B en W Adviesnota ADVIES. Afhandeling motie Eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen

Transcriptie

1 B en W Adviesnota Onderwerp Afhandeling motie Eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen Zaaknummer Teammanager Ernst-Jan Meerbeek B & W datum 10 september 2018 Afdeling/Team Stad Dorpen en Wijken/Maatschappelijke ontwikkeling Naam steller Mariska Boon Portefeuillehouder Anne Thielen Openbaarheid Bevoegd orgaan Deze adviesnota is openbaar B & W Per direct. Ter bespreking Aanbieden via de Griffie aan Raad en Commissie Leven ADVIES 1. In te stemmen met het verzenden van bijgevoegde informatiebrief naar de raad. 2. De motie eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen hiermee als afgehandeld beschouwen.

2 B en W Adviesnota Samenvatting Zie bijgevoegd memo. Beoogd resultaat Antwoord geven op de motie eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen. Argumenten Risico s Kanttekeningen Communicatie Ter bespreking aanbieden aan de commissie Leven. Financiële gevolgen Personele/organisatorische gevolgen Juridische gevolgen Rechtmatigheid Fatale termijnen Vervolgtraject besluitvorming Evaluatie Bijlagen Naslagwerk

3 De leden van de gemeenteraad en commissie Leven Maatschappelijke ontwikkeling Raadhuisstraat 1 Postbus 500, 5800 AM Venray Telefoon (0478) Telefax (0478) gemeente@venray.nl Internet KvK-nummer IBAN IBAN BIC NL20 BNGH (belastingen) NL11 BNGH (algemeen) BNGHNL2G Datum 10 september 2018 Behandeld door Mariska Boon Ons kenmerk Datum uw brief Pagina 1 van 2 Uw kenmerk Onderwerp Afhandeling motie Eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen Geachte leden van de raad en commissie Leven, Op 5 juli 2016 heeft uw raad een motie (zie bijlage) aangenomen met als onderwerp eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen. De motie is unaniem aangenomen. De raad heeft het college verzocht om: er zorg voor te dragen dat het onderzoek naar de gedeeltelijke afschaffing van de eigen bijdrage in de Commissie Leven zo spoedig mogelijk kan worden besproken. er zorg voor te dragen dat de gemeenteraad zo spoedig mogelijk kan besluiten over de gedeeltelijke afschaffing van de eigen bijdrage. Onderzoek De afgelopen 2 jaar heeft zorgvuldig onderzoek plaatsgevonden naar de huidige regeling. Op verschillende momenten is aan onder andere Wmo-consulenten gevraagd naar hun ervaringen op het gebied van het opleggen van een eigen bijdrage en aanvaarden van ondersteuning. Ook zijn op verschillende momenten de gegevens van het CAK (de organisatie die voor de gemeente de eigen bijdrage int) geanalyseerd en zijn gegevens van omliggende gemeenten gevraagd. Verder heeft de Participatieraad een oproep gedaan aan de inwoners van Venray om zaken die rond de eigen bijdrage spelen te melden. Dit alles om tot een gedegen antwoord op de motie te komen. In de bijlage vindt u de onderzoekgegevens. Ook in de bijlage vindt u allerlei gegevens over de eigen bijdrage in relatie tot de voorzieningen, het inkomen en de leeftijd van de inwoner aan wie een maatwerkvoorziening verstrekt is. Conclusie Uit de onderzoeksgegevens zijn wij tot de conclusie gekomen dat het aanpassen van de eigen bijdrage regeling ons inziens niet noodzakelijk is. De volgende argumenten zijn meegenomen om tot bovenstaande conclusie te komen: Een klein percentage van de klanten betaalt meer dan de minimale eigen bijdrage.

4 Datum 10 september 2018 Ons kenmerk Pagina 2 van 2 In het keukentafelgesprek komt de eigen bijdrage altijd aan de orde. Wanneer sprake is van stapeling van kosten dan wordt gezamenlijk naar een oplossing gezocht. Er kan altijd een uitzondering gemaakt worden door de hardheidsclausule toe te passen. Hierdoor hoeft er geen eigen bijdrage opgelegd te worden. Het is niet met zekerheid aan te geven hoeveel inwoners geen ondersteuning vragen omdat men een eigen bijdrage moet betalen. Vervolg en informatie Met deze brief wordt de motie eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen als afgehandeld beschouwd. Hopende u voldoende te hebben geïnformeerd. Mocht u nog vragen hebben dan horen wij dit graag. Met vriendelijke groeten, Het college van burgemeester en wethouders,, burgemeester, secretaris Bijlage: motie eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen onderzoekgegevens motie eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen gegevens eigen bijdrage

5 Hoeveel eigen bijdrage hebben wij in de jaren 2015, 2016, 2017 en 2018 geïnd? Eigen bijdrage Wmo - Venray Opgelegde eigen bijdrage Geïnde eigen bijdrage Afgedragen eigen bijdrage , , , , , , , , , , , ,96 Eenheid Bron Peildatum: euro CAK 1

6 2

7 3

8 Kan dat onderverdeeld worden in de verschillende voorzieningen? Doordat cliënten meerdere (types) voorzieningen kunnen hebben en er maximale eigen bijdrages gelden is er geen 1-op-1 relatie tussen ingezette Wmo-hulp en de eigen bijdrages. Wel kan in beeld gebracht worden hoeveel cliënten een bepaalde voorziening, of combinatie van voorzieningen hebben. N.B. periode 6 is de meest recente periode waarvoor de gegevens volledig zijn aangeleverd. En de ontwikkeling hiervan vanaf

9 5

10 6

11 7

12 Ontwikkeling op totaalniveau 8

13 9

14 Kun je aangegeven hoeveel mensen de minimale eigen bijdrage betalen? Voor 2018 zijn dit 873 klanten (55.7%) 10

15 11

16 N.B. De percentages voor onder en boven landelijk inkomensgrens samen zijn niet 100%: het ontbrekende gedeelte zijn de klanten met een onbekend inkomen. 12

17

18 Onderzoekgegevens motie Eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen Hoe is het nu geregeld? Op dit moment wordt door de gemeente Venray voor alle Wmo-maatwerkvoorzieningen een eigen bijdrage in rekening gebracht (met uitzondering van de maatwerkvoorziening rolstoel omdat dit wettelijk niet mogelijk is). De kaders voor de hoogte van de eigen bijdrage zijn landelijk bepaald en vastgelegd in de Wmo Iedereen met een Wmo maatwerkvoorziening betaalt een minimale eigen bijdrage. Verder kan de hoogte van de eigen bijdrage afhankelijk zijn van de maatwerkvoorziening die men ontvangt en het huishouden wat gevoerd wordt. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de eigen bijdrage wordt. De berekening van de maximale periodebijdrage (het bedrag dat maximaal per periode van vier weken betaald moet worden) wordt gedaan op basis van 4 gegevens: 1 leeftijd 2 huishouden 3 inkomen 4 vermogen In onderstaand schema wordt weergegeven hoe hoog de minimale eigen bijdrage per periode bedraagt: Inkomensgre ns Eigen bijdrage <65 jaar alleenstaand >65 jaar alleenstaand <65 jaar meerpersoonshuis houden >65 jaar meerpersoonshuis houden Tot Tot Tot ,60 per 4 17,60 per 4 0,00 per 4 weken 17,60 per 4 weken weken weken Uitkomst onderzoek Ontwikkelingen De afgelopen jaren hebben zich onderstaande ontwikkelingen voorgedaan: Inwoners met een ondersteuningsvraag zijn in eerste instantie aangewezen op algemene voorzieningen. Hiervoor wordt in de meeste situaties ook een eigen bijdrage gevraagd. Dit brengt dus extra kosten met zich mee. Overgang van de voorzieningen van de Awbz naar de Wmo heeft geleid tot een hogere eigen bijdrage. Bij de Awbz werd een fictieve lage kostprijs (die vele malen lager lag dan de daadwerkelijke kostprijs) gebruikt. Terwijl de gemeente rekent met de laagste kostprijs. Verdwijnen van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten(wtcg) en de regeling Compensatie eigen risico zijn. De Wtcg gaf 33% korting op de opgelegde eigen bijdrage. 1

19 Het oplopen van de eigen bijdrage op andere terreinen, denk aan de verhoging van de ziektekostenpremie, eigen betaling medicijnen, verhogen van de hoogte van het eigen risico bij de ziektekosten verzekering. Op deze regelingen heeft de gemeente geen invloed. 3 mogelijkheden om de minimale periode bijdrage te verlagen Er zijn 3 mogelijkheden om de minimale periodebijdrage te verlagen: 1. De minimale periodebijdrage aanpassen. Is dan geldig voor alle maatwerkvoorzieningen. De inkomsten voor de gemeente wordt hierdoor lager. 2. De inkomensgrens optrekken. Is dan geldig voor alle maatwerkvoorzieningen. De inkomsten voor de gemeente wordt hierdoor lager. Het verhogen van de inkomensgrens heeft vooral voordeel voor de middeninkomens. 3. Het marginaal tarief verlagen. Geldig voor alle maatwerkvoorzieningen. De inkomsten voor de gemeente wordt hierdoor lager. De helft van onze klanten betaalt ongeveer de minimale periode bijdrage van 17,60 per 4 weken. Zij zijn niet gebaat bij wijzigingen in het marginaal tarief. Ongeveer 8.9% van de klanten heeft ruimte in het maximale periodebijdrage. Dit zijn vooral mensen die in een hogere inkomensklasse vallen. Alle 3 de mogelijkheden zouden geldig zijn voor alle maatwerkvoorzieningen. Dit is niet gewenst omdat dan een aanzuigende werking wordt verwacht op bijvoorbeeld de voorziening huishoudelijk werk. Inwoners die, als gevolg van een hoog inkomen, hulp bij het huishouden zelf regelen kloppen dan weer bij de gemeente aan. Onderzoek Participatieraad De participatieraad heeft via verschillende kanalen inwoners opgeroepen om zich te melden wanneer er geen ondersteuning genomen wordt als men de eigen bijdrage niet kan betalen. Op deze oproep zijn drie reacties gekomen. Deze reacties hadden geen betrekking op de vraag die gesteld was maar op een ander onderdeel van de Wmo. Eigen bijdrage afschaffen voor nieuwe taken Wmo? Slechts 278 van de 1360 klanten (20%) heeft een indicatie voor alleen een voorziening die onder de zogenaamde nieuwe taken (dagbesteding, individuele begeleiding en logeren) valt. 80% heeft dus (ook) een indicatie voor hulp bij het huishouden en/of een vervoers- en/of woonvoorziening. Indien enkel voor de nieuwe taken de eigen bijdrage op 0 gesteld wordt, dan merkt 80% van de klanten hier dus weinig tot niets van. Bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage voor zorg Wanneer er sprake is van een stapeling van eigen bijdrage voor zorg kan, indien er bijkomende omstandigheden zijn, bijzondere bijstand verstrekt worden. Deze bijzondere bijstand wordt bijna nooit verstrekt. 2

20 Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2016/2017 Uit het klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2016 blijkt dat de eigen bijdrage die gemeenten vragen voor de Wmo-ondersteuning bij de helft van de cliënten in de regio voor geen problemen zorgt. Bij een derde levert dit een beetje een belemmering op en bij 14 procent zorgt dit voor (grote) problemen. Het zijn voornamelijk cliënten die niet of nauwelijks kunnen rondkomen die hiermee problemen ervaren; een kwart tot de helft van deze groep ondervindt problemen van de eigen bijdrage. Zij hebben moeite met rondkomen vanwege laag inkomen, bijvoorbeeld alleen een AOW, klein pensioen of Wajong-uitkering, waardoor de eigen bijdrage een grote belasting is. Men is afhankelijk van de ondersteuning, maar voor sommigen wordt het steeds lastiger dit op te brengen (bron: cliëntervaringsonderzoek wmo, jeugd & participatie, september 2017) In het klanttevredenheidsonderzoek van 2017 geeft 5% van de ondervraagden aan dat zij minder hulp/ondersteuning afnemen dan zij in werkelijkheid geïndiceerd hebben gekregen vanwege de eigen bijdrage. De eigen bijdrage is altijd een onderdeel van het keukentafelgesprek. Er wordt in het gesprek naar de gehele situatie van de inwoner gekeken (op 10 levensdomeinen). De reden waarom iemand de eigen bijdrage niet zou kunnen betalen komt dan ook altijd aan de orde. En samen wordt naar een oplossing gezocht. Hardheidsclausule In 2018 is (tot nu toe) 10 keer de hardheidsclausule ingezet. In de omliggende gemeenten wordt wisselend de hardheidsclausule ingezet. Hieronder een overzicht: Gemeente Gennep Bergen Beesel Horst aan de Maas Peel en Maas Aantal 1 keer vanaf ingang Wmo2015 Nog nooit 2 keer vanaf ingang Wmo2015 +/- 24 keer per jaar +/- 10 keer per jaar De hardheidsclausule wordt gebruikt om in uitzonderlijke en bijzondere situaties een uitzondering te maken op datgeen wat in de Verordening staat. Het opleggen van een eigen bijdrage zou dan leiden tot ongewenste situaties voor de inwoner of voor zijn omgeving. Er is geen grens bekend na hoeveel keer inzetten van de hardheidsclausule er een structurele aanpassing van de eigen bijdrage regeling moet plaatsvinden. Er zijn een aantal situaties bekend (in Venray) waarbij één van de ouders was aangewezen op individuele begeleiding maar dat ondersteuning op naam van het kind is ingezet om zo het betalen van een eigen bijdrage te voorkomen. Ook zijn er jeugdigen die met hun ondersteuning onder de Jeudgwet blijven (dit kan in uitzonderingssituaties tot 23 jaar) om zo de eigen bijdrage onder de Wmo te ontlopen. 3

21 Minder ondersteuning In de afgelopen 2 jaar hebben enkele inwoners minder ondersteuning afgenomen dan ze eigenlijk nodig hebben zodat de eigen bijdrage lager is. Dit is gebleken uit de informatie die ontvangen is van de zorgaanbieders. Met al deze inwoners zijn we opnieuw in gesprek gegaan om samen tot een passende oplossing te komen zodat zij toch ondersteuning krijgen. Regeerakkoord Abonnementstarief In het regeerakkoord wordt voorgesteld om per 2019 een uniform tarief van 17,50 per 4 weken te vragen aan inwoners die een Wmo-voorziening ontvangen van hun gemeente. Doel van dit abonnementstarief is het vergroten van de financiële toegankelijkheid van de zorg en het tegengaan van de ophoping van zorgkosten van mensen (binnen een gezin) die uit meerdere wetten zorg of ondersteuning krijgen. Dit betekent voor gemeenten een lagere opbrengst aan eigen bijdrage. En waarschijnlijk een toename van de vraag naar voorzieningen (omdat het geldt voor alle voorzieningen ook huishoudelijk werk). Hoewel de naleving van het regeerakkoord niet staatsrechtelijk is vastgesteld, zijn de coalitiefracties en de bewindslieden er tijdens de betreffende kabinetsperiode aan gebonden. Wel kunnen ze gedurende een kabinetsperiode overeenkomen bepaalde afspraken te veranderen, laten vervallen of toevoegen. Het abonnementstarief staat haaks op de uitgangspunten van de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Het bemoeilijkt de taak van de gemeente om die inwoners die hun hulp, ondersteuning of aanpassing zelf kunnen regelen, te stimuleren dat ook daadwerkelijk te doen. Eigen bijdrage regeling langdurige zorg aangepast Mensen die langer zorg en ondersteuning nodig hebben krijgen vaak te maken met verschillende zorgwetten. Daardoor betalen ze verschillende eigen bijdragen. De zorgkosten lopen daarom op. Het gaat hier om mensen die intensieve zorg nodig hebben aan huis, of zelf in een verpleeghuis wonen terwijl hun partner thuis woont. Het percentage van hun inkomen dat meetelt voor de berekening van de eigen bijdrage wordt verlaagd van 12.5% naar 10%. Deze maatregel is ingegaan op 1 januari Per 1 januari 2019 wordt de vermogensinkomensbijtelling verlaagd van 8% naar 4%. Stapeling kosten Het CAK bepaalt en int de eigen bijdrage voor de Wmo en de WLZ. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de stapeling van de kosten. Verder komt in het keukentafelgesprek de eigen bijdrage ter sprake. Hier wordt ook gekeken naar de stapeling van kosten en worden ook de mogelijkheden om deze stapeling te voorkomen besproken. Conclusie Al het bovenstaande in ogenschouw nemen vraagt dit niet om aanpassing van de eigen bijdrage regeling. De mogelijkheid om de hardheidsclausule in te zetten behoort altijd tot de mogelijkheden. Hierdoor blijft niemand verstoken van hulp of ondersteuning. 4