Beleidsplan Museum Ceuclum

Transcriptie

1 Beleidsplan Museum Ceuclum INLEIDING Dit beleidsplan is geformuleerd om aan te geven hoe Museum Ceuclum denkt te functioneren in de periode 2018 t/m Ontstaan en recente ontwikkelingen van Museum Ceuclum De Stichting Museum Ceuclum is 4 december 1990 opgericht. De gemeente Cuijk stelde in 1991 de oude kerktoren uit ca beschikbaar aan Museum Ceuclum om de vele vondsten van de Werkgroep Archeologie Cuijk (WAC) te kunnen exposeren in een publieke ruimte. Dankzij subsidie van de gemeente en vele sponsoren is deze locatie geschikt gemaakt en ingericht als museum onder de naam Museum Ceuclum. In 2012 is een samenwerkingsverband ontstaan met collega cultuurinstellingen in het centrum, de zogenoemde Cultuurstraat. Hieraan nemen deel: de Beeldentuin, Heemtuin, St. Martinuskerk, Foto Archief Dienst, Werkgroep Archeologie Cuijk (WAC) en Museum Ceuclum. In september 2013 is de bovenverdieping van het pand Maasstraat 17 in gebruik genomen als archiefruimte, depotruimte en archeologisch werkatelier. In maart 2014 is de Stichting Ceuclum opgericht waarin het Museum Ceuclum, de Werkgroep Archeologie en het Toeristisch Informatie Punt zijn ondergebracht. In de achtertuin van Maasstraat 17 is in de loop van , samen met de WAC, de Romeinse Tuin aangelegd. Van 2015 doorlopend tot 2017 zijn de wandpanelen op begane grond en de 1ste etage in het museum vernieuwd; deze bieden weer een frisse en bijgewerkte presentatie van het leven in en rondom Cuijk vanaf de prehistorie tot aan de Romeinse tijd. In de loop van 2017 is door een verbouwing in het nabij gelegen pand Maasstraat 17 ca 40 m2 publieksruimte beschikbaar gekomen voor het museum. 1.1 Missie en Visie Missie Museum Ceuclum onderschrijft de "ICOM-definitie" (International Council of Museums): "Een museum is een permanente instelling ten dienste van de gemeenschap en haar ontwikkeling, toegankelijk voor het publiek, niet gericht op het maken van winst, die de materiële getuigenissen van de mens en zijn omgeving verwerft, behoudt, wetenschappelijk onderzoekt, presenteert en hierover informeert voor doeleinden van studie, educatie en genoegen." 1

2 Visie Museum Ceuclum wil behalve een regionaal historisch museum ook een cultuurhistorisch museum zijn. Dat wil zeggen dat er behalve presentatie van archeologische vondsten ook aandacht is voor de context, voor het verhaal achter het voorwerp, voor de cultuur waaruit het object afkomstig is. Kennis van de geschiedenis van eigen streek kan dan ook verduidelijkt worden door een relatie met gebeurtenissen in groter verband. Dit doel wil het museum op eigentijdse en aansprekende wijze bereiken. Vanuit dit standpunt is het logisch dat er veel aandacht is voor het alledaagse leven van vroegere bewoners. Gerelateerd aan het vondstmateriaal is er veel te laten zien en te vertellen over de prehistorie en de Romeinse tijd. Over de middeleeuwen en latere tijd zijn schaarsere gegevens, maar ook daar wil het museum een verhaal vertellen. De laatmiddeleeuwse toren waarin het museum is gehuisvest is zelf een cultuurhistorisch object en als zodanig een tot de verbeelding sprekend onderdeel van de collectie. Naast het selectief verzamelen van objecten, die in hoofdzaak te maken hebben met de Cuijkse historie, wordt de collectie aan een zo breed mogelijk publiek gepresenteerd. Het museum onderscheidt een aantal aandachtspunten in haar activiteiten: Narratieve component, zowel in beeld als in tekst Educatieve component, jong geleerd oud gedaan Collectiebeheer, bewaren, (laten) conserveren en behouden Maatschappelijke relevantie 2 COLLECTIE De meeste vondsten zijn geschonken of in permanente bruikleen gesteld door leden van de WAC. Naast de kerncollecties zijn er thema tentoonstellingen De vaste collectie De vaste collectie van het Museum Ceuclum bestaat uit vier kerncollecties die chronologisch op de vier etages geordend zijn, te weten: Prehistorie In deze collectie op de begane grond wordt getoond welke voorwerpen er gevonden zijn en hoe de eerste nederzettingen er uit gezien moeten hebben. Met name de ontwikkeling van voorbij trekkende jager-verzamelaars naar de eerste boerennederzettingen in de regio wordt in een aantal panelen zichtbaar gemaakt. Een maquette van een ijzertijdboerderij zoals er gevonden zijn in Haps verduidelijkt het verhaal Romeinse tijd Deze rijke collectie op de eerste etage toont de aanwezigheid van de Romeinen gedurende bijna 400 jaar. Vanaf het begin van de jaartelling tot ca. 400 ontwikkelt Cuijk zich van fort tot vicus (dorpje) om later in de 4 de eeuw weer een militaire functie te krijgen als Castellum. Restanten van twee tempels, grafvelden en werkplaatsen en met 2

3 name de spraakmakende brug over de Maas geven Cuijk een unieke plaats in de Romeinse periode. De Romeinse periode is dan ook bijzonder goed vertegenwoordigd met vele unieke vondsten van keldermuur tot vogelfibula Middeleeuwen Een enkele opmerkelijke vondst, zoals het muntje uit de tijd van Karel de Grote, getuigt van de Merovingische en Karolingische periode. Op de tweede etage wordt verteld over schaarse bewoning gedurende de vroege middeleeuwen. Van ca tot 1400 is Cuijk van enig belang door betrokkenheid van het aanzienlijke geslacht de Heren van Cuijk. Met name Jan van Cuijk ( ) was een belangrijk edelman, ridder en diplomaat. Hij schonk gemeenschappelijke gronden aan boeren in het Land van Cuijk en maakte zich met deze opmerkelijke actie eeuwenlang populair. De klassenmaatschappij wordt uitgebeeld door een harnas, een jonkvrouw op een kerkbank en een gevangene in het zogenoemde Kroetegat Periode na 1500 Tussen einde middeleeuwen en halverwege de 20 ste eeuw blijft Cuijk, mede door zijn geïsoleerde ligging tussen Maas en Peel, een bescheiden boerendorp. Door oude foto s en vondsten wordt deze periode uitgebeeld. De nieuwere geschiedenis wordt niet in dit museum, maar elders door de Foto Archief Dienst in beeld gebracht. 2.2 Collectieregistratie en -documentatie De gehele collectie van het Museum Ceuclum is geregistreerd en gedocumenteerd door middel van een digitaal systeem, dat is onderverdeeld in een aantal hoofdgroepen. Het bestuur heeft dit computerregistratiesysteem met behulp van subsidie van Erfgoed Brabant in 2012 opgezet. Het museum is bezig de registratie in AdLib op te nemen. 2.3 Behoud en Beheer Passieve Conservering De opstelling in een middeleeuwse toren biedt geen mogelijkheden tot verbeteringen in de passieve conservering. De leren schoenrestanten uit Romeinse en middeleeuwse periode bevinden zich in een gesloten vitrine met luchtvochtigheidbeheersing. De nieuwe ruimte aan de Maasstraat biedt wellicht betere mogelijkheden en onderzocht gaat worden in hoeverre hiervan gebruik gemaakt kan worden Actieve Conservering Op periodieke basis worden de tentoonstellingsruimtes, de vitrines en tentoongestelde voorwerpen schoongemaakt. Kleine reparaties worden in eigen beheer uitgevoerd. In voorkomende gevallen wordt gebruik gemaakt van externe specialisten. 2.4 Collectievorming Het Museum Ceuclum beschikt niet over een op schrift gesteld collectievormingsbeleid. Hierover bestaan wel interne afspraken: de geschiedenis van eigen streek is bepalend en de periode loopt van prehistorie tot halverwege de 19 de eeuw. Om beheerder en medeverantwoordelijken beter in staat te stellen het tegenwoordige aanbod, met name waar het bruiklenen, schenkingen en legaten betreft, te registreren, wordt een schriftelijke procedure gevolgd. 3

4 2.5 Presentatie van de collectie Locaties en museale opstelling Voor de tentoonstelling van de collectie beschikt het museum medio 2017 over de volgende locaties met bijbehorende museale opstellingen: Castellum 1 In deze laatmiddeleeuwse kerktoren met expositie ruimte op de begane grond en op drie etages wordt de vaste collectie van het museum tentoongesteld. Tijdens openstelling van het museum zijn ook de klokkenstoel en trans van de kerktoren open voor bezichtiging. Vanaf de toren is er een indrukwekkend uitzicht over Cuijk en de maasvallei. Het museumgebouw is erg attractief als huisvesting maar tegelijk slecht toegankelijk voor minder validen vanwege het verticale concept. Door een draaibaar geplaatst touchscreen kunnen mensen die slecht ter been zijn echter toch de collectie bekijken op hoger gelegen etages. In de afgelopen jaren zijn de wandpanelen van de begane grond en de 1 ste etage vernieuwd. Om de kwaliteit van museale opstelling op niveau te houden zullen ook komende jaren onderdelen van de opstelling moeten worden gerenoveerd of vervangen. (Maquette, panelen e.d.) Romeinse tuin op Maasstraat 17 In de tuin zijn grote Romeinse bouwelementen opgesteld, die deel hebben uitgemaakt van de Romeinse brugpijlers. (Het bijzondere is dat deze objecten oorspronkelijk een andere functie hadden, zoals een zuiltrommel, een altaarsteen en een kapiteel.) De presentatie in de tuin wordt nog ieder jaar uitgebreid met nieuwe (educatieve) elementen. Zo zijn in de afgelopen jaren bijvoorbeeld een graafbak met schervenbord en een replica van een huisaltaar geplaatst. De tuin is goed bereikbaar, ook voor minder validen. Publieksruimte Maasstraat 17 De publieksruimte in het pand Maasstraat 17, in 2017 in gebruik genomen, heeft een multifunctioneel karakter. Voor presentatie van de collectie beschikt de ruimte over een grote vitrinewand voor (steeds wisselende) thematische exposities. Hiermee kan nu ook dat deel van de collectie, wat tot nu in depot wordt gehouden, worden getoond aan het publiek Audiovisuele middelen Het museum op Castellum 1 beschikt op de begane grond over een interactief touchscreen met grootbeeldscherm waarmee de collectie op de hogere etages te bekijken is. Hierop moet nog een presentatie komen over het ontstaan en de ontwikkeling van Cuijk, alsmede het beter toegankelijk maken van de informatie. Ook de publieksruimte op Maasstraat 17 biedt de mogelijkheid door middel van een grootbeeld scherm om film- en fotomateriaal te presenteren. Hiervoor wordt de komende jaren content ontwikkeld. 4

5 2.5.3 Ontsluiten collectie via internet Komende jaren worden de mogelijkheden onderzocht om een deel van de collectie via internet toegankelijk te maken. 3 ACTIVITEITEN De groepen die het Museum Ceuclum ontvangt, zijn toeristen, belangstellenden uit de plaatselijke bevolking, leerlingen van basisscholen, studenten van hogescholen en universiteiten, etc. Het Museum Ceuclum probeert een zo groot en breed mogelijk publiek aan te spreken door het organiseren van de volgende activiteiten: Openstelling museumlocaties voor publiek Het museum streeft naar een zo ruim mogelijke, laag drempelige openstelling van haar locaties, maar is daar afhankelijk van de inzet van vrijwilligers. De toegang is gratis en de openstelling is seizoenafhankelijk. Rondleiding voor groepen Medewerkers van het museum verzorgen regelmatig voor groepen een rondleiding. Deze rondleidingen zijn op afspraak. Educatieve activiteiten Speciaal voor basisscholen zijn er leskisten te leen die Romeins of middeleeuws lesmateriaal bevatten. Aansluitend komen basisschoolklassen onder begeleiding van hun leerkrachten het museum bezoeken teneinde zich te verdiepen in de geschiedenis van de regio. Met de Romeinse tuin en de nieuwe publieksruimte met audiovisuele middelen zijn de mogelijkheden voor deze activiteiten sterk verruimd. Het voornemen is dan ook om komende jaren deze educatieve activiteiten verder te ontwikkelen. Zowel voor kinderen (bijvoorbeeld activiteiten met schoolklassen in samenhang met b.v. het schervenbord buiten in De Romeinse Tuin) als voor volwassenen (bijvoorbeeld het geven presentaties over recente lokale opgravingen maar ook het gelegenheid bieden voor zelfstudie door het lezen van vakbladen en opgravingsrapporten). Wisseltentoonstellingen Een terugkerende activiteit is de inrichting van een wisseltentoonstelling. Hierbij worden objecten getoond en informatie verzorgd rond een bepaald thema. Hiervoor is de nieuwe publieksruimte zeer geschikt. Trouwlocatie De locatie aan de Maas en het middeleeuwse gebouw als zodanig ondervinden veel waardering van de bezoekers. De toren is ook als trouwlocatie beschikbaar. Vooral bij slechte weersomstandigheden worden binnen de tentoonstellingsruimtes nogal eens foto's voor trouwreportages gemaakt. 5

6 Publicaties Het museum verzorgt publicaties in eigen beheer die rechtstreeks verband houden met de objecten en de geschiedenis van de toren waarin het museum gehuisvest is. Participatie Het museum neemt deel aan bij landelijke of regionale evenementen, zoals Romeinenweek, Nationale Archeologiedagen, e.d. Instandhouding historische objecten Een activiteit waar het Museum Ceuclum zich ook nadrukkelijk mee bezig houdt, is het meedenken en helpen bij het in stand houden/conserveren van historische objecten. Dit kan objecten betreffen, zowel binnen als buiten de organisatie maar wel binnen de tijdsperiode die door het museum gepresenteerd wordt. Marketing en PR De medewerkers van het museum onderhouden een eigen website en Facebookpagina facebook.com/hetmuseumceuclum/ voor communicatie en informatie naar geïnteresseerden. Marketing en Public Relations worden verder verzorgd door middel van verspreiding van eigen folders, samenwerking met collega cultuurinstellingen verenigd onder de naam Cultuurstraat, Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT); contacten worden gelegd met ondernemers in het centrum en we vragen aandacht in de pers: streekbladen, radio, tv, etc. 4 BEDRIJFSVOERING 4.1 Huisvesting en toegankelijkheid Het museumgebouw Castellum 1 is erg attractief als museum locatie en tegelijk slecht toegankelijk voor minder validen vanwege het verticale concept. Het gebouw Maasstraat 17 biedt op de eerste verdieping ruimte voor depot/archief en als archeologische werkatelier. De nieuwe publieksruimte op de begane grond van Maasstraat 17 is goed bereikbaar, ook voor minder validen. 4.2 Personeel en Organisatie Het Museum beschikt niet over een beheerder, daar binnen het huidige budget geen ruimte is voor betaalde functies. Het museum heeft regelmatig bij de gemeente aangedrongen op professionele ondersteuning. Naast het bestuur, bestaande uit tien personen, zijn er rond de dertig vrijwilligers. De vrijwilligers verzorgen de bezetting van de balie, schoonmaken van de vitrines, inkoop, beheer leskisten, rondleidingen (coördineren), roosters maken, werkgroep inrichting, technische dienst, verspreiding folders, etc. De openstelling van het museum is dus volledig afhankelijk van de vrijwilligers. De groep vrijwilligers vertoont weinig natuurlijk verloop, echter de verwachting is dat dit gezien de leeftijdsopbouw gaat toenemen. Daarom is het noodzakelijk om de groep vrijwilligers komende jaren uit te breiden. 6

7 4.4 Verzekeringen Voor alle personen die zich in het gebouw bevinden is een ongevallen- en aansprakelijkheidsverzekering door de gemeente afgesloten. Tevens beschikt het museum over een rechtsbijstandsverzekering. De collectie is in voldoende mate verzekerd, zowel tegen diefstal als beschadiging. Voor door het museum geleende of uitgeleende objecten worden aparte verzekeringsafspraken gemaakt. 4.5 Financiën en begroting De financiële opzet en de begroting zijn separaat beschikbaar. Als bijlage bij dit beleidsplan is toegevoegd een " Begroting ". Ondanks dat de het museum volledig op vrijwilligers draait, maakt het museum kosten, zoals verzekering, verwarming, elektra, beveiliging etc., maar ook externe kosten voor het instandhouding van de presentaties van de collectie. Voor de financiering van deze kosten is het museum naast giften, vooral afhankelijk van structurele subsidies, met name van de gemeente Cuijk. Deze subsidiestroom is een basisvoorwaarde voor het voortbestaan van het museum en haar activiteiten. 5. SAMENVATTING De belangrijkste doelstellingen van dit beleidsplan voor de periode zijn: Ontwikkelen van nieuwe (educatieve) activiteiten zowel voor volwassenen als voor kinderen op basis van de nieuwe publieksruimte in pand Maasstraat 17 Stabilisering/vergroting van het aantal vrijwilligers Verdere planmatige renovatie van de museale opstelling Registratie en openbaarmaking internet van de museumcollectie met Adlib Openbaarmaking via internet van (een deel van) de museumcollectie Ontwikkeling van (interactieve) audiovisuele content Versterking van naamsbekendheid van het museum Borgen van de jaarlijkse subsidiestroom Bijlage MEERJARENBEGROTING Colofon Bestuur Stichting Ceuclum Uitgave: Stichting Ceuclum Cuijk, november