Gatekeeper training workshop Trainer: Gerrie Hendriks

Transcriptie

1 Gatekeeper training workshop Trainer: Gerrie Hendriks

2 Gatekeepers Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen

3 waarom 1600 suïcides per jaar waarvan de meeste niet bekend zijn in de GGZ

4 doel Toeleiden naar zorg

5 Gatekeepers, wie zijn dat Iedereen die met mensen werkt: politie agenten Huisartsen Schoolverpleegkundigen en artsen Maatschappelijk werk Straat hoekwerkers DWI medewerkers School decanen en vertrouwens personen

6 Programma Kennismaking: Eigen ervaringen en attitude Oefenronde 1: De basis Visie op suïcidaliteit Pauze Oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop Oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief Hoe verwijzen: interactief groepsgesprek Evaluatie en afspraken Einde programma

7 Eigen ervaringen en attitude Stel jezelf kort voor Heb je zelf ervaringen met suïcide of suïcidaal gedrag? Wat deed of doet dat met je? Duur: maximaal een half uur voor de hele groep

8 Oefenronde 1: De Basis

9 Instructie oefenronde 1: De basis Maak tweetal gatekeeper en suïcidale persoon Begin direct zonder uitleg Bijv.: Denk je soms aan suïcide? Na signaal wisselen van rollen

10 Nabespreking oefenronde 1: De basis Weet je hoe suïcidaal de ander is? Begrijp je goed wat precies de wanhoop is van de ander? Wat maakt het gesprek moeilijk / gemakkelijk?

11 Visie op suïcidaliteit

12 Epidemiologie relatief weinig suïcides in Nederland ten opzichte van andere landen In absolute aantallen gemiddeld 1600 per jaar. In 2012 waren er In Amsterdam per jaar. In 2012 waren er 93. 8,3 % van volwassenen dacht ooit aan suïcide 2,2 % van volwassenen deed ooit een poging aantal pogingen per jaar feitelijk onbekend, geschat op pogingen jaarlijks behandeld in het ziekenhuis Bron: Trimbos-instituut (2011), GGD Amsterdam

13 Epidemiologie jeugd 2012 Leeftijdscategorie jaar - Nederland: 45 - Amsterdam Amstelland / Zaanstreek Waterland: 2 Leeftijdscategorie jaar - Nederland: 84 - Amsterdam Amstelland / Zaanstreek Waterland: 8

14 Risico van een poging Na 1 poging 10% overlijdt later aan suïcide Na meer pogingen risico loopt op Pogingen zijn oefeningen in suïcidaal gedrag

15 Hoe word je suïcidaal 1. Kwetsbaarheid en nare gebeurtenissen bedreigen het zelfbeeld 2. Men voelt zich niet in staat om huidige en toekomstige problemen op te lossen 3. Men gaat zich dan hopeloos voelen 4. Dit wordt beleefd als een ondraaglijke situatie waaruit men zelf niet meer kan ontsnappen en die niet meer zal veranderen 5. En men denkt dat anderen ook niet kunnen helpen, ziet zichzelf als hulpeloos

16 Visie op suïcidaliteit

17 Kwetsbaarheids factoren Biologische factoren geslacht familiaire (erfelijke) belasting Persoonskenmerken probleemoplossingsvaardigheden perfectionisme leeftijd (risico neemt toe met de leeftijd) vroeg lichamelijk of seksueel misbruik Maatschappelijk, interpersoonlijke factoren en steunsysteem weinig sociale steun burgerlijke staat (alleenstaand/ gescheidenen/ verweduwd lage sociaal-economische status en werkloosheid beroep Beschermende factoren Ingebed in sociaal steunsysteem Goede band met behandelaar Religieuze overtuiging Zorg voor jonge kinderen

18 Stress - factoren Psychiatrische aandoeningen eerder behandeld voor psychiatrische (co)morbiditeit stemmingsstoornissen angststoornissen schizofrenie stoornissen in het gebruik van middelen eetstoornissen ADHD persoonlijkheidsstoornissen co-morbiditeit Psychologische factoren hopeloosheid negatief en dwangmatig denken last voor anderenimpulsiviteit en agressie Ingrijpende gebeurtenissen en verlieservaringen verlies van personen verlies van gezondheid ontslag huiselijk geweld detentie

19 Extra risicofactoren jeugd Misbruik of verwaarlozing Veelvuldig gepest op school LHBT jongeren - homonegativiteit - de helft heeft wel eens suïcidale gedachten gehad - 9 % van de homo of bi- jongens heeft een zelfmoordpoging gedaan - 16 % van de lesbische of bi meisjes heeft een zelfmoordpoging gedaan

20 Wat te doen?

21 MDR Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag voor professionals bedoeld Aanbevelingen zijn ook geschikt voor gatekeepers

22 Aanbevelingen uit Richtlijn maak contact en vraag door zorg voor veiligheid en continuïteit betrek anderen erbij en denk daarbij ook aan 113online, voor iemand die suïcidaal is en ook voor vragen van gatekeepers

23 Positieve en respectvolle relatie Zorg voor een positieve relatie Dat geeft ruimte aan de ander om suïcidegedachten te uiten aan jou om door te vragen naar suïcidegedachten en wanhoop gevoelens Dat kan helpen om een indruk te krijgen van de ernst samen te zorgen voor goed vervolg

24 Contact maken neem elke suïcidale uitlating van de ander serieus vraag zo nodig op eigen initiatief naar gedachten aan suïcide ga in op directe of indirecte suïcidale uitspraken van de ander vraag door naar gevoelens van wanhoop probeer naasten van de ander te betrekken

25 Indruk van ernst Licht: af en toe gedachte aan suïcide, geen plan gemaakt, kan nog aan andere dingen denken, realiseert zich gevolgen voor familie en vrienden Ambivalent: de ander wil afwisselend dood en dan weer leven, geen duidelijke plannen of voorbereidingen Ernstig: voortdurend gedachten en beelden van suïcide, gevoelens van wanhoop, heeft een duidelijk plan met voorbereidingen, denkt dat het voor anderen beter is als hij of zij er niet meer is, afscheidsbrieven zijn soms overwogen of geschreven Zeer ernstig: denkt alleen maar aan suïcide, enorme gevoelens van wanhoop, geen oog voor gevolgen voor anderen, er is een duidelijk plan, mogelijk reeds geoefend, elk moment kan een impulsdoorbraak leiden tot suïcide

26 Verwijzen Verwijs als gatekeeper altijd naar huisarts of professional Ga zo nodig / waar mogelijk mee Help een ander zo de juiste hulp te krijgen Gatekeepers openen deuren naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen

27 Oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop

28 Gatekeepen : contact maken Probeer te begrijpen waarom de ander in zo n toestand is Ga niet snel of oppervlakkig geruststellen Probeer in contact te komen, zowel verbaal en non-verbaal

29 Belangrijk om te vragen Je denkt aan suïcide: dan moet je wel wanhopig zijn. Klopt dat? Wat maakt je zo wanhopig?

30 en om empatisch door te vragen denk je vaak aan suïcide? af en toe, dagelijks, bij voortduring hoe voel je je, ben je erg wanhopig? bij vlagen, voortdurend, erger dan ooit heb je een plan gemaakt voorkeur voor een methode, een plaats of een datum wat hoop je te bereiken met je suïcide eindelijk rust, overleden dierbare terugzien, geen pijn meer voelen, het voor anderen makkelijker maken, wraak nemen, anderen duidelijk maken hoe wanhopig je bent

31 Oefenen Maak zelfde tweetallen Na signaal wisselen van rollen En let op de nu volgende instructie

32 Instructie oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop Wees empatisch Vraag goed door naar gedachten en gevoelens Maak het concreet Heb oog en respect voor verwarrende gevoelens

33 Nabespreking oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop Hoe ging het doorvragen? Werden je vragen en houding als empatisch ervaren? Begreep je waarom de ander nu zo wanhopig is? Geef weer wat je opmerkte als suïcidaal persoon Of geef weer wat je opmerkte als gatekeeper

34 Oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief

35 Contact met naasten Hoe ziet of ervaart een nabije naaste de wanhoop en suïcidaliteit? denk aan partner, kinderen, familie, vrienden, buren, collega s, etc Hoe is het contact met die naaste? waardoor werd het verstoord, wat zou die band beter kunnen maken Breng het denken op gang door te vragen naar verschillen tussen vroeger en nu feit en verlangen

36 Oefenen Maak zelfde tweetallen Na signaal wisselen van rollen En let op de nu volgende instructie

37 Instructie oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief Vraag naar perspectief van ander Wees empatisch Vraag goed door Maak het concreet: Wie zal jou het meest missen? Heb oog en respect voor verwarrende gevoelens

38 Nabespreking oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief Met wie voelde de suïcidale ander zich verbonden? Met welke naasten had de suïcidale ander graag contact gehad? Het toeschouwersperspectief: Wat betekent de doodswens voor de ander?

39 Hoe verwijzen: interactief groepsgesprek

40 Verwijzen Een suïcide is niet te voorspellen Je bent geen hulpverlener: blijf rolvast Begrenzen biedt veiligheid wordt geen hulpverlener maak dat duidelijk aan de ander Verwijs waar nodig naar gerichte hulp: welke is dat? En denk daarbij ook aan

41 Evaluatie en afronding

42 Evaluatie Was heb je geleerd over contact maken? Voel je je nu meer bekwaam om iemand te spreken met suïcidale gedachten? Denk je dat je een ander zo kunt helpen om (professionele) hulp te zoeken? Weet je hoe en naar wie je kunt verwijzen?

43 Bedankt voor jullie inzet Succes gewenst als gatekeeper! Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen