Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001

Transcriptie

1 Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001 Deel 2 Gezondheidstoestand IPH/EPI REPORTS nr

2 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat Brussel Tel : 02/ his@iph.fgov.be index4.htm Leuvenseweg Brussel Onderzoeksteam : Jamila Buziarsist Stefaan Demarest Lydia Gisle Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Herman Van Oyen Met de medewerking van : Pieter-Jan Miermans Francis Sartor Logistieke steun : Monique Schoonenburg Véronique Verhocht Nationaal Instituut voor de Statistiek : IPH/EPI REPORTS Nr Depotnummer: D/2002/2505/40

3 Inhoudstafel Gezondheidsenquête, België, 2001 DEEL 1 : Introductie... 8 Doel en opzet van de Gezondheidsenquête 2001 I. Inhoud van de bevraging... 8 II. Samenstelling van de steekproef III. Actoren IV. Veldwerkorganisatie V. Netwerk enquêteurs VI. Kwaliteitsbewaking VII. Participatiegraad VIII. Wegingsfactoren IX. Tabellen X. Studiepopulatie DEEL 2 : 1. Gezondheidstoestand Subjectieve gezondheid Lichamelijke gezondheid Chronische aandoeningen Acute aandoeningen Mentale gezondheid Beperkingen en Participatieproblemen DEEL 3 : 2. Leefstijl Lichamelijke activiteit Voeding Voedingsstatus Voedingsgewoonten Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit Blz.

4 Inhoudstafel DEEL 4 : Blz. 3. Preventie Vaccinatie bij volwassenen Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker DEEL 5 : 4. Medische consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts Contacten met de specialist Contacten met de spoedgevallendienst Contatcten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Patiëntentevredenheid Niet-conventionele geneeswijzen DEEL 6 : 5. Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van gezondheidszorgen Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Ongevallen, verkeersveiligheid en geweld Sociale gezondheid Sociale en preventieve diensten

5 1.2. Lichamelijke Gezondheid

6 Chronische Aandoeningen

7 Dit onderzoek wordt uitgevoerd op initiatief van : M. AELVOET Minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu J. CHABERT Minister van Openbare Werken, Vervoer, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest T. DETIENNE Minister van Sociale Aangelegenheden en Gezondheid van het Waals Gewest D. GOSUIN Minister van Leefmilieu en Waterbeleid, Natuurbehoud, Openbare Netheid en Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest N. MARECHAL Minister van Jeugdhulp en Gezondheid van de Franse Gemeenschap H. NIESSEN Minister van Jeugd en Gezin, Monumenten en Landschappen, Gezondheid en Sociale Zaken van de Duitstalige Gemeenschap F. VANDENBROUCKE Minister van Sociale Zaken en Pensioenen M. VOGELS Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap.

8 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid 1.2. Lichamelijke Gezondheid Chronische aandoeningen Gezondheidstoestand Leefstijl Preventie Medische Consumptie Subjectieve Gezondheid Lichamelijke Gezondheid Mentale Gezondheid Beperkingen en Participatieproblemen Chronische Aandoeningen Acute Aandoeningen Gezondheid en Samenleving I. Samenvatting Ziekten en langdurige aandoeningen brengen specifieke gevolgen met zich mee voor de gezondheidsbeleving, het dagelijks functioneren en het gebruik van de gezondheidszorg. Voor een gezondheidsbeleid is het dus belangrijk om de prevalentie van deze aandoeningen te kennen, om te weten welke aandoeningen het meest frequent voorkomen en om na te gaan welke impact deze aandoeningen hebben op het functioneren en op de medische consumptie, met name op de contacten met de huisarts of specialist, opname in het ziekenhuis en het geneesmiddelengebruik. Uitgaande van een lijst van 32 ziekten of chronische aandoeningen (die aan bod komen in de gezondheidsenquête) lijdt 52 van de bevolking aan tenminste één aandoening. De prevalentie van minstens 2 aandoeningen (co-morbiditeit) bedraagt 29. Vrouwen rapporteren vaker aandoeningen dan mannen. De prevalentie van aandoeningen en, meer specifiek, co-morbiditeit, neemt sterk toe met de leeftijd. Na de leeftijd van 65 jaar heeft meer dan de helft van de bevolking minstens 2 aandoeningen. De aandoeningen die het vaakst gerapporteerd worden zijn aandoeningen van het bewegingsstelsel (voornamelijk gewrichtsslijtage en hardnekkige rugklachten), hart- en vaataandoeningen (voornamelijk hoge bloeddruk) en allergie. Bij vrouwen komt ook veel migraine voor. Bij mannen van 65 jaar en ouder is prostaatlijden een bijkomende frequente aandoening. Vrouwen in deze leeftijdsgroep lijden vaak aan osteoporose. Daar waar aandoeningen van het bewegingsstelsel geen belangrijke oorzaak zijn van sterfte, blijken ze wel zeer belangrijk als oorzaak van morbiditeit. 81

9 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, De meeste personen met een aandoening worden daarvoor in regel opgevolgd door een arts. Enkel voor migraine gaat het om minder dan de helft van de personen die aan deze aandoening lijden. Hoge bloeddruk, diabetes, chronische bronchitis en sinusitis worden vooral door de huisarts opgevolgd. Oogaandoeningen, zoals glaucoom en cataract, worden meestal alleen door de specialist opgevolgd. Ernstig hartlijden, een maagzweer of een zweer van de dunne darm, hersenbloeding en kanker worden zowel door de huisarts als de specialist opgevolgd. Chronische ziekten waarvoor frequent (in meer dan 80 van de gevallen) geneesmiddelen ingenomen worden zijn astma, chronische bronchitis, hartlijden, epilepsie en hersenbloeding (en de gevolgen hiervan). Slechts voor enkele aandoeningen (langdurige vermoeidheid, galstenen of galblaasontsteking) rapporteert men in minder dan de helft van de gevallen het gebruik van geneesmiddelen. Personen met een lagere opleiding hebben gemiddeld meer chronische aandoeningen en vertonen vaker comorbiditeit. De prevalentie van sommige aandoeningen (zoals b.v. hardnekkige rugklachten) is hoger naarmate het opleidingsniveau daalt. De prevalentie van bepaalde aandoeningen (zoals allergie, migraine) is hoger in stedelijke gebieden dan op het platteland. Verder observeren we regionale verschillen. Het gemiddeld aantal gerapporteerde ziekten of chronische aandoeningen is lager in het Vlaams Gewest dan in het Brussels Gewest en het Waals Gewest. In het Vlaams Gewest vinden we minder co-morbiditeit en de prevalentie van sommige specifieke aandoeningen, zoals diabetes en migraine, is er lager. De prevalentie van de meeste aandoeningen is in 2001 weinig veranderd t.o.v We noteren dat de top 3 lijst van aandoeningen onveranderd is gebleven. Wel observeren we een toename van de prevalentie van hoge bloeddruk, die echter samengaat met de vergrijzing van de bevolking. Bij vrouwen van 65 jaar en ouder noteren we een toename van het aantal gevallen van glaucoom en een afname van de prevalentie van hersenbloeding (en de gevolgen). Conclusies De resultaten van de gezondheidsenquête geven informatie over de prevalentie van de belangrijkste ziekten en chronische aandoeningen op het niveau van de ganse bevolking. Deze informatie is nodig voor het maken van beleidskeuzes op het gebied van de volksgezondheid. Het is belangrijk om de resultaten verder te analyseren om de impact van chronische ziekten en aandoeningen op het algemeen functioneren en de medisch consumptie te achterhalen. De gezondheidsenquête stelt enkele verschillen vast in chronische morbiditeit, in functie van de sociale klasse, de urbanisatiegraad en het gewest: meer aandoeningen bij lager opgeleiden, een hogere prevalentie van diabetes in het Waals Gewest, meer personen die last hebben van allergie in stedelijke gebieden, Verder onderzoek (zowel op basis van de gegevens van de gezondheidsenquête als op basis van andere gegevensbronnen) is nodig om de betekenis van deze verschillen correct in te schatten. 82

10 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid II. Inleiding Ziekten en langdurige aandoeningen brengen specifieke gevolgen met zich mee voor de gezondheidsbeleving, het dagelijks functioneren en het gebruik van de gezondheidszorg. Voor een gezondheidsbeleid is het dus belangrijk om de prevalentie van deze aandoeningen te kennen, om te weten welke aandoeningen het meest frequent voorkomen en om na te gaan welke impact deze aandoeningen hebben op het functioneren en op de medische consumptie, met name op de contacten met de huisarts of specialist, opname in het ziekenhuis en geneesmiddelengebruik (1). Personen die lijden aan chronische aandoeningen hebben grotere gezondheidsbehoeften en hogere gezondheidskosten (2). Informatie over de prevalentie van deze ziekten is derhalve nodig om de gezondheidsbehoeften en de bijhorende gezondheidskosten te kunnen inschatten. Voor beleidsmensen is het niet alleen belangrijk om informatie te hebben de prevalentie van specifieke chronische ziekten, maar ook over de aanwezigheid van co-morbiditeit. Co-morbiditeit situeert zich vooral bij oudere personen en is in hoge mate geassocieerd met een verhoogde mortaliteit, een lagere levenskwaliteit en een hoger gebruik van gezondheidszorgen (3). Het nut van een module over chronische ziekten in een gezondheidsenquête situeert zich op verschillende terreinen. 1. Het instrument laat toe om prevalenties te bepalen van specifieke WGO-indicatoren, met name de prevalentie van kanker, hart- en vaataandoeningen, aandoening van het bewegingsstelsel, diabetes en chronische aandoeningen van de luchtwegen. 2. Een gezondheidsenquête laat toe belangrijke informatie te verzamelen over chronische ziekten en aandoeningen waar anders nagenoeg geen informatie over beschikbaar is: b.v. migraine, allergie, 3. Aan de hand van een gezondheidsenquête kunnen prevalentiegegevens die via andere bronnen bekomen werden, gevalideerd worden. Bovendien zijn de gegevens van een gezondheidsenquête in regel representatief voor de ganse bevolking. 4. Een gezondheidsenquête is een ideaal instrument voor het meten van co-morbiditeit omdat op hetzelfde moment informatie wordt ingewonnen over het voorkomen van een groot aantal verschillende aandoeningen. 5. Op basis van een gezondheidsenquête kan het verband gelegd worden tussen de aanwezigheid van chronische aandoeningen en functionele beperkingen. 6. Aan de hand van de gegevens van een gezondheidsenquête kan het verband bestudeerd worden tussen het voorkomen van chronische ziekten en de medische consumptie, zowel voor wat betreft de contacten met artsen (huisarts, specialist), opname in het ziekenhuis als het gebruik van geneesmiddelen. Zeker en vast dient ook gewezen te worden op de beperkingen van een gezondheidsenquête bij het inschatten van prevalenties van chronische ziekten. Bij oudere mensen of mensen behorend tot lagere socioeconomische groepen is het b.v. niet uitgesloten dat zij de aan- of afwezigheid van een bepaalde ziekte fout rapporteren omdat ze onvoldoende medische kennis hebben. Uit onderzoek is gebleken dat vooral bij oudere personen de validiteit van de bekomen informatie verschilt naargelang de soort aandoening (4). Een vertekening van de resultaten kan ook optreden als de prevalentie van chronische ziekten systematisch verschillend is bij responders en non-responders. Opgemerkt moet worden dat met de term prevalentie hier een periodeprevalentie bedoeld wordt (de frequentie van aanwezigheid van een aandoening in de periode van 1 jaar voor de bevraging). Gezien het in de regel om chronische condities gaat is dit geen probleem. Tabel vermeldt de verschillende chronische aandoeningen die in de gezondheidsenquête aan bod komen. De lijst is gebaseerd op de vragenlijst van de Nederlandse Gezondheidsenquête (5), maar werd toch hier en daar aangepast. 83

11 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Tabel Lijst van bevraagde aandoeningen, Gezondheidsenquête, België, Astma 2. Chronische bronchitis of CARA 3. Allergie 4. Sinusitis 5. Ernstige hartkwaal of hartinfarct 6. Hoge bloeddruk 7. Ernstige darmstoornissen, langer dan 3 maanden 8. Hepatitis, levercirrose of andere leveraandoening 9. Nierstenen 10. Ernstige nierziekte maar niet nierstenen 11. Chronische blaasontsteking 12. Suikerziekte 13. Schildklierafwijkingen 14. Glaucoom (verhoogde oogdruk) 15. Cataract (staar) 16. Ziekte van Parkinson 17. Ernstige somberheid of depressie voor en periode van minsten 2 weken 18. Epilepsie (vallende ziekte) 19. Duizeligheid met vallen 20. Migraine 21. Ernstige of chronische huidaandoening 22. Kwaadaardige aandoening of kanker 23. Rugaandoeningen van hardnekkige aard (langer dan 3 maanden), lumbago, ischias, discushernia 24. Gewrichtsslijtage (artrose) van knieën, heup of handen 25. Gewrichtsontsteking (chronisch reuma, reumatoïde artritis) van handen of voeten 26. Andere vormen van chronisch reuma, langer dan 3 maanden 27. Beroerte (hersenbloeding) en gevolgen 28. Maagzweer of zweer van de dunne darm 29. Galstenen of een galblaasontsteking 30. Osteoporose (ontkalking van het bot) 31. Polsbreuk 32. Gebroken heup 33. Breuk van de wervelkolom 34. Prostaatklachten 35. Verzakking van de baarmoeder Met uitzondering van breuken zijn de verschillende aandoeningen uit de lijst chronisch van aard of hebben ze vaak een recurrerend karakter. De vraag naar breuken werd gesteld als indicator voor osteoporose. Tenslotte kon de respondent nog andere ziekten of aandoeningen opgeven. Deze worden hier buiten beschouwing gehouden wegens de geringe aantallen en de diversiteit. III. Vragen De vraagstelling i.v.m. chronische ziekten of aandoeningen doorloopt de hierboven vermelde lijst aan de hand van de volgende vraag: MA01. Ik zal u een aantal ziekten of aandoeningen opnoemen. Kan u voor elke ziekte of aandoening aanduiden of u die heeft of in de loop van de laatste 12 maanden gehad heeft? 84

12 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Indien het antwoordt voor een bepaalde ziekte of aandoening JA is, worden vervolgens 3 bijkomende vragen gesteld: MA02. Is(was) u hiervoor onder behandeling of onder toezicht van een huisarts? MA03. Is(was) u hiervoor onder behandeling of onder toezicht van een specialist? MA04. Heeft u hiervoor in de laatste 12 maanden geneesmiddelen ingenomen? Voor hoge bloeddruk worden 2 bijkomende vragen gesteld: MA05. Heeft u hiervoor in de laatste 12 maanden een dieet gevolgd? MA06. Heeft u hiervoor in de laatste 12 maanden geneesmiddelen ingenomen? Voor suikerziekte wordt MA04 vervangen door MA07, MA08 en MA09. MA07. Heeft u hiervoor in de laatste 12 maanden een dieet gevolgd? MA08. Heeft u hiervoor in de laatste 12 maanden inspuitingen (insuline) genomen? MA09. Heeft u hiervoor in de laatste 12 maanden pillen of tabletten ingenomen? IV. Indicatoren In dit hoofdstuk worden indicatoren besproken op het niveau van de afzonderlijke ziekten of chronische aandoeningen en op het niveau van de aandoeningen samen. Aantal personen (in ) met een welbepaalde ziekte of aandoening in de afgelopen 12 maanden Daarbij wordt een overzicht gegeven van de prevalentie van de 35 ziekten of aandoeningen die in de gezondheidsenquête aan bod komen. Voor elke aandoening wordt nagegaan welk percentage van de gevallen opgevolgd wordt door een huisarts, welk percentage opgevolgd wordt door een specialist en welk percentage voor de aandoening geneesmiddelen inneemt. De indicator wordt voorgesteld voor 4 groepen: mannen (alle leeftijden samen), vrouwen (alle leeftijden samen), mannen (65 jaar en ouder) en vrouwen (65 jaar en ouder). Zes chronische ziekten of aandoeningen worden meer in detail belicht omdat ze frequent voorkomen en/of een belangrijke morbiditeit vertegenwoordigen: allergie, hoge bloeddruk, diabetes, migraine, hardnekkige rugaandoeningen en gewrichtsslijtage (artrose). Aantal chronische aandoeningen De lijst van aandoeningen omvat 33 ziekten of chronische aandoeningen die zowel bij mannen als vrouwen voorkomen, en 2 geslachtsspecifieke aandoeningen. Aangezien de prevalentie van de breuken wordt bevraagd als indicator van osteoporose worden osteoporose, polsbreuk, gebroken heup en breuk van de wervelkolom in de samengestelde indicatoren beschouwd als één aandoening. In totaal beschouwen we dus 32 verschillende aandoeningen. Voor astma en chronische bronchitis kan geen vergelijking gemaakt worden met 1997 omdat deze in 1997 samen in dezelfde categorie vermeld werden. Drie samengestelde indicatoren worden bestudeerd: Verdeling van de populatie (in ) in functie van het aantal ziekten of chronische aandoeningen in de afgelopen 12 maanden Gemiddeld aantal ziekten of chronische aandoeningen Aantal personen (in ) met twee of meer ziekten of chronische aandoeningen in de afgelopen 12 maanden (gedefinieerd als co-morbiditeit). 85

13 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, V. Resultaten V.1. België V.1.1. Prevalentie van chronische ziekten en aandoeningen (MA01 MA04) Een overzicht van de prevalentie van specifieke aandoeningen is te vinden in Tabel Zoals verwacht blijkt de prevalentie van specifieke aandoeningen vaak hoger bij vrouwen. Toch observeert men ongeveer een zelfde rangorde in de prevalenties van de aandoeningen volgens geslacht. Aandoeningen die bij meer dan 10 van de bevolking vóórkomen zijn bij mannen allergie (13) en hoge bloeddruk (11) en bij vrouwen gewrichtsslijtage (15), allergie (14), hoge bloeddruk (13), migraine (12) en hardnekkige rugaandoeningen (11). Bij mannen hebben de volgende aandoeningen een prevalentie tussen de 5 en 10: hardnekkige rugaandoeningen (9), gewrichtsslijtage (9), sinusitis (7) en migraine (5). Bij vrouwen gaat het om gewrichtsontsteking (8), sinusitis (8), depressie (6), osteoporose (5), chronische bronchitis (5), en schildklierafwijkingen (5). In de leeftijdsgroep van 65 jaar en ouder zijn er zowel bij mannen als vrouwen twee groepen aandoeningen met zeer hoge prevalenties, nl. aandoeningen van het bewegingsstelsel en hart- en vaataandoeningen. Meer dan een kwart (28) van de mannen in deze leeftijdsgroep rapporteert een hoge bloeddruk. Hetzelfde geldt voor gewrichtsslijtage (27). Aandoeningen waarvan de prevalentie bij mannelijke 65-plussers tussen de 10 en 25 bedraagt zijn prostaatklachten (19), hartlijden (16), chronische bronchitis (14), hardnekkige rugaandoeningen (12) en gewrichtsontsteking (12). Een prevalentie tussen de 5 en 10 wordt genoteerd voor suikerziekte (9), astma (9), allergie (8), depressie (7), cataract (7), sinusitis (6), maagzweer of zweer dunne darm (6), en kwaadaardige aandoening of kanker (6). Ook bij vrouwelijke 65-plussers vinden we de hoogste prevalentiecijfers voor gewrichtsslijtage (46) en hoge bloeddruk (38). Prevalenties tussen de 10 en 25 worden gevonden voor gewrichtsontsteking (25), hardnekkige rugaandoeningen (20), osteoporose (19), andere vormen van gewrichtsreuma (13), allergie (12), ernstige hartkwaal of hartinfarct (11), cataract (11) en schildklierafwijkingen (10). Aandoeningen waarvan de prevalenties bij vrouwelijke 65-plussers tussen de 5 en de 10 bedraagt zijn suikerziekte (10), duizeligheid met vallen (9), chronische bronchitis (9), migraine (9), depressie (8), ernstige darmstoornissen (8), glaucoom (7), maagzweer of zweer dunne darm (7), astma (7) en verzakking van de baarmoeder (5). Informatie over het percentage personen met een aandoening dat opgevolgd wordt door een huisarts, opgevolgd wordt door een specialist en geneesmiddelen inneemt, per aandoening, is te vinden in de basistabellen op het eind van dit hoofdstuk. Een samenvatting van de verschillen in prevalentie tussen 1997 en 2001 wordt voorgesteld in Tabel en Tabel Resultaten van 2001 in vergelijking met de cijfers van 1997 zijn eveneens te vinden in de basistabellen op het eind van dit hoofdstuk. 86

14 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Tabel Aandoeningen met een prevalentie van minstens 5 (MA01) volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België, Mannen Prevalentie Vrouwen Prevalentie Alle leeftijden Alle leeftijden Aandoeningen v/h bewegingsstelsel Aandoeningen v/h bewegingsstelsel Rugklachten 9,3 Gewrichtsslijtage 14,7 Gewrichtsslijtage 8,7 Rugklachten 10,5 Gewrichtsontsteking 8,2 Osteoporose 5,4 Hart- en vaataandoeningen Hart- en vaataandoeningen Hoge bloeddruk 10,5 Hoge bloeddruk 13,1 Aandoeningen van luchtwegen Aandoeningen van de luchtwegen Allergie 13,3 Allergie 14,3 Sinusitis 6,5 Sinusitis 8,1 Chronische bronchitis 5,4 Andere aandoeningen Andere aandoeningen Migraine 5,1 Migraine 12,3 Depressie 6,2 Schildklierafwijkingen 5,1 Leeftijd 65 jaar of ouder Leeftijd 65 jaar of ouder Aandoeningen v/h bewegingsstelsel Aandoeningen v/h bewegingsstelsel Gewrichtsslijtage 27,3 Gewrichtsslijtage 46,2 Rugklachten 12,4 Gewrichtsontsteking 24,7 Gewrichtsontsteking 12,0 Rugklachten 20,4 Andere vorm van reuma 5,8 Osteoporose 18,9 Andere vormen van reuma 12,7 Hart- en vaataandoeningen Hart- en vaataandoeningen Hoge bloeddruk 27,6 Hoge bloeddruk 38,1 Ernstige hartkwaal, infarct 15,8 Ernstige hartkwaal, infarct 11,0 Aandoeningen van de luchtwegen Aandoeningen van de luchtwegen Chronische bronchitis 13,9 Allergie 12,1 Astma 8,5 Chronische bronchitis 9,3 Allergie 7,8 Astma 6,5 Sinusitis 6,0 Andere aandoeningen Andere aandoeningen Prostaatklachten 18,9 Cataract 11,0 Suikerziekte 9,1 Schildklierafwijkingen 10,0 Depressie 6,8 Suikerziekte 9,6 Cataract 6,7 Duizeligheid met vallen 9,4 Maagzweer 5,6 Migraine 8,9 Maligniteit 5,5 Depressie 8,2 Ernstige darmstoornissen 8,0 Maagzweer 6,5 Verzakking baarmoeder 5,0 87

15 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Tabel Verschil* in prevalentie van chronische ziekten tussen 2001 en 1997, Gezondheidsenquête, België, Alle leeftijden Mannen 65-plussers Alle leeftijden Vrouwen 65-plussers Allergie Sinusitis Ernstige hartkwaal of hartinfarct Hoge bloeddruk Ernstige darmstoornissen Hepatitis, levercirrose Nierstenen Ernstige nierziekte Chronische blaasontsteking Suikerziekte Schildklierafwijkingen Glaucoom Cataract Ziekte van Parkinson Depressie Epilepsie Duizeligheid met vallen Migraine Ernstige huidaandoening Kwaadaardige aandoening of kanker Hardnekkige rugaandoeningen Gewrichtsslijtage Gewrichtsontsteking Andere vormen van gewrichtsreuma Beroerte (hersenbloeding) en gevolgen Maagzweer of zweer dunne darm Galstenen of galblaasontsteking Osteoporose Polsbreuk Gebroken heup Breuk van de wervelkolom Prostaatklachten (mannen) - 0 Verzakking baarmoeder (vrouwen) - 0 * Plusteken = significante (p <0.01) stijging t.o.v. 1997; minteken = significante daling t.o.v. 1997; 0 = geen significant verschil (p > 0.01) t.o.v

16 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Tabel Verschil* in prevalentie van chronische ziekten tussen 2001 en 1997, gecorrigeerd voor leeftijd, Gezondheidsenquête, België, Alle leeftijden Mannen 65-plussers Alle leeftijden Vrouwen 65-plussers Allergie Sinusitis Ernstige hartkwaal of hartinfarct Hoge bloeddruk Ernstige darmstoornissen Hepatitis, levercirrose Nierstenen Ernstige nierziekte Chronische blaasontsteking Suikerziekte Schildklierafwijkingen Glaucoom Cataract Ziekte van Parkinson Depressie Epilepsie Duizeligheid met vallen Migraine Ernstige huidaandoening Kwaadaardige aandoening of kanker Hardnekkige rugaandoeningen Gewrichtsslijtage Gewrichtsontsteking Andere vormen van gewrichtsreuma Beroerte (hersenbloeding) en gevolgen Maagzweer of zweer dunne darm Galstenen of galblaasontsteking Osteoporose Polsbreuk Gebroken heup Breuk van de wervelkolom Prostaatklachten (mannen) 0 0 Verzakking baarmoeder (vrouwen) 0 0 * Plusteken = significante (p <0.01) stijging t.o.v. 1997; minteken = significante daling t.o.v. 1997; 0 = geen significant verschil (p > 0.01) t.o.v

17 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Op basis van de ruwe resultaten vinden we een significante stijging (p <0.01) van de prevalentie van hoge bloeddruk in de algemene populatie (van 8 in 1997 naar 11 in 2001 bij mannen, en van 11 in 1997 naar 13 in 2001 bij vrouwen). Na correctie voor leeftijd is deze stijging niet langer significant. We kunnen er dus van uit gaan dat de toegenomen prevalentie van hoge bloeddruk in de algemene populatie een gevolg is van de vergrijzing van de bevolking. Bij vrouwen van 65 jaar en ouder zien we een significante stijging van de prevalentie van glaucoom (van 3 in 1997 naar 7 in 2001), ook na correctie voor leeftijd. Na correctie voor leeftijd observeren we tevens een toename van de prevalentie van allergie in de algemene mannelijke populatie. Opmerkelijk is dat bij vrouwen een significante daling wordt genoteerd van de prevalentie van beroerte (hersenbloeding) en de gevolgen: bij 65-plussers daalt deze prevalentie van 6 in 1997 naar 1 in 2001). Het verschil blijft significant na correctie voor leeftijd. De daling van de prevalentie van prostaatklachten bij mannen en verzakking van de baarmoeder bij vrouwen is niet langer significant na correctie voor leeftijd. V.1.2. Prevalentie van allergie (ma0103) 14 van de bevolking geeft aan in het afgelopen jaar last te hebben gehad van allergie. Bij mannen gaat het om 13, bij vrouwen om 14 van de bevolking. Dit verschil is niet significant. 30 van de mannen raadpleegt een huisarts voor hun probleem van allergie, 11 een specialist en 17 zowel een huisarts als een specialist. 63 van de mannen neemt geneesmiddelen voor hun probleem van allergie. Vrouwen met allergie worden daarvoor in 35 van de gevallen opgevolgd door een huisarts; in 9 wordt het probleem van allergie aangepakt door de specialist en in 30 van de gevallen door zowel de huisarts als de specialist. 53 van de vrouwen geeft aan dat ze voor hun probleem van allergie geneesmiddelen gebruikten. Het aantal personen met allergie is het hoogst in de leeftijdsgroep jaar, daalt sterk tussen 34 en 55 jaar en blijft hangen rond de 10 bij de oudere leeftijdsgroepen (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) met allergie in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma0103 BE Mannen Vrouwen Het percentage personen met allergie stijgt in functie van het opleidingsniveau (10 bij de laagst opgeleiden, 14 bij personen met een opleiding hoger secundair, 16 bij personen met een diploma hoger onderwijs), maar de verschillen zijn na correctie voor leeftijd en geslacht niet significant. 90

18 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Het percentage personen met allergie is hoger in Brussel (17) dan in andere grote steden (13), semistedelijk gebied (15) en landelijk gebied (12). Na correctie voor leeftijd en geslacht is er een significant verschil tussen Brussel enerzijds, en de andere grote steden en landelijke gebieden anderzijds. In het Brussels Gewest is het percentage personen met allergie significant hoger (17) dan in het Vlaams Gewest (13) en het Waals Gewest (14). Ook deze verschillen blijven significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Op het niveau van de ganse bevolking is er na correctie voor leeftijd en geslacht geen significante toename van het aantal personen met allergie. Na correctie voor leeftijd zien we echter wel een significante stijging bij mannen. V.1.3. Prevalentie van hoge bloeddruk (ma0106) 12 van de bevolking geeft aan in het afgelopen jaar last te hebben gehad van hoge bloeddruk. Bij mannen gaat het om 11, bij vrouwen om 13 van de bevolking. Dit verschil is na correctie voor leeftijd niet significant. 58 van de mannen wordt voor hun probleem van hoge bloeddruk gevolgd door een huisarts, 6 door een specialist en 20 zowel een huisarts als een specialist. 74 van de mannen neemt geneesmiddelen voor hun probleem van hoge bloeddruk en 23 volgt een dieet. Vrouwen met hoge bloeddruk worden daarvoor in 65 van de gevallen opgevolgd door een huisarts; in 3 wordt het probleem van hoge bloeddruk aangepakt door een specialist en in 19 van de gevallen door zowel een huisarts als een specialist. 81 van de vrouwen geeft aan dat ze voor hun probleem van hoge bloeddruk geneesmiddelen gebruiken en 31 volgt een dieet. Het aantal personen met hoge bloeddruk stijgt progressief met de leeftijd van minder dan 1 in de leeftijdsgroep jaar tot 36 bij 75-plussers (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) met hoge bloeddruk in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma0106 BE Mannen Vrouwen Het percentage personen met hoge bloeddruk daalt in functie van het opleidingsniveau: 25 bij personen met enkel een diploma lager onderwijs, 17 bij personen met een opleiding lager secundair, 10 bij personen met een opleiding hoger secundair en 7 bij personen met een diploma hoger onderwijs. Na correctie voor leeftijd en geslacht is deze gradiënt minder sterk maar toch nog steeds significant. We observeren geen verschil in functie van de urbanisatiegraad of tussen de verschillende gewesten. De prevalentie van hoge bloeddruk is toegenomen van 9 in 1997 tot 12 in Na correctie voor leeftijd en geslacht is het verschil niet significant. 91

19 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, V.1.4. Prevalentie van diabetes (ma0112) 2,6 van de bevolking geeft aan te lijden aan diabetes. Bij mannen gaat het om 2,4, bij vrouwen om 2,9. Dit verschil is na correctie voor leeftijd niet significant. 55 van de mannen wordt voor hun probleem van diabetes gevolgd door een huisarts, 9 door een specialist en 27 door zowel een huisarts als een specialist. 70 van de mannen neemt orale medicatie voor hun probleem van diabetes, 34 staat op insuline en 61 volgt een dieet. Vrouwen met diabetes worden daarvoor in 54 van de gevallen opgevolgd door een huisarts; in 9 wordt het probleem van diabetes aangepakt door een specialist en in 29 van de gevallen door zowel een huisarts als een specialist. 67 van de vrouwen geeft aan dat ze op orale medicatie staan, 32 staat op insuline en 74 volgt een dieet. Het aantal personen met diabetes bedraagt minder dan 1 in de leeftijdsgroepen tot 45 jaar, maar begint vanaf die leeftijd sterk te stijgen in functie van de leeftijd (Figuur ). Bij 75-plussers gaat het om 11 van de totale bevolking. Figuur : Aantal personen (in ) met diabetes in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma0112 BE Indicator ma0112 BE Mannen Vrouwen Het percentage personen met diabetes daalt in functie van het opleidingsniveau: 7 bij personen met enkel een diploma lager onderwijs, 3 bij personen met een opleiding lager secundair, 2 bij personen met een opleiding hoger secundair en 1 bij personen met een diploma hoger onderwijs. Na correctie voor leeftijd en geslacht zijn de verschillen echter niet significant.. We observeren geen verschil in functie van de urbanisatiegraad. Wel blijkt het percentage diabetici hoger in het Waals Gewest (3,5) dan in het Vlaams Gewest (2,2). In het Brussels Gewest ligt het cijfer tussen de twee (3,0). Het verschil tussen het Vlaams Gewest en het Waals Gewest is significant na correctie voor leeftijd en geslacht (odds ratio 1,73: 95 BI 1,23-2,45). De prevalentie van diabetes is licht toegenomen van 2,3 in 1997 tot 2,6 in Na correctie voor leeftijd en geslacht is het verschil niet significant. V.1.5. Prevalentie van migraine (ma0120) 14 van de bevolking geeft aan in het afgelopen jaar last te hebben gehad van migraine. Bij mannen gaat het om 5, bij vrouwen om 12 van de bevolking. Dit verschil is na correctie voor leeftijd sterk significant. 92

20 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid 26 van de mannen raadpleegt een huisarts voor hun probleem van migraine, 3 een specialist en 11 zowel een huisarts als een specialist. 68 van de mannen neemt geneesmiddelen voor hun probleem van migraine. Vrouwen met migraine worden daarvoor in 39 van de gevallen opgevolgd door een huisarts; in 4 wordt het probleem van migraine aangepakt door een specialist en in 11 van de gevallen door zowel een huisarts als een specialist. 74 van de vrouwen geeft aan dat ze voor hun probleem van migraine geneesmiddelen gebruiken. Het aantal personen met migraine is het hoogst in de middelste leeftijdsgroepen jaar en laagst bij 0 tot 14-jarigen en 75-plussers (Figuur ). In de leeftijdsgroepen jaar en jaar rapporteert bijna 20 van de vrouwen dat ze het afgelopen jaar last hadden van migraine. Figuur : Aantal personen (in ) met migraine in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma0120 BE Mannen Vrouwen Het percentage personen met migraine daalt licht in functie van het opleidingsniveau (11 bij de personen met enkel een diploma lager onderwijs, 9 tot 10 bij personen met een opleiding secundair onderwijs en 7 bij personen met een diploma hoger onderwijs), maar de verschillen zijn na correctie voor leeftijd en geslacht niet significant. Het percentage personen met migraine is hoger in Brussel (13) dan in andere grote steden (11), semistedelijk gebied (8) en landelijk gebied (7). Na correctie voor leeftijd en geslacht is er een significant verschil tussen Brussel enerzijds, en de andere gebieden anderzijds. Ook de gradiënt is significant. Verder zijn er ook regionale verschillen. In het Vlaams Gewest is het percentage personen met migraine significant lager (7) dan in het Brussels Gewest (13) en het Waals Gewest (11). Deze verschillen blijven significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Het percentage personen met migraine is licht gedaald van 10 in 1997 naar 9 in 2001, maar dit verschil is na correctie voor leeftijd en geslacht niet significant. V.1.6 Prevalentie van hardnekkig ruglijden (ma0124) 10 van de bevolking geeft aan in het afgelopen jaar last te hebben gehad van hardnekkig ruglijden. Dit percentage bedraagt 9 voor mannen en 11 voor vrouwen. Dit verschil is niet significant. 93

21 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, van de mannen wordt voor hun probleem van hardnekkig ruglijden gevolgd door een huisarts, 14 door een specialist en 30 zowel de huisarts als de specialist. 59 van de mannen neemt geneesmiddelen voor hun probleem van hardnekkig ruglijden. Vrouwen met hardnekkig ruglijden worden daarvoor in 36 van de gevallen opgevolgd door een huisarts; in 11 wordt het probleem van hardnekkig ruglijden aangepakt door een specialist en in 30 van de gevallen door zowel een huisarts als een specialist. 61 van de vrouwen geeft aan dat ze voor hun probleem van hardnekkig ruglijden geneesmiddelen gebruiken. Het aantal personen met hardnekkig ruglijden stijgt bij vrouwen progressief met de leeftijd van 4 in de leeftijdsgroep jaar tot 21 bij 75-plussers (Figuur ). Bij mannen is de associatie met leeftijd veel minder duidelijk. Tussen de leeftijd van 35 jaar en 74 jaar blijft het percentage mannen met hardnekkig ruglijden stabiel (rond de 15) om bij 75-plussers zelfs opnieuw te dalen. Figuur : Aantal personen (in ) met hardnekkig ruglijden in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma0124 BE Mannen Vrouwen Het percentage personen met hardnekkig ruglijden daalt in functie van het opleidingsniveau: 17 bij personen met enkel een diploma lager onderwijs, 12 bij personen met een opleiding lager secundair, 8 bij personen met een opleiding hoger secundair en 7 bij personen met een diploma hoger onderwijs. Ook na correctie voor leeftijd en geslacht blijft deze socio-economische gradiënt significant. We observeren geen verschil in functie van de urbanisatiegraad of tussen de verschillende gewesten. De prevalentie in 2001 is gelijk aan deze van V.1.7. Prevalentie van gewrichtsslijtage (ma0125) 12 van de bevolking geeft aan in het afgelopen jaar last te hebben gehad van gewrichtsslijtage. Bij mannen gaat het om 9, bij vrouwen om 15 van de bevolking. Dit verschil is na correctie voor leeftijd sterk significant. 31 van de mannen wordt voor hun probleem van gewrichtsslijtage gevolgd door een huisarts, 11 door een specialist en 17 zowel de huisarts als de specialist. 63 van de mannen neemt geneesmiddelen voor hun probleem van gewrichtsslijtage. Vrouwen met gewrichtsslijtage worden daarvoor in 35 van de gevallen opgevolgd door een huisarts; in 9 wordt het probleem van gewrichtsslijtage aangepakt door een specialist en in 30 van de gevallen door zowel een huisarts als een specialist. 53 van de vrouwen geeft aan dat ze voor hun probleem van gewrichtsslijtage geneesmiddelen gebruiken. Het aantal personen met gewrichtsslijtage stijgt progressief met de leeftijd, van minder dan 1 in de leeftijdsgroep jaar tot 42 bij 75-plussers (Figuur ). 94

22 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Figuur : Aantal personen (in ) met gewrichtsslijtage in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma0125 BE Mannen Vrouwen Het percentage personen met gewrichtsslijtage daalt in functie van het opleidingsniveau: 27 bij personen met enkel een diploma lager onderwijs, 16 bij personen met een opleiding lager secundair, 9 bij personen met een opleiding hoger secundair en 6 bij personen met een diploma hoger onderwijs. Na correctie voor leeftijd en geslacht zijn de verschillen echter niet meer signficant. We observeren geen verschil in functie van de urbanisatiegraad en tussen de verschillende gewesten. De prevalentie van gewrichtsslijtage is toegenomen van 10 in 1997 tot 12 in Na correctie voor leeftijd en geslacht is dit verschil niet significant. V.1.8. Aantal chronische ziekten en aandoeningen (MA01_1, MA01_2) Globaal genomen is 48 van de bevolking vrij van chronische ziekten of aandoeningen, heeft 24 één aandoening, 12 2 aandoeningen, 7 drie aandoeningen en 10 4 of meer aandoeningen. Figuur geeft een overzicht hiervan in functie van leeftijd en geslacht. Het gemiddeld aantal ziekten of chronische aandoeningen per jaar (op basis van een lijst van 32 ziekten) bedraagt 1,2. Dit gemiddelde is hoger bij vrouwen (1,5) dan bij mannen (1,0). Dit verschil is significant na correctie voor leeftijd. Het gemiddeld aantal ziekten of chronische aandoeningen stijgt sterk in functie van de leeftijd (Figuur ) van 0,3 in de leeftijdsgroep 0-14 jaar tot 3,0 bij 75-plussers. Verder vinden we hier ook een belangrijke socio-economische gradiënt. Bij personen met hoogstens een diploma lager onderwijs noteren we gemiddeld 2,2 ziekten of chronische aandoeningen, bij personen met hoogstens een diploma lager secundair bedraagt dit cijfer 1,5, bij personen met een diploma hoger secundair 1,1 en bij diegenen met een diploma hoger onderwijs 0,9. Na correctie voor leeftijd en geslacht blijft deze socio-economische gradiënt bestaan. Het gemiddeld aantal ziekten of chronische aandoeningen daalt in functie van de urbanisatiegraad: 1,4 in het Brussels Gewest, 1,3 in andere stedelijke gebieden en semi-stedelijke gebieden en 1,1 in landelijke gebieden. Na correctie voor leeftijd en geslacht blijft het verschil tussen Brussel en de andere gebieden significant. In het Vlaams Gewest noteren we significant minder (1,1) ziekten of chronische aandoeningen dan in het Brussels Gewest (1,4) en Waals Gewest (1,4). Het verschil tussen het Vlaams Gewest en de andere gewesten blijft significant na correctie voor leeftijd en geslacht. 95

23 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Figuur : Aantal personen (in ) met ziekten en aandoeningen in het afgelopen jaar, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Geen ziekte 1 ziekte 2 ziekten 3 ziekten 4 of meer ziekten Mannen 80 Geen ziekte 1 ziekte 2 ziekten 3 ziekten 4 of meer ziekten Vrouwen 96

24 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Figuur : Gemiddeld aantal ziekten of chronische aandoeningen in afgelopen 12 maanden*, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma01_1 BE Gemiddelde Mannen Gemiddelde Vrouwen * Op een lijst van 32 ziekten of chronische aandoeningen V.1.9. Co-morbiditeit (MA01_3) 29 van de bevolking rapporteert in de afgelopen 12 maanden last gehad te hebben van 2 of meer chronische aandoeningen. Het percentage personen met co-morbiditeit is hoger (34) bij vrouwen dan bij mannen (24) en dit verschil is significant na correctie voor leeftijd. Het percentage personen met co-morbiditeit stijgt fel in functie van de leeftijd en loopt op tot 58 bij mannen en 72 bij vrouwen in de leeftijdsgroep van 75 jaar en ouder (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) met 2 of meer ziekten of chronische aandoeningen (co-morbiditeit) in afgelopen 12 maanden*, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator ma01_3 BE Mannen Vrouwen *Op een lijst van 32 ziekten of chronische aandoeningen 97

25 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Bij personen met enkel een opleiding lager onderwijs rapporteert 51 minsten twee verschillende ziekten of chronische aandoeningen. Dit percentage daalt in functie van het opleidingsniveau en bedraagt slechts 21 bij personen met een diploma hoger onderwijs. Na correctie voor leeftijd en geslacht verkleinen de verschillen. Toch blijft het verschil tussen de hoogste en laagste opleidingscategorie significant. In Brussel is het percentage personen met co-morbiditeit het hoogst (33). In andere grote steden en semistedelijke gebieden gaat het om 29 van de bevolking. In landelijke gebieden om 27 van de personen. Het verschil tussen Brussel en de landelijke gebieden is significant. In het Vlaams Gewest is het percentage personen met co-morbiditeit lager (26) dan in het Brussels Gewest (33) en Waals Gewest (34). Het verschil tussen het Vlaams Gewest en de andere twee gewesten is significant na correctie voor leeftijd en geslacht. 98

26 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) met allergie in de afgelopen 12 maanden, Gezondheidsenquête, België, ma België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 13,3 12,7 (11,5-14,1) 5861 Vrouw 14,3 14,0 (12,7-15,3) 6117 LEEFTIJDSGROEP ,5 13,5 (11,4-15,9) ,1 19,1 (16,2-22,4) ,9 18,9 (16,3-21,9) ,0 15,0 (12,9-17,4) ,0 11,0 ( 9,1-13,2) ,9 8,9 ( 7,1-11,1) ,6 10,5 ( 8,0-13,7) ,0 9,8 ( 7,3-13,2) 894 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 9,5 9,3 ( 5,6-14,8) 267 Lager onderwijs 11,4 12,9 (10,4-15,9) 1552 Lager secundair 11,1 11,3 ( 9,3-13,6) 2187 Hoger secundair 13,7 13,0 (11,5-14,7) 3482 Hoger onderwijs 16,1 14,9 (13,2-16,8) 4105 URBANISATIEGRAAD Brussel 16,7 16,3 (14,6-18,0) 2931 Stedelijk gebied 13,4 12,9 (10,8-15,2) 1921 Semi-stedelijk gebied 14,5 14,1 (12,5-15,7) 3882 Landelijk gebied 12,2 11,8 (10,3-13,6) 3244 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 13,3 12,9 (11,6-14,2) 4070 Brussels Gewest 16,7 16,3 (14,6-18,0) 2931 Waals Gewest 13,9 13,4 (11,8-15,2) 4977 JAAR ,9 12,1 (11,1-13,1) ,8 13,3 (12,4-14,3)

27 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Tabel : Aantal personen (in ) met hoge bloeddruk in de afgelopen 12 maanden, Gezondheidsenquête, België, * ma België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 12,9 8,9 ( 7,7-10,3) 4879 Vrouw 15,7 9,9 ( 8,6-11,4) 5176 LEEFTIJDSGROEP ,2 1,2 ( 0,6-2,1) ,9 3,9 ( 2,8-5,4) ,0 6,0 ( 4,6-7,8) ,2 15,2 (12,8-18,0) ,9 23,9 (20,8-27,4) ,9 31,8 (27,6-36,4) ,1 35,7 (30,6-41,2) 893 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 19,7 11,5 ( 5,9-21,4) 238 Lager onderwijs 26,1 10,8 ( 8,6-13,6) 1450 Lager secundair 19,3 11,7 ( 9,4-14,4) 1886 Hoger secundair 11,9 9,5 ( 8,0-11,2) 2862 Hoger onderwijs 8,5 7,5 ( 6,3-8,9) 3292 URBANISATIEGRAAD Brussel 13,9 8,9 ( 7,6-10,4) 2454 Stedelijk gebied 14,2 9,4 ( 7,4-11,9) 1657 Semi-stedelijk gebied 15,1 9,9 ( 8,6-11,5) 3260 Landelijk gebied 13,5 9,0 ( 7,4-10,8) 2684 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 14,2 9,3 ( 8,1-10,8) 3468 Brussels Gewest 13,9 8,9 ( 7,6-10,4) 2454 Waals Gewest 14,7 9,9 ( 8,4-11,6) 4133 JAAR ,9 8,9 ( 8,0-9,9) ,3 10,2 ( 9,2-11,2) * De cijfers in deze tabel betreffen enkel de personen van 15 jaar en ouder 100

28 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) met diabetes in de afgelopen 12 maanden, Gezondheidsenquête, België, * ma België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 2,9 1,7 ( 1,2-2,4) 4842 Vrouw 3,5 1,8 ( 1,2-2,6) 5126 LEEFTIJDSGROEP ,4 0,4 ( 0,1-2,5) ,6 0,6 ( 0,2-1,2) ,8 0,8 ( 0,4-1,4) ,4 2,4 ( 1,6-3,6) ,0 5,0 ( 3,7-6,7) ,1 8,0 ( 6,2-10,4) ,1 11,0 ( 8,2-14,6) 879 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 6,8 3,0 ( 1,4-6,5) 236 Lager onderwijs 7,4 2,3 ( 1,5-3,6) 1436 Lager secundair 3,5 1,7 ( 1,1-2,6) 1867 Hoger secundair 2,7 2,0 ( 1,3-3,0) 2846 Hoger onderwijs 1,5 1,3 ( 0,8-1,9) 3259 URBANISATIEGRAAD Brussel 3,6 1,9 ( 1,3-2,8) 2403 Stedelijk gebied 3,7 2,0 ( 1,3-3,0) 1638 Semi-stedelijk gebied 3,2 1,7 ( 1,1-2,6) 3258 Landelijk gebied 2,9 1,6 ( 1,1-2,3) 2669 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 2,7 1,4 ( 1,0-2,1) 3461 Brussels Gewest 3,6 1,9 ( 1,3-2,8) 2403 Waals Gewest 4,3 2,4 ( 1,7-3,5) 4104 JAAR ,7 1,9 ( 1,5-2,4) ,2 1,9 ( 1,5-2,4) 9968 * De cijfers in deze tabel betreffen enkel de personen van 15 jaar en ouder 101

29 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Gezondheidsenquête, België, Tabel : Aantal personen (in ) met migraine in de afgelopen 12 maanden, Gezondheidsenquête, België, ma België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 5,1 4,2 ( 3,6-5,0) 5873 Vrouw 12,3 10,6 ( 9,5-11,8) 6131 LEEFTIJDSGROEP ,7 1,5 ( 0,9-2,5) ,9 7,3 ( 5,7-9,4) ,2 12,3 (10,4-14,6) ,6 10,9 ( 9,2-12,8) ,3 11,4 ( 9,7-13,5) ,8 9,0 ( 7,3-11,2) ,2 7,3 ( 5,5-9,5) ,5 4,5 ( 3,2-6,3) 895 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 6,3 5,3 ( 3,1-8,8) 271 Lager onderwijs 10,6 9,1 ( 7,2-11,4) 1551 Lager secundair 9,4 7,4 ( 6,1-9,0) 2189 Hoger secundair 9,6 7,2 ( 6,1-8,5) 3499 Hoger onderwijs 7,1 5,3 ( 4,5-6,3) 4109 URBANISATIEGRAAD Brussel 13,1 10,5 ( 9,1-12,0) 2958 Stedelijk gebied 10,7 8,1 ( 6,6-9,8) 1919 Semi-stedelijk gebied 8,4 6,5 ( 5,6-7,7) 3881 Landelijk gebied 6,9 5,4 ( 4,5-6,4) 3246 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 7,2 5,5 ( 4,7-6,4) 4074 Brussels Gewest 13,1 10,4 ( 9,1-12,0) 2958 Waals Gewest 10,7 8,4 ( 7,3-9,8) 4972 JAAR ,7 7,0 ( 6,2-7,8) ,8 6,5 ( 5,9-7,3)

30 Gezondheidstoestand : Lichamelijke Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) met hardnekkige rugaandoeningen in de afgelopen 12 maanden, Gezondheidsenquête, België, * ma België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 11,4 10,2 ( 9,0-11,6) 4889 Vrouw 12,5 10,9 ( 9,5-12,4) 5174 LEEFTIJDSGROEP ,7 2,7 ( 1,7-4,3) ,4 7,4 ( 5,6-9,7) ,9 12,9 (10,9-15,3) ,5 15,5 (13,2-18,1) ,0 14,0 (11,9-16,4) ,3 17,3 (14,4-20,5) ,9 16,8 (12,7-21,9) 893 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 21,4 20,3 (11,3-33,6) 237 Lager onderwijs 18,0 14,1 (11,4-17,3) 1450 Lager secundair 13,8 11,9 (10,0-14,1) 1887 Hoger secundair 10,3 9,4 ( 8,0-11,0) 2867 Hoger onderwijs 9,2 8,8 ( 7,3-10,5) 3296 URBANISATIEGRAAD Brussel 12,7 11,2 ( 9,6-13,0) 2454 Stedelijk gebied 12,4 11,1 ( 9,1-13,5) 1656 Semi-stedelijk gebied 12,1 10,7 ( 9,2-12,4) 3269 Landelijk gebied 11,3 9,9 ( 8,4-11,5) 2684 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 10,9 9,6 ( 8,4-10,9) 3472 Brussels Gewest 12,7 11,2 ( 9,6-13,0) 2454 Waals Gewest 14,1 12,5 (10,8-14,4) 4137 JAAR ,8 11,1 (10,1-12,1) ,9 10,6 ( 9,7-11,6) * De cijfers in deze tabel betreffen enkel de personen van 15 jaar en ouder 103