Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm

Transcriptie

1 BBRIO Internettenoverleg Centra voor Leerlingenbegeleiding Vlaams-Brabant en Brussels Hoofdstedelijk Gewest Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm Zorg op school! VK CLB Elk kind heeft recht op een veilige leefwereld waarin maximale ontwikkelingskansen geboden worden. Als samenleving kiezen we er duidelijk voor om dat mogelijk te maken, en dat is de verantwoordelijkheid van iedere volwassene. De school heeft als opdracht om een zorg- en begeleidingsbeleid uit te bouwen. Ze creëert de nodige garanties voor zorg en begeleiding, ook in situaties van kindermishandeling. In deze situaties heeft de school een belangrijke maatschappelijke rol als signaaldetector. Deze rol als signaaldetector wordt beschreven in het Protocol Kindermishandeling van justitie en welzijn, volksgezondheid en gezin. Wij situeren het handelen van school en CLB bij kindermishandeling in de fasen van het zorgcontinuüm zoals ze beschreven zijn op Brede basiszorg - fase 0 Ik maak me (nog) geen zorgen 1. Schoolbeleid Ø De school beschrijft haar preventieve basiszorg in een beleidsplan. Dit plan is gedragen door alle personeelsleden en wordt intern en extern gecommuniceerd. De school kan voor de uitwerking hiervan een beroep doen op de schoolondersteuning van het CLB. 2. Schoolklimaat/schoolcultuur : gemeenschappelijke waarden, normen en gewoonten op school Ø Een zorgzame school Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm /

2 De school optimaliseert het welbevinden van de leerlingen door acties naar: Leerlingen ü onthaalinitiatieven, groepsactiviteiten, werken aan mondigheid, aan sociale vaardigheden, Leerkrachten ü basishouding (respectvolle omgang, zorg, openheid,..), modelfunctie ü startende leerkrachten ondersteunen en coachen Zorgcoördinatoren/leerlingenbegeleiders ü professionaliseren Ouders ü initiatieven nemen om ouderbetrokkenheid te vergroten Op school is er aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van alle leerlingen, niet alleen in foldertjes, maar in de dagelijkse praktijk. Binnen de school is er een georganiseerd zorgsysteem (zorgleerkrachten, cel leerlingenbegeleiding) waarvan alle leerkrachten en leerlingen op de hoogte zijn. Kinderrechten en kindermishandeling zijn zichtbare thema s op school. Ø Cultuur van openheid, respect, vertrouwen en (h)erkenning van de kwetsbaarheid van collega s. Respect Iedereen op school heeft respect voor elkaar. Het schoolteam geeft het voorbeeld: open communicatie, teamwerk en inspraak. De school kan afspraken vastleggen voor een respectvolle communicatie en omgang met elkaar. Weerbaarheid en mondigheid van leerlingen Leerlingen mogen voor hun mening uitkomen en krijgen de kans om situaties te overdenken en een oordeel uit te spreken. Ø Cultuur van zorgvuldigheid en cultuur van discretie in het kader van het ambtsgeheim. 3. Vorming en ondersteuning van het schoolteam Ø De school kan ervoor zorgen dat er voldoende informatie is bij leerkrachten over grensoverschrijdend gedrag (wat kan en niet kan), mishandeling en de mogelijkheden om dat te voorkomen: Een ABC van kindermishandeling Sensoa Vlaggensysteem bij grensoverschrijdend gedrag Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm Het model van samenwerking CLB-VK (vertrouwenscentrum kindermishandeling) De opdrachten van CLB, VK en gerechtelijke instanties Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm /

3 De rechten van de minderjarige in de jeugdhulpverlening en de rechten van de minderjarige in het algemeen Ø De school stimuleert de signaleringsbekwaamheid van de leerkrachten Alert zijn voor signalen van kinderen en ouders (vaardigheid) Vage signalen ü Omgaan met het aanvoelen van hier is iets niet pluis : het exploreren van dat gevoel via observatie en communicatie Expliciete signalen ü Onveiligheid en dringendheid inschatten en gepast reageren Moed hebben om te signaleren binnen de zorgstructuur van de school (attitude) Kennis van de eigen verantwoordelijkheid en van het ambtsgeheim: discretie tegenover derden en spreekplicht tegenover directie Ø De school ontwikkelt haar eigen stappenplan voor het handelen bij zorgen rond kindermishandeling. Ø Er worden best ook duidelijke afspraken gemaakt in verband met elk vermoeden van geweld en grensoverschrijdend gedrag van leerlingen en schoolpersoneel binnen de schoolcontext. 4. Een zorgzaam inschrijvings- en onthaalbeleid Ø Een zorgzaam inschrijvingsbeleid begint bij een zorgzaam inschrijvingsgesprek, met aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling, de onderwijs- en opvoedingsbehoeften van de leerling en de eventuele ondersteuningsbehoeften van de ouders. Ø De samenwerking tussen de school en het CLB wordt aan de ouders uitgelegd en is in het schoolreglement terug te vinden. Ø De school communiceert in haar bekendmaking over haar opdracht inzake kinderrechten en kindermishandeling. Ø Om de continuïteit in de zorg te garanderen is een correcte en transparante doorstroming van informatie in de school belangrijk. 5. Zorg op klasniveau Ø Het klasgebeuren is complex, de leerkracht moet in staat zijn om met veel verschillende zaken tegelijkertijd rekening te houden: pedagogisch, didactisch, ethisch, sociaal,. Basishouding van de leerkracht: Basisveiligheid bieden, aandachtig en beschikbaar zijn. Bespreekbaarheid in de klas: Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm /

4 In de klas wordt gesproken over kinderrechten en kindermishandeling. Een klasgesprek kan duidelijk maken aan leerlingen waar de grenzen liggen in gedrag en hoe ze respect voor elkaar opbrengen en uiten. Bespreken van rollenpatronen, stoer doen, grove moppen, vechten, pestgedrag, handtastelijkheden,. Een weerbare basishouding stimuleren door te werken aan mondigheid en sociale vaardigheden. Bespreekbaar maken van de seksueel-relationele ontwikkeling, leerlingen bewust maken van wat grensoverschrijdend gedrag is, hoe te reageren bij grensoverschrijdend gedrag en bij kindermishandeling. 6. Opvolging van alle leerlingen Ø Positieve relatie met de leerlingen opbouwen Ø Het welbevinden van de leerlingen opvolgen/monitoren: vinger aan de pols houden Ø Alert zijn voor afwezigheden van leerlingen, ook in het kleuteronderwijs 7. Betrekken van leerlingen Ø De school heeft een positieve, open en respectvolle houding tegenover de leerlingen en zorgt ervoor dat de leerlingen op een transparante wijze betrokken worden in geval van een zorgproces. De school informeert de leerlingen over de opdracht van de school, van CLB, van VK en van andere instanties bij zorgen rond kindermishandeling. 8. Communicatie met ouders Ø De school heeft een positieve, open en respectvolle houding tegenover de ouders en zorgt voor een regelmatige en transparante communicatie met ouders over hun kind. Ik ben bezorgd, maar weet niet wat er is Verhoogde zorg - fase 1 1. Intern zorgoverleg Ø Elke leerkracht bespreekt signalen of vermoedens die hem/haar bezorgd maken met het zorgteam (leerlingenbegeleider/zorgcoördinator/directie). Ø De leerkrachten hebben geleerd welke signalen of veranderingen hen bezorgd moeten maken. 2. Informatie verzamelen Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm /

5 Ø Observatie van de leerling, signalen in kaart brengen: Zo concreet mogelijk omschrijven wat opvalt en verontrust: Wat is er veranderd/anders? Wanneer is het begonnen? (plotse verandering of geleidelijk) Welke signalen maken de leerkracht ongerust? Wanneer komt het voor? Hoe vaak komt het voor? Waar doet het zich voor? Hoe lang heeft de leerkracht dit al opgemerkt? Ø In overleg met het zorgteam kan afgesproken worden om eventueel andere leerkrachten te betrekken. Discretie wordt hier heel belangrijk. 3. De school bespreekt haar bezorgdheid met de leerling Ø Betrokkenheid en bezorgdheid tonen naar de leerling toe. Ook al zegt de leerling niets, de leerling krijgt wèl de boodschap dat er iemand ongerust is en zich zorgen maakt. Ø Nooit geheimhouding beloven. Ervoor zorgen dat de leerling vanaf het begin weet dat leerkrachten bepaalde zaken niet geheim mogen houden, maar dat ze als leerkracht wel verantwoordelijk zijn om mee een oplossing voor het probleem te zoeken. Ø Bespreek met de leerling concreet wat je aan de andere partijen zal zeggen. 4. De school bespreekt haar bezorgdheid met de ouders Ø Bereid het gesprek goed voor, bij voorkeur samen met CLB. Ø Bespreek concreet, zichtbaar gedrag. Ø Bespreek niet de vermoedens maar de zorgen. Ø Kaart de bezorgdheid van de school nadrukkelijk aan met de ouders en bevraag of de ouders de zorgen van de school delen. Ø Focus op je eigen bezorgdheid en maak geen gebruik van de uitspraken van de leerling zelf. Ø Bespreek de opdracht van de school en de samenwerking met het CLB in situaties van bezorgdheid. Ø Vermijd een relatie van op het matje roepen of veroordeling en streef naar gezamenlijke bezorgdheid en samenwerken met de ouders als partners. 5. Ondersteuning van het CLB op vraag van de school Ø Het schoolpersoneel signaleert een bezorgdheid aan het zorgteam van de school. Het zorgteam van de school maakt de afweging om het CLB consultatief te betrekken. Ø De rol van het CLB kan dan bestaan uit : de school het zorggesprek met de leerling of de ouders helpen voorbereiden, opvolgen hoe het zorggesprek verlopen is (inhoud en emotie), ondersteuning bieden aan diegene die het gesprek heeft gevoerd, de strategie verder helpen uitwerken. Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm /

6 Ø Bij een vermoeden van mishandeling betrekt het zorgteam verplicht het CLB en neemt het CLB de zorgregie op. Uitbreiding van zorg fase 2 Ik denk aan kindermishandeling 1. CLB neemt de zorgregie op Ø Bij een vermoeden van mishandeling betrekt het zorgteam van de school verplicht het CLB en het CLB neemt de zorgregie op. Ø Bij zichtbare letsels contacteert het zorgteam onmiddellijk de CLB-arts. Ø Bij acuut gevaar contacteert het zorgteam desnoods VK of politie. Ø De zorgregie van het CLB gebeurt door het multidisciplinair CLB-team en behelst: Ruime beeldvorming: Wat zijn de zorgen? Wat gaat er goed? Wat moet er gebeuren? Acuutheid en onveiligheid inschatten, ook van andere mogelijke slachtoffers, Ruggespraak met VK afwegen, Waar nodig zullen CLB of VK het vermoeden van kindermishandeling bespreken met leerling of ouders, Ondersteuning van het verdere handelen van de school. 2. De school moet school kunnen blijven Ø De school blijft zich engageren voor de gewone zorg voor het welbevinden van de leerling en het leren op school: Voorzien van gepast onderwijsaanbod Investeren in communicatie met leerling en ouders Emotionele nabijheid voor de leerling aanbieden Ø Slachtoffers zijn ook gewone leerlingen die naar school komen. Er mogen dus ook van hen bepaalde zaken verwacht worden zoals bijvoorbeeld in orde zijn met schoolse taken. Ø Belangrijk is dat de leerling zich kan terugtrekken in de anonimiteit van de groep, in het normale en even het slachtoffer zijn kan vergeten. Discretie wordt dan zeer belangrijk. Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm /