3 3 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer HF1 Politiek 1.1 Wat is politiek? De manier waarop voor een land besluiten worden genomen noemen we politiek. De meeste besluiten worden genomen door de regering en het parlement. Politiek kun je het beste omschrijven als de inhoud van het overheidsbeleid en de wijze waarop dit beleid totstandkomt. De beslissingen die de overheid neemt, gaan veel inwoners van ons land aan. Het zijn zaken die van algemeen belang zijn en te maken hebben met: 1) Openbare orde en veiligheid: meer agenten inzetten 2) Buitenlandse betrekkingen: militairen naar Irak 3) Welvaart: meer banen voor jongeren 4) Welzijn: wachtlijsten wegwerken Om ervoor te zorgen dat deze besluiten goed kunnen worden uitgevoerd, betalen burgers belasting. Niet alle besluiten worden op landelijk niveau gemaakt. Het politieke bestuur in ons land kent drie niveaus: *De gemeente *De provincie *Het Rijk (hele land) 1.2 Invloed op de politiek Als inwoner van ons land kun je op verschillende manieren invloed uitoefenen op de politiek: 1) Stemmen 2) Lid worden van een politieke partij 3) Contact opnemen met politici 4) Een verzoek indienen 5) De pers benaderen 6) Lid worden van een actiegroep 7) Overgaan tot burgerlijke ongehoorzaamheid: het openlijk de wet overtreden met het doel politici te overtuigen dat een genomen besluit fout is. Pagina 1 van 12

2 8) Gerechtelijke procedures beginnen HF2 Politieke stromingen en partijen 2.1 Ideologie Een stroming is een geheel van opvattingen. Zo heb je verschillende stromingen in de kunst, architectuur en ook in de politiek. Aan elke politieke stroming ligt een visie op de wereld ten grondslag, die we een ideologie noemen: het geheel van ideeën over de mens, menselijke relaties en de inrichting van de samenleving. Ideologieën hebben duidelijke standpunten over: *Normen en waarden: persoonlijke vrijheid? *De gewenste sociaal-economische verhoudingen: recht op onderwijs? *De gewenste machtsverdeling 2.2 Eenvoudige indelingen Progressief = met name vooruitstrevend, ze pleiten voor grondige veranderingen. Daarom ook vaak contacten met actiegroepen. Conservatief = met name behoudend, benadrukken vooral datgene wat men al bereikt heeft. Reactionair = oude regels die zijn vervangen weer herstellen, achteruitstrevend. Politiek links sluit direct aan op de progressieve uitgangspunten. Maar daarbij benadrukt links ook het principe van gelijkwaardigheid. Links komt met name op voor mensen met een achterstand positie. Politiek rechts sluit vaak aan bij conservatieve uitgangspunten. Rechts legt daarbij de nadruk op (persoonlijke en economische) vrijheid. Daarom pleit politiek rechts voor een passieve overheid. Individuele burgers en het bedrijfsleven moeten zoveel mogelijk hun eigen zaakjes kunnen regelen. 2.3 Liberalisme De liberalen richtten zich vooral op het ideaal van de vrijheid, omdat ze vonden dat mensen te veel werden onderdrukt. Zij willen vooral: - persoonlijke vrijheid - economische vrijheid - ze willen een passieve overheid 2.4 Socialisme Het socialisme is ontstaan vanuit een reactie op het liberalisme. Zowel liberalen als socialisten streven naar het welzijn van de mens. De liberalen benadrukken de individuele vrijheid, maar de socialisten zijn bang dat dan het recht van de sterkste gaat gelden, waardoor de sterken de zwakken zullen gaan overheersen. De socialisten kiezen daarom voor gelijkheid of gelijkwaardigheid als uitgangspunt. Het socialisme is ontstaan als gevolg van de slechte werkomstandigheden van de arbeiders in de negentiende eeuw. 2.5 Christen-democratie De christen-democraten streven naar een samenleving op christelijk grondslag. Binnen de christelijke Pagina 2 van 12

3 stroming is het rentmeesterschap een belangrijk beginsel: de overheid dient door god aan de mens gegeven aarde op zorgvuldige wijze te beheren. Daarbij heeft de overheid een aanvullende rol. De christen-democraten willen een zorgzame samenleving in plaats van een verzorgingsstaat. Dit volgt uit hun uitgangspunt van gespreide verantwoordelijkheid. Mensen moeten voor elkaar verantwoordelijkheid en zorg op zich kunnen en willen nemen: de staat moet mensen niet te veel uit handen nemen. 2.6 Politiek partijen Een politieke partij bestaat uit een groep mensen die dezelfde ideeën hebben over de manier waarop onze samenleving verbeterd en bestuurd moet worden. De meeste politiek partijen zijn voortgekomen uit de drie grote politieke stromingen uit de vorige paragrafen. One-issuepartijen richten zich op 1 aspect van de samenleving en daar hebben zij een duidelijk standpunt over. Protestpartijen ontstaan uit onvrede met de bestaande politiek. CDA *Staat in het politieke midden *Vindt dat de overheid moet bezuinigen op lonen van ambtenaren *Is voor meer regelvrijheid van de scholen PvdA *Staat links van het midden en is een sociaal-democratische partij *Vindt dat kennis, macht en inkomen eerlijk moeten worden verdeeld *Streeft naar meer plaatsen voor kinderopvang VVD *Staat rechts van het midden en is een liberale partij *Is voor persoonlijke en economische vrijheid van mensen en bedrijven *Wil bezuinigen op de overheidsuitgaven en de loonkosten SP *Is de meest linkse partij in de Tweede Kamer *Wil bezuinigen op defensie *Streeft naar gelijke toegang tot het onderwijs voor iedereen LPF *Is in 2002 door Pim Fortuyn opgericht *Wil dat de overheid sterk bezuinigt en het aantal ambtenaren verminderd *Streeft naar een nieuw zorgstelsel dat de concurrentie bevordert GL *Staat links van de PvdA en is in 1989 ontstaan door het samengaan van drie kleine partijen *Wil deeltijdwerk en kinderopvang stimuleren Pagina 3 van 12

4 *Wil softdrugs legaliseren D66 *Staan iets links van het midden en is in 1966 opgericht door mensen die vonden dat de Nederlandse politiek was vastgelopen *Is voor kleinere scholen *Wil bij economische groei extra geld voor milieubeleid vrijmaken Klein rechts *Bestaat uit twee christelijke partijen: ChristenUnie en de SGP *Is voor verhoging van de kinderbijslag *Wil een verplichte winkelsluiting op zondag HF3 Rechtstaat en democratie 3.1 Staat Nederland is een staat. In feite spreken we van een onafhankelijke staat, wanneer er drie elementen aanwezig zijn: *Er is een vast grondgebied of territoir *Op het grondgebied woont een bevolking *Er wordt een vorm van gezag uitgeoefend. In de meeste landen wordt de soevereiniteit (de hoogste macht) uitgeoefend door de overheid. Omdat Nederlanders de macht van de overheid accepteren, zeggen we ook wel dat de overheid gezag heeft. Dit betekent dat je iemand belangrijk vind of accepteert dat iemand boven je staat. Gezag lijkt heel sterk op macht: het vermogen om je wil aan anderen op te leggen. Een staat waarin alle politieke macht in handen is van 1 persoon of een kleine groep mensen noemen we een dictatuur. In Nederland kan de overheid niet zomaar besluiten wat ze zelf willen: *Zij moeten zich houden aan de grondwet *De vrijheid van de overheid wordt beperkt door de kiezers. Bij verkiezingen schenkt de bevolking het vertrouwen aan de gekozen politici: de volksvertegenwoordiging. Zij controleren de overheid. *De overheid wordt steeds nauwlettend gevolg door de media. Een land waarin de macht van de overheid beperkt wordt en de verhouding tussen de overheid en de burgers wettelijk is vastgelegd noem je een rechtsstaat. 3.2 Rechtsstaat Een rechtsstaat is een staat waarin de overheid is gebonden aan wettelijke regels en waarin de bevolking beschikt over politieke en sociale rechten. Een rechtsstaat heeft de volgende kenmerken: *Er is een grondwet *Burgers hebben grondrechten Pagina 4 van 12

5 *Er is een scheiding van de verschillende machten Bij de grondrechten horen tegenwoordig ook de sociale grondrechten. Dit zijn rechten die bedoeld zijn om het leven van de inwoners te verbeteren. Je hebt deze grondrechten: *Vrijheidrechten: vrijheid van godsdienst *Politieke grondrechten: stemmen *Sociale grondrechten: recht op werk, medische hulp Een belangrijke voorwaarde voor een rechtsstaat is dat niet 1 persoon of 1 instantie alle politieke macht heeft. Met politieke macht bedoelen we het vermogen om invloed en controle uit te oefenen op politieke besluiten. De Trias politica is de scheiding der machten over verschillende personen of instanties: *Wetgevende macht: stelt wetten vast waaraan de burgers zich moeten houden, indienen van wetten. Door de regering (ministers en koningin) en het parlement. *Uitvoerende macht: goedgekeurde wetten precies uitvoeren. Door de ministers. *Rechterlijke macht: beoordeelt of wetten goed worden nageleefd. Dit doen rechters. 3.3 Democratie Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking invloed heeft op de politieke besluitvorming. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte democratie. Directe democratie is dat belangrijke beslissingen op een groot stadsplein werden genomen. Een overblijfsel van de directe democratie is het referendum: een volksstemming over een wetsvoorstel. Voordelen referendum: 1) De bevolking wordt meer betrokken bij de politiek 2) Politici zijn beter op de hoogte van de mening van de bevolking over een kwestie. Nadelen referendum: 1) Moeilijk om een duidelijke en volledige vraagstelling op te stellen waarop alleen met ja of nee geantwoord kan worden 2) Duur en organisatorisch onuitvoerbaar om regelmatig een referendum te houden 3) Extreme denkbeelden, of niet-realistische maatregelen kunnen onderwerpen worden waarover men een referendum wil houden. Het is de vraag of zoiets wenselijk is. Indirecte democratie is dat het volk niet zelf beslissingen neemt, maar dit overlaat aan gekozen vertegenwoordigers. We spreken ook wel van een parlementaire democratie. Behalve een parlementaire democratie is Nederland ook een constitutionele monarchie. Een monarchie is een staatsvorm met een koning(in) als staatshoofd. Constitutie is een grondwet. HF4 Verkiezingen en kabinetsformatie 4.1 Verkiezingen Om de paar jaar worden de leden van een aantal politieke bestuursorganen rechtstreeks gekozen, namelijk van: Pagina 5 van 12

6 *Europees parlement *Tweede Kamer *Provinciale Staten *Gemeenteraden *Stadsdeelraden Alle Nederlanders van 18 jaar en ouder hebben actief kiesrecht en mogen bij verkiezingen hun stem uitbrengen. Het recht om je verkiesbaar te stellen noemen we het passief kiesrecht. Elke kandidaat moet minstens 18 jaar oud en Nederlander zijn. Buitenlanders die langer dan vijf jaar in Nederland wonen, hebben alleen kiesrecht bij gemeenteraadsverkiezingen. Elke Nederlander van 18 jaar en ouder mag zich dus verkiesbaar stellen, maar dat betekent niet dat iedereen zomaar aan de verkiezingen mag meedoen. Je moet aan de volgende voorwaarden voldoen: 1) De partij moet zich officieel laten registreren bij de Kiesraad. Je moet dan een waarborgsom van 450 euro betalen. Je krijgt dit terug als de partij meedoet aan de verkiezingen. 2) De partij moet in elke kiesring waarin het wil meedoen een kandidatenlijst inleveren. Nederland is verdeeld in 19 kiesdistricten. 3) De partij moet in elk kiesdistrict waarin het mee wil doen de steunbetuiging van dertig Nederlanders hebben. 4) De partij moet euro betalen. Dit bedrag staat vast en is dus onafhankelijk van het aantal kiesdistricten waarin aan de verkiezingen wordt deelgenomen: de partij krijgt dit terug als ze 75% van de stemmen haalt die nodig is om 1 zetel te krijgen. De meeste partijen die meedoen aan verkiezingen hebben een verkiezingsprogramma. Hierin staan de belangrijkste plannen en opvattingen van de partij vermeld. De kandidaten van de partijen kunnen de belangrijkste standpunten goed uitleggen in interviews op radio en tv of op kiezersbijeenkomsten. De bekendste hiervan is de lijsttrekker, de persoon die voor een partij als eerste op de lijst van kandidaten staat geplaatst. 4.2 Stemmen Verkiezingen worden in ons land gehouden via het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Bij Tweede- Kamerverkiezingen worden de 150 zetels verdeeld op basis van het aantal uitgebrachte stemmen in het hele land. Bij de berekening wordt uitgegaan van de kiesdeler: de hoeveelheid stemmen die je nodig hebt voor 1 zetel. De kiesdeler wordt meteen na de verkiezingen uitgerekend door het totale aantal uitgebrachte geldige stemmen te delen door het aantal beschikbare zetels. Sommige landen hebben een kiesdrempel: je kunt alleen zetels hebben als er een bepaald percentage stemmen is behaald. Als je gaat stemmen stem je op een persoon. Als hij of zij als lid van de Tweede Kamer uit zijn partij stapt, hoeft hij of zij niet uit de Tweede Kamer te stappen. Omdat hij als persoon gekozen is mag hij gewoon blijven zitten en kan hij zelfs lid worden van een andere partij. Lijsttrekkers proberen de zwevende kiezers voor zich te winnen. Dat zijn: *Mensen die niet op een vaste partij stemmen, maar vaak wisselen *mensen die ontevreden zijn over de partij waar zij vorige keren nog op stemden en nog niet weten welke Pagina 6 van 12

7 partij ze nu zullen stemmen. *Mensen die nog nooit gestemd hebben. 4.3 Kabinetsformatie Op basis van de uitslag wordt beslist welke partijen samen het nieuwe kabinet vormen: alle ministers en staatssecretarissen samen. Omdat geen enkele partij de absolute meerderheid behaalt, zijn er altijd meer partijen nodig om een kabinet te vormen. De onderhandelingen over welke partijen en personen ons land gaan besturen noemen we de kabinetsformatie. Het doel van de kabinetsformatie is een aantal bekwame bestuurders, ministers en staatssecretarissen te vinden die: *Het globaal eens zijn over het toekomstige beleid *steun hebben van de meerderheid van de Tweede Kamer. Een kabinetsformatie verloopt over het algemeen in 8 stappen: 1) De koningin krijgt advies. Na de verkiezingen komt de nieuwe Tweede Kamer bij elkaar om te vergaderen over de mogelijke combinatie van partijen. Soms wordt deze stap overgeslagen. De vice-voorzitter van de Raad van State, de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer en de leiders van de politieke partijen, die zojuist zijn gekozen adviseren de koningin wie het beste kan onderzoeken welke politieke partijen samen het kabinet kunnen vormen. Er wordt een informateur benoemd. 2) De koningin benoemt een informateur. Hij kijkt welke partijen samen een meerderheid hebben in de Tweede Kamer en ook met elkaar willen samenwerken 3) De informatie: *De informateur overlegt eerst met de leiders van de partijen die ongeveer dezelfde ideeën hebben. De informateur moet meningsverschillen uit de weg ruimen en de partijen op 1 lijn brengen wat betreft de belangrijke onderwerpen. Vaak ontstaat er een compromis. *Als dat lukt, wordt er een coalitie gevormd: samenwerkingsverband van 2 of meer partijen. *Aan de hand van onderhandelingen tussen de coalitie stelt de informateur een regeerakkoord op: hierin geven de coalitiepartijen aan welk beleid zij in de komende tijd willen voeren. 4) De informateur gaat terug naar de koningin. Hij brengt verslag uit. Als het niet is gelukt partijen bij elkaar te brengen en een regeerakkoord op te stellen benoemt de koningin een nieuwe informateur. 5) De koningin benoemt een formateur: moet ervoor zorgen dat hij ministers en staatssecretarissen vindt die het regeerakkoord willen voeren. 6) De formatie. De formateur overlegt met de coalitiepartijen over de verdeling van ministers en staatssecretarissen. De strijd gaat meestal om zware ministersposten. Over de minister-president wordt zelden onderhandeld: meestal krijgt de formateur deze functie. 7) Formateur terug naar de koningin. Als alles is gelukt deelt hij de koningin mee dat hij een nieuw kabinet heeft samengesteld. 8) De koningin benoemt het nieuwe kabinet. Het kabinet krijgt meestal de naam van de minister-president. Een kabinetsformatie duurt meestal maanden omdat de onderhandelingen vaak moeizaam verlopen. Het is de bedoeling dat het kabinet 4 jaar aanblijft. Als de problemen heel hoog oplopen dat het bestaan van het hele kabinet in gevaar komt dan spreek je van een kabinetscrisis. Hiervoor zijn 2 redenen: *De ministers kunnen het onderling niet met elkaar eens worden over een aantal kwesties. Pagina 7 van 12

8 *De meerderheid van de Tweede Kamer steunt het kabinet niet meer en zegt zijn vertrouwen in de ministers op. In dit soort situaties gaat de minister-president naar de koningin om het ontslag van zijn kabinet aan te bieden. Er komen dan meestal vervroegde Tweede-Kamerverkiezingen. Om het land niet onbestuurbaar te maken, blijven de oude ministers in functie zolang er nog geen nieuw kabinet is gevormd. Zij handelen echter slechts de lopende zaken ad en maken geen nieuwe omvangrijke plannen of wetsontwerpen meer. Men spreekt dan van een demissionair kabinet (aftredend). HF5 Regering en parlement De regering wordt gevormd door de koningin en de ministers. Het dagelijks bestuur wordt gevormd door de ministers. Het parlement (Staten Generaal) bestaat uit de Eerste Den Tweede Kamer. De ministerraad is alle ministers. Het kabinet wordt gevormd door de ministers en staatssecretarissen. 5.1 De regering De belangrijkste taak van de regering is de voorbereiding en uitvoering van het overheidsbeleid. Dit gebeurt voornamelijk door: *Het opstellen van wetsvoorstellen *Het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten *Het jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement. Binnen de regering zijn alleen de ministers verantwoordelijk voor het beleid en niet de koningin: zij is onschendbaar. De belangrijkste taken van de koningin zijn: *Het plaatsen van haar handtekening onder alle wetten *Het voorlezen van de Troonrede op Prinsjesdag *Het benoemen van ministers en (in) formateurs *Het voeren van regelmatig overleg met de minister-president over het kabinetsbeleid Als je als minister een eigen beleidsterrein hebt, dan ben je een minister met portefeuille. Een minister heeft een of twee staatssecretarissen onder zich. Dit is een soort onderminister die verantwoordelijk is voor een deel van het beleidsterrein van de minister Het doel van het kabinetsbeleid is het uitvoeren van het regeerakkoord dat aan het begin van de kabinetsperiode is opgesteld. 5.2 Het parlement De Tweede Kamer heeft 150 leden die voor 4 jaar worden gekozen. De Tweede Kamer behandeld als eerste elk wetsvoorstel en heeft het recht deze af te wijzen of te veranderen. Pas hierna bespreekt de Eerste Kamer het wetsvoorstel. In de Eerste Kamer, ook wel senaat genoemd, zitten 75 leden. De senaat kan een wetsvoorstel niet meer veranderen, maar mag het alleen in zijn geheel goed- of afkeuren. Alle kamerleden worden namens een bepaalde partij gekozen en behoren tot een fractie: de groep Pagina 8 van 12

9 vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan. Aan het hoofd staat telkens een fractievoorzitter die vaak woordvoerder is van zijn of haar partij. Met name voor de grote partijen, die vaak in het nieuws zijn is het een belangrijke functie. Wanneer een partij maar 1 zetel heeft spreken we van een eenmansfunctie. 5.3 Verhouding tussen regering en parlement Ministers hebben zowel wetgevende als uitvoerende macht, de wetgevende macht delen ze met het parlement: de meeste wetsvoorstellen worden ontworpen door ministers, maar het parlement stemt er uiteindelijk over. De uitvoerende macht is in handen van de ministers. Zij bepalen hoe wetten worden uitgevoerd en nemen daar dagelijks allerlei besluiten over. De belangrijkste taken van het parlement zijn: *(mede) wetgeving, ministers maken de meeste wetsvoorstellen maar deze gelden pas als het parlement ze goedkeurt. Kamerleden mogen een wetsvoorstel ook veranderen *Controleren van de ministers. Bij de (mede) wetgevende taak kan het parlement gebruikmaken van de volgende rechten: *Stemrecht bij wetsontwerpen door Eerste en Tweede Kamer *Recht van initiatief: wetsontwerpen indienen door Tweede Kamer *Recht van amendement: wijzigen van wetsvoorstel door de Tweede Kamer Ook bij de controlerende taak kan de Tweede Kamer gebruikmaken van een aantal rechten, waarmee de parlementsleden het beleid van de minister aan de orde kunnen stellen: *Het recht om mondelinge of schriftelijke vragen te stellen *Het recht van interpellatie: minister ter verantwoording roepen *Het recht om een parlementaire enquête aan te vragen *Budgetrecht: rijksbegroting wel of niet goedkeuren *Het recht om een motie in te dienen: een schriftelijke uitspraak over het beleid van een minister waarmee de Kamer het meestal niet eens is. Een minister hoeft zich niets van zo n motie aan te trekken en kan gewoon zijn zin doorzetten. Hij riskeert dan wel een motie van afkeuring. Als de Kamer tot het laatste besluit en de minister of het kabinet beschouwt dit als een motie van wantrouwen dan kan de betrokken minister of het hele kabinet besluiten om af te treden. 5.4 Onvrede met de politieke besluitvorming D 66 vond dat politieke keuzes niet op basis van een ideologie gemaakt moesten worden gemaakt maar op pragmatische gronden: ieder voorstel moest op zijn eigen waarde beoordeeld worden. In 1994 vormden de PvdA en VVD samen met D66 twee zogenaamde paarse kabinetten. Omdat een linkse, socialistische partij als de PvdA ging regeren met een rechtse, liberale partij als de VVD was het noodzakelijk om een aantal afspraken gedetailleerd in een regeerakkoord vast te leggen. De belangrijkste afspraken waren: *Het werd makkelijker om een referendum te houden, bijvoorbeeld over de komst van een nieuwe Pagina 9 van 12

10 burgemeester (D66) *De rol van de overheid werd verder teruggedrongen en er werd nog meer geprivatiseerd, zoals de NS (VVD) *De hoogte en de duur van de bestaande uitkeringen, met namen in de WAO bleven gehandhaafd (PvdA) *Het homohuwelijk en euthanasie werden wettelijk geregeld (wens van alle 3) HF 6 Hoe verloopt politieke besluitvorming? 6.1 Doelstellingen en beleid In het beleid wordt geformuleerd hoe de doelstellingen bereikt moeten worden. In de politiek is men het vaak globaal met elkaar eens over de doelstellingen, maar niet over het te voeren beleid. 6.2 Ambtenaren en massamedia Bij politieke besluitvorming zijn niet alleen politieke partijen, regering en parlement betrokken maar ook ambtenaren, de media, pressiegroepen en burgers. Het zijn allemaal politieke actoren: personen, groepen, bestuursorganen en instanties die betrokken zijn bij het politieke besluitvormingsproces. Iemand die minister wordt, moet zich inwerken terwijl zijn ambtenaren vaak al vele jaren op hun plek zitten en dus over veel meer informatie beschikken. Daarom noemt met het ambtenarenapparaat ook wel de vierde macht. Het ambtenarenapparaat wordt ook wel een bureaucratie genoemd: een organisatie waarvan de werkzaamheden worden gekenmerkt door officiële voorschriften, gescheiden deskundigheid en een duidelijke gezagstructuur. De vijf politieke functies van de media: *Informatieve functie *Spreekbuisfunctie: verschillende mensen aan het woord. *Onderzoekende of agendafunctie: journalist ontdekt dat er iets is gebeurd *Commentaarfunctie *Controlerende functie 6.3 Pressiegroepen Pressiegroepen zijn groepen die proberen invloed (pressie=druk) uit te oefenen op de politieke besluitvorming. Ze proberen de politiek onder druk te zetten door te lobbyen en rechtstreeks steun te vragen. Alle pressiegroepen samen worden de vijfde macht genoemd. Er zijn 3 soorten pressiegroepen: *Belangengroepen: komen op voor een bepaalde groep *Actiegroep: zetten zich voor korte tijd in voor 1 duidelijke kwestie *Actieorganisaties: zetten zich voor langere tijd in voor 1 duidelijke kwestie 6.4 Systeemtheorie Veel politieke kwesties worden vanuit de samenleving aangedragen. De systeemtheorie geeft een beeld in Pagina 10 van 12

11 de vorm van een schematische weergave hoe politieke besluiten totstandkomen. INVOER In de eerste fase brengt de samenleving allerlei eisen en wensen naar voren. Dit kun je onder andere doen door te lobbyen: proberen via persoonlijk contact steun te krijgen voor je standpunten en belangen. Als de kwestie interessant genoeg is gaan de media er vanzelf aandacht aan besteden. Een media-explosie kan ontstaan: veel kranten en tv-programma s geven uitgebreide berichtgeving over de kwestie. OMZETTING Als de pers voldoende aandacht aan een onderwerp besteedt, komt het vanzelf op de politieke agenda. Wanneer een kwestie eenmaal aan de orde is gebracht, moet er ook iets mee gebeuren. Vaak zal een wethouder of minister zijn ambtenaren vragen de zaak te onderzoeken en advies uit te brengen. Dit wordt ook wel de beleidsvoorbereiding genoemd. Vervolgens kiezen de ambtenaren en de wethouder of minister hoe ze de kwestie gaan oplossen. In deze fase van de beleidsbepaling komt een minister bijvoorbeeld met een wetsvoorstel. UITVOER Ambtenaren zorgen er vervolgens voor dat de wet wordt uitgevoerd. TERUGKOPPELING Besluiten roepen altijd reactie op in de samenleving: terugkoppeling. Als een maatregel niet het gewenste effect heeft, kan deze worden bijgesteld. Omgevingsfactoren: alle gegevens die ene mogelijke rol kunnen spelen in het proces van politieke besluitvorming. Deze kun je verdelen in: *Demografische kenmerken: de samenstelling van de bevolkingsbouw *Ecologische kenmerken: de wisselwerking tussen mens en milieu *Culturele kenmerken: de geschiedenis van een land en de daaraan gekoppelde gewoonten en gebruiken. *Economische kenmerken *Technologische kenmerken *Sociale kenmerken *Internationale verhoudingen 6.5 Barrièremodel Naast de systeemtheorie kennen we ook het barrièremodel. Uitgangspunt hierbij zijn de problemen die moeten worden overwonnen om een volgende stap te kunnen nemen in het proces van politieke besluitvorming. Barrières Betrokken actoren 1. Brede bekendheid geven aan een maatschappelijk probleem 1. Burgers, actievoerders, belangengroepen en massamedia Pagina 11 van 12

12 2. Het ontstaan van een politieke discussie 2. Politieke partijen, leden van de Eerste en Tweede Kamer 3. Keuze en formulering van het besluit 3. Ministers, staatssecretarissen, ambtenaren, adviescommissies, leden van de Tweede en Eerste Kamer 4.Uitvoering van het besluit 4. Ministers, staatssecretarissen, ambtenaren Pagina 12 van 12