UITGANGSPUNTEN EEN MIRAKEL EN EEN 1. PROBLEMEN EN BEPERKINGEN DRIE THEMA S HET VERHAAL VAN DESMOND

Transcriptie

1 UITGANGSPUNTEN Respect voor de vraag en het mandaat. Wat wil het kind/jongere? Weerstand is geen bruikbaar begrip. EEN MIRAKEL EN EEN TOVERSTAF OPLOSSINGSGERICHT WERKEN EN AUTISME SIG Vrijdag 6 juni 2018 Jo Wieme en Joost Devriese Respectvol geloof in de (groei)mogelijkheden van het kind/jongere. De hoop vergroten. Gericht naar de toekomst. Gericht op kleine, haalbare veranderingen. Kind/jongere gebruik laten maken van hun kwaliteiten en hulpbronnen om zaken zelf op te lossen. DRIE THEMA S 1. PROBLEMEN EN BEPERKINGEN 1 Problemen en beperkingen 2. Mandaat verwerven 3. Toekomst vasthouden HET VERHAAL VAN DESMOND 1

2 ONDERSCHEID MAKEN Problemen Beperkingen Beperking Er is geen oplossing denkbaar Mentale handicap Autisme Dyslexie Probleem Oplossing denkbaar Vaak concreet gedrag VALKUIL VALKUIL Beperkingen Focus op beperkingen Autisme, mentale beperking, Traumatische gebeurtenissen uit het heden/verleden IQ, EQ Kenmerken of omstandigheden (van ouders) Problemen GEVOLG : mission impossible Gefrustreerde hulpverlener Ontgoochelde jongere en omgeving ONDERSCHEID MAKEN PROBLEEMSPIRAAL Beperking Onomkeerbaar Aanvaard de beperkingen Erken de last Probleem Oplossingen zijn mogelijk Verstoorde samenwerking Focus op het probleem Onderzoek naar de oorzaak Leren leven met de beperkingen Overlevingsstrategieën zoeken voor de gevolgen van die beperkingen Zelfverdediging Beschuldiging 2

3 OPLOSSINGSSPIRAAL EFFECTEN OP ANDER/OMGEVING Moeilijkheid Probleem Wat is de eerste stap? Focus op de gewenste toestand Focus op wat nog goed gaat Bespreken van mogelijke oplossingen Probleemgericht Soms vinden we geen oorzaak = frustratie bij leerling en begeleider Gevoel van hulpeloosheid Door het uitspreken wordt het leed nog reëler Na het vertellen van het probleem weet de persoon nog niet wat hij anders kan doen Oplossingsgericht Overgaan naar wat gaan we ermee doen? Gevoel van controle Ik kan al (een klein beetje) iets goed doen Ander gelooft dat ik het nog meer kan doen Meer zelfvertrouwen WERKEN MET OPLOSSINGEN OPLOSSINGSGERICHT WERKEN Probleem-oplossend werken Oorzaken Schuld? Heden Moeilijkheden Beperkingen Wat wil je? Hoe kun je dat bereiken? Oplossings-gericht werken Verschil : Wie bedenkt de oplossing? Verleden Toekomst WAAROM WERKT HET BIJ KINDEREN/JONGEREN MET AUTISME? WAAROM WERKT HET BIJ KINDEREN MET AUTISME? Concrete en veilige gespreksvoering Vertrekt van hier en nu Sluit aan bij hun taal en manier van denken (concreet en pragmatisch) Vertrekken van krachten die er al zijn Zoeken naar oplossingen die nu al werken Geen analyse van lastige dingen nodig om tot oplossingen te komen Gericht op actie op korte termijn Vaak weten ze heel goed wat ze willen 3

4 TAAK VAN DE OPLOSSINGSGERICHTE BEGELEIDER Zegt NIET hoe het moet/zou kunnen Niet verstrikt geraken in hun koppigheid BELANG VAN KEUZES Vergroot Gevoel van invloed Veiligheid/controle Motivatie Bij gebrek aan verbeelding Informatie geven omtrent hoe andere kinderen/jongeren dit oplossen Formuleren als experiment Steeds meerdere mogelijkheden geven Opgroeien en schoollopen = leren keuzes maken + keuze het kind/jongere laten EEN KWESTIE VAN TAALGEBRUIK TAAL IS ERG BELANGRIJK Probleemgericht: Wat ik niet wil Wanneer het niet goed gaat Bijv.: - Wanneer was het lastig? - Wanneer was het het ergst? - Waarom deed je dat niet? - Hoe komt het dat het nu zoveel erger is? - Hoe lang heb je er al last van? - Wat zie je als oorzaken van je probleem? Oplossingsgericht: Wat ik wel wil. Wanneer het wel ging/ beter ging Bijv.: - Wanner ging het beter? - Wat heb je toen gedaan? - Wat hebben anderen gedaan? - Hoe zou je dat nog meer kunnen doen in de toekomst? - Wie/wat kan je daarbij helpen? PROBLEEMGERICHT? OPLOSSINGSGERICHT!! Probleemgerichte taal Wanneer was het lastig? Wanneer was het het ergst? Waarom deed je dat (niet)? Hoe komt het dat het nu zoveel erger is? = creëren, bevestigen en behouden van ONGEWILDE dingen Oplossingsgericht Wanneer ging het even beter? Wat heb je toen gedaan? Wat hebben anderen gedaan? Hoe zou je dat nog meer kunnen doen in de toekomst? Wie/wat kan jou daarbij helpen? = creëren, bevestigen en behouden van GEWILDE dingen 4

5 2. MANDAAT VERWERVEN HET VERHAAL VAN DRIES MANDAAT Goed contact opbouwen, joinen Vertrouwensrelatie Betekenis hebben voor die persoon Voorwaarde om te begeleiden en oplossingen te zoeken VRAGEN Wat is belangrijk om een mandaat te verkrijgen en te houden in therapie? Zowel bij de persoon als bij de context? Hoe kan je joinen? Er hoeft geen hulpvraag te zijn MANDAAT OPBOUWEN MANDAAT OPBOUWEN Volgen Leiden Volgen Leiden 5

6 MANDAAT OPBOUWEN UITZO UITZONDERINGSVRAGEN Volgen Leiden Positief verhaal Alles loopt goed. Ik heb geen begeleiding nodig. Mijn ouders zouden beter komen. Ik heb veel vrienden. Ik voel me goed.. Negatief verhaal Het gaat niet. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik heb veel last van mijn autisme. Ik voel mij schuldig. Ik voel me eenzaam.. UITZON UITZONDERINGSVRAGEN MANDAAT OPBOUWEN Positief verhaal Eerst volgen! In detail volgen Uitzonderingsvraag - Zijn er ook zaken die soms lastig zijn? - Wat wil je veranderen? Negatief verhaal Last en inzet erkennen NIET in detail volgen Aandacht voor coping : hoe houden ze het vol? Uitzonderingsvraag - Zijn er korte momenten dat het iets minder slecht gaat? - Zijn er momenten dat het beter gaat? Volgen Krachten benoemen Inzet opmerken Last erkennen Leiden Opdrachten Informatie Complimenten 3. TOEKOMST VASTHOUDEN Welke praktische tools gebruiken we heel graag in het oplossingsgericht werken aan de toekomst? CONTINUERINGSVRAAG Wat wil je behouden in je huidige situatie? Waarover in je leven ben je tevreden en wil je zo houden? Wat helpt om vol te houden? 6

7 DE MIRAKELVRAAG OPDRACHTEN Dit is een toekomstprojectie. Ik ga je nu een vreemde vraag stellen (pauze) De vraag is deze. Terwijl u slaapt gebeurt er een wonder (knip met uw vingers), en het wonder is dat uw probleem opgelost is. Maar dit gebeurt s nachts en u hebt geen idee hoe dit is gebeurd. Als u dus morgen wakker wordt, zult u merken dat er iets anders met u aan de hand is. Er is een wonder gebeurt, het probleem is verdwenen. Hoe merk je dat? Wat is het eerste wat je merkt, voelt, ervaart? HET VERHAAL VAN STIJN Observatie opdracht Doel : bewustmaken van wat er rondom hen gebeurt Observeer tussen nu en de volgende bijeenkomst wat je gezien hebt op vlak van Doe opdracht Doel : aanzetten tot nieuw gedrag Ik heb wel wat ideeën, maar weet niet of ze goed zijn. Experiment EXPERIMENTEN TOT SLOT. Doen alsof Kinderen en jongeren van jongs af aan het gevoel geven ertoe te doen, de moeite waard te zijn. Dan start de motor van ontwikkeling ook bij mensen met een ontwikkelingsstoornis zoals autisme. 7

8 REFERENTIES PowerPoint Lentesymposium Autisme Centraal, 2012, Sylvie Carette en Joost Devriese Cauffman, L. (2012). Simpel. Oplossingsgerichte positieve psychologie in actie. Le Fevere de ten Hove, M. e.a. (2008) Survivalkit voor leerkrachten. Oplossingsgericht werken op school. Bliss, V. e.a. (2007). A self determined future with Asperger Syndrome Solution focused approaches. Berg, K. e.a. (2007). Het spel van de oplossingen (kinderen) De kracht van oplossingen (volwassenen) 8