UITLEG SPELLETJES (beginners)

Transcriptie

1 UITLEG SPELLETJES (beginners) De spelletjes op de volgende pagina s zijn afkomstig uit de Handleiding van Stap 1, Chess Tutor Stap 1 en enkele andere bronnen. De ervaring leert dat veel schaakleraren deze spelletjes (te) weinig gebruiken en zo snel mogelijk een echte partij willen laten spelen. Ik zou het spelenderwijs leren schaken willen promoten. Bij alle (49) spelletjes heb ik aangegeven wat het doel is, bij welke les het hoort en mogelijke variaties erop. Uiteraard hoef je niet alle spelletjes te doen, daar is te weinig tijd voor. Maar je hebt er in ieder geval voldoende! Op school gebruik ik het eerste jaar Opstapje 1 en laat elke week een spelletje spelen. Uiteraard kunnen ze op een gegeven moment (nadat ze mat en rokade kennen) ook een echte partij spelen. Ik zou geen competitie spelen, want dan wordt het resultaat vaak (te) belangrijk. Er haken dan kinderen af die schaken leuk vinden en goed leren, maar die minder punten scoren. (Op een schaakclub is dat vaak moeilijker, maar daar zou je ook een beginnergroepje kunnen vormen waar voornamelijk spelletjes worden gespeeld) CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

2 VIJF OP EEN RIJ Elk jaar laat ik in de eerste les dit spelletje spelen! Na enkele minuten schaakles zijn de kinderen al met de schaakstukken bezig! De meeste kinderen kennen het spelletje 4 op een rij, dus 5 op een rij zal niet al te moeilijk zijn. De spelregels zijn als volgt: [1] Zet om de beurt een stuk (E ed dc cb bbb) op het lege bordje [2] Vanuit die stand ga je spelen [3] Je mag niet slaan [4] Wie het eerst 5 stukken op 1 rij (schuin of recht) heeft wint het spel BmMhb memcm MmCjM mmmbm MmMkD wit wint BmMhM memcm MHCjM mmmbm MmMkD zwart wint Een klein bordje van 5 bij 5 velden kan je downloaden op de site van De Schaakkaravaan ( ). CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

3 PAARDENSPRONGEN (1) Stap 1, les 2 Wit moet met zijn paard naar h8 toe, zwart naar a8. (Zet daar iets neer: een schaakstuk of iets anders, zodat de kinderen weten waar ze heen moeten) Wie het eerste bij zijn doel is heeft gewonnen. Correct spelen met het paard hmmmmmmb CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

4 PAARDENSPRONGEN (2) Stap 1, les 2 De witte en zwarte paarden moeten van plek wisselen, maar mogen elkaar onderweg wel slaan! Wie het eerste bij zijn doel is heeft gewonnen Correct spelen met het paard Veilig springen met de paarden Slaan (oppassen voor het andere paard) bmmmmmmh HMmMmMmB CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

5 PAARDENSPRONGEN (3) Stap 1, les 2 Welk paard bereikt als eerste het veld h5? (Zet daar iets neer: een schaakstuk of iets anders, zodat de kinderen weten waar ze heen moeten) Wie het eerste op h5 is heeft gewonnen. De paarden mogen elkaar slaan, dus dat maakt het moeilijker! Correct spelen met het paard Slaan (oppassen voor het andere paard) BmMmMmMm mmmmmmm bmmmmmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

6 SLA ALLES (1) Stap 1, les 2 Zet op het bord pionnen (of fiches) neer zoals in onderstaand diagram. De bedoeling is om zo snel mogelijk de pionnen van de andere kleur te slaan met jouw stuk. De torens mogen elkaar niet slaan! loop stukken oefenen slaan snelle routes vinden MmMmMmMj magmmagm MgMmMmAm mmgmmamm MgamMGAm mmgmmamm MgMmMmAm JMmMmMmM Variatie: zet de pionnen anders op het bord CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

7 SLA ALLES (2) Stap 1, les 2 Zet op het bord pionnen (of fiches) neer zoals in onderstaand diagram. De bedoeling is om zo snel mogelijk de pionnen van de andere kleur te slaan met jouw stuk. loop stukken oefenen slaan snelle routes vinden MmMgAmMm gmgmmama gmmmmmma MgMgAmAm gmmmmmma IMgMmAmc Variatie: zet de pionnen anders op het bord CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

8 SLA ALLES (3) Stap 1, les 2 Zet op het bord pionnen (of fiches) neer zoals in onderstaand diagram. De bedoeling is om zo snel mogelijk de pionnen van de andere kleur te slaan met jouw stuk. De dames mogen elkaar niet slaan! loop stukken oefenen slaan snelle routes vinden MmMgAmMm gmgmmama gmmmmmma MgMgAmAm gmmmmmma KMgMmAme Variatie: zet de pionnen anders op het bord CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

9 WORTELTJES ETEN (1) Stap 1, les 2 Leg op de vierde en vijfde rij worteltjes (gebruik pionnen, fiches, knopen, dropjes, m&m s, rozijnen of pepernoten) neer. Welk paard eet de meeste worteltjes? paardsprong oefenen slaan snelle routes vinden MmMhMmMm gagagaga AgAgAgAg mmmbmmmm Variatie: wit en zwart spelen met 2 paarden CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

10 WORTELTJES ETEN (2) Stap 1, les 2 Zet de zwarte en witte pionnen als worteltjes op het bord neer zoals hieronder. Welk paard eet het snelst de worteltjes van de andere kleur op? De paarden mogen elkaar niet slaan. paardsprong oefenen slaan snelle routes vinden MmMmMmMh gagmmmmm amammmmm gagmmmmm MmMmMGAG mmmmmama MmMmMGAG HMmMmMmM CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

11 WORTELTJES ETEN (3) Stap 1, les 2 Zet de zwarte en witte pionnen als worteltjes op het bord neer zoals hieronder. Welk paard eet het snelst de worteltjes van de andere kleur op? De paarden mogen elkaar wel slaan. paardsprong oefenen slaan snelle routes vinden agmmmmmh gammmmmm agmmmmmm gammmmmm MmMmMmAG mmmmmmga MmMmMmAG HMmMmMGA CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

12 PAARDENSPRONGEN (4) Stap 1, les 2 De witte paard moet naar a8 en terug naar a1 en zwarts paard moet naar h1 en terug naar h8. De paarden kunnen niet in het centrum komen (zet daar pionnen neer!). Wie het eerste bij zijn doel is heeft gewonnen Correct spelen met het paard Veilig springen met de paarden Slaan (oppassen voor het andere paard) MmMmMmMh MmAgaGMm mmgagamm MmAgaGMm mmgagamm HMmMmMmM CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

13 HALMA (1) Stap 1, les 2 Er staat een muur (van papier, fiches of pionnen) op het bord tussen de velden d3/e3, d4/e4, d5/e5 en d6/e6 en de stukken moeten om de muur heen met de klok mee - naar hun beginplaats. Slaan van elkaar is niet toegestaan. Wie heeft het snelste zijn stukken weer op de uitgangsplek? Doen de pupillen het eerste spelletje goed, dan kan je een stuk toevoegen, bijvoorbeeld: Ta1, Pb1, Lc1. Vervolgens kan je ook nog een koning of dame toevoegen. Voor kinderen zijn dat allemaal aparte spelletjes, maar de leraar kan goed zien of de loop van de stukken beheerst wordt. Extra variatie op dit spel kan zijn: (1) slaan is wel toegestaan en (2) de muur breder maken van c3/f3 tot en met c6/f6. DOELEN loop van de stukken oefenen MmMmMmcj MmMGAmMm mmmagmmm MmMGAmMm mmmagmmm JCmMmMmM CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

14 HALMA (2) Stap 1, les 2 Er staat een muur (van papier, fiches of pionnen) op het bord tussen de velden d3/e3, d4/e4, d5/e5 en d6/e6 en de stukken moeten om de muur heen met de klok mee - naar hun beginplaats. Slaan van elkaar is niet toegestaan. Wie heeft het snelste zijn stukken weer op de uitgangsplek? Doen de pupillen het eerste spelletje goed, dan kan je een stuk toevoegen, bijvoorbeeld: Ta1, Pb1, Lc1. Vervolgens kan je ook nog een koning of dame toevoegen. Voor kinderen zijn dat allemaal aparte spelletjes, maar de leraar kan goed zien of de loop van de stukken beheerst wordt. Extra variatie op dit spel kan zijn: (1) slaan is wel toegestaan en (2) de muur breder maken van c3/f3 tot en met c6/f6. DOELEN loop van de stukken oefenen MmMmeibj MmMGAmMm mmmagmmm MmMGAmMm mmmagmmm JBIEmMmM CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

15 HALMA-BEGINSTELLING- DOBBELSCHAAK Stap 1, les 5 (maar ook later mogelijk!) Er staat een muur (van papier, fiches of pionnen) op het bord (zie diagram) en de stukken moeten om de muur heen met de klok mee - naar hun juiste plek in de beginstelling. De spelers kunnen zelf een rare opstelling (op de onderste rij) maken, maar er moet wel een loper op een wit en een zwart veld staan. Je gooit eerst met de speciale dobbelsteen om te bepalen of je zetten je mag spelen. Bij een gewone dobbelsteen is 4=1, 5=2 en 6=3. Slaan is niet toegestaan. Wie heeft het snelste de beginstelling bereikt? DOELEN loop van de stukken oefenen beginstelling oefenen plannetjes (blokkeren!) bedenken cibjdhel mmgagamm MmAGAGMm ICHDJBKF CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

16 FICHES SLAAN Stap 1, les 3 Zet diverse fiches (knopen, lucifers of iets dergelijks) op het bord en geef beide partijen enkele stukken. De bedoeling is om zoveel mogelijk fiches te slaan zonder zelf geslagen te worden. Je mag uiteraard niet over de fiches heen springen. Aanval Slaan (eigenlijk ook al verdedigen) MmemMmdm gmmagmma ammgammg mdmmmemm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

17 DAME TEGEN PAARD Stap 1, les 3 De dame moet het paard veroveren. De moeilijkheidsgraad is afhankelijk van de beginstelling: Dd1 en (zwart) Pb8 is natuurlijk Dd6 met winst, maar Dd1 en Pe5 is lastiger, maar Dd6! wint heel snel het paard, we zien: Pf7 (Df6!), Pg4 (Df4!), Pc4 (Dd4!), Pf3 (Df4!). Probeer verschillende stellingen te bedenken. de werking van de stukken (dame!) te oefenen een eerste test of het kind velden probeert te beheersen (ruimtelijke fase!) mmmmhmmm mmmemmmm Variatie: neem twee torens ( Th1 en Ta1) i.p.v. de dame CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

18 DAME EN TORENS TEGEN LOPER Stap 1, les 3 (later herhalen!) Probeer met de witte dame en torens de zwarte loper te vangen. Lukt dat, dan kan je de pupillen het laten proberen zonder de toren op h1. Lukt het niet, dan kan je wit nog meer materiaal (1 of 2 paarden) geven samenwerking witte stukken om velden van de loper af te pakken MmMmMiMm JMmEmMmD Tip: dit kan ook met ander materiaal. Verzin zelf een andere variant! CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

19 PIONNENSPEL (1) Stap 1, les 4 Alleen pionnen in de beginstelling op het bord. Wie het eerst een pion aan de overkant krijgt heeft gewonnen! loop van de pionnen oefenen slaan (verdedigen) gagagaga AGAGAGAG CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

20 PIONNENSPEL (2) Stap 1, les 4 Alleen pionnen in de beginstelling op het bord. Wie de meeste pionnen aan de overkant krijgt heeft gewonnen! loop van de pionnen oefenen slaan (verdedigen) gagagaga AGAGAGAG CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

21 PIONNENSPEL (3) Stap 1, les 4 Allebei 4 pionnen op het bord. Wie de meeste pionnen aan de overkant krijgt heeft gewonnen! loop van de pionnen oefenen slaan (verdedigen) gmgmgmgm MGMGMGMG CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

22 PIONNEN EN STUKKEN Wit begint overal. Wie als eerste een pion aan de overkant krijgt heeft het spelletje gewonnen. Naast de pionnen is er in elke stelling ook nog een ander stuk. Pas goed op: alle pionnen en stukken mogen slaan! MmcmMmMm gagagaga AGAGAGAG mmmmmcmm MmMjMmMm gagagaga AGAGAGAG mmmdmmmm [1] lopers [2] torens MmMhMmMm gagagaga AGAGAGAG mmmbmmmm MmMkMmMm gagagaga AGAGAGAG mmmemmmm [3] paarden [4] dames CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

23 BEGINSTELLINGSPEL (1) Stap 1, les 4 (zie ook apart stencil) later nog eens herhalen! De stukken van zwart en wit staan in een willekeurige volgorde op de 1 e en 8 e rij. Wie kan de stukken het snelst in de beginstelling krijgen? Je mag met je stukken tot het midden van het bord (ieder een eigen helft, tot de streep) spelen. DOELEN loop van de stukken oefenen leren beginstelling slimme / snelste weg vinden cibjdhel ICHDJBKF CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

24 GOUD ROVEN (1) Stap 1, les 5 (later herhalen) Hoeveel goudstaven kan wit veroveren? De zwarte pionnen (of iets anders?) zijn hier de goudstaven. een veld tussen de koningen houden witte koning afhouden (van het goud) MgMgfgMg gmgmgmgm mmmmlmmm De kinderen spelen om beurten met wit en zwart. CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

25 GOUD ROVEN (2) Stap 1, les 5 (later herhalen) Wie weet de meeste goudstaven te veroveren? Alle witte en zwarte pionnen (of iets anders?) zijn hier de goudstaven. een veld tussen de koningen houden MmMmfmMm MmAgaGMm mmgagamm MmAgaGMm mmgagamm mmmmlmmm De kinderen spelen om beurten met wit en zwart. CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

26 PIONNENSPEL (4) Stap 1, les 5 Alleen pionnen in de beginstelling op het bord. Wie de meeste pionnen aan de overkant krijgt heeft gewonnen! De koningen spelen hier ook een belangrijke rol loop van de pionnen en de koning oefenen een veld tussen de koningen houden slaan (verdedigen) MmMlMmMm gagagaga AGAGAGAG mmmfmmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

27 KONING TEGEN PIONNEN (1) Stap 1, les 5 Wie wint de koning of de pionnen? Zwarts doel: alle pionnen eten. Wits doel: een pion aan de overkant krijgen. aanval en slaan loop pion / promotie plannetjes (misschien komt zetdwang voor..) fmmmmmmm AGAmMmMm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

28 KONING TEGEN PIONNEN Stap 1, les 5 (later herhalen!) Hoeveel pionnen komen aan de overkant? Wie de meeste pionnen aan de overkant krijgt heeft gewonnen! loop van de pionnen en de koning oefenen slaan (verdedigen) MmMlMmMm MmAGAGMm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

29 DOBBELSLAAN Stap 1, vanaf les 5 (en later) Je gooit eerst met de dobbelsteen (*) om te bepalen hoeveel zetten je mag spelen: 1, 2 of 3. De bedoeling is om alle stukken van de tegenstander te slaan. Uiteraard mag je in dit spel ook de koning slaan. aanval slaan routes bedenken plannetjes dhckfibj gagagaga AGAGAGAG JBIELCHD (*) Er zijn speciale dobbelstenen met X, 2X en 3X. Heb je die niet, dan voldoet een gewone dobbelsteen: 4,5,6 zijn dan 1,2,3. CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

30 BEGINSTELLINGSSPEL (2) Hieronder staat de beginstelling: links onder altijd een zwart veld en de dames houden kleur : de witte dame op een wit veld, de zwarte dame op een zwart veld. dhckfibj gagagaga AGAGAGAG JBIELCHD Beginstelling met pionnen dhckfibj JBIELCHD Beginstelling zonder pionnen In de volgende 4 stellingen staan de stukken verkeerd. Probeer zo snel mogelijk de goede beginstelling te krijgen. Je mag met je stukken tot de middenlijn spelen. Speel de stelling een keer met wit en een keer met zwart. Ben je klaar: neem dan de volgende stelling. (Als je er een wedstrijdje van wil maken, dan kan je het aantal zetten tellen!) bjdiblck HDJCHFIE blbjdkci HFHDJEIC [1] [2] fjbibjck LDHCHDIE cifjbhdk ICLDHBJE [3] [4] CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

31 Stap 1, les 5 WIE HOUDT IETS OVER? (1) Een spelletje met gelijk materiaal en dan kijken wie het slimste aanvalt en al het materiaal van de tegenstander slaat. aanval en slaan verdedigen plannetjes MhMmMmMm gagmmmmm AGAmMmMm mbmmmmmm Variaties op dit spel: (1) materiaal op beide vleugels, zodat er gepromoveerd kan worden! (2) andere stukken dan het paard (3) andere materiaalverhouding op het bord: dame tegen toren, loper en paard en beide partijen pionnen. CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

32 Stap 1, les 5 WIE HOUDT IETS OVER? (2) Een spelletje met ongelijk materiaal en dan kijken wie het slimste aanvalt en al het materiaal van de tegenstander slaat. aanval en slaan verdedigen plannetjes MmMhMmMm gagagaga AGAGAGAG mmmdmmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

33 Stap 1, les 5 WIE HOUDT IETS OVER? (3) Een spelletje met ongelijk materiaal en dan kijken wie het slimste aanvalt en al het materiaal van de tegenstander slaat. aanval en slaan verdedigen plannetjes MhMmMiMm gagagaga AGAGAGAG mmmdmmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

34 PAARD TEGEN 8 PIONNEN Stap 1, vanaf les 5 (en later) Een paard (op de 1 e /8 e rij) speelt tegen 8 pionnen (op de 2 e /7 e rij) van de tegenpartij en probeert zoveel mogelijk pionnen te veroveren. Wie krijgt de meeste pionnen aan de overkant? Na afloop van dit spelletje speelt men met de andere kleur. aanval verdediging loop van de pion promotie MmMhMmMm AGAGAGAG Variatie: zwart speelt met 2 paarden! CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

35 LOPER TEGEN 8 PIONNEN Stap 1, vanaf les 5 (en later) Een loper (op de 1 e /8 e rij) speelt tegen 8 pionnen (op de 2 e /7 e rij) van de tegenpartij en probeert zoveel mogelijk pionnen te veroveren. Wie krijgt de meeste pionnen aan de overkant? Na afloop van dit spelletje speelt men met de andere kleur. aanval verdediging loop van de pion promotie MmMiMmMm AGAGAGAG mmmmmmm Variatie: zwart krijgt twee lopers CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

36 TOREN TEGEN 8 PIONNEN Stap 1, vanaf les 5 (en later) Een toren (op de 1 e /8 e rij) speelt tegen 8 pionnen (op de 2 e /7 e rij) van de tegenpartij en probeert zoveel mogelijk pionnen te veroveren. Wie krijgt de meeste pionnen aan de overkant? Na afloop van dit spelletje speelt men met de andere kleur. Variatie: speel met twee paarden! aanval verdediging loop van de pion promotie MmMjMmMm AGAGAGAG mmmmmmm Variatie: zwart krijgt twee torens CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

37 DAME TEGEN 8 PIONNEN Stap 1, vanaf les 5 (en later) Een dame (op de 1 e /8 e rij) speelt tegen 8 pionnen (op de 2 e /7 e rij) van de tegenpartij en probeert zoveel mogelijk pionnen te veroveren. Wie krijgt de meeste pionnen aan de overkant? Na afloop van dit spelletje speelt men met de andere kleur. Variatie: speel met twee paarden! aanval verdediging loop van de pion promotie MmMkMmMm AGAGAGAG mmmmmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

38 WEGGEEFSCHAAK Stap 1, vanaf les 5 en later Dit spel sluit prima aan bij de materiaalfase waarin vrijwel alle kinderen zitten. De kinderen wijzen elkaar erop dat ze moeten slaan ( je moet slaan ), ook lastige zetten (paard, pion) en zetten over lange afstand worden zo geoefend. Met elke slagzet wordt het bord leger en dus overzichtelijker. Doel: hele bord overzien, slaan, plannetjes Regels weggeefschaak: Je moet slaan Kan je meerdere stukken slaan, dan mag je kiezen De koning mag ook geslagen worden Wie niets meer heeft of geen zet meer kan doen wint de partij! Drie voorbeelden voor instructie: dmmmmmmm gmmmgmhm gmmmmmmm mmmmmmjm DmMmMmMm immmmmmm IMmMmMmM MmMmMgMm mmmmmmim MmMmMmAG Hoe wint zwart? Hoe wint zwart? Hoe wint wit? CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

39 VEILIG SLAAN Stap 1, vanaf les 5 en later Doel: hele bord overzien, slaan, plannetjes dmckmimj gagagaga mmmmhmmm MmMmbmMm AGAGAGAG JMIEmCmD Bij dit spelletje is het de bedoeling om zo snel mogelijk alle stukken van de tegenstander veilig te slaan met je paard. Er zijn wel enkele spelregels waar je op moet letten: [1] Je speelt alleen met het paard (op e4 / e5) [2] De andere stukken spelen niet [3] Je speelt op je eigen helft van het bord (boven of onder de lijn) [4] Je mag geen gedekte stukken slaan [5] Je mag alleen op veilige velden komen met je paard (velden waar je niet geslagen kan worden) CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

40 KONING TEGEN KONING Stap 1, les 6 Zet allemaal fiches op de velden tussen c3-c6-f6-f3 en de koningen op e1 en e8. Welke koning slaat de meeste fiches (knopen, snoepjes, pionnen) zonder dat de koningen naast elkaar (een veld ertussen) mogen komen! (loop van de koning) een veld tussen de koningen houden! eigenlijk al afhouden MmMmfmMm MmagagMm mmgagamm MmAGAGMm mmgagamm mmmmlmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

41 STOOMWALS Stap 1, les 6 (later herhalen!!) Lukt het de witte toren om de zwarte pionnen te veroveren, voordat er een pion de overkant haalt? loop van de stukken (toren, pionnen) aanval plannetjes (eigenlijk ook zetdwang ) mmgmmmmm MgMgMmMm mmgmmmmm mmjmmmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

42 ZWARTE STUK VANGEN (1) Stap 1, les 7 (later herhalen!) Probeer met de witte stukken het zwarte stuk te vangen. Lukt dat, dan kan je de pupillen het laten proberen met een wit paard i.p.v. de loper. Gaat dat ook goed dan kan je het met twee torens tegen een paard spelen. Lukt het niet, dan kan je wit nog meer materiaal (1 of 2 paarden) geven samenwerking witte stukken om velden van het zwarte stuk af te pakken goed kijken naar alle velden (bordvisie!) mmmmhmmm JMmCmMmD Tip: dit kan ook met ander materiaal. Verzin zelf een andere variant! CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

43 ZWARTE STUK VANGEN (2) Stap 1, les 7 (later herhalen!) Probeer met de witte stukken het zwarte stuk te vangen. Lukt dat, dan kan je de witte dame vervangen door een loper. Als zwart een wit stuk kan slaan, maar wit kan terugslaan dan heeft wit gewonnen. Nuttig hulpmiddel bij dit spel! samenwerking witte stukken om velden van het zwarte stuk af te pakken goed kijken naar alle velden (bordvisie!) MmMiMmMm JMmMKMmD Tip: dit kan ook met ander materiaal. Verzin zelf een andere variant! CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

44 DAMEJACHT Stap 1, les 7 Bij schaken moet je goed kijken naar alle stukken op het hele bord, maar ook naar de samenwerking van de stukken. Dit spelletje is daar een goede oefening voor: wit moet door al zijn stukken goed te laten samenwerken - de zwarte dame gevangen nemen ( slaan ). MmMmemMm JBIEmCHD SPELREGELS [1] Wit heeft gewonnen als hij de zwarte dame gevangen neemt ( de zwarte dame slaat ) [2] Zwart heeft gewonnen als hij twee witte stukken slaat. CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

45 KONING TEGEN PIONNEN (2) Stap 1, les 7 (later herhalen) Wie wint de koning of de pionnen? Zwarts doel: alle pionnen eten. Wits doel: een pion aan de overkant krijgen. Nu is er echter spel op twee vleugels!! aanval en slaan loop pion / promotie veld tussen de koningen houden plannetjes (misschien komt zetdwang voor..) fmmmmmmm mmmmmaga AGAmMmMm mmmmmmmf CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

46 PAK DE VLAG Stap 1, les 10 Zwart zet zijn paard ergens op het bord neer, vervolgens zet wit een loper neer (het paard moet wel kunnen spelen!) en de "vlag". Het zwarte paard moet de vlag proberen te veroveren. route naar de vlag vinden (voor het paard) route dwarsbomen (loper verdedigt velden) de verdediger in problemen brengen ( zetdwang!) Voorbeeldopstelling bmmmmmmm mmmmimmm mmmmmmm Variatie: de vlag mag niet in de hoek of aan de rand staan, want dan kan wit de vlag te makkelijk verdedigen! (Laat de pupillen dat eerst zelf ontdekken!) CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

47 LEKKER MAT ZETTEN (1) Mat zetten is belangrijk in het schaken, je moet dat goed en snel kunnen! Vandaar dat we dat nog eens gaan oefenen. Om beurten (met zwart en wit) spelen jullie de onderstaande stellingen tegen elkaar uit. Om bij te houden wie het snelste mat zet kan je: [1] het aantal zetten tellen of [2] met klok spelen. (vraag Eddy hoeveel tijd jullie moeten nemen) [1] mmmfmmmm mmmfkmmm [2] mmmfmmmm mmmfjmmd [3] mmmfmmmm mmmfjmmm CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

48 LEKKER MAT ZETTEN (2) Mat zetten is belangrijk in het schaken, je moet dat goed en snel kunnen! Vandaar dat we dat nog eens gaan oefenen. Om beurten (met zwart en wit) spelen jullie de onderstaande stellingen tegen elkaar uit. Om bij te houden wie het snelste mat zet kan je: [1] het aantal zetten tellen of [2] met klok spelen. (vraag Eddy hoeveel tijd jullie moeten nemen) [1] mmmfhmmm mmmfkmmm [2] mmmfimmm mmmfkmmm [3] lmmmmmmm ammmmmmm GMmMmMmM mmmfmmmc CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

49 DOBBELSCHAAK Stap 1, vanaf les 8 (en later) Je gooit eerst met de dobbelsteen (*) om te bepalen hoeveel zetten je mag spelen: 1, 2 of 3. De bedoeling is om de koning van de ander mat te zetten. Omdat je meerdere zetten mag spelen is het maken van (mat-)plannetjes de bedoeling van dit spel. mat te zetten geef je schaak, dan gaat de beurt naar de ander plannetjes dhckfibj gagagaga AGAGAGAG JBIELCH (*) Er zijn speciale dobbelstenen met X, 2X en 3X. Heb je die niet, dan voldoet een gewone dobbelsteen: 4,5,6 zijn dan 1,2,3. CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

50 Stap 1, vanaf les 10 en later TWEEZETTENSCHAAK Jij hebt een plannetje, maar ook je tegenstander heeft een plan: wie heeft het sterkste plan? Met tweezettenschaak mag je steeds twee zetten achter elkaar doen. De andere schaakregels blijven hetzelfde. Geef je schaak op de eerste zet, dan is je beurt voorbij. Met dit spel moet je nog slimmere plannen bedenken, maar ook goed opletten op de plannen van je tegenstander. Probeer maar eens! Hieronder vier instructievoorbeelden: dhckfimj gagamaga MmMmMhMm mmmmgmmm MmCmAmMm AGAGMGAG JBIELMHD 1.Dh5 2.Dxf7# dhckmjfm gagmgaia MmMgMham MmMGAmMm mmhmiamm AGAKMmAG JMmMLCHD 1,Pxe4 2,Pxd2 MmfjMjMm magckmma ammgmham mmmmgamm MmMmAmMm mmmamama AGAmBmAm mfidjmkm 1.Da7 2.Da8# MhfjMmMj magemamm ammmamam mmmagmma MmMmMGMG mmkahmgm AGAmMmMm mmldmmmd 1.Pxd5 2.Pb6# CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019

51 VEILIG INPLAATSEN Bij schaken moet je goed kijken naar alle stukken op het hele bord. Dit spelletje is daar een goede oefening voor! e d d c c b b f a a a a a a a a E D D C C B B F A A A A A A A A SPELREGELS [1] Plaats om beurten een stuk in op het lege bord (wit begint) [2] De volgorde van inzetten staat onder het diagram (beginnen met de dame) [3] Het stuk dat je op het bord plaatst mag niet geslagen kunnen worden [4] Het stuk dat je op het bord plaatst mag zelf niets aanvallen [5] Er moet een loper op een wit en zwart veld geplaatst worden [6] De pionnen mogen niet op de 1 e of 8 e rij geplaatst worden [7] Als je geen stuk veilig kan inplaatsen dan moet je een beurt overslaan [8] Je wint als je als eerste alle stukken veilig op het bord hebt gezet (Of wie de minste stukken heeft als je niet meer verder kan inplaatsen) CHESSED 2005 / Eddy Sibbing, 1 februari 2019