BIJLAGEN. Het platteland van alle Nederlanders. Anja Steenbekkers Carola Simon Lotte Vermeij Willem-Jan Spreeuwers INHOUD

Transcriptie

1 BIJLAGEN Het platteland van alle Nederlanders Hoe Nederlanders het platteland zien en gebruiken Anja Steenbekkers Carola Simon Lotte Vermeij Willem-Jan Spreeuwers INHOUD Bijlagen bij hoofdstuk 1 4 B1.1 Enkele achtergronden van het onderzoek en de steekproef 4 B1.2 Enkele bevolkingskenmerken van postcodegebieden naar stedelijkheid 5 B1.3 Weging 6 Bijlagen bij hoofdstuk 2 8 B2.1 Uitsluiting van postcodegebieden t.b.v. steekproeftrekking 8 B2.2 Binnengemeentelijke en tussengemeentelijke verhuizingen 9 B2.3 Gemiddelde woonduur in de huidige woonplaats en op het platteland 11 B2.4 Woont momenteel voor gevoel op platteland, naar stedelijkheid van de huidige woonplek 12 B2.5 Woonhistorie naar woonduur 12 B2.6 Achtergrondkenmerken van subgroepen in de plattelandspopulatie 13 B2.7 Woongeschiedenis in stad en/of platteland naar de herkomst van bewoners 14 Bijlagen bij hoofdstuk 3 15 B3.1 Tevredenheid met de woonomgeving en woning 15 B3.2 Tevredenheid met de woonomgeving in de plattelandspopulatie en subpopulaties daarbinnen 17 B3.3 Voorkeur voor typen woonomgeving naar de herkomst van type woonomgeving 18 B3.4 Verhuisgeneigdheid richting de stad 18 B3.5 Voorkeur voor type woonomgeving op het platteland, voor mensen die een verhuizing naar het platteland overwegen en voorkeur typen woonomgeving 18 B3.6 Woonomgeving waarin men woont en waarin men het liefst zou willen wonen 19 B3.7 Voorkeuren bij een eventueel keuze voor het wonen op het platteland, bij mensen die zeggen zich op een woning te hebben georiënteerd 19 1

2 Bijlagen bij hoofdstuk 4 22 B4.1a Gestandaardiseerde effecten van individuele kenmerken en landschapsvoorkeuren op verschillende vormen van plattelandsrecreatie 22 B4.1b Gestandaardiseerde effecten van individuele kenmerken en landschapsvoorkeuren op verschillende vormen van plattelandsrecreatie 23 B4.1c Frequentie van recreatie op het platteland naar leeftijdscategorieën 24 B4.2 Factorstructuur onder landschapsvoorkeuren 25 B4.3 Gestandaardiseerde effecten van individuele kenmerken en boerderijbezoek op interesse voor een bezoek aan een boerderij 25 Bijlagen bij hoofdstuk 5 26 B5.1 Verwerking van de vraag welke vier woorden komen het eerst bij u op als u de termen platteland of landelijk gebied hoort. 26 B5.2 Gemiddeld aantal per waardedimensies verdeeld naar kenmerken 27 B5.3 Aandeel respondenten dat de landschapskenmerken en dorpen tot het platteland rekent, naar Nederland totaal, stedelingen, plattelanders en stedelijkheidsgraad 27 B5.4 Logistische regressie op het rekenen van natuur, binnenwater, grote dorpen en vakantieparken tot het platteland, naar kenmerken van de woonomgeving en de bevolking 28 B5.5 Invloed van individuele kenmerken op positieve of negatieve gevoelens over het platteland 29 B5.6 De provincie met de meest aantrekkelijke plattelandsgebieden, aantal keer dat een provincie is genoemd, naar Nederland totaal, stedelingen en plattelanders en stedelijkheid 30 B5.7 De provincie met de meest onaantrekkelijke plattelandsgebieden, aantal keer dat een provincie is genoemd, naar Nederland totaal, stedelingen en plattelanders en stedelijkheid 30 B5.8 De drie provincies die het vaakst worden aangegeven als aantrekkelijk platteland, naar effecten van individuele kenmerken en het vinden van aantrekkelijke landschappen om daar te recreëren 31 B5.9 De drie provincies die het vaakst worden aangegeven als onaantrekkelijk platteland, naar effecten van individuele kenmerken en het vinden van aantrekkelijke landschappen om daar te recreëren 32 Bijlagen bij hoofdstuk 6 33 B6.1a Definitie en afbakening platteland 33 B6.1b Gemiddeld rapportcijfer platteland als landschap 33 B6.2 Percepties over landschapskenmerk naar stedeling en plattelander, woonhistorie en leeftijd 34 B6.3 Opvattingen met betrekking tot landschappelijke en, naar stedeling en plattelander 36 B6.4 Opvattingen met betrekking tot landschappelijke en naar woonhistorie, leeftijd en boer of burger 36 B6.5 Percepties over het gebruik van het platteland naar stedelijkheidsgraad 38 B6.6 Percepties over het gebruik van het platteland naar woonhistorie, leeftijd en boer of burger 39 B6.7 Opvattingen met betrekking tot en in het gebruik naar stedeling en plattelander 42 B6.8 Opvattingen met betrekking tot en in gebruik naar woonhistorie, leeftijd en boer of burger 42 B6.9 Opvattingen met betrekking tot en in het gebruik naar stedelijkheidsgraad 44 B6.10 Oordeel over het sociale leven op het platteland 45 B6.11 Toepasselijkheid van verschillende sociaal culturele kenmerken voor het platteland, naar stedelijkheidsgraad 45 B6.12 Perceptie ten aanzien van het sociale leven naar woonhistorie en leeftijd 46 B6.13 Opvattingen met betrekking tot sociaal culturele en, naar stedeling en plattelander 48 2

3 B6.14 Opvattingen met betrekking tot sociaal culturele en, naar stedelijkheidsgraad 48 B6.15 Opvattingen met betrekking tot en sociale leven naar woonhistorie en leeftijd 49 B6.16 Factorstructuur percepties van het platteland 51 B6.17 Invloed van individuele kenmerken op percepties en opvattingen over en op het platteland 52 Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, oktober

4 Bijlagen bij hoofdstuk 1 B1.1 Enkele achtergronden van het onderzoek en de steekproef Er is een adressensteekproef getrokken uit het TNT-afgiftepuntenbestand particulieren. In de steekproef is rekening gehouden met de spreiding van de bevolking over de 5 stedelijkheidsklassen van CBS. Hierbij gaan we uit van de stedelijkheid op postcodeniveau, omdat dit een verfijnder beeld geeft van geografische verschillen in dichtheid dan stedelijkheid op gemeenteniveau. Bij een proportionele verdeling van respondenten naar de stedelijkheid van postcodegebieden per provincie zouden in onze ogen de plattelanders in de relatief dunbevolkte en perifere provincies (Groningen, Friesland, Drenthe en Zeeland) matig zijn vertegenwoordigd. Om de aantallen respondenten in deze provincies op te hogen, is er gekozen voor een disproportionele steekproef. Bijbehorende gewenste steekproefverdeling naar de stedelijkheid van postcodegebieden per provincie is als volgt. Tabel B1.1 Nederlandse populatie naar provincie en stedelijkheid, 2004 (in aantallen) zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk totaal stad platteland Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Flevoland Nederland Bron: CBS, StatLine Tabel B1.2 Beoogde steekproefverdeling* naar stedelijkheid van postcodegebieden per provincie (in aantallen) stedelijk gebied platteland zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk totaal stad totaal platteland Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Flevoland totaal * door afronding tellen getallen niet altijd exact op tot de totalen. 4

5 Tabel B1.3 Gerealiseerde steekproefverdeling* naar stedelijkheid van postcodegebieden per provincie (in aantallen) stedelijk gebied platteland zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk totaal totaal stad totaal platteland Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Flevoland totaal B1.2 Enkele bevolkingskenmerken van postcodegebieden naar stedelijkheid Tabel B1.4 Gemiddeld aantal huishoudens per postcodegebied naar stedelijkheid, 2005 stedelijkheid Mean N Std. Deviation zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk totaal Bron: CBS, StatLine Tabel B1.5 Gemiddeld aantal personen per huishouden per postcodegebied naar stedelijkheid, 2005 a stedelijkheid Mean N Std. Deviation zeer sterk stedelijk 2, ,5 sterk stedelijk 2, ,4 matig stedelijk 2, ,4 weinig stedelijk 2, ,4 niet stedelijk 2, ,5 totaal 2, ,5 a met weglating van postcodegebieden die volgens de woonmilieutypologie van ABF- research werkgebieden zijn Bron: CBS, StatLine 5

6 Tabel B1.6 Karakterisering van stedelijkheidsklassen op postcodeniveau a naar huishoudentype, 2005 stedelijkheid percentage huishoudens alleenstaand percentage huishoudens samenwonend - kinderen percentage huishoudens samenwonend + kind en eenoudergezin zeer sterk stedelijk Mean 41,9 26,7 31,1 N Std. Deviation 16,8 7,4 13,1 sterk stedelijk Mean 32,5 30,4 37,0 N Std. Deviation 14,0 6,6 11,7 matig stedelijk Mean 30,0 32,3 38,1 N Std. Deviation 13,7 8,8 12,5 weinig stedelijk Mean 26,8 32,2 40,7 N Std. Deviation 11,5 6,3 11,1 niet stedelijk Mean 24,1 33,5 42,6 N Std. Deviation 9,6 7,8 10,3 totaal Mean 27,8 32,2 40,1 a N Std. Deviation 12,9 7,8 11,6 Met weglating van postcodegebieden die volgens de woonmilieutypologie van ABF- research werkgebieden zijn. Bron:CBS, StatLine B1.3 Weging Tabel B1.7 Verdelingen naar achtergrondkenmerken in de ongewogen en de gewogen populatie en in de Nederlandse bevolking (in procenten) niet gewogen gewogen naar leeftijd, geslacht, huishoudenomvang gewogen naar leeftijd, geslacht, huishoudenomvang en stedelijkheid stedelijkheid stedelingen 35,5 35,5 63,3 plattelanders 64,5 64,5 36,7 geslacht man 45,2 49,6 49,2 vrouw 54,8 50,4 50,8 leeftijdsklassen jaar 3,1 5,8 5, jaar 14,7 20,3 22, jaar 19,6 21,5 21, jaar 16,7 16,9 16, jaar 19,2 17,5 16, jaar 15,0 10,8 10,4 75 jaar 11,7 7,2 7,3 gemiddelde leeftijd 51,5 46,6 46,1 aantal inwonende kinderen 1,92 1,91 1,90 huishoudenstype eenpersoons 26,2 13,8 16,7 meerpersoons zonder kinderen 36,1 35,8 35,5 meerpersoons met kinderen 37,8 50,4 47,8 6

7 burgerlijke staat. gehuwd/samenwonend 59,7 67,4 63,4 niet gehuwd ,6 36,6 opleidingsniveau. laag 28,4 25,1 24,3 midden 43,3 45,7 45,0 hoog 28,2 29,1 30,7 inkomensklassen laag 17,9 12,3 12,4 onder modaal 27,7 25,4 26,5 boven modaal 28,1 30,8 30,7 hoog 26,2 31,6 30,4 etniciteit autochtoon 90,2 89,9 87,3 niet-westers allochtoon 3,7 4,1 5,9 westers allochtoon 6,1 6,0 6,8 religie. geen geloofs- of levensovertuiging 52,0 54,5 56,5 rooms-katholiek 21,3 19,5 18,8 protestants 20,9 19,8 16,7 overig 5,7 6,2 8,0 werkzaamheid in loondienst 45,3 51,5 52,1 zelfstandige 8,1 9,0 8,9 niet werkzaam 46,7 39,4 39,1 aantal uren werkzaam per week 32,9 33,2 33,1 reden niet werkzaam zijn. werkloos/ werkzoekend 4,9 4,8 5,6 huisvrouw/huisman 22,9 25,8 25,1 scholier/student 6,8 14,8 14,6 arbeidsongeschikt/wao 7,5 6,9 8,0 gepensioneerd/vut 57,9 47,7 46,7 boer of burger boer, tuinder of visser 2,8 3,2 2,2 voormalig boer/tuinder/visser 2,6 2,0 1,5 burger 94,6 94,8 96,3 woning in bezit of gehuurd koop 69,6 74,9 70,9 huur 30,4 25,1 29,1 situering t.o.v. bebouwde kom binnen bebouwde kom 85,9 85,4 89,2 buiten bebouwde kom 14,1 14,6 10,8 woonmilieutype centrum stedelijk (CS) 3,9 3,6 6,4 stedelijk buiten centrum (BC) 19,0 18,9 31,5 groen stedelijk (GS) 10,6 10,2 14,2 centrum dorps (CD) 46,3 47,4 36,3 landelijk wonen (LW) 20,2 19,9 11,6 7

8 Bijlagen bij hoofdstuk 2 B2.1 Uitsluiting van postcodegebieden t.b.v. steekproeftrekking Op grond van een aantal kernvariabelen is geconstateerd dat de werkgebieden afwijkende karakteristieken vertonen ten opzichte van de eerste vijf woonmilieutypen (Bronnen: Woonbehoefteonderzoek en ABF). De afnemende lijn qua bevolkingsdichtheid en huishoudensdichtheid laten zien dat deze woonmlieutypologie de stedelijkheidsclassifcatie aardig benaderd. Voor het woonmilieutype werkgebied geeft echter de omgevingsadressendichtheid en de gemiddelde huishoudensomvang een afwijkend beeld. Deze afwijking was reden om alle postcodegebieden die volgens de woonmilieutypologie als werkgebied zijn geclassificeerd, buiten de steekproef voor het onderzoek te houden. 8

9 Tabel B2.1 Beschrijving van in het steekproefkader gebruikte postcodegebieden in stad en platteland naar enkele achtergrondkenmerken N Mean Std. Deviation omgevings-adressendichtheid stad platteland Nl totale bevolking stad platteland Nl gemiddeld aantal personen per huishouden op1 januari 2006 stad ,2 0,3 platteland ,6 0,3 Nl ,5 0,4 totaal aantal huishoudens op 1 januari 2006 stad platteland Nl Bron CBS (ABF-monitoren) SCP-bewerking B2.2 Binnengemeentelijke en tussengemeentelijke verhuizingen Tabel B2.2.Binnengemeentelijke verhuizingen naar stedelijkheid van het vestigingsgebied, (in procenten) vestiging zeer sterk stedelijk 20,2 20,3 20,5 21,2 20,2 23,2 sterk stedelijk 21,6 21,4 21,0 20,8 20,4 23,6 matig stedelijk 19,4 19,0 19,1 18,9 18,8 18,1 weinig stedelijk 19,5 19,6 19,7 19,3 19,8 18,9 niet stedelijk 19,3 19,8 19,6 19,8 20,8 16,2 stedelijk gebied 61,2 60,6 60,7 60,9 59,3 64,9 platteland 38,8 39,4 39,3 39,1 40,7 35,1 totaalaantal bewegingen Bron: CBS (Jinavl) SCP-bewerking Tabel B2.3 Tussengemeentelijke verhuisbewegingen tussen en binnen stad en platteland, (in procenten) herkomst-vestiging stad-stad 40,0 39,9 40,1 40,1 38,8 45,0 stad-platteland 21,2 20,7 20,6 20,8 20,5 20,2 platteland-platteland 18,6 18,3 18,3 18,3 18,9 15,0 platteland-stad 20,2 21,1 21,1 20,8 21,7 19,8 Bron: CBS (Jinevl) SCP-bewerking 9

10 Tabel B2.4 Tussengemeentelijke verhuizingen a van herkomstgebiedem (rijen) naar vestigingsgebieden(kolommen), naar stedelijkheid van postcodegebieden in 2006 (in procenten) zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk stad platteland Nederland zeer sterk tedelijk 29,8 25,8 21,8 18,0 13,7 26,1 16,0 22,6 sterk stedelijk 25,7 25,1 24,4 23,4 20,7 25,1 22,2 24,1 matig stedelijk 17,4 18,3 19,0 19,4 19,1 18,2 19,3 18,6 weinig stedelijk 15,7 17,2 18,4 19,9 20,9 17,0 20,3 18,2 niet stedelijk 11,3 13,5 16,4 19,3 25,6 13,6 22,2 16, stad 73,0 69,2 65,2 60,8 53,5 69,4 57,4 65,2 platteland 27,0 30,8 34,8 39,2 46,5 30,6 42,6 34,8 a Niet van alle verhuisbewegingen is de stedelijkheid van zowel herkomst als verstigingsgebied bekend, deze tabel gebaseerd op N = Bron: CBS (Jinevl) SCP-bewerking Tabel B2.5 Tussengemeentelijke verhuizingen a van herkomstgebiedem (rijen) naar vestigingsgebieden (kolommen), naar stedelijkheid van postcodegebieden in 2006 (in procenten) zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk Nederland stad platteland zeer sterk tedelijk 30,6 26,9 17,5 15,1 9, ,0 25,0 sterk stedelijk 24,8 24,5 18,3 18,4 14, ,6 32,4 matig stedelijk 21,7 23,2 18,6 19,8 16, ,5 36,5 weinig stedelijk 20,1 22,3 18,3 20,7 18, ,7 39,3 niet stedelijk 15,8 19,2 18,0 22,0 25, ,9 47,1 stad 25,9 25,0 18,1 17,7 13, ,0 31,0 platteland 18,0 20,8 18,1 21,3 21, ,0 43,0 a Niet van alle verhuisbewegingen is de stedelijkheid van zowel herkomst als verstigingsgebied bekend, deze tabel gebaseerd op N = Bron: CBS (Jinevl) SCP-bewerking Tabel B.2.6 Verhuisbewegingen bezien vanuit de stad en bezien vanuit het platteland, (in procenten) herkomst-vestiging stad-stad 65,4 65,8 66,1 65,9 65,4 69,0 stad-platteland 34,6 34,2 33,9 34,1 34,6 31, platteland-platteland 47,9 46,5 46,5 46,7 46,6 43,0 platteland-stad 52,1 53,5 53,5 53,3 53,4 57, Bron: CBS (Jinevl) SCP-bewerking Tabel B2.7 Leeftijdsgroepen van verhuizenden en hun aandeel in typen verhuisbewegingen in 2006 platteland - stad-stad stad - platteland platteland platteland - stad totaal 0-18 jaar 17,8 21,2 22,6 19,3 19, jaar 24,9 16,3 15,6 29,5 22, jaar 46,2 47,2 42,8 37,1 44, jaar 6,5 9,6 11,1 7,9 8, jaar 1,9 2,4 3,5 2,8 2,4 75 jaar 2,7 3,2 4,4 3,3 3,2 Bron: CBS Jinevl (SCP-bewerking) 10

11 Tabel B2.8 Aandeel van leeftijdsgroepen in de verschillende typen verhuisbewegingen in 2006 (in procenten) stad-stad stad - platteland platteland - platteland platteland - stad 0-18 jaar 41,1 22,0 17,3 19, jaar 49,4 14,5 10,3 25, jaar 47,1 21,6 14,5 16, jaar 36,2 23,9 20,5 19, jaar 35,4 20,3 21,6 22,7 75 jaar 37,8 20,7 20,8 20,7 totaal 45,0 20,2 15,0 19,8 Bron: CBS (Jinevl) SCP-bewerking Tabel B2.9 Ontwikkeling van binnengemeentelijk en tussengemeentelijke verhuizingen, (bovenaan aantallen x , onderaan in procenten) aantal (x ) stad-stad 9,85 9,88 9,5 8,47 8,36 stad-platteland 1,59 1,69 1,7 1,6 1,67 platteland-stad 1,8 1,87 1,79 1,72 1,69 platteland-platteland 3,91 3,87 3,77 3,48 3,53 in % stad-stad 57,5 57,1 56,7 55,4 54,8 stad-platteland 9,3 9,8 10,1 10,5 11,1 platteland-stad 10,5 10,8 10,7 11,3 10,9 platteland-platteland 22,8 22,4 22,5 22,8 23,2 Bron: CBS (Jinevl, Jinavl) SCP-bewerking B2.3 Gemiddelde woonduur in de huidige woonplaats en op het platteland Tabel B2.10 Gemiddelde woonduur in de huidige woonplaats en op het platteland (in jaren) n = huidige woonplaats op platteland n = huidige woonplaats op platteland *** *** n.s. n.s. stedelingen ,9 7,7 man ,5 23,9 plattelanders ,3 33,8 vrouw ,8 24,7 *** *** *** *** oorspronkelijke stedelingen , jaar ,7 11,8 quasi-stedelingen ,2 18, jaar ,8 17,2 oorspronkelijke plattelanders ,2 44, jaar ,9 22 quasi-plattelanders ,8 23, jaar ,8 geen eenduidige historie 42 36,3 38,6 65 jaar ,2 41,2 *** *** *** *** recente nieuwkomers 390 2,6 11,6 laag opgeleid ,5 33,2 oudkomers ,2 20,1 midden ,8 22,7 autochtonen ,3 14,2 hoog ,2 19,2 a Woonduur op het platteland kon niet voor iedereen worden vastgesteld (78 missend), daarom gebaseerd op iets kleinere n per cel. 11

12 B2.4 Woont momenteel voor gevoel op platteland, naar stedelijkheid van de huidige woonplek Tabel B2.11 Woont momenteel voor gevoel op platteland, naar stedelijkheid van de huidige woonplek (in procenten) ja nee plattelanders stedelingen niet stedelijk 45 4 weinig stedelijk matig stedelijk sterk stedelijk 8 35 zeer sterk stedelijk 1 22 sterk stedelijk 8 35 B2.5 Woonhistorie naar woonduur Tabel B2.12 Verdeling van stedelingen en plattelanders naar de woonduur in de huidige woonplaats en naar de woongeschiedenis (in procenten, tenzij anders aangegeven) oorspronkelijke stedeling quasistedeling oorspronkelijke plattelander quasiplattelander totaal stedelingen recente nieuwkomers 14,4 30, ,3 p*** oudkomers 46,2 69, ,8 autochtonen 39, ,9 n = 801 n = 464 n = 1265 plattelanders recente nieuwkomers - - 7,6 24,6 16,0 p*** oudkomers ,8 75,4 61,0 autochtonen ,6-23,0 n = 359 n = 352 n = 711 aandeel in de Nederlandse populatie 40,5 23,5 18,2 17,8 100 Significantieniveaus = p < 0,05; ** = p < 0,01, *** = p < 0,000 in bivariate analyse (chi-kwadraat, tweezijdig). Tabel B2.13 Verdeling van de woonduur in huidige woonplaats en van etniciteit, naar woonachtergrond in stad en/of platteland (in procenten) nieuwkomer recente nieuwkomers oorspronkelijke stedeling quasistedeling oorspronkelijke plattelander quasiplattelander totaal 14,4 30,4 7,6 24,6 17,6 p*** oudkomers 46,2 69,6 46,8 75,4 58,7 autochtonen 39,3-45,6-23,7 etniciteit respondent autochtoon 84,2 83,5 96,7 90,1 90,0 p*** niet-westers allochtoon 8,2 8,8 0,6 2,4 4,0 westers allochtoon 7,6 7,7 2,7 7,5 6,0 Significantieniveaus = p < 0,05; ** = p < 0,01, *** = p < 0,000 in bivariate analyse (chi-kwadraat, tweezijdig). 12

13 B2.6 Achtergrondkenmerken van subgroepen in de plattelandspopulatie Tabel B2.14 Verdeling van achtergrondkenmerken in de plattelandspopulatie en bij subgroepen daarbinnen (in procenten) oorspronkelijke plattelanders quasiplattelanders plattelanders recente nieuwkomers oudkomers autochtonen totaal geslacht n.s. n.s. man 46,5 46,9 46,3 44,6 51,1 46,2 vrouw 53,5 53,1 53,7 55,4 48,9 53,8 leeftijdsklassen *** *** jaar 5,0 1,1 1,4 1,3 10,4 3, jaar 13,8 11,3 29,4 6,9 17,2 12, jaar 17,6 22,7 27,1 19,4 18,7 20, jaar 16,9 16,6 13,1 18,2 14,6 16, jaar 18,5 21,5 13,1 22,7 16,8 20, jaar 15,4 16,8 8,4 18,1 13,8 15,7 75 jaar 12,7 10 7,5 13,4 8,6 11,5 opleidingsniveau *** ***. laag 39,3 20,9 14,6 29,7 42,5 29,9 midden 47,3 40,7 43,2 42,5 48,1 43,7 hoog 13,3 38,5 42,3 27,8 9,3 26,4 huishoudenstype n.s. ** eenpersoons 22,4 21,2 22,4 22,2 18,7 21,6 meerpersoons zonder kinderen 34,5 40, ,5 meerpersoons met kinderen 43,1 38,6 41,6 37,8 50,4 40,9 burgerlijke staat * ** gehuwd/samenwonend 62,4 67,4 59,8 68, ,1 niet gehuwd 37,6 32,6 40,2 31, ,9 inkomensklassen *** *** laag 22,8 14,9 16,2 19,3 15,6 18,1 matig 31,7 20,6 19,0 22,8 41,0 25,6 boven modaal 27,2 28,5 27,4 29,2 25,9 28,2 hoog 18,3 35,9 37,4 28,7 17,6 28,1 etniciteit *** net niet sign. autochtoon 96,7 89,9 91,1 93,0 95,5 93,2 niet-westers allochtoon 0,3 2,5 2,3 1,5 1,1 1,6 westers allochtoon 2,9 7,5 6,5 5,5 3,4 5,2 werkzaamheid n.s * in loondienst 43,2 45,9 54,0 42,7 45,3 45 zelfstandige 8,1 8,8 9,4 8,1 8,6 8,4 niet werkzaam 48,7 45,3 36,6 49,3 46,1 46,6 reden niet werkzaam zijn * *** werkloos, werkzoekend 3,0 4,5 11,5 1,9 4,9 3,7 huisvrouw/man 23,2 24,7 21,8 24,8 20,3 23,5 arbeidsongeschikt/wao 7,7 5,6 7,7 6,3 6,5 6,5 scholier/student 9,7 3,1 6,4 2,7 21,1 6,8 gepensioneerd/vut 56,4 62,2 52,6 64,3 47,2 59,4 religie *** **. geen 40,6 58,0 58,4 49,8 41,7 49,6 RK 26,8 16,0 12,6 22,0 28,9 21,9 protestants 30,1 20,6 23,4 24,7 25,9 24,8 overig 2,5 5,3 5,6 3,4 3,4 3,8 Significantieniveaus * = p < 0,05; ** = p < 0,01; *** = p < 0,000 (chi-kwadraat). 13

14 B2.7 Woongeschiedenis in stad en/of platteland naar de herkomst van bewoners Tabel B2.15 Woongeschiedenis in stad en/of platteland naar de herkomst van bewoners (in procenten) herkomst m.b.t. lokale woongeschiedenis p *** < herkomst m.b.t. nationaliteit p *** < autochtone bewoners oudkomers nieuwkomers autochtone Nederlanders westers allochtonen niet-westers allochtonen oorspronkelijke stedelingen 38,1 18,1 18,9 21,5 29,1 46,8 quasi stedelingen - 15, ,4 17,1 29,1 oorspronkelijke plattelanders 61,9 25, ,6 14,5 5,1 quasi plattelanders - 40,6 44,2 31,6 39,3 19 Significantieniveaus * = p < 0,05; ** = p < 0,01; *** = p < 0,000 (chi-kwadraat) Tabel B2.16 Woongeschiedenis van oorspronkelijke of quasi bewoners naar de herkomst van bewoners (in procenten) oorspronkelijke stedelingen quasistedelingen oorspronkelijke plattelanders quasiplattelanders totaal woonduur in huidige woonplaats nieuwkomers 14,4 30,4 7,6 24,6 17,6 oudkomers 46,2 69,6 46,8 75,4 58,7 autochtonen 39,3-45,6-23,7 etniciteit autochtone Nederlanders 84,2 83,5 96,7 90,1 90,0 niet-westers allochtoon 8,2 8,8 0,6 2,4 4,0 westers allochtoon 7,6 7,7 2,7 7,5 6,0 Significantieniveaus* = p < 0,05; ** = p < 0,01; *** = p < 0,000 (chi-kwadraat). 14

15 Bijlagen bij hoofdstuk 3 B3.1 Tevredenheid met de woonomgeving en woning Tabel B3.1 Tevredenheid met de woonomgeving model 1 model 2 model 3 model 4 model 5 oorspronkelijke stedelingen (ref.) quasi stedelingen -0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 oorspronkelijke plattelanders 0,186*** 0,124*** 0,088*** 0,092*** 0,09 quasi plattelanders 0,176*** 0,109*** 0,078** 0,075** 0,07 recente nieuwkomer (ref. autochtoon) 0,01 0,052* 0,052* 0,05 0,05 oudkomer 0,01 0,03 0,02 0,01 0,01 tevredenheid woning 0,473*** 0,456*** 0,45*** 0,449*** huur (ref. koop) -0,02-0,01 0,00 2-1kap (ref. vrijstaande woning) 0,00 0,01 0,01 rijtjeswoning -0,075** -0,069** -0,069** flat/appartement -0,04-0,04-0,03 boerderij 0,03 0,03 0,02 woning op recreatiepark 0,02 0,02 0,02 binnen bebouwde kom (ref. buiten bebouwde kom) -0,046* -0,047* -0,046* vrouw (ref. man) -0,02-0, jaar (ref. 75 jaar) -0,04-0,049* jaar -0,05-0,07* jaar -0,01-0, jaar -0,01-0, jaar -0,01-0, jaar -0,01-0,02 laag opgeleid (ref. hoog opgeleid) -0,04-0,04 middel opgeleid 0,02 0,01 niet gehuwd (ref. gehuwd) -0,02 alleenstaand of huishouden zonder kinderen (ref. huidhouden met kinderen) -0,03 laag inkomen (ref. modaal) 0,00 matig inkomen 0,03 boven modaal inkomen -0,03 niet mobiel (ref. wel mobiel) -0,02 Constante 84,75 17,11 16,54 15,21 15,01 R 2 (in %) 3,80 25,40 26,60 27,10 27,40 Significantieniveaus * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,000. Bron SCP (NOP 07) 15

16 Tabel B3.2 Tevredenheid met de woonomgeving naar de mate waarin men zich in het algemeen gelukkig voelt erg gelukkig gelukkig niet gelukkig, niet ongelukkig ongelukkig erg ongelukkig zeer tevreden 52,4 36,7 21,7 25,0 50 tevreden 40,3 50,2 39,5 37,5 - niet tevreden, niet ontevreden 4,4 7,9 23,3 12,5 - ontevreden 2,5 3,8 12,4 20,8 50 zeer ontevreden 0,4 1,4 3,1 4,2 - Significantieniveau *** = p < 0,000. Bron SCP (NOP 07) Tabel B3.3 Tevredenheid met de woning model 1 model 2 model 3 model 4 model 5 oorspronkelijke stedelingen (ref.) quasi stedelingen -0,03-0,03-0,03-0,04-0,04 oorspronkelijke plattelanders 0,13*** 0,04 0,00 0,00 0,00 quasi plattelanders 0,142*** 0,058** 0,01 0,01 0,01 recente nieuwkomer (ref. autochtoon) -0,086** -0,091** -0,07** -0,053* -0,053* oudkomer -0,03-0,04-0,04-0,061* -0,063* tevredenheid woonomgeving 0,476*** 0,434*** 0,422*** 0,421*** huur (ref. koop) -0,177*** -0,19*** -0,18*** 2-1kap (ref. vrijstaande woning) -0,052* -0,04-0,045* rijtjeswoning -0,067** -0,05-0,052* flat/appartement -0,119*** -0,111*** -0,108*** boerderij -0,047* -0,04* -0,039* woning op recreatiepark -0,02-0,01-0,01 binnen bebouwde kom (ref. buiten bebouwde kom) 0,03 0,03 0,03 vrouw (ref. man) 0,02 0, jaar (ref. 75 jaar) -0,04-0, jaar -0,114*** -0,126*** jaar -0,102*** -0,119*** jaar -0,089** -0,103** jaar -0,02-0, jaar 0,02 0,01 laag opgeleid (ref. hoog opgeleid) -0,02-0,02 middel opgeleid 0,00-0,01 niet gehuwd (ref. gehuwd) -0,02 alleenstaand of huishouden zonder kinderen *ref. huidhouden met kinderen) -0,01 laag inkomen (ref. modaal inkomen) 0,01 matig inkomen 0,01 boven modaal inkomen 0,038* niet mobiel (ref. wel mobiel) -0,02 R 2 0,007 0,244 0,296 0,309 0,309 Significantieniveaus * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,000. Bron SCP (NOP 07) 16

17 B3.2 Tevredenheid met de woonomgeving in de plattelandspopulatie en subpopulaties daarbinnen Tabel B3.4 Tevredenheid met de woonomgeving a in de plattelandspopulatie en subpopulaties daarbinnen oorspronkelijke plattelanders quasi plattelanders recente nieuwkomers in het dorp oudkomers in het dorp plattelanders oorspronkelijke plattelanders (ref. stedelingen) 0,01 0,03 autochtone dorps bewoners quasi plattelanders -0,05 * -0,09 ** recente nieuwkomer (ref. autochtone dorpsbewoner) 0,03 0,03 oudkomer -0,03-0,08-0,10 * huur -0,10 *** -0,06-0,09-0,18-0,05-0,07 2-1kap (ref. vrijstaande woning) -0,02 0,03-0,07 0,03-0,05 0,08 rijtjeswoning -0,14 *** -0,07-0,15 ** -0,11-0,17 *** 0,05 flat/appartement -0,14 *** -0,04-0,07-0,16-0,04-0,03 boerderij 0,01-0,02 0,06 0,07 0,02 0,04 woning op recreatiepark 0,02 0,04 0,04 0,02 binnen bebouwde kom -0,04-0,12 ** 0,00 0,01-0,04-0,14 vrouw -0,02-0,05 0,05 0,09-0,02-0, jaar (ref. 75 jaar) -0,10 *** -0,16 ** -0,13 ** -0,22 * -0,10 ** -0,33 ** jaar -0,18 *** -0,24 ** -0,12-0,53 ** -0,10 * -0,38 ** jaar -0,13 *** -0,12-0,07-0,38 * -0,07-0,28 * jaar -0,11 ** -0,10-0,03-0,26-0,02-0,30 ** jaar -0,06-0,02-0,06-0,16-0,05-0, jaar -0,04 0,05-0,08-0,21 * -0,01-0,04 laag opgeleid (ref. hoog) -0,04-0,04-0,01-0,04-0,01-0,05 middel opgeleid 0,03 0,03 0,05-0,10 0,11 * 0,03 niet gehuwd (ref. gehuwd,samenwonend) -0,04 0,02 0,02 0,02 0,00 0,11 alleenstaand of huishouden zonder kinderen (ref. huishouden met kinderen) -0,04-0,04 0,02 0,06-0,02-0,03 laag inkomen (ref. hoog) 0,03-0,02 0,00 0,03 0,02-0,04 matig inkomen 0,04-0,08 0,04 0,14-0,01-0,1 boven modaal inkomen -0,01-0,09 * 0,02 0,03-0,02-0,07 niet mobiel -0,04-0,04-0,01-0,12 0,00-0,06 licht belemmerende handicap (ref. geen handicap) -0,05 * -0,07 0,01-0,09-0,01-0,17 * sterk belemmerende handicap -0,08 ** -0,11 ** -0,03-0,15 * -0,10 ** -0,07 niet westerse allochtoon (ref. autochtoon Nederlander) -0,01-0,04 0,00 0,11-0,03-0,03 westerse allochtoon -0,01 0,00-0,05-0,06-0,05 0,04 R2 0,10 0,12 0,08 0,21 0,10 0,13 17

18 B3.3 Voorkeur voor typen woonomgeving naar de herkomst van type woonomgeving Tabel B3.5 Voorkeur voor typen woonomgeving naar de herkomst van type woonomgeving in een historische binnenstad in een nieuwe binnenstad in een oudere wijk buiten het centrum van een grotere stad in een historische dorpskern in een nieuwe dorpskern in een nieuwere uitbreidingswijk aan de rand van een dorp of in een landelijk gebied met verspreide bebouwing totaal in een historische binnenstad 56,4 26,1 16,3 4,4 5,6 9,6 4,6 56,4 in een nieuwe binnenstad 4,9 14,3 2,8 1,1 2,2 2,2 1,5 3,9 in een oudere wijk buiten het centrum van een grotere stad 10,5 15,2 31,8 8,8 5,2 6,6 4,2 11,9 in een historische dorpskern 11,3 4,3 8,0 47,1 24,6 10,7 11,5 17,0 in een nieuwe dorpskern 1,5 2,6 1,4 4,4 12,7 4,4 2,7 4,2 in een nieuwere uitbreidingswijk aan de rand van een dorp of 3,8 14,3 9,7 5,5 16,8 33,8 3,4 12,5 in een landelijk gebied met verspreide bebouwing 10,9 22,2 28,7 28,8 31,7 32,0 71,6 32,3 weet niet 0,8 0,9 1,4 1,1 0,7 0,4 0,8 Significantieniveaus * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,000 in chi-kwadraat analyses. Bron: SCP (Belvedere 2004) B3.4 Verhuisgeneigdheid richting de stad Tabel B3.6 Verhuisgeneigdheid richting de stad Nl stedelingen plattelanders zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk *** *** ja, zeker wel 17,6 23,1 8,3*** 24,5 23,9 21,5 9,8 7,0 misschien 23,5 27,9 16,0 36,2 31,4 19,6 18,8 13,4 nee, zeker niet 58,9 49,0 75,7 39,4 44,7 58,9 71,4 79,6 Significantieniveaus * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,000 in chi-kwadraat analyses. B3.5 Voorkeur voor type woonomgeving op het platteland, voor mensen die een verhuizing naar het platteland overwegen en voorkeur typen woonomgeving Tabel B3.7 Voorkeur voor type woonomgeving op het platteland, voor mensen die een verhuizing naar het platteland overwegen stedelingen plattelanders *** Nederland zeer sterk stedelijk *** sterk stedelijk matig stedelijk weinig stedelijk niet stedelijk historische dorpskern 24,2 13,0 17,3 36,3 20,3 21,6 11,1 15,1 nieuwe dorpskern 5,6 6,7 6,3 7 7,0 3,6 6,8 6,5 oude wijk van een dorp 19,9 17,0 18,0 19,1 20,3 19,6 21,1 13,1 nieuwbouwwijk bij een dorp 10,2 15,5 13,5 5,7 14,8 8,8 16,3 14,6 in een gehucht 3,9 5,7 5,0 5,1 3,0 3,9 5,8 5,5 in het buitengebied met verspreide bebouwing 36,3 42,0 39,8 26,8 34,7 42,5 38,9 45,2 *** Significantieniveau p < 0,000, in bivariate analyse (chi-kwadraat, tweezijdig). ( n = 1069) 18

19 Tabel B3.8 Voorkeuren voor typen woonomgevingen naar de landsdelen in Nederland Noord-Nederland (Gr,Fr,Dr) Oost-Nederland (Ov,Gld,Fl) West-Nederland (NH,ZH,Ut) Zuid-Nederland (Zl,NB,Li) historische dorpskern 13,7 10,6 23,9 24,2 18,4 nieuwe dorpskern 3,5 4,2 6,7 11,5 6,1 oude wijk van een dorp 17,2 22,0 16,6 23,6 19,1 nieuwbouwwijk bij een dorp 14,5 13,6 11,3 12,7 12,8 in een gehucht 6,6 4,7 4,0 5,1 4,9 in het buitengebied met verspreide bebouwing 44,5 44,9 37,5 22,9 38,6 totaal B3.6 Woonomgeving waarin men woont en waarin men het liefst zou willen wonen Tabel B3.9 Woonomgeving waarin men woont en waarin men het liefst zou willen wonen, bevolking van 18 jaar en ouder, 2004 (in procenten en procentpunten) huidige woonomgeving (%) gewenste woonomgeving (%) verschil (procentpunten afgerond) historische binnenstad nieuwe binnenstad oudere wijk buiten het centrum van een grotere stad historische dorpskern nieuwe dorpskern nieuwere uitbreidingswijk aan de rand van een dorp of stad landelijk gebied met verspreide bebouwing Bron: SCP (Belvédère 2004) B3.7 Voorkeuren bij een eventueel keuze voor het wonen op het platteland, bij mensen die zeggen zich op een woning te hebben georiënteerd Tabel B3.10 Voorkeuren bij een eventueel keuze voor het wonen op het platteland, bij mensen die zeggen zich op een woning te hebben georiënteerd a eenheid stedelingen plattelanders Nederland andere, grotere of kleinere woning N % 8,7 15,3 een hechte gemeenschap /buurt N % 4,3 3,3 een veilige omgeving N % 8,7 5,1 de nabijheid van familie of vrienden N % 5,8 7,9 rust, ruimte, groen in de omgeving N % 38,5 31,0 winkels N % 6,7 8,1 recreatieve voorzieningen in de omgeving N % 2,4 2,8 scholen en andere voorzieningen voor kinderen in de omgeving N % 6,7 6,9 medische voorzieningen in de omgeving N % 3,4 5,9 culturele voorzieningen in de omgeving N

20 % 2,9 3,8 nabijheid en kwaliteit van openbaar vervoer N % 3,4 3,6 nabijheid van het snelwegennet N % 1,9 1,8 werk N % 6,7 4,6 N a Significanties zijn niet te toetsen aangezien mensen op meer antwoorden konden scoren. Bron:SCP (NOP 07) Tabel B3.11 Voorkeuren voor woonomgevingstypen bij mensen die zich oriënteren op het platteland, naar subgroep, stedelijkheid, provincie en landsdeel (in procenten) in het buitengebied historische dorpskern nieuwe dorpskern oude wijk van een dorp nieuwbouwwijk bij een dorp in een gehucht met verspreide bebouwing totaal subgroepen *** stedelingen 52,9 33,3 41,4 28,4 29,1 34,3 37,7 plattelanders 47,1 66,7 58,6 71,6 70,9 65,7 62,3 stedelijkheidsklassen *** zeer sterk stedelijk 16,8 8,6 8,6 3,4 7,3 5,5 8,0 sterk stedelijk 16,3 15,7 15,7 14,9 9,1 12,1 13,9 matig stedelijk 19,5 8,6 17,2 10,1 12,7 16,7 15,7 weinig stedelijk 19,5 34,3 35,4 37,2 34,5 29,7 30,5 niet stedelijk 27,9 32,9 23,2 34,5 36,4 35,9 31,9 provincies *** Groningen 8,5 0,0 3,6 4,0 17,0 7,0 6,3 Friesland 4,2 5,7 8,7 15,4 11,3 12,1 10,1 Drenthe 3,2 5,7 6,6 6,7 3,8 7,0 6,0 Overijssel 2,1 7,1 11,2 6,7 7,5 11,2 8,6 Flevoland 1,1 4,3 1,5 5,4 1,9 2,8 2,7 Gelderland 10,1 8,6 16,3 12,8 13,2 14,2 13,3 Utrecht 10,6 4,3 7,7 2,0 1,9 6,8 6,5 Noord-Holland 13,8 12,9 11,7 10,7 7,5 9,8 11,0 Zuid-Holland 23,3 20,0 9,7 16,1 15,1 15,4 16,1 Zeeland 2,6 7,1 1,0 6,0 1,9 4,4 3,8 Noord-Brabant 15,3 8,6 14,8 7,4 11,3 7,5 10,4 Limburg 5,3 15,7 7,1 6,7 7,5 1,9 5,2 landsdelen *** * Noord-Nederland (Gr,Fr,Dr) 16,3 11,6 18,7 26,2 30,8 26,1 22,4 Oost-Nederland (Ov,Gld,Fl) 13,2 18,8 29,3 24,8 23,1 28,2 24,5 West-Nederland (NH,ZH,Ut) 50,0 44,9 30,3 34,9 26,9 36,4 37,5 Zuid-Nederland (Zl,NB,Li) 20,5 24,6 21,7 14,1 19,2 9,3 15,6 Significantieniveaus * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,

21 Tabel B3.12 Verhuisgeneigdheid richting platteland naar huishoudenomvang ooit op andere plek/op het platteland willen gaan wonen stedelingen plattelanders totaal 1-persoonshuishouden ja, zeker wel 21,7 22,0 21,8 misschien 28,9 20,1 24,6 nee, zeker niet 49,4 57,9 53,5 100,0 100,0 100,0 2-persoonshuishouden ja, zeker wel ** 31,3 20,9 24,5 misschien 24,0 21,7 22,5 nee, zeker niet 44,7 57,4 53,0 100,0 100,0 100,0 3-persoonshuishouden ja, zeker wel * 42,3 28,8 33,3 misschien 26,1 34,2 31,5 nee, zeker niet 31,5 37,0 35,2 100,0 100,0 100,0 4-persoonshuishouden ja, zeker wel 25,8 35,1 32,3 misschien 31,7 30,5 30,8 nee, zeker niet 42,5 34,4 36,8 100,0 100,0 100,0 5-persoonshuishouden ja, zeker wel 36,2 29,1 31,1 Significantieniveaus * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,000. misschien 31,0 35,8 34,4 nee, zeker niet 32,8 35,1 34,4 100,0 100,0 100,0 21

22 Bijlagen bij hoofdstuk 4 B4.1a Gestandaardiseerde effecten van individuele kenmerken en landschapsvoorkeuren op verschillende vormen van plattelandsrecreatie Tabel B4.1a recreatie op het platteland a natuurbeleving b fysiek bezig zijn c plattelander (t.o.v. stedeling) 0,16** 0,15** 0,09** platteland binnen 5 kilometer 0,09** 0,16** -0, jaar 0,00-0,09* 0,11** jaar 0,05-0,05 0,12** jaar (ref.) jaar 0,01 0,06-0, jaar 0,02 0,11** -0,10** jaar -0,01 0,12** -0,16** 75 jaar -0,08** 0,03-0,19** vrouw 0,07** 0,08** 0,03 opleidingsniveau 0,08** 0,06* 0,09** gezinsinkomen 0,09** 0,03 0,11** alleen wonend (ref.) huishouden met meerdere personen zonder kinderen 0,00 0,06-0,04 huishouden met kinderen 0,03 0,04-0,01 autochtoon (ref.) westerse allochtoon 0,02 0,04-0,00 niet-westerse allochtoon -0,06* -0,03-0,06* mobiliteit: rijbewijs en/of beschikking over een auto 0,09** 0,08** -0,02 niet belemmerd (ref.) licht belemmerd 0,01-0,02-0,01 zwaar belemmerd -0,06** -0,07** -0,03 voorkeur voor een gevarieerd en besloten, t.o.v. een open landschap 0,00-0,01-0,03-0,02 0,03-0,01 voorkeur voor het binnenland t.o.v. de kust 0,04 0,05* 0,13** 0,08** -0,10** -0,04 voorkeur voor akkers t.o.v. rivieren -0,06** -0,05* -0,04-0,06* -0,07** -0,04 Adj. R 2 0,01 0,12 0,02 0,15 0,02 0,15 a Gemiddelde van de tien activiteiten (zie tabel 6.1). De betreffende items hebben zes antwoordcategorieën variërend van nooit tot vaker dan vier keer per week (Cronbach s alpha = 0,63). b Gemiddelde van wandelen, toerfietsen en kijken en luisteren naar de natuur (Cronbach s alpha = 0,65). c Gemiddelde van luieren of zonnen, picknicken of barbecueën, hardlopen, skeeleren of racefietsen en varen of surfen (Cronbach s alpha = 0,47). Significantieniveaus * = p < 0,05; ** = p < 0,01 (OLS-regressie). 22

23 B4.1b Gestandaardiseerde effecten van individuele kenmerken en landschapsvoorkeuren op verschillende vormen van plattelandsrecreatie Tabel B4.1b paardrijden boerderijbezoek toeren met auto of motor plattelander (t.o.v. stedeling) -0,02 0,00 0,02 platteland binnen 5 kilometer 0,31-0,12-0,33* jaar 0,81-0,06-0, jaar 0,10-0,13 0,42* jaar (ref.) jaar -0,03 0,14-0, jaar -0,83* 0,35* -0, jaar -1,71** 0,20 0,15 75 jaar -2,37* -0,36 0,47 vrouw 0,53* 0,16-0,09 opleidingsniveau 0,03 0,04-0,04 gezinsinkomen 0,04 0,02 0,03* alleen wonend (ref.) huishouden met meerdere personen zonder kinderen -0,72* 0,05 0,15 huishouden met kinderen -0,43 0,29 0,25 autochtoon (ref.) westerse allochtoon -0,06-0,13-0,25 niet-westerse allochtoon -0,05-0,10-0,60 mobiliteit: rijbewijs en/of beschikking over een auto 0,18 0,23 1,79** niet belemmerd door gezondheid (ref.) licht belemmerd -0,29 0,17 0,48 zwaar belemmerd -0,29 0,22 0,00 voorkeur voor een gevarieerd en besloten, t.o.v. een open landschap 0,02-0,05 0,02 0,00 0,08 0,06 voorkeur voor het binnenland t.o.v. de kust -0,05 0,13 0,06 0,07-0,01 0,01 voorkeur voor akkers t.o.v. rivieren -0,12-0,12-0,08-0,05 0,00 0,07 Nagelkerke R 2 0,00 0,09 0,00 0,04 0,00 0,10 Significantieniveaus * = p < 0,05; ** = p < 0,01 (OLS-regressie). 23

24 B4.1c Frequentie van recreatie op het platteland naar leeftijdscategorieën Tabel B4.1c Frequentie van recreatieve activiteiten op het platteland naar leeftijdsgroepen (in procenten) 0-19 jr jr jr jr jr jr 75 jr totaal wandelen nooit 41,2 21,2 12,9 14,2 18,1 23,8 42,6 20,7 < 1 keer/maand 31,1 29,8 25,3 21,7 19,5 19,3 13,5 23,5 1keer/maand 27,7 48,9 61,8 64,1 62,4 57,0 43,9 55,9 toerfietsen nooit 41,7 40,2 26,2 22,8 20,8 27,9 56,1 30,8 < 1 keer/maand 35,8 26,3 30,1 27,7 23,3 12,6 11,5 24,8 1 keer/maand 22,5 33,5 43,7 49,6 55,8 59,5 32,4 44,4 sporten in de buitenlucht nooit 43,3 53,2 62,7 67,8 79,1 90,5 95,9 68,8 < 1 keer/maand 21,7 15,8 12,0 8,6 4,7 2,3 0,0 9,6 1 keer/maand 35,0 30,9 25,3 23,6 16,2 7,2 4,1 21,7 natuur bekijken nooit 54,6 33,3 27,4 18,7 20,4 18,0 33,1 26,9 < 1 keer/maand 20,2 22,1 24,2 21,6 17,9 17,6 14,9 20,6 1 keer/maand 25,2 44,6 48,4 59,8 61,7 64,4 52,0 52,5 varen of surfen nooit 76,5 70,8 74,7 74,6 83,6 90,5 95,9 78,8 < 1 keer/maand 15,1 21,8 19,9 18,2 11,1 6,8 3,4 15,6 1 keer/maand 8,4 7,4 5,4 7,2 5,3 2,7 0,7 5,6 picknicken of barbecueën nooit 65,5 56,3 59,0 64,8 70,6 78,9 85,8 65,9 < 1 keer/maand 29,4 36,0 33,5 30,8 22,5 15,7 10,1 27,8 1 keer/maand 5,0 7,6 7,5 4,3 6,9 5,4 4,1 6,3 luieren of zonnen nooit 45,4 45,5 48,4 47,8 65,5 69,8 82,4 55,3 < 1 keer/maand 34,5 36,8 33,7 34,3 18,1 16,2 6,8 27,9 1 keer/maand 20,2 17,7 17,9 17,9 16,4 14,0 10,8 16,8 paardrijden nooit 93,3 94,7 93,0 92,2 97,2 98,7 100,0 95,1 < 1 keer/maand 1,7 2,6 2,5 4,9 0,6 0,4 0,0 2,1 1 keer/maand 5,0 2,6 4,5 2,9 2,2 0,9 0,0 2,8 toeren met auto of motor nooit 73,9 45,7 49,2 53,7 56,1 52,0 54,7 52,6 < 1 keer/maand 13,4 34,9 35,2 31,6 28,1 26,5 25,7 30,4 1 keer/maand 12,6 19,4 15,6 14,7 15,8 21,5 19, 17,0 boerderij bezoek nooit 68,6 68,6 59,9 59,7 57,8 63,8 76,9 63,4 <1 keer/maand 23,7 24,5 32,7 34,2 32,5 30,8 17,7 29,4 1keer/maand 7,6 7,0 7,5 6,1 9,7 5,4 5,4 7,2 24

25 B4.2 Factorstructuur onder landschapsvoorkeuren Tabel B4.2 Factor 1 beslotenheid en variatie versus openheid Factor 2 binnenland versus de kust Factor 3 akkerbouw versus natuur bos, heide of ander natuurgebied 0,627 strand, zee en duinen -0,694 heuvellandschap 0,652 open weiden, zoals polders -0,722 weiden omringd door bomen, struiken of hagen 0,649-0,221 rivierenlandschap -0,756 weiden afgewisseld met akkers -0,224 0,548 0,382 tulpenvelden -0,298 0,603 kassen Factoranalyse, Oblimin rotatie. Factorladingen tussen -0,2 en 0,2 niet vermeld. B4.3 Gestandaardiseerde effecten van individuele kenmerken en boerderijbezoek op interesse voor een bezoek aan een boerderij Tabel B4.3 Interesse voor een bezoek aan een boerderij a niet gecontroleerd voor wel gecontroleerd voor feitelijk bezoek feitelijk bezoek plattelander (t.o.v. stedeling) -0,03-0,04 platteland binnen 5 kilometer -0,01-0, jaar -0,07** -0,07** jaar -0,05-0, jaar (ref.) jaar -0,03-0, jaar -0,04-0,06* jaar -0,06-0,07* 75 jaar -0,16** -0,15* vrouw 0,05* 0,04 opleidingsniveau 0,07** 0,06* gezinsinkomen 0,06* 0,04 alleen wonend (ref.) huishouden met meerdere personen zonder kinderen 0,02 0,01 huishouden met kinderen 0,02 0,00 autochtoon (ref.) westerse allochtoon 0,01 0,02 niet-westerse allochtoon -0,03-0,02 mobiliteit: rijbewijs en/of beschikking over een auto 0,04 0,03 niet belemmerd door gezondheid (ref.) licht belemmerd 0,02 0,02 zwaar belemmerd -0,03-0,03 bezoekt wel eens een boerderij 0,28 ** Adj. R 2 0,05 0,13 a Gemiddelde van de zeven activiteiten (zie tabel 6.6). De betreffende items hebben twee antwoordcategorieën wel geïnteresseerd en niet geïnteresseerd (Cronbach s alpha=.81). Significantieniveaus* = p < 0,05; ** = p < 0,01 (OLS-regressie). 25

26 Bijlagen bij hoofdstuk 5 B5.1 Verwerking van de vraag welke vier woorden komen het eerst bij u op als u de termen platteland of landelijk gebied hoort. Het idee was om via de vraag welke vier woorden komen het eerst bij u op als u de termen platteland of landelijk gebied hoort een beeld te krijgen van het platteland dat zo spontaan mogelijk tot stand is gekomen. Na het voorleggen van de verwerking van de eerste vragenlijsten (halverwege september 2007) bleek een fout te zijn opgetreden in het vastleggen van de antwoorden. Hierdoor is een deel van de antwoorden als een gesloten vraag behandeld. Dit betekent dat niet alle respondenten meegenomen zijn in de analyse van deze vraag. Welk deel van de vragen is meegenomen in de analyse? Na de constatering van de fout is een extra instructie naar de interviewers uitgegaan dat alle antwoorden in de anders-categorie geplaatst moesten worden. Er zijn dus twee manieren van antwoorden notitie: via voorgestructureerde antwoorden (81%, 1672 respondenten) en spontaan (19%, 386 respondenten). Van 118 respondenten die volgens de aangepaste antwoordeninstructie zijn bevraagd, zijn de antwoorden niet in de anders categorie geplaatst. Van het totale aantal respondenten hebben echter 803 respondenten (39%) de anders categorie ingevuld; 268 na de aangepaste antwoordenconstructie, 535 voor de aangepaste antwoordenconstructie. Dit zijn de respondenten waarvan besloten is de antwoorden te gebruiken. Het gaat hier om alle antwoorden van deze respondenten, dus ook de antwoorden die gegeven zijn via de voorgestructureerde methode, aangezien anders scheefheid van datamateriaal ontstaat. We komen dan tot een aantal van 2987 associaties. Vergelijking van de twee groepen Om te achterhalen of de manier van beantwoording daadwerkelijk invloed heeft op de antwoorden van de respondenten, zijn beide antwoordgroepen vergeleken. De totaal groep geeft alle respondenten aan; de spontane groep de respondenten waarvan de antwoorden zijn gebruikt. De tabel laat zien dat procentueel gezien de verhoudingen tussen de drie dimensie redelijk overeenkomen. In de totaalgroep is 36% van de associaties afkomstig van stedelingen en 64% van plattelanders, bij de spontane groep is dat 30% versus 70%. Omdat we uitdrukkelijk spontane associaties willen gebruiken, is besloten alleen de associaties van de tweede groep te analyseren. Dit betekent echter wel dat deze niet voortkomen uit een representatieve steekproef. Tabel B5.1 Verdeling van de associaties over alle en een deelgroep respondenten totale respondentengroep respondentgroep die spontaan antwoordde aantal associaties % aantal associaties % omgevingswaarden , ,5 gebruikswaarden , ,1 sociaal-culturele waarden , ,0 anders/geen 32 1,1 32 0,4 totaal Bron : SCP (NOP 07) 26

27 B5.2 Gemiddeld aantal per waardedimensies verdeeld naar kenmerken Tabel B5.2 Gemiddeld aantal associaties (absoluut - berekend op basis van codeboek) per waardedimensies verdeeld naar kenmerken [scorebereik 0 4] stedeling/plattelander gebruikswaarden omgevingswaarden sociaal-cultureel N gemiddeld N gemiddeld N gemiddeld stedelingen 209 1, ,09* 190 0,93*** plattelanders 453 0, , ,23 woonachtergrond oorspronkelijke stedelingen 128 1, ,16* 111 0,83*** quasi stedelingen 74 1, , ,09 oorspronkelijke plattelanders 201 1, , ,23 quasi plattelanders 250 0, , ,24 stedelijkheid leeftijd regionaal zeer sterk stedelijk 48 1, , ,76** sterk stedelijk 75 1, , ,01 matig stedelijk 86 1, , ,95 weinig stedelijk 223 1, , ,21 niet stedelijk 230 0, , , jaar 17 1,44*** 19 1, , jaar 94 1, , , jaar 136 0, , , jaar 126 1, , , jaar 138 0, , , jaar 89 0, , ,24 75 jaar 62 1, , ,18 Noord-Nederland (Gr,Fr,Dr) 119 0,82** 155 1,87* 139 1,26* Oost-Nederland (Ov,Gld,Fl) 165 1, , ,21 West-Nederland (NH,ZH,Ut) 239 1, , ,98 Zuid-Nederland (Zl,NB,Li) 130 1, , ,20 Significantieniveaus * = p < 0,05; ** = p < 0,01; *** = p < 0,001 voor Anova. B5.3 Aandeel respondenten dat de landschapskenmerken en dorpen tot het platteland rekent, naar Nederland totaal, stedelingen, plattelanders en stedelijkheidsgraad Tabel B5.3 Aandeel respondenten dat de landschapskenmerken en dorpen tot het platteland rekent, naar Nederland totaal, stedelingen, plattelanders en stedelijkheidsgraad (in procenten) agrarisch landschap natuurgebied binnenwater gehucht kleine dorpen grote dorpen vakantiepark Nederland totaal 97,5 65,1 62,7 93,9 91,1 39,0 32,3 stedelingen 97,1 61,7** 60,8* 93,1 89,5** 32,5** 28,5** plattelanders 98,1 71,0 65,9 95,1 93,8 50,2 39,0 zeer sterk stedelijk 97,5 63,9** 64,6** 93,2 93,2** 32,3** 35,0 sterk stedelijk 98,2 62,0 57,7 92,5 89,2 31,9 27,5 matig stedelijk 95,8 60,1 61,5 93,4 87,8 33,2 25,6 weinig stedelijk 97,5 67,4 61,6 96,1 93,7 44,4 33,8 niet stedelijk 98,7 74,2 69,8 94,2 93,8 55,8 43,8 Significantieniveaus * = p < 0,05; ** = p < 0,01 in bivariate analyse (chi-kwadraat). 27

28 B5.4 Logistische regressie op het rekenen van natuur, binnenwater, grote dorpen en vakantieparken tot het platteland, naar kenmerken van de woonomgeving en de bevolking Tabel B5.4 Logistische regressie op het rekenen van natuur, binnenwater, grote dorpen en vakantieparken tot het platteland, naar kenmerken van de woonomgeving en de bevolking (in odds-ratio s a ) natuurgebieden binnenwater grote dorpen vakantieparken woonachtergrond oorspronkelijke stedelingen (ref.) quasi stedelingen 1,58** 1,41 0,98 0,80 2,19** 1,78** 1,22 1,26 oorspronkelijke plattelanders 2,10** 2,08** 1,36* 1,41* 3,06** 2,96** 2,00** 1,95 quasi plattelanders 1,42** 1,25 1,10 0,96 2,81** 2,22** 1,55** 1,64** bezoekfrequentie platteland in vrije tijd 1,13 1,17 1,15 1,03** geslacht man (ref.) vrouw 0,76** 0,87 1,08 0,86 leeftijdscategorie jaar 0,44** 0,30** 0,38** 0, jaar 0,40** 0,36** 0,52** 0,51** jaar 0,62* 0,47** 0,68* 0,60** jaar 0,56** 0,61* 0,57** 0,52** jaar * ** jaar jaar (ref.) opleiding in categorieën laag opgeleid 1,19 0,82 1,01 1,27 middel opgeleid 0,85 0,81 0,87 1,08 hoog opgeleid (ref.) etniciteit respondent autochtoon (ref.) mobiliteit niet-westers allochtoon ,22** 1,00 1,60 westers allochtoon 1,01 1,24 1,26 1,07 niet mobiel 1,41 1,81** 1,01 1,08 wel mobiel (ref,) nieuwkomer in woonplaats geboren en getogen (ref.) recente nieuwkomer 1,33 1,28 1,28 0,85 oudkomer 1,22 1,11 1,49** 0,91 boer of burger: (voormalig) boer (ref.) burger 1,32 1,28 1,43 1,41 constante 1,61** 1,49 1,79** 1,85 0,38** 0,24** 0,39** 0,43** R2 Nagelkerke 0,02 0,07 0,01 0,06 0,06 0,09 0,02 0,05 a Een odds-ratio is de kansverhouding voor een individu met bepaalde kenmerken om al dan niet het platteland op een bepaalde manier af te bakenen, gedeeld door de corresponderende kansverhouding voor een individu die deze kenmerken niet heeft. Bij een positief effect is de waarde groter dan 1, bij een negatief effect ligt de waarde tussen de 0 en de 1. Significantieniveaus: * = p < 0,05; ** = p < 0,01. 28