Schaaklessen Dr. Plesmanschool. Diagram 2. de beginstand

Transcriptie

1 Schaaklessen Dr. Plesmanschool Diagram 2. de beginstand 1

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Het bord De beginstand De koning De dame De toren De loper Het paard Herhaling en oefeningen Aanvallen en Slaan De pion Schaak, Mat, Pat en Stand Verdedigen, dekken en ongedekte stukken slaan Rokade en notatie De Pion (2), en passant slaan

3 1. Het bord Diagram 1. Het schaakbord We gaan leren schaken, dat klinkt eenvoudig en dat is het ook. In deze lessen zullen we je alles leren wat je moet weten om te kunnen schaken. Er zijn wat regeltjes die je moet kennen, en je moet even weten hoe alles heet. We gaan meteen beginnen. Als eerste iets over het schaakbord. Het schaakbord wordt zo neergelegd dat je een zwart veld aan je linkerhand aan je linkerhand hebt en een wit veld aan je rechterhand. Hierboven staat een plaatje van een schaakbord, nog even zonder schaakstukken erop. Zo een plaatje met een schaakopstelling noemen we een diagram. Deze zullen we veel gebruiken om voorbeelden te laten zien of een opgave uit te beelden. We praten bij een schaakbord over lijnen en rijen. De lijnen hebben een letter van a to h (a-lijn, b-lijn, enz.), de rijen een cijfer van 1 tot 8 (1 e rij. 2 e rij, enz.). In het diagram staat één pijl bij de 5 e rij en één bij de d-lijn. Zo heeft elk veld heeft een letter en een nummer. Het veld met het rondje erin (.) in diagram 1 noemen we daarom het d5-veld. De houten of plastic figuren waarmee we spelen noemen we stukken. Deze stukken kun je in allerlei soorten en maten krijgen maar het beste kun je met Staunton-stukken spellen. Deze komen het meeste voor en alle officiële wedstrijden worden hiermee gespeeld. Schaken doe je met twee spelers, dat wist je vast al. De ene speler speelt met de witte schaakstukken, deze noemen we de witspeler. De andere speelt met de zwarte (of soms bruine) schaakstukken, deze noemen we de zwartspeler. Deze spelers doen om de beurt een zet te doen. Met een zet bedoelen we het verplaatsen van een stuk. Een belangrijke regel hierbij is dat de witspeler altijd mag beginnen. 3

4 Opgaven 1: het bord Om voor jezelf even te controleren dat je het hebt begrepen worden de meeste lessen afgesloten met een paar opgaven. Het is niet erg als de opgave niet meteen goed lukken. Je kan altijd vragen of iemand het je nog een keer kan uitleggen. Opgave 1: Hoe heten de velden waarop de kruisjes staan in diagram 1? Opgave 2: Wijs de velden a4, b2, g5, d6, e3 en h7 aan. Opgave 3a: Benoem de velden Opgave 3b: Teken de velden in = e4 = b7 = a1 = f7 = h1 = d3 4

5 2. De beginstand Diagram 2a. de beginstand voor de witspeler Diagram 2b. de beginstand voor de zwartspeler In diagram 2 is de beginstand van elke schaakpartij neergezet. Alle stukken staan op hun startveld. Het is belangrijk dat je onthoud waar de stukken aan het begin van het spel staan. De namen van de stukken op de eerste rij van diagram 2a zijn toren, paard, loper, dame, koning, paard, loper en toren. De namen van de stukken op de tweede rij zijn pion, pion, pion, etc. Elk van deze stukken heeft zijn eigen manier van lopen en soms zijn er speciale spelregels die je even moet weten. In de volgende lessen wordt van elk stuk vertelt wat je moet weten. 5

6 3. De koning Diagram 3. de koning Hoe loopt de koning? Nu we het bord en de stukken een beetje kennen gaan we eens kijken hoe ze mogen lopen over het bord. Dit is voor elk stuk weer anders. We beginnen met de koning omdat dit het belangrijkste stuk is. In schaak draait alles om de koning. De koning mag alle kanten op maar slechts 1 stap(veld) per zet. In diagram 3 heeft de witte koning 8 velden waar hij heen kan. De zwarte koning heeft er maar 3. Opgave 4: Als de koning op a4 staat, naar hoeveel velden kan hij dan gaan? Opgave 5:.Hoeveel zetten heb je nodig om van b7 naar g2 te lopen? Opgave 6: Hoeveel zetten heb je nodig om van a2 naar b6, dan naar g1 naar d8 naar h6 en terug naar a2 te lopen? 6

7 4. De dame Diagram 4. de dame Hoe loopt de dame? De dame wordt in het schaakspel ook wel de koningin genoemd. Ze is het sterkste stuk van allemaal. Ze mag, net als de koning, naar alle kanten lopen, maar zo ver als ze wil. In diagram 4 staan alle velden waar de dame in één zet naar toe mag. Het zijn wel 27 verschillende velden. Je mag zelf kiezen waar ze heen gaat, je mag per beurt maar één zet doen. Opgave 7: Hoeveel velden ziet een dame op veld a1? Opgave 8: Hoeveel velden ziet een dame op veld e4? 7

8 5. De toren Diagram 5. de toren Hoe loopt de toren? Van de koning en de koningin heeft elke speler er maar één. Van de torens heeft elke speler er twee. De toren gaat recht. Recht opzij naar links of rechts, maar ook naar voren en naar achteren. In diagram 5 zijn de velden met een stip aangegeven waar de toren in zet kan spelen. Je mag zelf kiezen naar welk veld je gaat. De toren kan niet schuin zoals de dame dat kan. De toren kan niet altijd even snel als de dame om bijvoorbeeld van e4 naar a8 te komen heeft de toren twee zetten nodig en de dame maar één. Daarom is de dame een sterker stuk dan de toren. Opgave 9: Hoeveel velden ziet een toren op veld h1? Welke zijn dit? Opgave 10: Hoeveel velden ziet een toren op veld e4? Welke zijn dit? 8

9 6. De loper Diagram 6. de loper Hoe loopt de loper? Ook voor de loper geldt dat elke speler er twee heeft. De ene start op een zwart veld, de andere op een wit veld. De loper gaat schuin. Staat een loper op een wit veld dan beweegt deze zich schuin over de witte velden. Staat een loper op zwart dan beweegt deze schuin over de zwarte velden. Een loper die op wit begint kan nooit op een zwart veld komen, een loper die op wit begint blijft het hele spel op de witte velden. Opgave 11: Hoeveel velden ziet een toren op veld g1? Welke zijn dit? Opgave 12: Hoeveel velden ziet een toren op veld d5? Welke zijn dit? 9

10 7. Het paard Diagram 6. het paard Hoe loopt het paard? De paarden, ook hier weer twee per speler, maken nogal rare sprongen. In het diagram hierboven is aangegeven met stippen waar het witte paard in één zet heen kan springen. De kruisjes geven aan waar het zwarte paard heen kan. Het zwarte paard heeft minder mogelijkheden, hij mag ten slotte niet van het bord afspringen. De paardensprong is altijd één recht en één schuin. Bij alle andere stukken spraken we steeds over lopen, bij het paard noem ik het springen. Dat komt omdat er in het schaken het paard iets kan wat de andere stukken niet kunnen. Het paard is het enige stuk in het schaakspel, dat over andere stukken heen mag springen. Het maakt daarbij niet uit of dat stukken van zijn eigen stukken of die van de tegenstander zijn. 10

11 8. Herhaling en oefeningen De stukken lopen ieder op hun eigen manier. Hieronder nog even in het kort wat elk stuk mag. -de toren gaat recht -de loper gaat schuin -de dame gaat schuin of recht -het paard springt een recht en een schuin -de koning gaat schuin of recht, een veld tegelijk Opgave 13: Waar mag het stuk heen? Zet een xin elk veld waar het stuk heen mag in één zet. 11

12 9. Aanvallen en Slaan Het doel van het schaakspel is het vangen van de koning van de tegenstander. Dit lukt pas als je tenminste een deel van het leger van de tegenstander hebt uitgeschakeld. Om te kunnen winnen zul je dus moeten aanvallen. Als je zelf wordt aangevallen zul je je moeten verdedigen, Slaan We spreken van een aanval als een stuk van de ene speler een stuk van de andere speler aankijkt. Hieronder kijkt de zwarte toren naar het witte paard aan. Het paard staat op een veld waar de toren in een zet kan komen. We zeggen nu dat de zwarte toen het witte paard aanvalt. Als zwart aan zet is mag hij het witte paard slaan. De zwarte toren gaat op de plaats van het witte paard staan. Het paard verdwijnt van het bord en mag verder niet meer mee doen. Diagram 7a. toren valt aan Diagram 7b. paard is geslagen Nu nog een voorbeeld. In diagram 8a kijkt de loper naar de toren. Zwart is aan zet en kan de toren slaan. De toren verdwijnt van het bord. In diagram 8b de stand na het slaan van de toren. Diagram 8a. loper valt aan Diagram 8b. toren is geslagen Voor het aanvallen en slaan geldt dat de Koning, de dame, de toren, de loper en het paard. Slaan net zo als ze mogen lopen. Je hoeft een stuk niet te slaan, het mag. Slaan is niet verplicht. Hier volgen nog wat voorbeelden om te laten zien wat wel en niet mag. Aanvallen en slaan zijn belangrijke onderdelen van het schaken dus we moeten goed door hebben hoe het werkt. 12

13 Diagram 9. Diagram 10. In diagram 9 kijkt de toren naar de loper. Wit is aan zet en kan de loper slaan. Het zwarte paard mag hij niet slaan. De toren mag niet over ander stukken heen lopen. In diagram 10 mag de witte toren het paard niet slaan. Eigen stukken mag je niet slaan en voor het slaan van het zwarte paard staat de loper in de weg. De toren mag niet springen, dit geldt ook voor de loper, de koning en de dame. Diagram 11. Diagram 12. In diagram 11. kan de zwarte dame de witte loper slaan. Het witte paard kan niet geslagen worden want de loper staat ervoor. De zwarte dame mag de eigen loper niet slaan. Ook mag de zwarte dame de witte toren niet slaan; de loper staat ervoor. In diagram 12 mag de witte loper de zwarte loper wel slaan, maar het paard niet. Diagram 13 Diagram 14 Het paard mag ook slaan, net zoals het loopt. In diagram 13 kan het witte paard de dame slaan. In diagram 14 kan het zwarte paard kiezen tussen het slaan van de witte toren of het witte paard. 13

14 Diagram 15. In diagram 15. nog een keer een voorbeeld waarin het paard slaat. Dit is heel bijzonder het zwarte paard is helemaal opgesloten tussen stukken van wit en zwart. Toch kan het zwarte paard de witte dame slaan, want het paard springt over de stukken van zichzelf of van de tegenstander. Het paard slaat zoals het loopt, een recht en een schuin. Opgave 14a: Kijk naar het stuk in het rondje. Hoe kun je slaan met dit stuk? 14

15 Opgave 14b: Plaats het stuk onder het bord zo op het bord dat het stuk in het rondje wordt aangevallen. 15

16 10. De pion Diagram 7. de pion Hoe loopt en slaat de pion Een pion loopt recht vooruit, steeds een stap tegelijk. Alleen bij zijn eerste stap heeft de speler de keus om met de pion een of twee stappen vooruit te gaan. De witte pionnen beginnen allemaal op de 2 e rij, de zwarte op de 7 e rij. Kijk maar eens in diagram 1. De keuze om een of twee stappen te doen heb je met elke pion die zijn startplek verlaat. Het slaan van de pion is weer een ander verhaal. Die pion is het enige stuk dat anders slaat dam het loopt. De pion slaat schuin vooruit. In diagram 7 is met. aangegeven hoe de pionen mogen lopen en met x hoe ze mogen slaan. Promotie De pion mag alleen vooruit, nooit achteruit. De pion is het enige stuk dat niet achteruit mag. Omdat de pion niet mag teruglopen, komt hij op een keer aan de ander kant van het bord. Wanneer de pion het andere eind van het bord bereikt gebeurd er iets bijzonders. Voor de pion die de overkant bereikt mag je een ander stuk kiezen, bv een dame. Je ruilt ze gewoon om, de dame komt op de plek van pion te staan. Dit noemen we promotie, de pion promoveert in een dame. Dit mag voor elke pion die de overkant bereikt. Je mag in plaats van een dame ook kiezen toren, een loper of een paard. Het kan dus zomaar gebeuren dat je 2 dames hebt, of 3 paarden. Opgave 15: wat is het hoogste aantal dames dat je kan halen, en hoeveel lopers. 16

17 In het voorbeeld hieronder staat de pion niet meer op zijn startplek dus mag hij maar één stap naar voren doen. Achteruit en opzij mag een pion niet, dus het enige kruisje dat je mag neerzetten staat op veld c4. De pion mag alleen schuin naar voren slaan. Daar staan twee stukken, een paard en een loper. Het paard is van dezelfde kleur als de pion dus die mag niet geslagen worden. Wat overblijft is dus de loper op d5, deze kan door de pion geslagen worden. Er komt dus maar één rondje in de oplossing te staan. Diagram 15. voorbeeld slaan met pion Opgave 16: Plaats een x op alle velden waar de pion heen mag. Plaats een O om de stukken die de pion kan slaan. wit zwart zwart wit wit wit 17

18 11. Schaak, Mat, Pat en Stand Schaak Nu we alle stukken gezien hebben en geoefend hebben met aanvallen en slaan, gaan we weer even terug naar de koning. De koning is heel belangrijk, als je deze kwijtraakt dan heb je verloren. Daarom hebben ze de aanval op de koning een eigen naam gegeven: schaak. Als je de koning aanvalt dan zeg even je dat even tegen je tegenspeler: schaak. Als je zelf schaak wordt gezet dan moet je daar wat aan doen, je kunt niet zomaar je koning weggeven. Het mag zelfs niet. Een belangrijke regel in het schaakspel is: je moet schaak opheffen. Dat betekent dat een koning niet schaak mag blijven staan, want de koning mag niet worden geslagen Schaak kan je op verschillende manier opheffen. Hieronder laten we drie manieren zien. Ontwijken Hiernaast staat de witte koning schaak. De witspeler kan het schaak opheffen door opzij te gaan. De velden met de stip zijn veilig, de koning staat niet langer schaak. De koning mag niet naar de velden op de d-lijn. De velden d6 en d4 (X) zijn niet veilig, hier zou de koning schaak blijven staan. Slaan Hiernaast staat de zwarte koning schaak. De zwartspeler kan het schaak opheffen door loper op d5 te slaan met zijn toren op d1. Zwart staat nu niet langer schaak. Schaak kun je opheffen door het stuk dat schaak geeft te slaan. Soms kan de koning zelf het stuk slaan, dat mag ook. Tussenplaatsen De zwarte koning staat schaak, maar kan niet ontwijken. Slaan lukt ook niet, maar is nog een laatste manier. De zwartspeler kan zijn toren tussen de koning en de witte koning op c6 zetten. De zwartspeler kan het schaak opheffen door loper op d5 te slaan met zijn toren op d1. Zwart staat nu niet langer schaak. Diagram 16. schaak ontwijken Diagram 17. slaan Diagram 16. tussenplaatsen 18

19 Hieronder staan een aantal opgaven waarin je schaak moet geven of juist moet opheffen. De opgaven zijn niet eenvoudig dus neem je tijd ervoor. Onder het bord staat wie er aan de beurt is. Opgave 17a. Geef schaak. wit zwart wit wit zwart wit Opgave 17b. schaak opheffen 19

20 Mat (schaakmat) We hebben nu geoefend met schaak geven en schaak opheffen. Maar wat doen we nu als het opheffen niet lukt? Dan heeft wie schaak staat verloren! We noemen dit schaakmat of kortweg mat. Hiernaast staat een voorbeeld waarin wit zich behoorlijk in de nesten heeft gewerkt. Niet alleen staat de witte koning schaak door de zwarte koningin, maar de zwarte toren sluit alle vluchtwegen af. Ontwijken kan niet meer. Er zijn geen stukken om ertussen te plaatsen en slaan wil ook niet meer lukken. Wit staat schaak en heeft geen mogelijkheid dit op te heffen. Zwart heeft de partij gewonnen! Diagram 17a. schaakmat Pat Wat is Pat. Pat is eigenlijk iets heel raars in het schaken. In het diagram hiernaast is wit aan zet maar Wit mag niet nergens meer heen, want bij elke zet die hij kan doen zet hij zichzelf schaak. En dat mag niet. Wit kan dus geen zet meer doen. Dit noemen we pat. De partij is afgelopen maar er niemand verloren of gewonnen. Dit noemen we remise, dat betekent zoiets als gelijk spel. Pat komt niet zo vaak voor maar je moet er wel op letten want zwart had makkelijk kunnen winnen en toch is het remise (gelijk spel) geworden. Diagram 17b. pat 20

21 De stand Het laatste onderwerp van deze les gaat over de stand. Dit is een soort moment opname van een partij. Als je kijkt naar diagram 17a hierboven dan is de stand wit: Kh1; zwart: Tg4, Dh5, Kg8, pi b5, c5. Van elk stuk gebruiken we alleen de eerste letter, dan hoeven we niet zoveel te schrijven. K Koning L Loper D Dame P Paard T Toren Pion pi De pion is even anders omdat we de P (Paard) niet kunnen gebruiken. We schrijven eerst voor wit op waar alles staat en daarna voor zwart. Opgave 18. Probeer de volgende stand eens op het bord te zetten. wit Kg1, De2, Ta1, Tf1, pi b4, c3, g2, h2; zwart Kg8, Dc8, Tb7, Tg5, pi b5, c4, d3, g7, h7. 21

22 19a. Mat bedenken. Bedenk waar je het stuk onder het bord moet plaatsen om mat te geven. 19b Mat in één. Teken met een pijl op het bord de zet die mat geeft. zwart wit zwart wit zwart wit 22

23 20 Mat, Pat of niets. Beantwoord bij elk diagram die vraag is het Mat, Pat of geen van beide. zwart wit zwart wit zwart wit 23

24 12. Verdedigen, dekken en ongedekte stukken slaan Aanvallen en slaan hebben we gezien. Maar het is niet de bedoeling dat je zomaar elk stuk dat aangevallen wordt ook zo maar laat slaan. We gaan ons verdedigen. Weggaan of uitwijken De eerste manier van verdedigen is gewoon het stuk weghalen (uitwijken). In diagram 18a hieronder wordt de witte loper aangevallen. Je kunt voorkomen dat de loper wordt geslagen door deze weg te spelen. De witte loper gaat van c4 naar e6. Door uit te wijken is de loper niet geslagen, zoals je kunt zien in diagram 18b. Diagram 18a. Uitwijken Diagram 18b. Uitgeweken Dekken In diagram 19 is er een andere oplossing mogelijk. In plaats van aangevallen paard te laten uitwijken kiest zwart er voor het paard te dekken met de toren. De toren gaat van e8 naar e6 en dekt daarmee het paard. In diagram 19b kun het paard gedekt door de toren zien staan. Wanneer wit er nu voor kiest het paard te slaan op c6, dan kan zwart de witte toren hier weer slaan. Het resultaat van deze ruil kun je zien in 19c. Op het bord zie je stand nadat beide spelers geslagen hebben en de geslagen stukken staan naast het bord. Diagram 19a. Dekken Diagram 19b.gedekt Diagram 19c. Wit wint een paard maar verliest een toren. Later zullen we zien dat een toren een sterk stuk is, sterker dan een paard. Dit is dus geen goede ruik van wit. Op de volgende bladzijden staan wat oefeningen. Onder het bord staat wie er aan de beurt is. 24

25 Opgave 21a. Verdedigen door dekken zwart wit wit zwart zwart wit Opgave 21b. Verdedigen door slaan of uitwijken zwart wit wit zwart zwart wit 25

26 Opgave 21c. Sla een ongedekt stuk wit zwart wit wit wit wit 26

27 13. Rokade en notatie De rokade In het schaken draait alles om de koning. Zonder koning kun je niet schaken, we zullen dus heel voorzichtig met hem moeten zijn. Aan het begin van de schaakpartij staat de koning in het midden van de achterste rij, dit is best een gevaarlijke plek. Om de koning nu snel op een veilige plek te krijgen hebben ze een speciale zet bedacht: de rokade, ze schrijven het ook wel als rocheren. Het is de enige zet in het schaakspel waarbij twee stukken tegelijkertijd mogen verplaatsen. De koning gaat twee plaatsen opzij en de toren springt (ja, in dit geval mag dat) erover heen. Diagram 20a. voor de rokade Diagram 20b. na de rokade In diagram 20a staan de koning en toren van wit en zwart nog op hun startvelden. In diagram 20b hebben ze gerokeerd. Wit heeft kort gerokeerd en zwart lang. In beide gevallen maakt de koning 2 stappen opzij, maar de toren moet bij een lange rokade verder spring (3 velden in plaats van 2). Zowel wit als zwart mag kort en lang rokeren, het maar net wat het beste uitkomt. Rokeren mag niet altijd. Er zijn een paar regels waar je goed op moet letten. 1. Je mag niet rokeren als de koning al heeft gezet. Ook niet als je hem daarna weer op zijn startveld hebt teruggezet. 2. Je mag niet rokeren als de toren waarmee je wilt rokeren al heeft gezet. Je kan dan nog wel met de andere toren rokeren (als die nog niet heeft gezet). 3. Je mag niet rokeren als er nog stukken tussen de koning en de toren staan. Ook niet als dit stukken van de tegenstander zijn. 4. Je mag niet rokeren als je schaak staat. 5. Je mag niet rokeren als je na de rokade schaak komt te staan. 6. Je mag niet rokeren als de koning schaak zou staan op het veld waar hij overheen stapt. Het zijn nogal wat regels waar je op moet letten. Maar met een beetje oefenen zul je zien dat het allemaal wel mee valt. Op de volgende bladzijde staan wat oefeningen voor het rokeren. 27

28 Opgave 21. De rokade: Mag je rokeren? mag zwart kort rokeren? mag zwart kort rokeren? mag wit kort rokeren? mag wit kort rokeren? mag zwart lang rokeren? mag zwart lang rokeren? Notatie van zetten Zoals je weet hebben alle velden namen. Deze veldnamen gebruiken om onze zetten (en die van de tegenstander) op te schrijven. Dit doen we om een partij die we hebben gespeeld nog eens na te kunnen spelen en te kijken wat we beter hadden kunnen doen. Bij het opschrijven van een zet zeggen we eerste welk stuk het was (P, K, D, etc ). Dan het veld waar het stuk vertrok en het veld waar het stuk heen ging. Dus bijvoorbeeld Pc4-e5, het paard gaat van veld c4 naar veld e5 (- betekent gaat naar ). De letters voor de stukken kennen we al uit hoodstuk 11, waar de stand op het bord werd beschreven. Alleen schrijven we voor de pion helemaal niets, dat is nog korter. Dus als de pion van e2 naar e4 gaat schrijven we e2-e4. Voor de andere stukken geldt gewoon weer P voor Paard, K voor Koning, D voor Dame, L voor Loper, T voor Toren en P voor Paard. Notatie slaan Stukken lopen niet alleen, ze kunnen ook slaan. Ook dit noteren we. De notatie voor slaan in een x. In diagram 20 wordt het zwarte paard door de loper gelagen. De notatie voor de zet is Ld3xf5. 28

29 Notatie rokade Rokeren is nog helemaal nieuw en misschien nog wat moeilijk. De notatie valt gelukkig erg mee. Voor de lange rokade, zoals in diagram 21 bij zwart het geval is, noteren we o-o-o. In het zelfde diagram rokeert wit kort. Dit schrijven we als o-o. Diagram 20. Slaan Diagram 21.Rokade Promotie notatie Promotie van de pion (je kunt in les 10 nog even kijken wat dat precies was) wordt aangegeven met de zet gevolgd door het stuk wat de speler kiest. Als de witte pion op de H-rij promoveert en witspeler kiest voor een Dame dam is de notatie h7-h8d. Schaak en mat notatie Als een speler schaak geeft dan wordt er na de zet een + genoteerd. Dus zie diagram 22, Te4-e1+. Wanneer het een mat-zet betreft, zoals in diagram 22, dan wordt de notatie Te4-e1 mat. Diagram 22.Schaak Diagram 23. Mat Opgave 22. Speel voor jezelf, op een schaakbord, de onderstaande partij eens na. 1. e2-e4, e7-e5 2. Lf1-c4, Lf8-c5 3. Dd1-h5, Pg8-f6 4. Dh5xf7, mat De eerste zet is van jezelf, de tweede (achter de komma) is de zet van je tegenstander. Het is een heel korte partij. Ze hebben deze partij zelfs een naamgegeven: herdersmat. 29

30 Opgaven 23. Schrijf de zet op die met de pijl in het diagram is getekend. 30

31 14. De Pion (2), en passant slaan Je bent er bijna. Dit is het laatste onderwerp van deze schaaklessen. Er is nog een spelregel die je moet leren. Zoals je weet mag de pion bij zijn eerste stap één of twee velden naar voren. Als een pion door zijn eerste sprong van 2 velden naast een pion van de regenstander komt, mag die hem slaan. Die doet dan net alsof de pion maar één veld vooruit is gegaan en slaat toch schuin voorruit, terwijl daar eigenlijk geen pion van de tegenstander staat. Hieronder is het stap-voor-stap getekend. Diagram 24a. Diagram 24b. Diagram 24c Begin situatie Dubbel sprong En passant geslagen 1) In diagram 24a wil pion op e2 wil twee plaatsen naar voren (e2-e4). 2) In diagram 24b is de pion verplaats naar e4. De zwarte pion op d4 kan nu de witte pion slaan alsof deze op e3 staat (d4xe3ep). 3) In diagram 24c is de witte pion en passant geslagen (op e4) en de zwarte staat op nu op e3. Dus alsof de witte pion maar één stap vooruit had gedaan. In stap 2 hierboven is het woordje nu onderstreept. Dat is een belangrijk onderdeel van en passant slaan. Het moet direct na de dubbele sprong van de pion van de tegenstander gebeuren. Als je een beurt wacht, dan mag het niet meer. Een andere regel is dat alleen pionnen en passant mogen slaan. Als je tegenstander toevallig een ander stuk klaar heeft staan dan mag deze niet en passant slaan. De notatie voor en passant slaan is d4xe3ep. Er staat gewoon ep achter de gewonen notatie. Hiernaast kunnen de zwarte toren op a3 en de zwarte loper op h6 wel op een goede plek staan, maar ze mogen niet en passant slaan op e3. Dit mag alleen een pion. De zwarte loper op g7 mag de witte pion na zijn zet wel gewoon op e4 slaan. Daar verandert niets aan. 31