Gouden regels voor genealogen

Transcriptie

1

2 Gouden regels voor genealogen Tips en valkuilen Frans Roelvink Versie Presentatie NGV afdeling WNB d.d

3 Even voorstellen: Frans Roelvink: Gepensioneerd ambtenaar Gemeente Breda NGV-WNB: Bestuur, secretaris Web-redactie Redactie afdelingsblad Andere hobby s: Fotografie, fietsen, Lokaal Erfgoed

4 Gouden Regels: de bron Amerikaans genealogisch tijdschrift Aangevuld door de Nederlandse genealogen Eric Hennekam en John Boeren Verwerkt tot 25 Gouden Regels Publicatie: Gepermeteerd 2014 NGV afd. HTB

5 1. Spelling telt niet Terug in de tijd konden veel mensen niet spellen en velen van hen konden niet eens schrijven. Het was dus veel belangrijker hoe een naam klonk, dan hoe het gespeld werd. Sluit spellingsvarianten dus nooit uit, totdat je zeker weet dat deze personen uit een andere familie komen. Gebruik 'wildcards of 'soundex' bij het zoeken naar varianten in digitale indexen. Jansen, Janssen, Jansens, Janssens Roelvink, Roolvink, Roelink, Rolink, Rolvink

6 Voorbeeld: Gijsbertsen Albers deel 1 Trouwregister Baarle Nassau 1859

7 Gijsbertsen Albers deel 2 Overlijdensregister Baarle Nassau 1869

8 2. Neem nooit zomaar iets aan Controleer al je feiten, neem niet zo maar aan dat een bepaald document gelijk heeft of fout is. Probeer altijd andere onafhankelijke bronnen te vinden om je gegevens mee te vergelijken. Controleer, controleer, controleer.

9 Ook een ambtenaar zit er soms naast Waar is mijn moeder? En mijn opa leefde nog. Bron: Overlijdensregister Oirschot

10 3. Wees discreet Lieg nooit in je genealogische overzichten, maar wees discreet bij het publiceren van familiegegevens. Vooral als het nog levende verwanten betreft. Houd rekening met de (nieuwe) Privacywetgeving, zoals vastgelegd in de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)

11 Voorbeeld: Oorlogsverleden 1 Johan Christiaan Roelvink ( ), SS-soldaat, gesneuveld in Hongarije

12 Voorbeeld: Oorlogsverleden 2 Johan Christiaan Roelvink ( ), SS-soldaat, gesneuveld in Hongarije

13 4. Documenteer altijd je bronnen Na verloop van tijd verzamel je meer en meer gegevens en wat eerst leidde tot tegenstrijdige informatie kan later gebruikt worden om een theorie te bewijzen of te ontkrachten. Wees consequent bij het citeren van je bronnen. Er zijn standaard formats voor het citeren van bronnen, maar je kunt ook je eigen bronvermeldingen maken. Wees daar dan ook consequent in. Je wilt dat anderen de mogelijkheid hebben om je stappen te volgen. Geef hen daarvoor alle bronnen die je gebruikt hebt.

14 Voorbeeld bronvermelding Willem van Oranje ( )

15 5. Veel data zijn ongeveer Het is niet erg om aan te geven dat iemand geboren is ca of overleden is in mei 1915 als je geen exacte datum hebt of als diverse bronnen meerdere datums vermelden. Welke datum is de juiste? Elke datum is juist, volgens die bron.

16 Voorbeeld: Vondeling Huwelijksakte Bergen op Zoom 1829, Leeftijd en geboorteplaats bruid onbekend en ook wie haar ouders zijn

17 6. Zeg het, als je niet zeker bent Toekomstige onderzoekers zullen je dankbaar zijn als je eerlijk zegt dat je een bepaald feit niet kunt bewijzen, maar dat je vermoedt dat iets zo of zo is. Verzin geen feiten. Nooit.

18 Wie is de vader van deze kinderen? Families Knibbeler, 11 kinderen van een ongehuwde vrouw

19 7. Niet alles kan online Natuurlijk is het geweldig om online research te doen en om op de pc nieuwe bronnen te vinden, digitale afbeeldingen van originele bronnen te bekijken of met verre familie in contact te komen. Maar genealogen hechten meer waarde aan bibliotheken, archieven en historische verenigingen. Doe zoveel mogelijk online, maar zet ook eens de pc af om veldwerk te verrichten! Nog geen 10% van wat een archief aan materiaal bezit is gedigitaliseerd. Raadpleeg de inventarissen van archieven.

20 Uit het familiearchief Speciaal rijbewijs uit 1945 Voor mijn vader om als dierenarts Gestolen paarden uit Duitsland Terug te halen

21 8. Wat online staat is niet altijd waar Internet is een prachtig medium, maar het is ook vervuild met verkeerde informatie. Maak niet de fout om alles van het internet voor waar aan te nemen. Vergelijk gegevens met andere bronnen, zelfs als je voor de online informatie hebt betaald. Raadpleeg de originele bron, indien mogelijk.

22 Voorbeeld onjuiste informatie 1 Bron: Huwelijksregister 1846 Tilburg Alphen en Riel is niet hetzelfde als Alphen aan de Rijn

23 Voorbeeld onjuiste informatie 2 Bron: Huwelijksregister 1846 Tilburg Alphen en Riel is niet hetzelfde als Alphen aan de Rijn

24 9. Geef je onderzoek door Ongeacht hoeveel jaar je aan je onderzoek besteedt, het is nooit klaar. Denk er over om het door te geven aan onderzoekers uit de volgende generatie. Laat duidelijke aantekeningen na, vermeld je bronnen en verklaar al je afkortingen. Met andere woorden: laat je onderzoeksmateriaal achter zoals je het zelf graag gevonden had. Zorg voor een goed geordend familiearchief.

25 Een familiearchief Een voorbeeld van een familiearchief.

26 10. Ga niet te vroeg dood Je hebt vast nog een heleboel verhalen in je hoofd. Het is goed te beseffen dat je alle verhalen zo compleet en nauwkeurig mogelijk moet vertellen. Genealogie is niet alleen het onderzoek doen. Genealogie is ook het vertellen van verhalen en er voor zorgen dat de nalatenschap van je voorouders voortleeft bij de komende generaties. Zonder de verhalen te vertellen, heeft het onderzoek niet zo veel nut. Jij hebt de nalatenschap van je voorouders in je handen. Onderzoek doen is mooi, maar het is aan jou om hun verhalen te vertellen.

27 Ik heb best nog wat vragen Het graf van mijn ouders

28 11. DNA is niet de oplossing DNA is een van de vele mogelijke bronnen die je kunt gebruiken om een verwantschap aan te tonen of af te wijzen. Menselijke fouten komen overal voor als resultaten worden verwerkt en gegevens worden overgeschreven, hetgeen tot onjuiste informatie leidt. DNA onderzoek moet altijd worden gebruikt in combinatie met andere bronnen.

29 April: Themamaand over DNA 18 april: Presentatie Toon van Gestel 28 april: 10 jaar DNA Benelux Info en aanmelding 28 april:

30 12. Alles dat je online zet, wordt geleend Je moet accepteren dat als je familiegegevens online zet, het wordt "geleend" of eigenlijk gestolen zonder dat je voor je vele werk enige waardering krijgt. Zo werkt het internet nu eenmaal. Wen er maar aan! Fred Boer twitterde onlangs nog: "als je via Google probeert je voorouders te vinden, vind je vooral je eigen materiaal terug bij anderen".

31 Roelvink door anderen Genealogieonline (

32 13. Begin met literatuuronderzoek Goed genealogisch onderzoek begint met literatuuronderzoek. Maak daarbij bijvoorbeeld ook gebruik van het beroemde online Genealogisch Repertorium bij het CBG. Behandel deze literatuur zoals je alle bronnen moet benaderen. Wees kritisch en controleer alle informatie aan de hand van andere bronnen. Website CBG:

33 Website CBG Wat heeft het CBG over Roelvink?

34 14. Gebruik goede genealogische software Verwerk alle gegevens in een goed genealogieprogramma. Bepaal de keuze voor een programma aan de hand van de doelstellingen van je onderzoek. Veel beginnende onderzoekers maken bijvoorbeeld gebruik van het gratis programma Aldfaer. Let daarbij vooral op of ze de mogelijkheid hebben om informatie via het Gedcom format te importeren of exporteren. Betaalde software is niet per definitie beter dan gratis software!

35 Overzicht genealogische programma s Zie de website van de NGV: Voorkeur voor Nederlandstalige software:

36 15. Commerciële websites Zet je gegevens nooit op commerciële sites. Niet alleen worden je gegevens zeer regelmatig en zonder enige moeite "geleend" door andere onderzoekers, de gegevens worden door genealogische websites als GenealogieOnline of Myheritage zelfs gebruikt voor eigen (commercieel) gewin.

37 My Heritage en demografisch onderzoek My Heritage gebruikt genealogische gegevens voor demografisch onderzoek, zonder dat de eigenaren van die gegevens daar toestemming voor hebben verleend. Link:

38 16. Eén bron is geen bron Deze regel komt uit de journalistiek en benadrukt nogmaals dat je bronnen met elkaar moet vergelijken. Dat lukt niet altijd bij genealogische onderzoeken. Maar vermeld in je publicaties altijd alle primaire en secundaire bronnen.

39 Buitenechtelijk kind1 Welke moeder is de juiste?

40 Buitenechtelijk kind2 Het bevolkingsregister maakt dit duidelijk!

41 17. Gebeurtenissen Bekijk ook lokale, regionale of landelijke geschiedenis. Gebeurtenissen in het leven van je voorouders staan niet op zichzelf. Wat zij meemaakten en hoe zij leefden is beïnvloed door de omgeving om hen heen. Lokale, regionale en landelijke geschiedenis doet je begrijpen waarom zij bepaalde keuzes maakten of in welke omstandigheden zij werkten en leefden. Gebruik literatuur over plaatsen, bedrijven, organisaties of gebeurtenissen om je onderzoek in de juiste context te plaatsen.

42 Bijzondere gebeurtenis Aardbeving Lissabon Bron: RK Dopen Breda, Brugstraat

43 18. Kijk verder dan die ene vermelding Veel bronnen zijn systematisch aangelegd en bevatten veel meer informatie dan de ene vermelding die voor je eigen onderzoek van belang is. Vaak kan de vermelding over een gebeurtenis in het leven van je voorouders beter begrepen of anders geïnterpreteerd worden als je de bron nader bekijkt en onderzoekt. Kun je een bepaalde doop niet vinden? Maak dan eens een telling van de dopen in dat doopboek. Je komt dan hiaten in het doopboek tegen, die het kunnen verklaren.

44 19. Tradities Tradities zijn niet altijd door iedereen aangehouden. In het genealogisch onderzoek kom je veel gebruiken en tradities tegen. Hoewel deze gebruiken vaak toegepast zijn, zul je ook situaties tegenkomen waarin afgeweken is van de traditie. Neem dus niet aan dat het gebruik altijd de regel is, om daar vervolgens je theorie op te baseren.

45 Algemene vernoemingsregels Bron: Eerste twee zonen naar de grootvaders Eerste twee dochters naar de grootmoeders Volgende zonen en dochters naar ooms en tantes Overleden familieleden kregen vaak voorrang Petrus werd soms Petronella, Adriaan soms Adriana Twee kinderen dezelfde voornaam? Grootouders met dezelfde voornaam Vernoeming naar overleden ouder kind met dezelfde voornaam Kind wordt soms genoemd naar eerder overleden vader of moeder Oudste kind uit tweede huwelijk vernoemd naar overleden partner Uitzonderingen zijn altijd mogelijk, evenals regionale verschillen

46 20. Religie is niet allesbepalend De katholieke kerk heeft andere gebruiken en andere bronnen, dan bijvoorbeeld de protestantse kerk. Sluit bronnen van andere geloofsgemeenschappen niet uit voor het vinden van informatie over je voorouders. Ze kunnen - om welke reden dan ook - toch in deze bronnen genoemd worden.

47 Twee religies op één kussen Gemengd huwelijk: Vader is protestant, moeder is katholiek. De dochters worden katholiek gedoopt, de jongens protestant. NG Doopboek Loon op Zand d.d , Willem van Selst RK Doopboek Loon op Zand d.d , Margaretha van Selst

48 21. Noteer alles wat je vindt Lees de bron nauwkeurig en verwerk alle informatie Bronnen vermelden vaak veel informatie die genealogen vooral zoeken: een naam, een datum, een beroep. Maar wees je bewust van de overige informatie, vergeet niet om die ook te verwerken. En lees een bron nauwkeurig: de datum van de akte en de datum van de gebeurtenis zijn niet per definitie hetzelfde.

49 Geboortedatum en aangiftedatum Geboorteakte Dussen d.d

50 22. Mythe over familiewapens Dezelfde familienaam betekent niet dat je een familiewapen hebt. Voor de heraldici: niet iedereen met dezelfde familienaam behoort tot de familie met het familiewapen. Toon eerst aan dat je afstamt van de persoon die dit familiewapen voerde, of toon aan dat je familie bent van de persoon die het wapen liet ontwerpen en registreren.

51 Familiewapen Roelvink bij het CBG Mijn eigen familie heeft geen familiewapen

52 23. Je broers en zussen niet vergeten Doe ook onderzoek naar broers en zussen van je voorouders. Veel onderzoekers kiezen ervoor om alleen te zoeken naar hun eigen voorouders. Daarbij slaan ze de andere kinderen uit een gezin over. Het kost extra werk. Toch kan het - zeker in de vroegere periodes - van groot belang zijn te weten wie nog meer tot het gezin of de familie behoorde. Zij kunnen (aanvullend) bewijs leveren voor een theorie.

53 Familie Nefkens, Amersfoort Mijn moeder had meer dan 40 neven en nichten

54 24. Genealogie is meer dan namen en data Het is helemaal niet interessant om een lijst met namen en geboorteof overlijdensdata te presenteren. Veel boeiender wordt het als van die personen verhalen te vertellen zijn.

55 Een appel valt niet ver van een boom Mijn vader gaf vóór 1940 presentaties aan boeren. Bron: Delpher

56 Een triest verhaal Een ongeluk op een molen. Bron: Delpher

57 25. Het zwarte schaap Besef je dat iedere familie 'zwarte schapen' kent. Wie onderzoek doet naar de geschiedenis van zijn/haar familie ontkomt niet aan familieleden met geheimen. Denk aan: buitenechtelijke kinderen, criminelen, psychiatrische patiënten, oorlogsverleden. Wees hierover eerlijk en verdraai geen feiten. Laat het je onderzoek niet beïnvloeden, of je doen stoppen. Niemand draagt de schande van zijn voorouders.

58 Tot slot Zijn er nog vragen? Bedankt voor uw aandacht