Feiten en cijfers Statistisch zakboekje 2009

Transcriptie

1 Feiten en cijfers Statistisch zakboekje 2009

2 Feiten en cijfers Statistisch zakboekje 2009

3

4 Inhoud Voorwoord 5 1 Werkgevers en Werknemers 6 2 Eerste ziektejaren 8 3 De WIA 11 4 De WAO 14 5 De WAZ 17 6 De Wajong 20 7 De WW 23 8 Arbeidsbemiddeling 27 9 Re-integratie De WAZO De TW Handhaving Fondsen 44

5

6 Voorwoord Maatwerk leveren, snel handelen, goed bereikbaar zijn en kwaliteit leveren. Ons centrale doel is mensen nieuw perspectief te bieden om aan werk en maatschappij deel te nemen. In de praktijk werken we daaraan door er, samen met onze partners, alles aan te doen om zieke werknemers en werklozen (weer) aan het werk te helpen. En lukt dat niet, dan zorgen wij voor een tijdelijke uitkering. In dit statistisch zakboekje vindt u de kerncijfers over de taken die UWV in 2009 heeft uitgevoerd. CWI (Centrum voor Werk en Inkomen) is vanaf 1 januari 2009 onderdeel van UWV onder de naam UWV WERKbedrijf. Daarom bevat dit zakboekje ook cijfers over de taken van voormalig CWI. Peter Ploegsma 5 Directeur Financieel Economische Zaken Voor het leesgemak is de wetgeving die in dit boekje aan de orde komt, sterk vereenvoudigd weergegeven.

7 1. Werkgevers en Werknemers

8 Werknemers in Nederland zijn verplicht verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Werkgevers dragen premies af aan de Belastingdienst (ook namens de werknemers). De meeste werkgevers hebben minder dan tien medewerkers in dienst. Wel werken de meeste mensen bij een werkgever die meer dan tien medewerkers in dienst heeft. Aantal werkgevers (x 1.000) = voorlopige cijfers Aantal werknemers naar geslacht (x 1.000) Totaal Man Vrouw = vanaf 2006 nieuwe telwijze 2 = voorlopige cijfers 7

9 2. Eerste ziektejaren

10 Als een werknemer ziek wordt, moet zijn werkgever hem twee jaar lang loon doorbetalen. Uitzonderingen hierop zijn zieke werknemers van wie het dienstverband eindigt tijdens hun ziekte (zoals uitzendkrachten) en zieke werknemers met een WW-uitkering. Zij krijgen een Ziektewetuitkering van UWV. Dat geldt ook voor werknemers die ziek worden door zwangerschap of bevalling én voor werknemers met een ziekte of handicap in dienst van een werkgever die ziek worden. Als de werknemer twee jaar ziek is, beoordeelt UWV of hij een WIA-uitkering (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) kan krijgen Gemiddeld aantal lopende Ziektewet-uitkeringen naar groep zwangeren flexwerkers werklozen overige

11 Soms spreken werkgever en werknemer af dat de werknemer langer loon doorbetaald krijgt. In 2009 gebeurde dat keer. Werknemers van wie al in een vroeg stadium duidelijk is dat ze nooit meer kunnen werken, kunnen al na korte tijd een IVA-uitkering krijgen (in keer) Deskundigenoordelen Als werkgever en werknemer het niet eens zijn over wel of niet ziek zijn of over re-integratiemogelijkheden binnen het bedrijf, kunnen zij UWV vragen om een deskundigenoordeel. Wanneer een werknemer geen werkgever meer heeft, neemt UWV de arborol op zich en zorgt voor zijn re-integratie

12 3. De WIA

13 De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA, ingevoerd in 2006) regelt uitkeringen voor werknemers die langer dan twee jaar ziek zijn. De WIA kent twee uitkeringen: de WGA-uitkering (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) vult het inkomen van gedeeltelijk arbeidsgeschikten aan. Werken loont daarbij: hoe meer iemand werkt, hoe hoger zijn inkomen. de IVA-uitkering (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) is een uitkering voor volledig arbeidsongeschikten die niet zullen herstellen. 18% 20% Lopende WIA-uitkeringen naar diagnose, 2009 IVA 12% 15% 15% 22% 17% WGA 7% 42% 12 Is een werknemer minder dan 35% arbeidsongeschikt, dan krijgt hij geen uitkering. 20% nieuwvormingen psyche zenuwstelsel hart- en vaat bewegingsapparaat overig 7% 5%

14 Nieuwe en beëindigde WIA-uitkeringen Nieuwe uitkeringen IVA Beëindigde uitkeringen Nieuwe uitkeringen WGA Beëindigde uitkeringen Lopende WIA-uitkeringen naar leeftijd jaar jaar jaar jaar jaar

15 4. De WAO

16 Met de invoering van de WIA in 2006, kunnen alleen klanten met een oud recht nog een beroep doen op de WAO. De WAO heeft dus geen nieuwe instroom. Het aantal WAO ers daalt al sinds In eerste instantie door de Wet verbetering poortwachter (WVP) en de verlenging van de loondoorbetalingverplichting bij ziekte van één naar twee jaar. Maar ook de strengere beoordeling van aanvragen en uiteraard de invoering van de WIA spelen een rol Nieuwe en beëindigde WAO-uitkeringen nieuwe uitkeringen beëindigde uitkeringen

17 Lopende WAO-uitkeringen (x 1.000) naar geslacht Totaal Man Vrouw Lopende WAO-uitkeringen naar leeftijd ,2 443,1 254, ,3 436,9 264, ,8 440,4 288, ,1 437,5 306, ,8 439,3 329, ,1 440,2 351, ,5 436,8 365, ,1 424,5 361, ,9 411,4 354, ,1 378,2 324, ,0 344,1 294, ,0 318,4 277, ,1 294,6 263, ,2 272,1 249, jaar jaar jaar jaar jaar

18 5. De WAZ

19 Tot medio 2004 waren zelfstandigen via de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) verplicht verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Door de intrekking van de WAZ, daalt het aantal WAZuitkeringen. Alleen klanten met rechten van voor 2004, kunnen nog een beroep doen op de WAZ. Lopende WAZ-uitkeringen naar diagnose, % Vooral 55+ ers maken relatief vaak gebruik van de WAZ. Veel voorkomende redenen voor een WAZ-uitkering zijn ziekten van het bewegingsapparaat, psychische problemen en hart- en vaatziekten. De belangrijkste reden voor beëindiging van de uitkering is pensionering. 35% 9% 18 psyche hart en vaat bewegingsapparaat overig 35%

20 Lopende uitkeringen WAZ (x 1.000) naar geslacht Lopende WAZ-uitkeringen naar leeftijd Totaal Man Vrouw ,5 38,7 14, ,6 37,7 14, ,8 40,6 17, ,9 39,7 17, ,5 39,6 16, ,8 38,8 17, ,2 38,8 17, ,5 39,1 17, ,5 38,4 17, ,4 36,9 16, ,3 32,6 14, ,0 29,5 13, ,7 26,5 12, ,3 23,4 10, jaar jaar jaar jaar jaar

21 6. De Wajong

22 De Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) is een voorziening voor de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid voor jonggehandicapten. Het aantal mensen met een Wajong-uitkering groeit al sinds het begin van de regeling. De nieuwe instroom bestaat voor het grootste deel uit jongeren van 18 tot 24 jaar. De meeste jonggehandicapten zijn volledig arbeids ongeschikt. Psychische problemen, waaronder zwakbegaafdheid, zijn de belangrijkste oorzaak van de arbeidsongeschiktheid bij klanten met een Wajong-uitkering. De belangrijkste redenen voor beëindiging van de uitkering zijn overlijden en pensionering. De uitstroom door pensionering is echter niet structureel, omdat de meeste mensen met een Wajong-uitkering relatief jong zijn. Lopende Wajong-uitkeringen naar diagnose, % 2% psyche bewegingsapparaat overig 63% 21

23 Lopende Wajong-uitkeringen (x 1000) naar geslacht Totaal Man Vrouw Lopende Wajong-uitkeringen naar leeftijd ,7 58,5 46, ,8 61,8 49, ,2 66,7 51, ,5 68,2 53, ,4 71,0 56, ,6 72,4 58, ,4 74,2 60, ,2 76,1 62, ,5 78,6 63, ,2 81,5 65, ,9 86,6 69, ,8 92,7 74, ,6 99,3 79, ,5 107,2 85, jaar jaar jaar jaar jaar

24 7. De WW

25 De Werkloosheidswet (WW) verzekert werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid. Na een snelle groei tussen 2001 en 2004, daalde het aantal uitkeringen al een paar jaar dankzij de goede economische omstandigheden. Verder is het aantal WW-uitkeringen extra gedaald doordat de looptijd van de WW-uitkering korter is dan in het verleden. In november 2008 keerde het tij als gevolg van de kredietcrisis. Daarna begon het volume weer gestaag op te lopen. In 2009 kunnen werkgevers een beroep doen op de tijdelijke regeling Deeltijd-WW om de crisis te overbruggen. Werknemers blijven in dienst bij hun werkgever, maar werken korter. Hun loon wordt aangevuld met deeltijd-ww. In 2009 maakten bijna werknemers hiervan gebruik Nieuwe en beëindigde WW-uitkeringen nieuwe uitkeringen beëindigde uitkeringen

26 Lopende WW-uitkeringen (x 1.000) naar geslacht Lopende WW-uitkeringen naar leeftijd Totaal Man Vrouw ,1 221,5 159, ,2 190,9 144, ,3 163,7 116, ,2 124,5 96, ,6 109,6 84, ,7 94,0 71, ,9 120,4 84, ,3 164,8 115, ,7 182,6 139, ,7 166,9 139, ,2 133,0 116, ,3 100,7 91, ,9 91,3 79, ,4 190,5 118, jaar jaar jaar jaar jaar 1 = inclusief deeltijd-ww 1 = inclusief deeltijd-ww

27 Lopende WW-uitkeringen naar provincie Beëindigde WW-uitkeringen naar reden, % 9% 35% 49% werkhervatting ZW-uitkering maximum duur uitkering leeftijd 65 jaar overig 6%

28 8. Arbeidsbemiddeling

29 UWV WERKbedrijf is het trefpunt voor werkzoekenden en werkgevers. Het doel is zoveel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Het WERKbedrijf biedt werkgevers informatie en voorzieningen bij het vinden van gekwalificeerd personeel en ondersteunt werkzoekenden bij het vinden van werk. Werkzoekenden kunnen terecht voor het aanvragen van een uitkering en werkgevers voor ontslagvergunningen en tewerkstellingsvergunningen. Samen met gemeenten ondersteunt het WERKbedrijf werkzoekenden met advies, informatie en re-integratiemiddelen Instroom werkzoekenden in dienstverlening werkzoekenden met WW overige werkzoekenden 1) vanaf 2002 gegevens CWI, in 2009 gegevens UWV WERKbedrijf

30 Bij inschrijving van een werkzoekende gaat het WERKbedrijf na of er mogelijk recht is op een uitkering en start de dienstverlening. Met iedere werkzoekende wordt een werkplan opgesteld, dat rekening houdt met persoonlijke omstandigheden en behoeften, maar vooral met de kansen aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Op basis hiervan kiest het WERKbedrijf de meest geschikte bemiddelings- en re-integratiemiddelen. In 2009 zijn bijna werkzoekenden uitgestroomd naar werk. Zij zijn geplaatst op een vacature, ze hebben zelf werk gevonden, of zijn gestart als zelfstandig ondernemer. Werkgevers kunnen bij hun vraag naar personeel rekenen op dienstverlening op maat. Een werkgever heeft voor opzegging van een arbeidsverhouding vooraf toestemming (ontslagvergunning) nodig van UWV WERKbedrijf of van de kantonrechter. Het ontslag kan worden aangevraagd om bedrijfseconomische redenen of vanwege in de persoon van de werknemer gelegen redenen. De ArbeidsJuridische Dienst van UWV WERKbedrijf beoordeelt of de argumenten voor het ontslag redelijk zijn en beslist na een afweging tussen de belangen van de werkgever en werknemer. Werkgevers die op zoek willen gaan naar werknemers van buiten Europa, hebben meestal een tewerkstellingsvergunning nodig. Met die tewerkstellingsvergunning mag een buitenlandse werknemer voor een bepaalde periode bij een werkgever werken. De tewerkstellingsvergunning geldt alléén voor de werknemer en het werk waarvoor de vergunning is aangevraagd. Werkgevers kunnen zelf zoeken naar geschikte kandidaten in het werkzoekendenbestand op werk.nl, een website van UWV. Dit zoeken kan zonder dat de werkgever zijn vacature meldt bij het WERKbedrijf. Als een werkgever een vacature plaatst op werk.nl kan de werkgever nauwkeuriger zoeken. 29

31 Na het aanmelden van een vacature bij een vestiging van het WERKbedrijf, kunnen werkgevers persoonlijke ondersteuning krijgen bij werving en selectie via werkcoaches. Als een werkgever een vacature heeft geplaatst bij het WERKbedrijf en een ingeschreven werkzoekende gaat door tussenkomst van het WERKbedrijf deze vacature vervullen, dan spreekt het WERKbedrijf van een vacaturevervulling. Dienstverlening aan werkgevers en vacaturevervulling (x 1.000) 1 Aantal ingediende ontslagaanvragen Aantal ingediende tewerkstellingsvergunningen Aantal geplaatste vacatures op werk.nl Aantal ingediende vacatures bij vestigingen Aantal vacaturevervullingen

32 9. Re-integratie

33 Een uitkering is een tijdelijk inkomen. Als de klant mogelijkheden heeft om te werken, doen we er samen met hem alles aan om werk te vinden, zodat de uitkering niet meer nodig is. Zowel voor werklozen als voor mensen met een ziekte of handicap zijn er allerlei regelingen om hen te helpen weer aan het werk te komen. Mensen die door hun ziekte of handicap moeite hebben om aan het werk te gaan (ze zijn structureel functioneel beperkt ), kunnen een voorziening krijgen, zoals werkplekaanpassingen of jobcoaching, of een re-integratietraject. De groep die hiervoor in aanmerking komt, bestaat vooral uit klanten met een WIA-, Wajong of WAO-uitkering en uit personen die tot vijf jaar geleden een arbeidsongeschiktheidsuitkering hadden. Werkgevers die iemand met een ziekte of handicap in dienst nemen, komen via de Belastingdienst in aanmerking voor een premiekorting. Daarnaast kunnen zij een subsidie aanvragen voor de kosten van het aannemen van een werknemer met een ziekte of handicap of voor aanpassingen van zijn werkplek. Werknemers kunnen een kostenvergoeding krijgen voor de inrichting van de werkplek, voor de productie- en werkmethoden en voor hulpmiddelen die zij gebruiken om hun werk te kunnen doen ( meeneembare voorzieningen ). Zelfstandigen met een ziekte of handicap kunnen subsidies krijgen om hun verlies in inkomen op te vangen. Voor startende ondernemers is er het starterskrediet. Doel is behoud, herstel of bevordering van de mogelijkheid te werken. 32

34 Toegekende wettelijke instrumenten (x 1.000) Werknemersvoorziening (incl. niet-werknemers) Werkgeversvoorziening Voorziening voor zelfstandigen Totaal voorzieningen ,8 11,6 0,2 44, ,0 8,0 0,2 41, ,3 1,4 0,9 27, ,2 0,5 0,5 24, ,5 0,2 0,4 29, ,5 0,2 0,4 37, ,0 0,4 0,3 43,6 33 Om WW ers en klanten met een ziekte of handicap te begeleiden en te ondersteunen bij het vinden van werk, sluit UWV contracten met gespecialiseerde re-integratiebedrijven. Deze re-integratiebedrijven helpen klanten verder op weg naar betaald werk. Bijvoorbeeld met gesprekken, een beroepskeuzetest, sollicitatietraining, scholing of cursussen.

35 Re-integratietrajecten en plaatsingen naar kalenderjaar (x 1.000) Gestarte trajecten Lopend ultimo Plaatsingen 2003 AG WW AG WW AG WW AG WW AG WW AG WW AG WW

36 10. De WAZO

37 In de Wet arbeid en zorg (WAZO) zijn verschillende verlofregelingen gebundeld. Het doel is de combinatie van werk en zorg gemakkelijker te maken, zodat het voor vrouwen en mannen aantrekkelijker is te (blijven) werken. De WAZO omvat de volgende verlofregelingen: zwangerschaps- en bevallingsverlof; pleegzorg- en adoptieverlof; kraamverlof; kortdurend zorgverlof; ouderschapsverlof; calamiteitenverlof. De laatste vier regelingen regelen werknemer en werkgever samen. Als de werknemer een financiële vergoeding krijgt, moet de werkgever die betalen. UWV voert de overige regelingen uit. Alleen over die regelingen zijn de cijfers opgenomen. 36

38 Nieuwe WAZO-uitkeringen (x 1.000) Zwangerschapsverlof Werknemers Zelfstandigen Pleegzorg- en adoptieverlof ,5 1, ,0 1, ,4 1, ,4 1, ,0 1,2 Gemiddelde uitkeringsduur in weken van WAZO-uitkeringen zwangerschapsverlof werknemers zwangerschapsverlof zelfstandigen 37 pleegzorg- en adoptieverlof

39 11. De TW

40 Klanten die zo weinig inkomen hebben dat zij onder het bestaansminimum komen, kunnen een toeslag op hun uitkering krijgen op grond van de Toeslagenwet (TW). Vooral WAO ers en klanten met een Wajong-uitkering maken gebruik van de toeslag. Voor de toeslag geldt geen vermogenstoets. In 2008 krijgen meer klanten een Toeslag omdat de kopjesregeling, een regeling die de uitkering van alleenstaanden netto tot het sociaal minimum aanvult, nu onder de TW valt. Aantal toeslagen (x 1.000) en gemiddelde toeslag per dag (x 1 ) Aantal uitkeringen Gemiddelde toeslag per dag ,1 8, ,5 8, ,8 9, ,3 9, ,3 9, ,2 10, ,1 11, ,6 10, ,9 11, ,2 9, ,7 12, ,9 13, ,0 6, ,9 6,95 39

41 Toeslagen naar basiswet per jaar WAO/WAZ/Wajong/WIA WW Overig

42 12. Handhaving

43 Handhaving richt zich op het voorkomen en bestrijden van regelovertreding in de sociale zekerheid. Wie een uitkering van UWV ontvangt, heeft zich namelijk aan bepaalde regels te houden. Zo zijn er meewerkplichten: iemand met een WW- uitkering moet voldoende solliciteren en meewerken aan zijn re-integratie. Iemand die arbeidsongeschikt of ziek is, mag zijn herstel niet belemmeren. Houdt een klant zich niet aan deze regels dan kan UWV de uitkering tijdelijk verlagen. Dit wordt een maatregel genoemd. Ook is er de inlichtingenplicht. Die houdt in dat de klant alle relevante wijzigingen tijdig aan UWV hoort door te geven. Doet hij dat niet dan kan hij een boete krijgen. Als UWV voor meer dan is benadeeld dan doet UWV aangifte bij het Openbaar Ministerie. UWV zal altijd het teveel ontvangen bedrag bij de klant terugvorderen. Is UWV nog niet benadeeld dan krijgt de klant alleen een waarschuwing. 42

44 Fraudeconstateringen en opgelegde maatregelen Uitkeringsfraude Benadelingsbedrag (x 1 mln) Processenverbaal Opgelegde boetes (x 1.000) , , , , , , , , , , , , , , , , , , fraudeconstateringen opgelegde maatregelen

45 13. Fondsen

46 UWV beheert de volgende fondsen waaruit de uitgaven voor de sociale verzekeringen worden gefinancierd: Arbeidsongeschiktheidskas (Aok) Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) Werkhervattingskas (Whk) Arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten (Afj) Sectorfondsen (Sfn) Algemeen Werkloosheidsfonds (AWf) Uitvoeringsfonds voor de overheid (Ufo) Toeslagenfonds (Tf) Re-integratiefonds (Rf) De Aok, het Aof en de Whk zijn de arbeidsongeschiktheidsfondsen waaruit de WIA, WAO en WAZ gefinancierd worden. Uit het Afj wordt de Wajong betaald. De Sfn, het AWf en het Ufo zijn voor de WW, WIA en de Ziektewet. Het Tf financiert de toeslagen (TW). 45

47 Lasten, baten en vermogens sociale fondsen (x 1 mld) Aof 1 Aok Whk AfJ Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten ,0 9,9 2,3 2,7 2,4-0,1 1,5 1, ,8 10,0 3,5 3,3 3,2-0,2 1,6 1, ,8 8,7 3,5 3,5 3,9 0,2 1,6 1, ,8 8,3 3,0 3,2 3,9 0,9 1,7 1, ,4 8,7 3,2 2,4 2,4 0,9 1,8 1, ,6 8,9 2,5 1,6 1,4 0,7 1,9 1, ,7 8,9 1,7 1,1 0,8 0,3 0,2 1,0 0,8 2,1 2, ,3 9,9 1,2 0,7 0,3-0,1 0,4 0,7 1,0 2,3 2, ,2 10,6 1,6 0,3 0,3-0,1 0,4 0,4 1,0 2,6 2,6 46 1) Per 1 januari 2005 is het AfZ-vermogen overgeheveld naar het Aof. De lasten en baten van het Aof zijn vanaf 2005 inclusief WAZ-lasten en -baten.

48 (Vervolg) lasten, baten en vermogens sociale fondsen (x 1 mld) Sfn AWf UfO Tf Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten ,4 0,9 0,8 3,4 5,5 4,7 0,2 0,3 0,1 0,3 0, ,8 1,2 0,2 3,8 5,4 6,3 0,3 0,4 0,2 0,3 0, ,3 1,9-0,3 4,6 5,0 6,7 0,5 0,5 0,2 0,3 0, ,3 2,6 0,0 5,5 4,8 6,0 0,5 0,5 0,2 0,3 0, ,3 2,6 0,3 5,9 5,6 5,8 0,5 0,5 0,3 0,4 0, ,0 2,3 0,6 5,6 5,5 5,7 0,5 0,5 0,3 0,4 0, ,8 1,8 0,5 4,7 6,1 7,1 0,5 0,5 0,2 0,4 0, ,9 1,7 0,4 4,5 6,5 9,2 0,5 0,5 0,2 0,4 0, ,8 2,9-0,6 6,2 3,4 6,3 0,5 0,5 0,1 0,8 0,8 47

49 (Vervolg) lasten, baten en vermogens sociale fondsen (x 1 mld) Rf Afz 1 Lasten Baten Lasten Baten Vermogen ,7 0,7 0,6 0,9 0, ,8 0,8 0,6 0,8 0, ,7 0,7 0,6 0,9 1, ,6 0,6 0,6 0,2 0, ,5 0, ,2 0, ,1 0, ,0 0, ,0 0,0 48 1) Per 1 januari 2005 is het AfZ-vermogen overgeheveld naar het Aof. De lasten en baten van het Aof zijn vanaf 2005 inclusief WAZ-lasten en -baten.

50 uwv.nl werk.nl CO