Wie de schoen past. Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW

Transcriptie

1 Wie de schoen past Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW

2 Het ROC ASA in Amsterdam heeft de afgelopen drie jaar het programma Kaleidoscoop ingevoerd. Daardoor volg je als student nu in je opleiding voor onderwijsassistent bepaalde onderdelen van Kaleidoscoop en kun je (deel)certificaten behalen. Ook SPW-studenten kunnen zich onderdelen van Kaleidoscoop eigen maken. In deze folder kun je lezen wat Kaleidoscoop is, hoe er in de opleiding aandacht wordt besteed aan dit programma, welke (deel)certificaten je kunt halen en hoe de werkwijze van Kaleidoscoop zich verhoudt tot wat je verder leert op je opleiding. Tussen de tekst door staan citaten van studenten van het ROC ASA die al hebben meegedaan aan het Kaleidoscoop-traject. Kaleidoscoop Kaleidoscoop is een educatieve methode. Kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en basisscholen gebruiken deze methode in het kader van de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE). Kaleidoscoop richt zich op de brede ontwikkeling van kinderen. De taalontwikkeling krijgt veel aandacht, maar ook de cognitieve, sociaal-emotionele en creatieve ontwikkeling komen aan bod. Kinderdagverblijf, peuterspeelzaal en basisschool werken zoveel mogelijk met elkaar samen om voor de kinderen een doorgaande lijn te bevorderen. We hebben een voorschool die doorloopt naar de kleutergroep. Een meisje dat van de voorschool kwam, wist al zo veel. Ze was al gewend aan Kaleidoscoop, dat vind ik heel goed. En de kinderen van de voorschool praten ook veel meer. Andere kinderen die nieuw komen, zijn meestal de hele tijd stil, die kijken echt afwachtend wat anderen gaan doen. Het belangrijkste van Kaleidoscoop is actief leren en interactie: kinderen ontwikkelen zich door veel ervaringen op te doen en door actief betrokken te zijn bij mensen, materialen, gebeurtenissen en ideeën. Ze kunnen op hun eigen niveau de wereld ontdekken, waarbij de leidsters of leerkrachten hen stimuleren, inspireren en ondersteunen. De volwassenen bieden de kinderen een uitdagende omgeving om in te spelen en te leren, helpen hen hun spel uit te breiden, praten met de kinderen over wat ze aan het doen zijn en helpen hen om problemen op te lossen. De kinderen zijn gemotiveerd, nemen initiatief en kunnen hun omgeving zelfstandig verkennen. Mijn begeleider zei: Wat heb je eraan als jíj het aan de kinderen gewoon presenteert, als ze het letterlijk overnemen. Wat leren ze er dan van? Dat was iets wat ik steeds heb onthouden. 2

3 Onderwijsassistent bij Kaleidoscoop Om kinderen genoeg aandacht en ondersteuning te kunnen geven, gaat Kaleidoscoop uit van twee volwassenen op een groep. Dit is een voorwaarde om goed met de methode te kunnen werken. In de praktijk is het vaak moeilijk om een tweede leerkracht te vinden. Als oplossing is ervoor gekozen om een onderwijsassistent niveau 4 samen te laten werken met een hbo-opgeleide leerkracht. De onderwijsassistent werkt onder de verantwoordelijkheid van de leerkracht op de groep. Ik vind het het leukste als ik samen met m n begeleider in de groep sta. We kunnen zo goed samenwerken, dat eigenlijk alles goed gaat. De grote kring doet meestal mijn begeleider. Het vooruitkijken en terugkijken doen we in twee groepen, dus doe ik dat alleen met de kinderen, en ook de activiteiten in de kleine groep. Ik denk wel dat ik na mijn studie op een Kaleidoscoop-school ga werken. Het is een prettige manier van werken. En als ik op een gewone school ga werken of stage lopen, ga ik toch meer naar de kinderen luisteren. Dat zijn wel dingen die je meeneemt. Bij Kaleidoscoop wordt er naar het kind geluisterd, kinderen hebben het gevoel dat ze iets te zeggen hebben. Ze hebben ook meer zelfvertrouwen, durven meer dingen. Ook met het observeren, je kijkt gewoon anders naar de kinderen. Natuurlijk leren en actief leren Het ROC ASA is overgegaan op een nieuw onderwijsconcept: het natuurlijk leren. Er zijn veel overeenkomsten tussen het natuurlijk leren en het actief leren van Kaleidoscoop. Bij het natuurlijk leren bepaal je zelf je leerroute. Je maakt een plan waarin staat waar je de komende tijd aan gaat werken, hoe je dat wilt doen en welke lessen en workshops je daarvoor nodig hebt. Zo ben je actief bezig met het verwerven van kennis en het ontwikkelen van vaardigheden die voor jou belangrijk zijn. Je komt bijvoorbeeld in je stage een probleem tegen, dat je wilt oplossen. Ondersteund door je mentor ga je dan op zoek naar informatie over dat onderwerp en hoe je het probleem kunt aanpakken. In workshops krijg je samen met andere studenten zinvolle en leerzame opdrachten: jullie doen rollenspellen, geven elkaar feedback, begeleiden elkaar, leren van elkaar, en passen de leerstof toe door bijvoorbeeld voorlichting aan nieuwe studenten en ouders te geven. Tijdens de Kaleidoscoop-lessen ervaar je hoe het programma er in de praktijk uitziet en wat actief leren precies inhoudt. 3

4 Op je stage heb je bijvoorbeeld een probleem en dan ga je in de boeken kijken. En als je er niet uit komt, vraag je een workshop aan. Je doet dat vanuit de praktijk, zeg maar. Het had natuurlijk ook klassikaal gekund, dan heb je alles in theorie en dan moet je vanuit de theorie kijken wat je in de praktijk kunt doen. Je doet het, zeg maar, net als bij Kaleidoscoop, je ontdekt dingen zelf en dan onthoud je het gewoon veel beter. Opleiding onderwijsassistent en (deel)certificaten Kaleidoscoop In de opleiding voor onderwijsassistent volg je verplicht de module Meer handen voor Kaleidoscoop. Deze module bestaat uit tien bijeenkomsten. Als je 80% van de bijeenkomsten volgt, de opdrachten maakt, je portfolio bijhoudt en de Kaleidoscoop-toets maakt, krijg je een bewijs van deelname van Kaleidoscoop. Ik dacht echt: wat krijgen we nou! We werden in groepen ingedeeld, en dan kreeg je een appel en allerlei spullen er bij. Dan kon je proeven en moest je opschrijven wat je proefde en hoe het eruit zag. En mensen hadden ook cola bij zich en hadden het er mee vermengd. Het was een hele leuke les. Als je het officiële certificaat Meer handen voor Kaleidoscoop wilt halen, moet je tien dagdelen stage lopen op een kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of basisschool die met Kaleidoscoop werkt. Je kunt twee keer per periode instappen in de module Meer handen voor Kaleidoscoop. Per jaar heb je dus acht keer de mogelijkheid om hiermee te beginnen. Het hangt van je individuele programma af wanneer en in welk jaar het voor jou het beste past om deel te nemen aan de bijeenkomsten. We adviseren je om de module te volgen wanneer je stage loopt op een Kaleidoscoop-school. Hoe je het met de kleuters doet, vooruitkijken, terugkijken, dat hebben wij op de opleiding eigenlijk gewoon gehad, maar dan op ons niveau en dat vond ik leuk. Stage op een Kaleidoscoop-locatie Tijdens je stage kun je de aanpak van Kaleidoscoop uitproberen. Van jou wordt evenveel initiatief en zelfstandigheid verwacht, als van de kinderen die je begeleidt. Wat je ziet en ervaart in de praktijk, koppel je in de opleiding terug naar de theorie. Met de leerkracht of leidster van de groep werk je samen en plan je wat je gaat doen. Je sluit aan bij wat 4

5 de kinderen inbrengen en daarin kun je veel van jezelf kwijt. Je doet met de kinderen allerlei activiteiten en na afloop kijk je met de leerkracht of leidster, die ook je begeleider is, daarop terug. Zo kom je te weten waar je goed in bent en waar je nog aan moet werken. In theorie krijg je er niet een goed beeld bij. In de praktijk zie je het echt: o ja, vooruitkijken, dat is het nou. Ik vind het heel belangrijk dat je het in de praktijk echt kan zien. Je helpt mee het groepslokaal op een Kaleidoscopische manier in te richten. Je leert het specifieke dagschema toepassen. Je plant activiteiten voor de kinderen, in de kleine groep, de grote groep en het buiten spelen op grond van de verschillende ontwikkelingsgebieden (bij Kaleidoscoop heten die sleutelervaringen ). Je nodigt de kinderen uit veel taal te gebruiken. Je past verschillende interactiestrategieën toe en je hebt een responsieve houding naar de kinderen. Je bevordert het initiatief en de zelfstandigheid van de kinderen. Je ervaart wat samenwerking met de leerkracht of leidster in de groep betekent en hoe je de ouders als partner benadert. Kortom, je leert tijdens je stage de houding en vaardigheden die horen bij Kaleidoscoop. Ik heb een activiteit gedaan met heel veel soorten knopen. Ik heb ook geholpen met allerlei dingen bedenken voor het vooruitkijken en het terugkijken. Ik had het met een handpop gedaan, dan werd er via de poppen gecommuniceerd. Ook een soort planbord heb ik ontwikkeld. En tijdens het terugkijken werd meer gepraat over wat ze hadden gedaan, zodat er meer taal kwam. Kinderen hadden een rups op het grasveld gevonden. Toen waren we op het idee gekomen om een tijdje met vlinders bezig te zijn. Volledig trainingstraject Als je je na de module Meer handen voor Kaleidoscoop verder wilt verdiepen in Kaleidoscoop en nog meer vaardigheden opdoen, kun je kiezen voor het volledige trainingstraject. Tot nu toe konden alleen gediplomeerde leidsters en leerkrachten dit Kaleidoscoop-certificaat in een nascholingstraject halen. Nu is er ook voor jou de mogelijkheid om aan dit trainingstraject mee te doen. 5

6 Meer informatie Meer informatie over Kaleidoscoop is te vinden op de website Voor meer informatie over Kaleidoscoop in de opleiding bij ROC ASA kun je terecht bij Loes Hortensius, docent en trainer Kaleidoscoop. De film Wie de schoen past is gemaakt met studenten van het ROC ASA en laat zien wat Kaleidoscoop inhoudt, in de opleiding en in de (stage) praktijk. Deze folder is ontwikkeld door het NIZW in samenwerking met ROC ASA. ROC ASA Afdeling Zorg en Welzijn Gebouw OZW De Boelelaan HV Amsterdam Tel. (020) NIZW Jeugd Informatiepunt Kaleidoscoop Postbus DD Utrecht Tel. (030)