SUÏCIDAAL GEDRAG EN TRAUMA

Transcriptie

1 SUÏCIDAAL GEDRAG EN TRAUMA CELEVT 15 JUNI TIP CONFERENTIE VROEG TRAUMA, PSYCHIATRIE EN SUICIDALITEIT Remco de Winter

2 Disclosure belangen spreker Remco de Winter (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen Geen Geen Bedrijfsnamen

3 Vroege traumatisering is een zeer belangrijke etiologischefactor voor de ontwikkeling van diverse vormen van psychopathologie en van suïcidaal gedrag. Er zijn verschillende theorieën voor het ontstaan van suïcidaal gedrag waarin duidelijk wordt hoe traumatisering de oorzaak of een versterkend onderdeel is van suïcidaal gedrag. De interpersoonlijketheorie van suïcide van Joiner, een verklaringsmodel waarom individuen een hoog risico op suïcidaal gedrag ontwikkelen, wordt besproken en in relatie gebracht met ernstige vroege traumatisering. Verder wordt er kort ingegaan op de differentiatie van suïcidaal gedrag met daarbij bevindingen vanuit eigen onderzoek. Het boek Een klein leven van HanyaYanagiharabeschrijft op sublieme wijze hoe ernstig trauma kan leiden tot suïcidaliteiten is verder een illustratieve basis voor de presentatie. Meer lezen: HanyaYanagihara, Een klein leven. 2016, Uitgeverij nieuw Amsterdam Kwaliteitsontwikkeling GGZ. Generieke module suïcidaal gedrag. 2018, Trimbos Thomas Joiner. Why people die by suicide. 2005, Harvard University press

4 Nieuws. InésZorreguieta Kate Spade Anthony Bourdain Al genoemd?

5 Suïcide een contradictie Dieren? Zo ja erg zeldzaam

6 Hoofdprogrammering: overleven, reproductie en sociale interactie

7 Reptielenbrein Zoogdierenbrein Menselijk brein Evolutionair Actieve endenkendeorganismen, met actief gebruik van o.a. het geheugen om doelen te bereiken, te plannen en te vervullen. Hardware en software Overleving Voortplanting Sociale interactie

8 Overleven Hoe te bezien bij suïcide? Of is suïcide een strategie om een ernstiger leed te voorkomen

9 Suïcide als opoffering Overleving voor de groep?

10 Suïcidaal gedrag Cijfers.

11 Suïcides in Nederland Centraal Bureau Statistiek (CBS), 2017

12 Verklaring. Recessie Rendement denken Toename smartphones Toename tatoeages.. etc

13

14 Suïcidaal gedrag Suïcide = zeldzaam. Suïcide te laat voor een hulpverlener en zeker de GGz? Suïcidaal gedrag ernstig > GGz

15 Suïcides totaal, proportie GGz

16 Selectie probleem Suïcidaal gedrag komt vaak voor in de GGZ praktijk (5-50%) en soms niet herkend. Suïcide komt relatief weinig voor (1:1200?). Suïcidaal gedrag zeldzaam bij de algemene bevolking(2.5%) en vaak niet herkend Suïcide komt nog minder vaak voor (1: 16000?)

17 Suïcides en populatie Gehele populatie: 11/ GGzpopulatie: 80-90/ Populatie minus GGz: 6-7/

18 Kennis suïcidaal gedrag

19

20 Richtlijn Altijd naar suïcidaliteit vragen? Heeft dan wel consequenties! Maar altijd doen! Analoog > altijd naar trauma vragen??.

21 Verklaringsmodel richtlijn Gecombineerde model van Goldney(2008) & Williams(2005)

22 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

23 Slechts 2 classificaties waarin suïcidaal gedrag opgenomen.?.?

24 Geen uniformiteit definities! Differentiatie van suïcidaal gedrag (entrapment)

25 Betere Differentiatie Meer op maat gerichte behandeling Psychotherapie Farmaca Behandeling/begeleiding buiten ggz Meer consensus over verantwoordelijkheden Minder defensief

26

27

28

29

30 VKL Trauma en etiologie In combinatie met het model van entrapment Casus 13.50?

31 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

32 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

33 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

34 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

35 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

36 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

37 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

38 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

39 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

40 Stress, kwetsbaarheid en entrapment Goldney 2008; Williams 2005; Van Hemert 2012

41

42 VKL traumatisering Zeer belangrijke etiologische factor Echter ook zeer weinig over bekend

43 In dossiers Weinig informatie!

44 Vervolg suïcidaliteit

45 Ambivalentie Wens om te leven Wens om te sterven

46 Beschermend? Angst voor de dood.. Groter dan liefde voor het leven

47 suïcidaliteit Suïcidaal gedrag kan een coping zijn met zeer ernstige consequenties Suïcidaal gedrag kan zeer effectief zijn om om te kunnen gaan met pijn De beslissing om suicide te verrichten is vaak inconsitent Suicidaal gedrag wel begrijpen maar nooit valideren Rekening houden met onze eigen angsten

48 Maar ook Verandering en groei is mogelijk en suicidaal gedrag kan soms positief zijn.

49 Vroegkinderlijke langdurige traumatisering Belangrijke etiologischerelatie ontslaan psychopathologie Modificator van suïcidaal gedrag

50 314 suïcides in de GGz Classificaties Invloed van VKLT?

51 As I stoornissen in (incl comorbiditeit) % Depressieve stoornis 35,4 Psychotische stoornissen Afhankelijkheid middelen Afhankelijkheid alcohol 22,9 22,3 25,2 Overig (ADHD, eetstoornissen e.d) 18,5 Angststoornissen Bipolaire stoornis 10,5 12,4 Aanpassingsstoornissen 7,0 Uitgesteld Geen diagnose Onbekend 2,2 1,6 2,9

52 As I stoornissen in (incl comorbiditeit) % Depressieve stoornis 35,4 Psychotische stoornissen Afhankelijkheid middelen Afhankelijkheid alcohol 22,9 22,3 25,2 Overig (ADHD, eetstoornissen e.d) 18,5 Angststoornissen Bipolaire stoornis 10,5 12,4 Aanpassingsstoornissen Uitgesteld Geen diagnose Onbekend 2,2 1,6 2,9 7,0 Vroegkinderlijke langdurige traumatisering

53 Model van Thomas Joiner

54 Joiners InterpersonalTheoryof Suicide Verlangen naar suïcide Ervaren een last te zijn Gebrekkige verbondenheid Capaciteit suïcidaal te handelen Hoog risico op letale poging

55 Joiners InterpersonalTheoryof Suicide Verlangen naar suïcide Ervaren een last te zijn Capaciteit suïcidaal te handelen Gebrekkige verbondenheid Hoog risico op letale poging

56 Ervaren een last te zijn (perceived burdensomeness) De gedachte om voortdurend te falen en dat je daar anderen ook ernstig mee belast is een zeer sterke inductor om te verlangen naar de dood. (Hoofdstuk 4)

57 Een last zijn O.a. De perceptie van niets voorstellen en falen Overtuiging een last zijn, ze zijn beter af zonder mij! Deze coping kan meer permanent worden. Overtuiging ontwikkelen er is geen andere keus meer

58 Algemene Voorbeelden Ik heb het allemaal zelf veroorzaakt. Ik heb mijn familie uit elkaar getrokken. Als vrouw stel ik ook niets meer voor en maak mijn man ongelukkig. Mijn kinderen zijn veel beter af zonder mij want ik geef alleen maar gedoe Ik zorg voor ongeluk..

59 Een Last zijn (Overtuiging) Frequentie & lethaliteit

60 Voorbeelden VKL Traumatisering Niet primair depressogeen De coping ik ben een last aangeleerd gedurende essentiële fase Altijd gehoord van mijn moeder Als ze mij dit aandeden moest ik ook anderen in problemen brengen Ik deed het ook inderdaad nooit goed Verworden tot kerncognitie waar coping op is gebaseerd 14.05

61 Joiners InterpersonalTheoryof Suicide Verlangen naar suïcide Ervaren een last te zijn Gebrekkige verbondenheid Capaciteit suïcidaal te handelen Hoog risico op letale poging

62 Gebrekkige verbondenheid (thwarted belongingness) De noodzaak voelen om er te zijn er toe te doen en/of betekenis te hebben. Wat gebeurt er als we ons volledig geïsoleerd voelen?... pkk

63 Algemene Voorbeelden Ik heb niets voor elkaar gekregen Niemand zal me missen Ik heb zo weinig in te brengen, ben totaal oninteressant Als moeder stel ik niets voor hoef er niet te zijn.

64 Bij VKL Traumatisering Werkelijk verstoorde hechting niet secundair(?) Ik deed er nooit toe ook niet als kind Het was niet voor niets dat dit mij gebeurde Ik was ook anders, natuurlijk gebeurt het Er was ook nooit aansluiting en daardoor kwam het

65 h?v=ztysqst2pkk

66 Joiners InterpersonalTheoryof Suicide Verlangen naar suïcide Ervaren een last te zijn Gebrekkige verbondenheid Capaciteit suïcidaal te handelen Hoog risico op letale poging

67 Verdragen van pijn Toename van onbevreesd zijn Ontwikkelen van competentie

68

69

70

71 VKL traumatisering psychische pijn ervaren Vernedering Diepe schaamte Verstoorde seksualiteit Etc. Fysieke pijn ervaren Geslagen Misbruik Etc

72 Gewenning Vermindering van de angstrespons door herhaling van geweld, verwonding, fysieke en/of psychische pijn, provocatie en/of misbruik Vermindering van vrees voor de dood!

73

74 Risico op zelfbeschadiging Nog meer pijn Nog meer oefening

75 De Dood Vrees Opluchting

76 De Dood Vrees Opluchting

77

78

79 De opluchting Dood als redding Dood als ontsnapping Rust! Pijn wordt beëindigt De beëindiging van het denken De lange slaap

80 Dissociatie Dissociatie, meer in staat om onbevreesd pijn te kunnen ondergaan

81 Oefenen in sterven H7-k

82 Handelen bij suïcidaal gedrag MDRDBSG/GM SG C N V C S CASE methode

83 Wijze Luisteren Empathie Niet veroordelend Samenwerken Verbondenheid

84 Empathie bij suïcidaliteit Empathischluisteren Echter ook Confronteren met het zelf destructieve karakter van de copingvorm

85 Behandelvorm

86

87

88 CAMS Gelijkwaardigheid patiënt is medeauteur Patiënt eigenaar dossier Suïcidaal gedrag primaire focus interventie Samen Redenen om te sterven & redenen om te leven inventariseren

89 CAMS methode zit in strakke structuur! Formulieren bepalen richting en structuur

90 Jude St. Francis Tenslotte

91

92 Er is verdriet dat je nooit meer te boven komt.! Maar altijd hoop blijven zien en Nabij zijn.

93 Afronding

94 Dank aan: Connie Meyer, Anne van den Bos, Derek de Beurs en Marieke de Groot Nalezen: