Geschiedeniswetenschap streeft ernaar waarheden vast te stellen over het verleden!
|
|
- Edith Bos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geschiedeniswetenschap streeft ernaar waarheden vast te stellen over het verleden! Geschiedenis Waarheden Verleden = beelden van het verleden van de menselijke cultuur. = relatie tussen vroeger en nu, beeld van tegenwoordig over het verleden. = niet meer bestaande werkelijkheid. Nut van geschiedenis; Religieuze functies, Moreel - Pragmatisch, Staatsburgerlijk, Identiteitsvormend, op geschiedenis gericht. Verklaren van verschijnselen in het heden. Overeenkomsten, met het verleden, die nu van belang zijn. Rol van traditie en mythevorming. Inzicht in menselijk bestaan en handelen. Waarschuwing voor te snelle generalisatie en veronderstellingen. Zicht op menselijk handelen Factoren benoemen waardoor verandering kan optreden Domeinen in het examenprogramma Domein A: Historisch besef Domein B: Oriëntatiekennis; vanuit een Europees/Nederlands perspectief en ingedeeld in tien vakken waarvan 49 kenmerkende aspecten worden omschreven aangevuld met sleutelbegrippen. Domein C: Thema's (4 voor E&M, 5 voor C&M) Domein D: Geschiedenis van de rechtsstaat en van de parlementaire democratie Domein E: Oriëntatie op studie en beroep Het centraal examen heeft betrekking op de domeinen A en B, dus op historisch besef en oriëntatiekennis. Het schoolexamen heeft betrekking op de domeinen A, C en D, op ten minste de domeinen en subdomeinen waarop het centraal examen geen betrekking heeft.
2 Historisch denken en redeneren (denken en argumenteren vanuit het besef van sverschil) Verzamelen Ordenen Verklaren Beeldvormen Gebruik van bronnen (geschreven - ongeschreven, primair - secundair, gepubliceerd - ongepubliceerd) Relevant, betrouwbaar, representatief, feiten. Categorieën en belangen (politiek, economisch, sociaal, technisch, cultu reel, samenlevingstype) Op (vakken, eeuwen, perioden, jaartallen) en plaats Verandering of continuïteit Vergelijkend Aanleiding, oorzaak en gevolg Structurele of incidentele oorzaken/doelen Bedoelde of onbedoelde gevolgen Korte, middenlange of lange termijn gevolgen Vergelijking (parallel of contrast) Standplaatsgebondenheid (gezichtspunt, invalshoek vanuit plaats en ) Waarden, normen en oordelen Interpretatie en inleving Objectiviteit (geen waardeoordeel over het verleden)
3 Domein A = Aspecten van historisch denken en redeneren; 1.Tijd De plaats in de en relatie met het nu. 2.Interpretatie Realiteitsbewustzijn; (onderscheid tussen feitelijk en fictief) Historisch bewustzijn; (onderscheid tussen veranderlijk en onveranderlijk. o.a. in ; Chronologie en periodisering Anachronisme en contingentie Generaties en overblijfselen Waardebewustzijn (Hoe kan historische worden gemeten en ingedeeld?) (Hoe kunnen relaties tussen verschillende en worden uitgelegd en hoe oordeelt de ene over de ander) (Hoe kan men vanuit de ene een beeld krijgen van de andere en hoe gaat men met die kennis om?) (onderscheid tussen goed en fout) Categorieën van de geschiedkundige bestudering; Economisch, Sociaal, Politiek, Religieus, Technisch, Cultuur (materieel en immaterieel), Samenlevingstype. Vormen van historische kennis; Gebeurtenissen, Verschijnselen, Ontwikkelingen, Personen. Begripsvorming; Concreet - uniek (bijv. een goedendag) Abstract - uniek (bijv. nucleaire wapenwedloop) Concreet - generiek (bijv. steekwapens) Abstract - generiek (bijv. massavernietigingswapens) Ofwel deze begrippen horen bij een moment,, periode of zijn algemeen te gebruiken. 3. Betekenis voor nu Betekenis geven aan en oordelen over de geschiedenis
4 Domein B = Oriëntatiekennis; Voor een aantal kenmerkende aspecten zijn voorbeelden gekozen en gespecificeerd in een samenhangend onderdeel. Het betreft de volgende historische contexten: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Havo en vwo. Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden, ? ; 14, 17, 21 en 23 Waardoor resulteerde de opstand in het ontstaan van de Republiek, ? Kenmerkend aspect; 22 Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw, ? ; 24 en 25 Duitsland Havo en vwo Wat betekende de vorming van het Duitse Keizerrijkvoor het machtsevenwicht tussen de Europese grootmachten, ? ; 31, 33, 36, 40 en 43 Welke factoren leidden tot de ondergang van de Weimar republiek, ? ; 37, 38 en 39 Welke gevolgen had het Nationaal Socialisme voor Duitsland en Europa, ? ; 37, 38, 40 en 41
5 Vervolg Domein B = Oriëntatiekennis; Voor een aantal kenmerkende aspecten zijn daarnaast voorbeelden gekozen en gespecificeerd in een samenhangend onderdeel. Het betreft de volgende historische contexten: Koude Oorlog Havo en vwo Waardoor raakte Europa verdeeld tussen twee ideologische blokken en waardoor groeide de spanning tussen deze blokken, ? ; 37, 38, 40, 43, 45 en 47 Waardoor raakte Azië betrokken bij de Koude Oorlog en groeide de spanning tussen beide blokken in Azië en Afrika, ? (niet voor Havo) ; 45, 46 en 48 Waardoor liep de Koude Oorlog op kritieke momenten niet uit op een directe militaire confrontatie tussen beide grootmachten, ? ; 37, 38 en 45 Waardoor namen de spanningen tussen Oost en West af, ? ; 37, 38, 45, 47 en 48 Verlichtingsideeën en de democratische revoluties (Alleen vwo). 6 (Regenten en Vorsten ), vak 7 (Pruiken en Revoluties ) en vak 8 (Burgers en Stoommachine ); ; 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 34, 35 en 36
6 Domein C: Thema's De examenkandidaat kan: aan de hand van twee / vijf (voor profiel cultuur en maatschappij) / vier (voor profiel economie en maatschap pij) nader omschreven concrete thema's met gebruikmaking van de eindtermen uit domein A een beargumenteerd antwoord geven op inhoudelijke vragen over het betreffende thema. op grond van situaties in de verschillende vakken ontwikkelingen op langere termijn beschrijven. Domein D: Geschiedenis van de rechtsstaat en van de parlementaire democratie De examenkandidaat kan: verband leggen tussen het ontstaan van vrijheidsrechten en politieke rechten in bepaalde historische vak ken en kenmerkende aspecten van die vakken; belangrijke denkers noemen en hun opvattingen over de relatie tussen staat en onderdanen; uitleggen onder invloed van welke factoren de rechtsstaat zich in Nederland heeft ontwikkeld en welke acto ren erbij betrokken waren; uitleggen onder invloed van welke factoren de parlementaire democratie zich in Nederland heeft ontwikkeld sinds 1795; de ontstaansgeschiedenis van de belangrijkste politieke stromingen en partijen weergeven sinds Domein E: Oriëntatie op studie en beroep
7 Periode Prehistorie Jagers en boeren 1. De levenswijze van Jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen. agrarisch cultuur jagers & verzamelaars landbouwsamenleving Prehistorie Oudheid e
8 Periode Oudheid Grieken en Romeinen tot De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat. 5. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur. 6. De groei van het Romeinse Imperium, waardoor de Grieks- Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde. 7. De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa. 8. De ontwikkeling van het Jodendom en het Christendom als de eerste monotheïstisch godsdiensten. burgerschap christendom imperium Jodendom klassiek monotheïsme politiek stadstaat wetenschap Prehistorie Oudheid e
9 Periode e Middeleeuwen Monniken en Ridders 500 tot De verspreiding van het christendom in geheel Europa. 10. Het ontstaan en de verspreiding van de Islam. 11. De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid. 12. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur. agrarisch-urbaan autarkie feodalisme hofstelsel horigheid islam zelfvoorzienend Prehistorie Oudheid e
10 Periode Hoge en Late Middeleeuwen Steden en Staten 1000 tot De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving. 14. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden. 15. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben. 16. De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten. 17. Het begin van staatsvorming en centralisatie ambacht centralisatie expansie geestelijkheid handel kruistochten staatsvorming wereldlijk Context Domein B Prehistorie Oudheid e
11 Periode en Ontdekkers en Hervormers 1500 tot Het begin van de Europese overzeese expansie. 19. Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. 20. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid. 21. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had. 22. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat. erfgoed katholicisme kerkhervorming protestantisme reformatie renaissance wereldbeeld Context Domein B Prehistorie Oudheid e
12 Periode Regenten en Vorsten 1600 tot Het streven van vorsten naar absolute macht. 24. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek. 25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie. 26. De wetenschappelijke revolutie. absolutisme economie handelskapitalisme kapitalisme wereldeconomie wetenschappelijke -revolutie Context Domein B Prehistorie Oudheid e
13 Periode Pruiken en Revoluties 1700 tot Rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen. 28. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigense verlichte wijze vorm te geven. (verlicht absolutisme). 29. Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekolonies en de daarmee verbonden trans-atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisten. 30. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. abolitionisten ancien regime democratische revolutie grondrechten/grondwet plantagekolonie rationalisme sociale verhoudingen staatsburgerschap trans-atlantische slavenhandel verlicht absolutisme verlicht denken, verlichting Context Domein B Prehistorie Oudheid e
14 Periode Burgers en Stoommachine 1800 tot De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving. 32. Discussies over de sociale kwestie. 33. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie. 34. De opkomst van emancipatiebewegingen. 35. Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces. 36. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme. confessionalisme democratisering emancipatiebeweging/feminisme imperialisme/modern imperialisme industriële revolutie industriële samenleving liberalisme nationalisme politieke stroming sociale kwestie socialisme Context Domein B Prehistorie Oudheid e
15 Periode Wereldoorlogen 1900 tot De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie. 38. Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme. 39. De crisis van het wereldkapitalisme. 40. Het voeren van twee wereldoorlogen. 41. Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden. 42. De Duitse bezetting van Nederland. 43. Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering. 44. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme. antisemitisme bezetting communicatiemiddelen communisme crisis discriminatie fascisme/nationaalsocialisme genocide ideologie massaorganisatie massavernietigingswapens nationaal-socialisme Context Domein B Prehistorie Oudheid e
16 Periode Televisie en Computer 1950 tot De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. 46. De dekolonisatie die een eind maakte aan de westers hegemonie in de wereld. 47. De eenwording van Europa. 48. De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaalculturele veranderingsprocessen. 49. De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen. atoomoorlog blokvorming dekolonisatie hegemonie multiculturele samenleving overheersing pluriforme samenleving sociaal-culturele verandering wapenwedloop Context Domein B Prehistorie Oudheid e
Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen
Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Nadere informatieDe Tien Tijdvakken. Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c.
De Tien Tijdvakken Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c. KA1: De levenswijze van jagersverzamelaars KA2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen KA3: Het ontstaan van de eerste stedelijke
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis havo
Examenprogramma geschiedenis havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Domein B Domein C Domein
Nadere informatieTijdvakken en kenmerkende aspecten.
Tijdvakken en kenmerkende aspecten. Tijdvak 1: Tijd van Jagers en Boeren. Periode: Prehistorie 1 De levenswijze van jagers-verzamelaars (Hoe zag deze samenleving eruit?) 2 Het ontstaan van landbouw en
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis havo/vwo
Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis vwo vanaf CE 2015
Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Kenmerkende aspecten (1 t/m 7 zijn uitgewerkt)
Samenvatting Geschiedenis Kenmerkende aspecten (1 t/m 7 zijn uitgewerkt) Samenvatting door S. 850 woorden 25 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 01 De levenswijze van jagers-verzamelaars Het
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 18139 5 september 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 4 juli 2012, nr. VO/419920, houdende
Nadere informatieLeerplan geschiedenis tweede fase. Albert van der Kaap
Leerplan geschiedenis tweede fase Albert van der Kaap Leerplan geschiedenis tweede fase Albert van der Kaap Enschede, juli 2008 Verantwoording 2008 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle
Nadere informatieLeerplan geschiedenis voor de tweede fase havo en vwo. Albert van der Kaap
Leerplan geschiedenis voor de tweede fase havo en vwo Albert van der Kaap Enschede, april 2009 Verantwoording Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9955 23 februari 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 12 februari 2017, nr.
Nadere informatieGESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020
GESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020 Versie: 2 april 2019 De vakinformatie is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de
Nadere informatieVaste voorbeelden. 1. Tijd van jagers en boeren. Tot 3000 v.c. (prehistorie) De levenswijze van jager-verzamelaars.
Begrippenlijst door Manon 1370 woorden 17 februari 2016 7.6 17 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Tijdvakken / Perioden Kenmerkende aspecten Vaste voorbeelden. 1. Tijd van jagers en boeren. Tot 3000 v.c.
Nadere informatieLESTIP bovenbouw havo/vwo: Tijdvakken oefenen
LESTIP bovenbouw havo/vwo: Tijdvakken oefenen Half mei worden leerlingen van 5 havo en 6 vwo onder meer getest op hun kennis van de tijdvakken en de kenmerkende aspecten. In deze les gaan leerlingen een
Nadere informatieGESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V
GESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V18.03.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieGESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
GESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieGESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
GESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.05.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieGESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V
GESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V18.03.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieGESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8.1
GESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieHieronder worden de keuzes die de syllabuscommissie heeft gemaakt punt voor punt toegelicht.
Toelichting bij de werkversie syllabus geschiedenis nieuwe stijl 1 ten bate van de pilotscholen In het schooljaar 2007-2008 is een syllabuscommissie, ingesteld door de CEVO, aan het werk gegaan om te bepalen:
Nadere informatieDe vijftig vensters en de kenmerkende aspecten van de tien tijdvakken van de commissie De Rooy
De vijftig vensters en de kenmerkende aspecten van de tien tijdvakken van de commissie De Rooy In blauw: de tijdvakken en de kenmerkende aspecten (alleen uitgewerkt voor het en ). In oranje: de canonvensters,
Nadere informatieRenaissancetijd Gouden Eeuw eeuw van de Verlichting industrialisatietijd
Kaartjes tijdsperiodes Prehistorie Oudheid vroege Middeleeuwen hoge en late Middeleeuwen Renaissancetijd Gouden Eeuw eeuw van de Verlichting industrialisatietijd eerste helft 20 e eeuw tweede helft 20
Nadere informatieGESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8.1. pagina 1 van 16
GESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8.1 pagina 1 van 16 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor
Nadere informatieHet nieuwe eindexamen geschiedenis
Het nieuwe eindexamen geschiedenis Stephan Klein Rotterdam, 4 oktober 2013 Gesprek in de klas (2013) Docent: Wie kan uitleggen wat standplaatsgebondenheid inhoudt? (stilte van enkele seconden) Leerling
Nadere informatieDe VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen?
De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen? Toestanden, instellingen die gedurende een lange tijd min of meer onveranderd hebben bestaan, een verschijnsel
Nadere informatieGROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1
GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 Tijdvak Jagers en boeren; van de eerste mensen 3000 v. C. prehistorie; van de eerste mensen - 3000 v.c. Samenlevingstype: eerst jagers/verzamelaars,
Nadere informatieCanon en kerndoelen geschiedenis PO
Canon en kerndoelen geschiedenis PO bron: http://www.entoen.nu/primair-onderwijs/didactisch-concept/leerplan-(slo)/geschiedenis In dit hoofdstuk over canon en geschiedenis wordt eerst ingegaan op de recente
Nadere informatie1.1 Leefwijze jagers-verzamelaars
1.1 Leefwijze jagers-verzamelaars Tijd van jagers & boeren - Prehistorie - Tot 3.000 v. Chr. Nomaden + nauwelijks verschil in aanzien, bezit en macht 1.2 Landbouwrevolutie + landbouw Tijd van jagers &
Nadere informatieA Het examenprogramma geschiedenis voor havo en vwo, zoals gepubliceerd door de CHMV in februari 2001:
BIJLAGEN 57 Bijlage 1 Examenprogramma s A Het examenprogramma geschiedenis voor havo en vwo, zoals gepubliceerd door de CHMV in februari 2001: Wat in het onderstaan de cursief is gedrukt geldt alleen voor
Nadere informatieA. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 2 Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) Kerndoel(en):
A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600); tijd van regenten en vorsten (1600 1848). 40. De leerling leert
Nadere informatieInstroom pabo geschiedenis
Keuzedeel mbo Instroom pabo geschiedenis gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0050 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op:
Nadere informatieDe VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen?
De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen? Toestanden, instellingen die gedurende een lange tijd min of meer onveranderd hebben bestaan, een verschijnsel
Nadere informatieHC Stedelijke Dynamiek in de Lage Landen ( )
HC Stedelijke Dynamiek in de Lage Landen (1050-1700) Vraag 1 Wat maakte de opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlanden mogelijk? Periode: 1050-1302 Opkomst van de stedelijke burgerij - De opkomst
Nadere informatieSLO Leerdoelenkaart geschiedenis: gedifferentieerde beheersingsniveaus voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs
1. Jagers en boeren (tot -3000 v C) 2. Grieken en Romeinen ( -3000 v. Chr. - 500 na Chr.) 1. Je plaatst historische gebeurtenissen, in de tijd van jagers en boeren (-3000 v C) en je geeft er betekenis
Nadere informatieSLO-leerdoelenkaart beheersingsniveaus Geschiedenis bovenbouw havo/vwo
Kenmerkende aspecten Inhoud Voorbeelden Oriëntatie op heden Betekenis verlenen 1. De levenswijze van jagersverzamelaars B8.1. Je kent de kenmerkende aspecten van alle tijdvakken. B8.2. Je geeft bij elk
Nadere informatieDocentenhandleiding toepassen oriëntatiekennis bij het vak Geschiedenis
Docentenhandleiding toepassen oriëntatiekennis bij het vak Geschiedenis Door Christiaan Heyting V anaf 2015 wordt er van iedere leerling die in Nederland examen doet in het vak geschiedenis verwacht dat
Nadere informatieBeschrijven en herkennen dat zaken bij geschiedenis veranderen maar ook dat zaken hetzelfde blijven.
Historische vaardigheden PO kern subkern inhoud PO tussendoel PO kerndoel Historische vaardigheden Tijdaanduidingen en tijdsindelingen. Tien tijdvakken met bijbehorende kenmerkende aspecten. Het plaatsen
Nadere informatieKORTE BESCHRIJVING VAN DE 49 KENMERKENDE ASPECTEN
KORTE BESCHRIJVING VAN DE 49 KENMERKENDE ASPECTEN Bijlage bij Geschiedeniswerkplaats Handboek historisch overzicht vwo en havo 1 Tijd van jagers en boeren (tot 3000 v.c.) 1a de levenswijze van jagers-verzamelaars
Nadere informatieGeschiedenis ( havo vwo )
Einddoelen Geschiedenis Geschiedenis ( havo vwo ) havo/vwo bovenbouw = CE = SE Jagers en boeren 1. de levenswijze van jagersverzamelaars De nomadische levenswijze van jagers- verzamelaars 1. de levenswijze
Nadere informatieGeschiedenis ( havo vwo )
Einddoelen Geschiedenis Geschiedenis ( havo vwo ) havo/vwo bovenbouw = CE = SE Jagers en boeren 1. de levenswijze van jagersverzamelaars De nomadische levenswijze van jagers- verzamelaars 1. de levenswijze
Nadere informatieLeerlijn historisch denken havo
Leerlijn historisch denken havo Albert van der Kaap vwo Tijd en chronologie klas 1 klas 2 klas 3 vwo 6 gebeurtenissen uit zijn eigen leven alsmede verschijnselen, gebeurtenissen en personen uit de geschiedenis
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatieExamentraining - Geschiedenis
Examentraining - Geschiedenis 2017 65% context (precieze beheersing) 35% kenmerkende aspecten (globaal) 180 min. - +/- 25 vragen (7 min.) - +/- 75 punten Vraag te herkennen aan: cijfer + aantal punten
Nadere informatieSTEDELIJKE DYNAMIEK IN DE LAGE LANDEN ( ) Nascholingsconferentie geschiedenis 2019
STEDELIJKE DYNAMIEK IN DE LAGE LANDEN (1050-1700) Nascholingsconferentie geschiedenis 2019 VANDAAG Programma: - Welkom - Kennismaking Historische Context Oriëntatiespellen (30 minuten) Pauze (10 minuten)
Nadere informatieHoe maak ik mijn (school)examen?
Hoe maak ik mijn (school)examen? Tips om: - mij voor te bereiden op de (school)examens - volgens een vaste aanpak de vragen te beantwoorden - soorten bronnen te herkennen - soorten vragen te herkennen
Nadere informatieMens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)
Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een
Nadere informatieVoorbeeld leerplan geschiedenis voor het Primair Onderwijs. Albert van der Kaap
Voorbeeld leerplan geschiedenis voor het Primair Onderwijs Albert van der Kaap Voorbeeld leerplan geschiedenis voor het Primair Onderwijs Albert van der Kaap Enschede, juli 2008 Verantwoording 2008 Stichting
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak Geschiedenis (Pilot) vwo, eerste tijdvak (2014). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag:
Nadere informatieHistorisch denken. Historische benaderingen
Historisch denken Inleiding Mensen hebben een besef van verleden, heden en toekomst. Ze hebben een bepaald beeld van wat er in hun leven is gebeurd tot op de dag van vandaag. Ze kunnen hun bestaan in het
Nadere informatieNieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen
Werken met afbeeldingen in het examenprogramma geschiedenis havo/vwo OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 1. De afbeelding als motivator Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer Verslag door Lotte 1361 woorden 19 juni 2017 6,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van televisie
Nadere informatieTijdvak van burgers en stoommachines (1800 1900) / 19 e eeuw
Tijdvakken Tijdvak van burgers en stoommachines (1800 1900) / 19 e eeuw K.A. * De Industriële Revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving * De moderne vorm van imperialisme
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Kenmerkende aspecten
Samenvatting Geschiedenis Kenmerkende aspecten Samenvatting door P. 2626 woorden 18 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis K E N M E R K E N D E A S P E C T E N TIJDVAK 1 1a: de levenswijze van
Nadere informatieEerste (nog onvolledige) concept syllabus geschiedenis (havo en) vwo 2015 ten behoeve van een drietal voorlichtingsmiddagen in mei 2012.
GESCHIEDENIS (HAVO EN) VWO Eerste (nog onvolledige) concept syllabus geschiedenis (havo en) vwo 2015 ten behoeve van een drietal voorlichtingsmiddagen in mei 2012. Deze versie bevat twee uitgewerkte historische
Nadere informatiegeschiedenis (nieuwe stijl)
Examen HAVO 2008 tijdvak 1 dinsdag 20 mei 9.00-12.00 uur geschiedenis (nieuwe stijl) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 29 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te behalen.
Nadere informatieVoorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw van het vmbo
Voorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw van het vmbo Kader, gemengde en theoretische leerweg Albert van der Kaap Voorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw van het vmbo Kader en gemengde
Nadere informatieEindexamen geschiedenis n.s.havo 2007-II
Prehistorie en Oudheid In Drenthe zijn veel prehistorische vuurstenen werktuigen gevonden. Het vuursteen van deze werktuigen is afkomstig uit de ondergrondse vuursteenmijnen bij Ryckholt in Zuid-Limburg
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieKOUDE OORLOG
KOUDE OORLOG 1945-1991 Waarom is de gebeurtenis afgebeeld in deze bron zo cruciaal geweest voor de KOUDE OORLOG? 37. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
Nadere informatieVoorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw van het vmbo
Voorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw van het vmbo Leerwegondersteunend en basisberoepsgericht Albert van der Kaap Voorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw van het vmbo Leerwegondersteunend
Nadere informatiegeschiedenis (nieuwe stijl)
Examen HAVO 2007 tijdvak 2 woensdag 20 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis (nieuwe stijl) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen.
Nadere informatie2 juni 2019 [STUDIEPLANNER GESCHIEDENIS VWO TOT KERST] overig. Lesweek. activiteiten. / verrijken/ verdiepen *
Vanaf Vaste activiteiten PERIODE 1 34 19/8 di: start lessen Leerdoelen hoe tijd voor geschiedenis werkt en kunnen er zelf mee aan de slag 35 26/8 de belangrijkste gebeurtenissen in het tijdvak van jagers
Nadere informatieEindexamen geschiedenis pilot havo 2009 - II
Door de tijd heen De volgende historische verdragen staan in willekeurige volgorde: 1 Door de Vrede van Brest-Litovsk tussen het Duitse keizerrijk en het communistische Rusland kunnen de Duitse generaals
Nadere informatieREPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN
REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 DOCENTENHANDLEIDING BOVENBOUW HAVO/VWO EINDEXAMENPROGRAMMA Eindexamenprogramma geschiedenis Amsterdam museum Korte informatie Onderwerp: Historische
Nadere informatieSYLLABUS GESCHIEDENIS HAVO/VWO nieuwe stijl. (WERKVERSIE voor de pilotscholen)
SYLLABUS GESCHIEDENIS HAVO/VWO nieuwe stijl (WERKVERSIE voor de pilotscholen) 2008 Syllabus geschiedenis HAVO en VWO (werkversie t.b.v de pilot geschiedenis in havo en vwo) Wordt gepubliceerd op www.cevo.nl
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis tijdvak 1 t/m 10
Samenvatting Geschiedenis tijdvak 1 t/m 10 Samenvatting door een scholier 5260 woorden 21 maart 2017 5,6 41 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis Inleiding Tijdvak 1: Tijd van jagers
Nadere informatieStedelijk Dalton Lyceum locatie Overkampweg
SLU Soort afsluiting 1 Toetstijd (min) Herkansbaar? Weging S.E. cijfer leerjaar Afsluitingsweek 2 Resultaat Stedelijk Dalton Lyceum locatie Overkampweg Schooltype: VWO Vak: Geschiedenis cohort: 2011 Programma
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis havo, tweede tijdvak (2019). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de
Nadere informatieBurgerschap: Aanbod per hoofddoel
Burgerschap: Aanbod per hoofddoel HOOFDDOEL 1 We voeden onze leerlingen op tot fatsoenlijke evenwichtige mensen die respectvol (vanuit duidelijke waarden en normen omgaan met de medemens.) Trefwoord De
Nadere informatieexamenprogramma s te formuleren voor het combinatievak geschiedenis en maatschappijleer voor de bovenbouw van het havo en het vwo.
1 Inleiding Dit is een korte samenvatting van het advies dat de Commissie historische en maatschappelijke vorming, onder voorzitterschap van prof. dr. P. de Rooy, in januari 2001 heeft aangeboden aan de
Nadere informatieHoe hieraan exact wordt vormgegeven binnen onze school, wordt duidelijk in dit document.
SOCIALE COHESIE EN BURGERSCHAP Inleiding Een school maakt deel uit van de maatschappij en bouwt mee aan de vorming van jonge burgers. Een groot deel van de dag, brengen jongeren door op school. Zij krijgen
Nadere informatieVoorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw havo en vwo. Albert van der Kaap
Voorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw havo en vwo Albert van der Kaap Voorbeeld leerplan geschiedenis voor de onderbouw havo en vwo Albert van der Kaap Enschede, juli 2008 Verantwoording 2008
Nadere informatie2 Er begint een nieuwe periode in de geschiedenis als er veel verandert
Antwoordkernen bij Eureka 2mavo-de herziene druk, Amersfoort 2009-2010 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De
Nadere informatieEindexamen geschiedenis nieuwe stijl havo 2008-I
Door de tijd heen De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde: 1 Jezus Christus wordt geboren. 2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar
Nadere informatieDe tien tijdvakken. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/83277
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Joyce Landman 07 november 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/83277 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieTIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën
TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,
Nadere informatieDe tien tijdvakken. Joyce Landman; Jonne Lubbi. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Joyce Landman; Jonne Lubbi 07 november 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/83277 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2019). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatieREPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648
REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 DOCENTENHANDLEIDING BOVENBOUW HAVO/VWO EINDEXAMENRONDLEIDING Eindexamenrondleiding geschiedenis Amsterdam museum Korte informatie Onderwerp: Historische
Nadere informatieEindexamen geschiedenis pilot havo 2009 - I
Door de tijd heen De volgende historische gebeurtenissen hebben allemaal te maken met migratie en staan in willekeurige volgorde: 1 Afrikanen worden op slavenschepen naar Amerika gebracht om te werken
Nadere informatieJagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten
Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat
Nadere informatieEindexamen geschiedenis pilot vwo 2011 - II
Beoordelingsmodel Vraag Antwoord Scores Door de tijd heen 1 maximumscore 2 De juiste volgorde is: 5, 1, 6, 7, 4, 3, 2. Opmerking Als door het weglaten van één foutief geplaatst nummer een verder foutloze
Nadere informatieHandreiking schoolexamen geschiedenis havo/vwo
Handreiking schoolexamen geschiedenis havo/vwo Tweede fase Herziening examenprogramma's havo/vwo Arie Wilschut Enschede, maart 2007 Verantwoording 2007 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatie8*. Na de dood van Karel de Grote werd de eerste grondslag gelegd voor Grenzen in Europa. Leg uit.
Gebruik bron 1 en 2 In 1897 werd in de venen bij Yde het lijk van een ongeveer zestienjarig meisje gevonden. Deze vondst gaf aanleiding tot twee voorlopige conclusies over de leefwijze van het volk waartoe
Nadere informatieAansluiting Limburgs Museum (collecties / exposities)
Aansluiting Limburgs Museum (collecties / exposities) ++ optimale aansluiting mogelijk met veel collectiestukken en verhaallijn expositie + aansluiting mogelijk +/- enigszins aansluiting mogelijk, bijv.
Nadere informatieAls bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.
Examen HAVO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis (pilot) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 75 punten te behalen. Voor
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 8: Tijd van burgers en stoommachines
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 8: Tijd van burgers en stoommachines Samenvatting door Larissa 665 woorden 18 januari 2016 5,4 5 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Hoofdstuk 8: Tijd van
Nadere informatieA. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en):
A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en ) Kerndoel(en): 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen
Nadere informatieExamen Geschiedenis overzicht kenmerkende aspecten afdeling havo Bron: http://www.schoolsamenvatting.nl/havo-geschiedenis/kenmerkende-aspecten-havo/
Examen Geschiedenis overzicht kenmerkende aspecten afdeling havo Bron: http://www.schoolsamenvatting.nl/havo-geschiedenis/kenmerkende-aspecten-havo/ Tijd van jagers en boeren, prehistorie tot 3000 v.chr.
Nadere informatiehttp://www.schoolsamenvatting.nl/ - De site voor samenvattingen en meer! Examen Geschiedenis
Examen Geschiedenis Tijd van jagers en boeren, prehistorie tot 3000 v.chr. 1. De levenswijze van jagers-verzamelaars Mensen leefden van de jacht, visvangst en verzamelen van noten, vruchten, wortels etc.
Nadere informatieAls bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.
Examen HAVO 2008 tijdvak 2 woensdag 18 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis (nieuwe stijl) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 75 punten te behalen.
Nadere informatieVoorbereiding en planning van een thema
Voorbereiding en planning van een thema Thema: Bouw / groep(en): Periode: Doelstellingen: Kernbegrippen relatie kerndoelen en vakken: Wat is de inbreng van kinderen? (Wat zijn de interesses van leerlingen
Nadere informatieBeste leerling, We wensen je heel veel succes vandaag en op je examen straks! Namens het team van de Nationale Examentraining,
Trainingsboek Geschiedenis VWO 2015 Beste leerling, Welkom op de examentraining Geschiedenis VWO! Het woord examentraining zegt het al: trainen voor je examen. Tijdens deze training behandelen we de examenstof
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatieEindexamen geschiedenis nieuwe stijl havo 2008-II
Door de tijd heen De volgende revoluties staan in willekeurige volgorde: 1 De Franse Revolutie werpt het ancien régime omver. 2 In de Oktoberrevolutie grijpen de Russische communisten onder leiding van
Nadere informatieExamentraining - Geschiedenis. HAVO 5 Republiek Duitsland Koude oorlog
Examentraining - Geschiedenis HAVO 5 Republiek Duitsland Koude oorlog Doel Bewustwording nieuw programma Kansen zien! Kennis & vaardigheden herhalen Typische examenzaken Vergroten motivatie Inhoud Inhoudelijke
Nadere informatieAls bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur geschiedenis (pilot) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 75 punten te behalen. Voor
Nadere informatie