Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.

Transcriptie

1 Samenvatting door L woorden 13 januari ,8 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Paragraaf 1 t/m 4 1; Wat is politiek? Deelvraag: Wat is politiek en waarin verschilt een democratie van een dictatuur? Politiek kun je het beste omschrijven als de manier waarop een land bestuurd wordt. De besluiten van politici hebben veel invloed op het leven van burgers. Het gaat om zaken die van algemeen belang zijn en waar je nu of later mee te maken krijgt, bijvoorbeeld: Openbare orde en veiligheid; Buitenlandse betrekkingen; Infrastructuur; Welvaart; Welzijn; Onderwijs. Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming. Net als andere landen heeft Nederland geen directe, maar indirecte democratie, waarin het volk niet zelf beslissingen neemt, maar dit overlaat aan gekozen vertegenwoordigers. We spreken ook wel van een parlementaire democratie omdat het parlement de belangrijkste beslissingen neemt. Kenmerken parlementaire democratie Voor een goed functionerende democratie als die van Nederland zijn regels nodig. Deze regels zijn vastgelegd in de grondwet. Burgers hebben politieke grondrechten: - Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te kiezen en om verkozen te worden. - Iedereen mag een politieke partij of vereniging oprichten. - Iedereen mag demonstreren of op een andere manier zijn mening uiten. Ook de regels voor politieke besluitvormingen zijn grondwettelijk vastgelegd. - De leden van de Staten-Generaal (1 e + 2 e kamer) worden gekozen door een geheime stemming. Pagina 1 van 5

2 - De wetten worden vastgesteld door de regering en de Staten-Generaal samen. Er zijn vrije media. - De media hebben vooraf geen toestemming nodig bij hun publicaties of uitzendingen. - De overheid moet er zelf voor zorgen dat de media over de juiste informatie kan beschikken. Niet alle landen kennen een democratie. In landen zoals Turkmenistan of Saoedi-Arabië is alle macht in handen van één persoon of een kleine groep mensen. Je noemt deze landen een dictatuur of een autocratie. Fascisten zijn zeer nationalistisch en wijzen de democratie af. Iran is een voorbeeld van een religieuze dictatuur, gebaseerd op de islamitische wetgeving (sharia). In sommige landen zoals Birma, door de machthebbers zelfs Myanmar genoemd, had het leger lange tijd alle macht. We spreken dan van een militaire dictatuur. Kenmerken dictatuur Dictaturen komen meestal tot stand door een revolutie. Kenmerken van een dictatuur zijn: De gehele politiek macht is in handen van een kleine groep. Grondrechten worden niet beschermd. Er bestaat geen vrije pers. Oppositiepartijen zijn verboden. Er is een grote politieke rol voor militairen. Er is sprake van verkiezingsfraude. Democratie: het volk heeft invloed op de regering. Direct Via referendum Indirect Via parlement (= volksstemming) (à volksvertegenwoordiging) 2; Politieke stromingen Deelvraag: Welke verschillende politieke stromingen zijn er en wat willen ze? Bijna alle politieke partijen ontstaan vanuit een politieke stroming of ideologie, een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van de samenleving. Iedere ideologie heeft ideeën op het gebied van: Waarden en normen. Sociaal economische verhoudingen. De ideale machtsverdeling in de samenleving. Nederland kent 3 grote ideologieën of stromingen: het liberalisme, het socialisme en het confessionalisme. Progressief of conservatief Progressief betekent in de politiek vooruitstrevend, de maatschappij willen veranderen. Conservatief betekent behoudend. Als conservatieven nog verder gaan en regels van vroeger terug willen, noemen we dat reactionair. Pagina 2 van 5

3 VB: Euthanasie en prostitutie moet weer strafbaar worden en een huwelijk is uitsluitend voor man en vrouw. Het kan zijn dat conservatief en progressief door elkaar heen lopen. Links en rechts Een andere indeling is die tussen links en rechts. Denk aan een partijnaam GroenLinks of de benaming extreem rechts. Bij links en rechts gaat het vooral om de visies op de rol van de overheid binnen de sociaaleconomische verhoudingen. Rechts benadrukt eigen verantwoordelijkheid en vrijheid van mensen. Links gaat uit van gelijkwaardigheid en wil dat iedereen gelijke kansen heeft. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Sommige partijen hebben zoveel linkse en rechtse standpunten dat ze tot het politiek midden behoren. De markt waar het kan en de overheid waar het moet. VVD = Liberale partij SGP = Reactionaire partij (fundamentalisten) PVV = Populistische partij 3; Politieke partijen Deelvraag: Welke partijen zijn er en wat zijn hun standpunten? Een politieke partij bestaat uit een groep mensen met dezelfde ideeën over de manier waarop onze samenleving het beste bestuurd kan worden. Soorten partijen Er zijn globaal 5 politieke partijen. Partijen op basis van een ideologie. One-issuepartijen richten zich op één aspect van de samenleving en hebben daar een duidelijk standpunt over. Protestpartijen ontstaan uit onvrede met de bestaande politiek. Populistische partijen ontstaan deels uit protest, maar hebben vooral de bedoeling op te komen voor de stem van de zwijgende massa. Niet-democratische partijen zoals fascistische of rechts-extremistische partijen doen nauwelijks mee aan de verkiezingen. Functies politieke partijen Politieke partijen hebben een aantal belangrijke taken in onze democratie. Zijn hebben een: - Integratiefunctie. - Informatiefunctie. - Participatiefunctie. - Selectiefunctie. (zie HB betekenis) 4; Verkiezingen Deelvraag: Wie mogen er in Nederland stemmen en hoe verlopen de verkiezingen? Pagina 3 van 5

4 we kiezen politici op verschillende niveaus: Het Europees Parlement; De Tweede Kamer; Provinciale Staten; De gemeenteraad. In Nederland hebben alle Nederlanders van 18 jaar en ouder actief kiesrecht. Dit betekent dat zij met verkiezingen hun stem mogen uitbrengen. Daarnaast heeft iedere volwassen Nederlander het passief kiesrecht. Dit houdt in dat je ook het recht hebt om je verkiesbaar te stellen. Mensen met een buitenlands paspoort die langer dan 5 jaar in Nederland wonen, hebben alleen (actief en passief) kiesrecht bij gemeenteraadsverkiezingen. Verkiezingsprogramma De meeste partijen hebben een verkiezingsprogramma met daarin de standpunten van de partij. De bekendste kandidaat van elke partij staat nummer één op de kandidatenlijst en wordt ook wel lijsttrekker genoemd. Welke partij? Je kunt de volgende redenen hebben om op een partij te stemmen: * De standpunten van de partij komen overeen met jouw ideeën. * De partij let goed op jouw belangen. * De stemt strategisch. * Aantrekkingskracht van de lijsttrekker. Zetelverdeling Verkiezingen worden gehouden volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging, dat wil zeggen dat elke partij het aantal zetels krijgt dat in verhouding is met het aantal uitgebrachte stemmen. Voorkeursstemmen Als je gaat stemmen, stem je niet op een partij, maar op een persoon. Dat maakt verschil uit. Omdat een kamerlid als persoon is gekozen, mag hij blijven zitten als hij uit de partij stapt. De verkiezingscampagne Ruim voor de verkiezingen stellen de partijen een campagneteam samen. Hierin zitten de partijleiders gesteund door de zogenaamde spindoctors, communicatiedeskundigen die de partij en de lijsttrekker adviseren. Samen bepalen ze de verkiezingsstrategie. Opiniepeilingen Tijdens de verkiezingscampagne analyseren commentatoren de debatten. Pagina 4 van 5

5 Volgens sommige politicologen hebben deze peilingen invloed op de uitslag. De strijd om de kiezer De avond voor de verkiezingen wordt een groot tv-debat georganiseerd tussen de belangrijkste lijsttrekkers. Dit debat trekt elke keer miljoenen kijkers. Doel van al die mediaoptredens is om de stem van zogenaamde zwevende kiezers te winnen, kiezers die niet bij elke verkiezing op dezelfde partij stemmen. Door een grote rol van de media tijdens de verkiezingen wordt wel gesproken van een tv- en internetdemocratie. De uitslag De uitslag van de verkiezingen bepaalt welke partijen samen het nieuwe kabinet kunnen vormen. Pagina 5 van 5