Cockpits in de Loods

Transcriptie

1 Cockpits in de Loods Modulecode: BOUPKB01P Modulehouder: Shy Shavit Publicatiedatum: 1 september 2013 versie 1.0 Studiejaar: jaar 1 Studielast: 4 ECT s BOUWKUNDE

2 1. Onderwijs inhoud Casus/context De opdracht Werkwijze en ondersteuning Projectstappen Lesprogramma Begeleiding en werkvorm Literatuur Beoordeling Beoordelingsprocedure Herkansingsregeling Fraude & Plagiaat Organisatie Module-informatie Studiebelasting Werkafspraken Inleverdata Klachten Verantwoording Toetsmatrijs Bijlagen Onderzoekende houding en de onderzoekcyclus Uitleg beoordelingscriteria Modulewijzer 1213 blad 2

3 1. Onderwijs inhoud 1.1. Casus/context De wereld en de bouwwereld in het bijzonder beleven roerige tijden. We kunnen ons nauwelijks meer voorstellen hoe we 10 jaar geleden leefden. We houden ons vandaag met vraagstukken bezig waar toen nog geen aandacht naar uitging; van hoe omgaan met je vriendenbestand op Facebook tot het ontwerpen van klimaatneutrale steden. Welke kennis en vaardigheden moeten we nu opdoen om ervoor te zorgen dat we de problemen die over 10 jaar spelen het hoofd kunnen bieden? We hebben een methodiek nodig die ons ongeacht de inhoud van het vraagstuk een houvast kan bieden bij het vinden van de optimale oplossing. In dit project maken we voor het eerst kennis met projectonderwijs. Centraal in dit deel van de praktijkgestuurde leerlijn is dat het proces, hoe je de opgave formuleert en aanpakt, even belangrijk is als de producten. Kernbegrippen zijn samenwerking, een onderzoekende en ondernemende houding en kennis van praktijkonderzoek. Met dit project zet je de eerste stap in het ontwikkelen van een methodiek van probleemoplossing door onderzoek De opdracht Op het moment wordt de onderzeebootloods op de kop van het RDM-terrein door museum Boijmans van Beuningen als een dependance geëxploiteerd (zie site Museum Boijmans van Beuningen voor meer informatie). Door bezuinigingen in de kunstsector gaat deze exploitatie vanaf september niet meer door. Er moet een nieuwe exploitant gevonden worden voor de grote loods, maar op het moment ziet het er niet naar uit dat dit op korte termijn gebeurt. In afwachting van de nieuwe exploitant mag de Hogeschool Rotterdam gebruikmaken van het gebouw als projectruimte voor studenten. Aangezien het gebouw te groot en hoog is om in zijn huidige vorm voor dit doel te worden gebruikt, schrijft de Hogeschool Rotterdam een ideeënprijsvraag uit voor het ontwerpen van tijdelijke werkunits voor studentengroepen van 4-6 studenten die in het gebouw neergezet kunnen worden door MBO-studenten van Albeda College. Bij positieve reacties zullen daar een twintigtal van neergezet worden. De hangar zelf is (nagenoeg) water- en winddicht en er is een sanitaire unit beschikbaar. Met het oog op hergebruik moeten de units wel ook in de buitenlucht kunnen staan. Elektra- en datakabels kunnen onder de dakconstructie van de hangar geleid worden naar de werkunits. De opdrachtgever is de facilitaire dienst van de Hogeschool. Als vertegenwoordiger van de opdrachtgever die de resultaten van de projectgroepen beoordelen treedt een van de begeleiders op. De projectgroep treedt op als een groep studenten die de prijsvraag willen winnen door het ontwerpen van de unit die vervolgens in de loods gebouwd zal worden. Een docent begeleidt het proces en toetst de individuele bijdrage aan de samenwerking, jouw onderzoekende houding en jouw individuele bijdrage aan het eindresultaat. Deze docent toetst de professionele producten in principe niet (dat doet de andere begeleider, die tijdens het project ook als een professionele adviseur optreden). Randvoorwaarden ontwerp: - De werkunit moet werkruimte bieden aan 4 tot 6 studenten. - De loods is wind- en waterdicht, maar niet verwarmd. - De loods heeft genoeg vluchtmogelijkheden. - Wi-Fi en sanitair zijn aanwezig in de loods. - De loods wordt verlicht door grote lichtstraten in het dak. De units moeten daar gebruik van maken en worden bijverlicht door led-lampen. - De units worden straks verwarmd door middel van een kleine elektrische radiator. - De units moeten een Rc-waarde hebben van minimaal 3,5 m 2.K/W voor vloer, gevel en dak. Modulewijzer 1213 blad 3

4 - Mechanische ventilatie is straks niet nodig, wel ventilatieopeningen. - De units moeten geschikt zijn om door studenten van de Albedacollege gebouwd te worden. - De units kunnen in de loods gebouwd worden en hoeven dus niet geprefabriceerd te worden. - De units moeten in de toekomst verplaatst worden en ook buiten kunnen staan. De vragen die de opdrachtgever na de eindpresentatie beantwoord verwacht te hebben zijn onder andere: - Welke afmetingen en vorm moet de werkunit hebben? - Hoe kan de unit ingericht worden? - Hebben de units visueel contact met de buitenruimte en zo ja hoe? - Van welke materialen en hoe worden de units gebouwd? - Hoe blijven de units stabiel staan? - Hoe kunnen de units hergebruikt worden? De opdrachtgever verwacht een eindproduct in de vorm van een samenhangend en goed onderbouwd ontwerp bestaand uit minimaal een plattegrond van de loods met de voorgestelde positie van de units erin, een plattegrond van een unit waar de materialisatie uit moet blijken, 2 doorsneden met vergelijkbare informatie, een 3D-model en een begeleidend onderbouwing, inclusief een kostenraming van de materialen. Voor de arbeid worden MBO-studenten ingezet, waardoor geen prijs voor de arbeid gerekend hoeft te worden. De onderbouwing is een verslag van maximaal 5 bladzijden, waarin duidelijk wordt gemaakt hoe de conclusies van de gedane onderzoeken tot de gemaakte keuzes hebben geleid. De onderzoeken zelf worden als bijlage gebruikt. De loods is op het moment publiek toegankelijk. Tot eind september is daar de tentoonstelling XXXL Painting te bezichtigen. Voor meer informatie zie Modulewijzer 1213 blad 4

5 2. Werkwijze en ondersteuning 2.1. Projectstappen Stap 1: referentieonderzoek De opdrachtgever verwacht in eerste instantie een vooronderzoek naar 2 type referenties. De eerste zijn referenties van commerciële kantoor flexwerk. De volgende bedrijven bieden dit soort ruimten aan: Regus, Meetz, Het Nieuwe Kantoor, Workspot, Zipperz. Het onderzoek moet minimaal de volgende aspecten behandelen: Afmetingen, Voorzieningen, Akoestische isolatie, Visueel contact met buiten. De tweede zijn referenties van tijdelijke werkunits die kant-en-klaar aan te schaffen of te huren zijn. De volgende bedrijven en producten zijn van toepassing: Meeuw Flexicom Portakabin Titan Cabinconcurrent Luxe Cabin Containex Formulebouw S-formule Het onderzoek moet minimaal de volgende aspecten behandelen: Afmetingen, Flexibiliteit in inrichting, Flexibiliteit in gevel, Schakelbaarheid, Constructie, Materialisatie, Aandacht voor duurzaamheid in productie en gebruik. De conclusies van deze onderzoeken vormen de basis van het programma van eisen en bepalen het plan van aanpak. Stap 2: analyse eisen, wensen en randvoorwaarden Om de voortgang te kunnen beoordelen verwacht de opdrachtgever een programma van eisen en een plan van aanpak. Het programma van eisen is gebaseerd op de wensen van de opdrachtgever, de eisen van de overheid en de lokale randvoorwaarden. In dit geval, aangezien het om tijdelijke bouwwerken gaat, gelden geen wettelijke eisen. Als duidelijk wordt gemaakt wat het programma is kan een plan van aanpak samengesteld worden om de rest van het projectperiode vorm te geven en als basis van gesprek met de opdrachtgever. Stap 3: tussenpresentatie variantenvoorstel Op basis van het Programma van Eisen verwacht de opdrachtgever 3-5 voorstellen van mogelijke varianten van een oplossing, met voordelen en nadelen ten opzichte van de zelfde aspecten die voor het referentieonderzoek zijn gebruikt. Aan de hand van deze onderzochte voordelen en nadelen kan de opdrachtgever een keuze maken voor een variant dat vervolgens uitgewerkt kan worden. Stap 4: Argumenten voor duurzaamheid Om het college van bestuur, dat het budget moet goedkeuren, te overtuigen om meer te investeren in duurzame maatregelen wil de opdrachtgever per student een tekst van 1-2 A4 krijgen. Hierin worden argumenten genoemd die gebruikt kunnen worden in de discussie over waarom meer geïnvesteerd moet worden in deze maatregelen. Stap 5: Definitief voorstel Aan het einde van het project wil de opdrachtgever een presentatie zien van de uitgewerkte gekozen oplossing, met minimaal de producten die onder 1.2. Stap 6: Evaluatieverslag Ter afronding van het project verwacht de procesbegeleider per student een evaluatieverslag van 3-4 A4. Hierin moeten minimaal 2 voorbeelden van situaties tijdens het project staan die goed zijn Modulewijzer 1213 blad 5

6 verlopen en 2 situaties die niet goed zijn verlopen, behandeld volgens de STARR-methode (situatie, taak, actie, resultaat, reflectie). Voor de STARR-methode zie werkmodellen op N@tschool. Stap 7: Procesdocumenten Ter afronding van het project levert elke groep alle procesdocumenten (agenda s, notulen etc.) gesorteerd en gebundeld in Lesprogramma week (kalender -week) 1 (36) Aftrap met alle studenten bij aanwezigheid opdrachtgever Eerste bijeenkomst wat wie Thema 2 (37) Inleveren producten 1 e stap Alle studenten aanwezig, opdrachtgever aanwezig, begeleiders aanwezig. Overleg begeleiders met werkgroepjes. Bespreken producten met begeleiders, eerst procesbegeleider, daarna deskundige. De opdracht wordt door de opdrachtgever uitgelegd, tevens het begin van de prijsvraag Verdeling in projectgroepen. Opstellen samenwerkingscontract. Aan de slag met het analyseren van de referenties. Bespreken analyse referenties met conclusies. 3 (38) Feedback producten 1 e stap 4 (39) Inleveren producten 2 e stap 5 (40) Feedback producten 2 e stap 6 (41) Tussenpresentatie, Inleveren producten 3 e en 4 e stap 7 (42) Feedback producten 3 e en 4 e stap Overleg begeleiders met werkgroepjes. Bespreken producten met begeleiders, eerst procesbegeleider, daarna deskundige. Overleg begeleiders met werkgroepjes. Bespreken producten met begeleiders, eerst procesbegeleider, daarna deskundige. Overleg begeleiders met werkgroepjes. - (43) Herfstvakantie Geen les 8 (44) Tentamenweek Geen les 9 (45) Eindpresentatie, Producten 6 e stap Groepen presenteren aan begeleiders en elkaar. 10 (46) Feedbackles Bespreken producten met begeleiders. Eisen herkansing (eventueel). Wensen opdrachtgever, situatie, randvoorwaarden, regelgeving Aan de slag met het formuleren van een P.v.E. en een P.v.A. Bespreken P.v.E. en P.v.A. Eisen herkansing (eventueel). Aan de slag met formuleren voorgestelde oplossing (ontwerp) en tussenpresentatie. Presenteren onderbouwde keuze voorgestelde oplossing. Eisen herkansing (eventueel). Aan de slag met uitwerken voorgestelde oplossing naar eindproduct. Presentatie gematerialiseerd ontwerp aan opdrachtgever. Inleveren procesdocumenten en individuele reflectieverslagen aan begeleider. Eindcijfers. Eisen herkansing (eventueel). Modulewijzer 1213 blad 6

7 2.3. Begeleiding en werkvorm De aftrap van het project is een bijeenkomst met alle studenten, waarbij de opdrachtgever de opdracht presenteert als een prijsvraag. De lessen (met uitzondering van de geplande presentaties) lopen volgens het volgende patroon: de werkgroepen beginnen met een gesprek bij de procesbegeleider volgens de van tevoren verstuurde agenda. Als de agenda niet minimaal 1 dag van tevoren verstuurd is mogen de studenten in de les werken, maar krijgen ze geen vergadering met de begeleider, wat betekent dat ze geen gerichte feedback krijgen op het werk van die week! Na het gesprek met de procesbegeleider en alleen als de producten conform opdracht volledig zijn, krijgen de werkgroepen een gesprek met de inhoudelijke begeleider, ook volgens een van tevoren verstuurde agenda. De presentaties verlopen anders. De werkgroepen presenteren voor de 2 begeleiders en de andere groepjes. Na de presentatie is ruimte voor vragen en feedback. 2.3 Literatuur Verplichte literatuur: Voor deze modulen is (nog) geen literatuur verplicht. Aanvullende literatuur: Voor het persoonlijk functioneren wordt aanbevolen: Sociaal Competent, Roel Grit, Noordhoff uitgevers, ISBN-13: Werkmodellen: Werkmodellen (zie N@tschool): Vergaderen Presentatievaardigheden Verslaglegging Modulewijzer 1213 blad 7

8 3. Beoordeling 3.1. Beoordelingsprocedure Randvoorwaarden beoordeling: 1. Er bestaat aanwezigheidsplicht voor de student. In voorkomende gevallen kan de docent daar vooraf nadere afspraken over maken met de student; 2. Te laat ingeleverde deel- of eindopdrachten vallen automatisch in de categorie herkansing en kunnen na beoordeling niet meer worden herzien; 3. In de laatste bijeenkomst ingeleverde (deel)opdrachten die eerder al hadden moeten worden ingeleverd, worden niet meer geaccepteerd (het cumulatief inleveren ), behalve als daar vooraf met de docent afspraken over zijn gemaakt; 4. Verslagen dienen te voldoen aan de opmaak conform het boek van Grit, Projectmanagement, of: 5. De docent zal in de verslaglegging reageren op de taalvaardigheid (grammatica en spelling) van de student. Indien nodig zal een advies tot bijscholing worden opgelegd. De studenten worden beoordeeld door 2 begeleiders. (zie formulier op N@tschool). Eén begeleider beoordeelt het optreden van de student tijdens het project en baseert zijn cijfer op 3 aspecten: - Bijdrage aan groepssamenwerking. - Onderzoekende houding. - Individuele bijdrage eindproducten De andere begeleider treedt op als een deskundige en de vertegenwoordiger van de opdrachtgever. Die beoordeelt de producten en presentaties van de groep inhoudelijk aan de hand van de volgende punten: - Onderbouwing producten/ keuzes. - Niveau producten - Samenhang producten/ keuzes. - Niveau presentatie. Op basis van het formulier leidt elke combinatie van cijfers van de 2 begeleiders tot een individueel eindcijfer van de student. Bij een voldoende eindcijfer worden 4 ECT s toegekend Herkansingsregeling De 1 e becijfering van de module vindt uiterlijk plaats in week 10 van het kwartaal. Op dat moment is ook bekend wie in aanmerking komt voor een herkansing en wanneer dat plaats vindt (zie ook het toetsrooster). Dit wordt bekend gemaakt in de geroosterde feedbackles. Het behaalde cijfer wordt ingeleverd op het bedrijfsbureau en verwerkt in Osiris. De herkansing in week 12 (week 2 van het nieuwe kwartaal) wordt in principe binnen 10 werkdagen beoordeeld. Ook dit cijfer wordt verwerkt in Osiris. Week Referentieverslagen x t h t P.v.E. en P.v.A. X t h t Voorgesteld ontwerp x t h t Logboek/agenda/notulen x t h t Eindpresentatie x t h t Persoonlijk verslag x t h t X= inlevermoment h = inleveren herkansing t = uiterlijk terug met cijfer t = feedback les Modulewijzer 1213 blad 8

9 De studenten die in week 10 tijdens de feedback les geen voldoende cijfer hebben gekregen maken met hun begeleider, voor zover van toepassing, een afspraak over mogelijk reparatieopdracht(en) van de eindpresentatie en/of het persoonlijke verslag, die zij bij wijze van herkansing in week 12 presenteren. Als de begeleider deze opdrachten alsnog als voldoende beoordeelt, kunnen die studenten een voldoende eindcijfer krijgen Fraude & Plagiaat Fraude is als de student tijdens of na een tentamen probeert de inhoudelijke beoordeling op onrechtmatige wijze te beïnvloeden. Onder fraude wordt eveneens verstaan als de student een andere student in de gelegenheid stelt onderdelen van zijn of haar werk over te nemen. De ingeleverde uitwerkingen van de opdrachten kunnen worden gescand op plagiaat. Onder plagiaat verstaat het instituut: het letterlijk overnemen van teksten zonder correcte bronvermelding. Bij constatering van fraude en/of plagiaat wordt de Examencommissie IGO direct geïnformeerd met het verzoek tot het nemen van een maatregel. Na een hoorzitting legt de Examencommissie IGO een maatregel op die bindend is. Voor de juistheid wordt verwezen naar artikel 9.5 van de Hogeschoolgids van het instituut IGO. 4. Organisatie 4.1. Module-informatie Modulecode Modulenaam Aantal studiepunten Beginvereisten Contacturen Zelfstudie uren Onderwijsperiode : BOUPKB01P : Onderzeebootloods : 4 ECT s : Geen : 27 lesuren = 22.5 klokuren : 27 lesuren = 89.5 klokuren : 1e Modulewijzer 1213 blad 9

10 4.2. Studiebelasting Studielastnormering (ects) Alleen de gearceerde vakken invullen Betreft: aantal weken aantal lesuren van 50 minuten klokuren Lesuren Zelfstudie (hieronder ook 'onderzoek en experiment' bij het kunstonderwijs te verstaan) Leestijd aantal pagina's 3 per uur 0 6 per uur 0 10 per uur 0 Presentaties 8 Overlegtijd Uitzoektijd Niet ingeroosterde lestijd Toetsen - N.V.T voorbereiden toets nabespreking Werkstuk, verslag, rapport, scriptie (hieronder ook 'productie/uitvoering' van het kunstonderwijs te verstaan) uitzoeken 15 overleggen 10 schrijven 20 Stage, Praktijkopdracht - N.V.T. voorbereiding aanwezigheid overleg Subtotaal in klokuren 108 Ruis 5% 5,4 Totaal in klokuren 112,9 Totaal in studiepunten (ects) hier alleen veelvouden van 28 uur 4 Modulewijzer 1213 blad 10

11 4.3. Werkafspraken Aanwezigheid studenten De studenten zijn aanwezig tijdens alle lessen. Bij overmacht wordt de student geacht om tijdig zijn begeleider in te lichten. Studenten die meer dan 2 bijeenkomsten hebben gemist (20%), al is de reden hiervoor geldig, hebben daarmee te veel van het proces gemist en moeten het hele project op nieuw volgen. Met andere woorden, wordt de student dan uitgesloten van de toetsmogelijkheid. De aanwezigheid tijdens de niet begeleide bijeenkomst wordt door de studenten zelf gecontroleerd op basis van het samenwerkingscontract. Afwezigheid tijdens niet-begeleide bijeenkomst dient vermeld te worden in de notulen. Groepsindeling De studenten worden tijdens de 1 e les door de begeleiders ingedeeld in maximaal 6 projectgroepen, die begeleid worden door beide docenten. Een projectgroep bevat 3-5 studenten Inleverdata De inleverdata van de werkstukken staan vermeld in het tijdschema. Te laat inleveren sluit je uit van de 1 e beoordeling. Dan treedt automatisch de herkansing in werking en is daarna geen herstel meer mogelijk (laatste kans) Klachten Het Instituut voor Bouw & Bedrijfskunde hanteert het reglement klachtenregeling. Deze klachtenregeling is verwoord in de bijlage van de Hogeschoolgids van het Instituut IGO. Is er een klacht over een tentamen of examen dan dient de student de klacht eerst te bespreken met de uitvoerende docent en modulehouder/onderwijsmanager. Leidt die bespreking niet tot een oplossing, dan bestaat de mogelijkheid in beroep te gaan bij de Examencommissie IGO (zie hiervoor artikel 3 van het reglement klachtenregeling). Het beroepschrift dient geadresseerd te zijn aan de voorzitter van de examencommissie en wordt ingeleverd bij het Bedrijfsbureau IGO. Modulewijzer 1213 blad 11

12 5. Verantwoording 5.1. Toetsmatrijs In onderstaand overzicht staat hoe deze module wordt getoetst. Hierin worden beschreven: de leerdoelen, de beoordelingscriteria, het niveau van de toetsvragen (volgens methode Bloom), de toetsvorm en de weging van de afzonderlijke onderdelen. Daaraan gekoppeld is beschreven welke competenties uit het competentieprofiel van Bouwkunde in deze module worden behandeld. Leerdoel Beoordelin gscriteria Niveau Vorm Weging B B E Kernactiviteit Prestatieindicatoren op niveau Bewijsmateriaal Analyse van een opdracht, aan de hand van referenties, t.b.v. een programma van eisen Ontwikkelen van meerdere oplossingsmo dellen en die vergelijken t.b.v. een definitieve keus Juiste interpretatie opdracht. Analyse conform werkmodel. Verband tussen analyse en voorgesteld e varianten. Varianten voldoen aan P.v.E. Onderbouwing keuze Begrip Verslag Toepassen Tekenwerk en verslag 20 % 15 % Draagt bij aan de ontwikkeling van een visie voor een locatie/gebouw in overleg met de initiatiefnemer en geeft dit (visueel of tekstueel) vorm Stelt een programma van eisen op, daarbij rekening houdend met de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoe k en de wensen/eisen van de opdrachtgever Vertaalt de visie in een conceptplan en stelt een haalbaarheidsonderzoe k op, daarbij rekening houdend met de financiële, technische en ruimtelijke randvoorwaarden Maakt op basis van het programma van eisen en overige randvoorwaarden een ruimtelijk plan. a) Stelt op basis van de opgave een gebiedsen/of locatieonderzoek op waarin de verschillende aspecten die van invloed zijn op de locatie verwerkt zijn. a) Maakt op basis van de visie, wensen en eisen van de opdrachtgever een P.v.E. voor een te ontwikkelen gebouw. b) Vertaalt de visie naar een conceptplan waarin de organisatie van functies en het oppervlak en volume in vierkante en kubieke meters tot uitdrukking komt. a) Maakt diverse ruimtelijke ontwerpen / varianten (architectonisch ontwerp, constructieontwerp, etc.) voor een opgave van lage complexiteit. Referentieverslag P.v.E. Ontwerpvarianten Ontwerpvarianten Modulewijzer 1213 blad 12

13 Een oplossing uitwerken en communicere n op een basis bouwkundig niveau Functioneren binnen een projectgroep Eindontwerp voldoet aan P.v.E. Documente n conform werkmodel. Onderbouwing keuzes uitwerking. Indruk medestudenten. Indruk begeleider. Toepassen Tekenwerk en presentatie 25 % 40 % Toepassen Gedrag en verslagen Toetst het ruimtelijk plan aan het programma van eisen en overige randvoorwaarden in samenspraak met verschillende disciplines en stemt dit onderling af tot een integraal plan Vertaalt het definitief ontwerp naar bouwkundige keuzes op materiaal- en productniveau Werkt het gespecificeerde ontwerp uit in een project- en procesanalyse Toetst het ruimtelijk plan aan het programma van eisen en overige randvoorwaarden in samenspraak met verschillende disciplines en stemt dit onderling af tot een integraal plan. b) Kan een idee / ontwerpvariant visueel duidelijk maken met 2D en 3D middelen (schetsen/ handtekenen, maquette bouwen, 3D computermodelleren). c) In staat om een plan te toetsen op enkele aspecten van het PvE en regelgeving (bijv. bouwbesluit). d) Is in staat om een gemotiveerde keuze te maken uit ontwerpvarianten voor een opgave met lage complexiteit. a) Onderzoekt/ stelt vast welke eisen gesteld worden aan de materialen van de draagconstructie bij een opgave van lage complexiteit. b) Onderzoekt/ stelt vast welke eisen gesteld worden aan materialen en producten van de omhulling bij een opgave van lage complexiteit. d) Maakt op basis van een afweging een keuze voor een materiaal of product voor een opgave van lage complexiteit. a) Bepaalt de meest geschikte bouwmethode voor een opgave van lage complexiteit. a) Werkt projectmatig en multidisciplinair samen. Presentatie Verslag onderbouwing keuzes Verslag onderbouwing keuzes Verslag onderbouwing keuzes Verslag onderbouwing keuzes Verslag onderbouwing keuzes Verslag onderbouwing keuzes Geconstateerd gedrag Reflectieverslag Notulen Agenda s Modulewijzer 1213 blad 13

14 In deze module wordt gewerkt aan de volgende competenties: Kernactiviteit N Prestatie-indicatoren op niveau 1.1 Draagt bij aan de ontwikkeling van een visie voor een locatie/gebouw in overleg met de initiatiefnemer en geeft dit (visueel of tekstueel) vorm. 1 c) Stelt op basis van de opgave een gebieds- en/of locatieonderzoek op waarin de verschillende aspecten die van invloed zijn op de locatie verwerkt zijn. 1.2 Vertaalt de visie in een conceptplan en stelt een haalbaarheidsonderzoek op, daarbij rekening houdend met de financiële, technische en ruimtelijke randvoorwaarden. 1.3 Stelt een programma van eisen op, daarbij rekening houdend met de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek en de wensen/eisen van de opdrachtgever. 2.1 Maakt op basis van het programma van eisen en overige randvoorwaarden een ruimtelijk plan. 2.2 Toetst het ruimtelijk plan aan het programma van eisen en overige randvoorwaarden in samenspraak met verschillende disciplines en stemt dit onderling af tot een integraal plan. 3.1 Vertaalt het definitief ontwerp naar bouwkundige keuzes op materiaal- en productniveau. 4.1 Werkt het gespecificeerde ontwerp uit in een projecten procesanalyse. 1 d) Vertaalt de visie naar een conceptplan waarin de organisatie van functies en het oppervlak en volume in vierkante en kubieke meters tot uitdrukking komt. 1 b) Maakt op basis van de visie, wensen en eisen van de opdrachtgever een P.v.E. voor een te ontwikkelen gebouw. 1 c) Maakt diverse ruimtelijke ontwerpen / varianten (architectonisch ontwerp, constructieontwerp, etc.) voor een opgave van lage complexiteit. d) Kan een idee / ontwerpvariant visueel duidelijk maken met 2D en 3D middelen (schetsen/ handtekenen, maquette bouwen, 3D computermodelleren). 1 b) Werkt projectmatig en multidisciplinair samen. e) In staat om een plan te toetsen op enkele aspecten van het PvE en regelgeving (bijv. bouwbesluit). f) Is in staat om een gemotiveerde keuze te maken uit ontwerpvarianten voor een opgave met lage complexiteit. 1 c) Onderzoekt/ stelt vast welke eisen gesteld worden aan de materialen van de draagconstructie bij een opgave van lage complexiteit. d) Onderzoekt/ stelt vast welke eisen gesteld worden aan materialen en producten van de omhulling bij een opgave van lage complexiteit. e) Maakt op basis van een afweging een keuze voor een materiaal of product voor een opgave van lage complexiteit. 1 b) Bepaalt de meest geschikte bouwmethode voor een opgave van lage complexiteit. Modulewijzer 1213 blad 14

15 Dublin descriptoren niveau- en toetsingscriteria voor de student: Kennis en inzicht: K1 Kennis Heeft gebruik gemaakt van relevante kennis van het vakgebied zoals aangeboden in de opleiding (afstudeerverslag) K2 Concepten & werkwijzen Heeft getoond kennis te hebben van concepten en werkwijzen van het vakgebied zoals aangeboden in de opleiding Kennis en inzicht toepassen: T1 Definiëring Kan problemen onderkennen en op een bewerkbare manier definiëren T2 Ontwikkeling Heeft oplossingen ontwikkeld die met theoretische en praktische argumenten uit het vakgebied onderbouwd zijn en recht doen aan de belangen van betrokkenen (afstudeerverslag) T3 Toepassen Laat in het geleverde werk zien de aan het vak gerelateerde kennis en inzichten correct te kunnen toepassen Oordeelsvorming: O1 Brongebruik Heeft relevante gegevens verzameld uit schriftelijke bronnen en deze correct geïnterpreteerd (afstudeerverslag) O2 Gegevens verzamelen Heeft relevante gegevens verzameld door middel van veldonderzoek in bedrijf en/of markt en deze correct geïnterpreteerd (afstudeerverslag) O3 Probleem- en doelstelling Heeft een heldere probleem- en doelstelling geformuleerd op basis van een oriëntatie op relevante aspecten, betrokken partijen en concepten uit het vakgebied (afstudeerverslag) O4 Aanpak Heeft een heldere en passende (onderzoeks)aanpak geformuleerd (afstudeerverslag) Communicatie: C3 Effectief communicatiemiddel Het toegepaste communicatiemiddel is geëigend en van de juiste kwaliteit voor het vakgebied en voor de presentatie van de resultaten (o.a. tekeningen en berekeningen) C4 Effectief eindrapport De (schrijf)stijl en structuur van het eindrapport zijn effectief om de inhoud over te brengen en overeenkomstig de gebruiken in het beroep en de eisen van de opleiding (afstudeerverslag) C5 Presentatie Heeft een boeiende presentatie van 25 minuten gehouden over de inhoud, de aanpak en de resultaten en het procesverloop van de afstudeeropdracht afgestemd op een publiek van lagere jaars studenten (eindpresentatie) Leervaardigheden: L1 Verwerven kennis en inzicht Heeft gedurende het (af)studeertraject nieuwe kennis en vaardigheden verworven en de leerdoelen bereikt (afstudeerverslag) Modulewijzer 1213 blad 15

16 6. Bijlagen 6.1. Onderzoekende houding en de onderzoekcyclus In de wetenschappen is het vanzelfsprekend dat men een methode toepast om onderzoek te verrichten en er is veel geschreven over de verschillende methodes. In ons kader kunnen we spreken van praktijkonderzoek en ook hier zijn verschillende methodes van toepassing. Onze opleiding heeft een cyclus met 6 stappen gekozen om het proces vorm te geven. Het theoretische kader is in dit stadium minder belangrijk dan begrijpen dat in de kern van elk onderzoek een vraag ligt die beantwoord moet worden of een probleem dat een oplossing moet krijgen. Om dit te bereiken hebben we meer kennis en informatie nodig die we moeten verwerken. De essentie van de 6 stappen is dus als volgt: - Opzet Onderzoek - doelstelling, probleemstelling: wat is de vraag (opdracht)? waar zoeken we een oplossing voor? - Theoretisch Kader - onderzoeksplan, methodologie, planning: wat hebben we aan kennis en gegevens nodig om een antwoord te kunnen formuleren? wat is al bekend over dit onderwerp? Waar kunnen we de nodige informatie vinden en hoe? Hoe lang hebben we daarvoor nodig? - Data verzamelen: In verschillende bronnen worden de kennis en gegevens opgezocht en vastgelegd. - Conceptueel Model data-analyse: de (nieuwe) kennis en gegevens worden geanalyseerd en er wordt nagegaan of die voldoende zijn om een antwoord op de vraag te formuleren. Als dat niet het geval is, gaan we terug naar de 2 e of 3 e stap. - Beroepsproduct - conclusies, aanbevelingen: op basis van de analyse worden er conclusie en aanbevelingen geformuleerd. Dit is tevens het antwoord op de vraag. - Documenteren - rapportage en presentatie: de conclusies en aanbevelingen worden teruggekoppeld naar de opdrachtgever. Dit levert weer nieuwe vragen op die het begin kunnen zijn van een nieuw proces. Modulewijzer 1213 blad 16

17 Het volgende voorbeeld laat zien hoe de methodes in de praktijk worden toegepast: Je bent zelfstandig ondernemer, een meubelmaker die steeds vaker opdrachten krijgt om design meubels te maken. Jouw opdrachten bestaan normaal uit vooral kasten die in een beperkte ruimte komen te staan. fase 1 Onlangs werd je benaderd door een opdrachtgever. Je hebt met hem gesproken. Hij wil voor zijn kantoor (7 etages en 220 man personeel) mogelijk op elke etage een grote vergadertafel hebben. Hij wil met je afspreken om eerst 1 tafel te maken en daarna besluiten om er nog 6 te maken. De specificaties voor de tafel zijn, dat er 14 man aan moeten kunnen zitten en dat de vorm uitnodigt om met elkaar te praten. De kosten voor een dergelijke tafel mogen maximaal euro zijn. fase 2 Je vraagt je af, hoe je dit aan zult pakken: je hebt nog nooit zo n grote tafel gemaakt; wat moet een tafel eigenlijk allemaal kunnen; wat is een tafel om aan te praten; hoe moet het eruit zien; wat voor materialen moet je gebruiken; hoe zit de constructie in elkaar; wat is eigenlijk een design tafel en welke mogelijkheden zijn er; stel dat je er meerdere moet maken, hoe zit dan de productielijn in elkaar; moet je werk uitbesteden; hoe zorg je dat het binnen het budget blijft; hoe zorg je dat de opdrachtgever krijgt wat hij wil? Je komt tot je conclusie, dat je simpelweg nog te weinig weet om iets verstandigs te zeggen. Dus ga jij je oriënteren. Je gaat je oriënteren op de functies van een tafel; welke constructies er allemaal gebruikt worden; welke designs er zijn; hoe tafels geproduceerd worden; welke materialen er gebruikt worden, e.d.. Je gaat hiervoor langs bij verschillende woningboulevards, je bekijkt catalogi van bureau- en tafelleveranciers; je kijkt in gespecialiseerde tijdschriften; je gaat bij een meubelmaker langs van tafels; je gaat bij een interieurarchitect langs. Kortom je verzamelt heel veel info. Je legt je info systematisch (bijv. thematisch) vast en geeft daarbij aan waar dat stukje kennis/info vandaan komt, in welk tijdschrift je het gevonden hebt of wie het je (op welke datum) heeft verteld. Uiteindelijk stel je je de vraag: welke factoren bepalen de vormgeving van de tafel? Je moet de precieze vorm natuurlijk ook nog voorleggen aan je opdrachtgever, die moet het mooi vinden. Daarnaast moet de tafel te realiseren zijn voor euro en de tafel moet reproduceerbaar zijn tot minimaal 6 extra tafels (criteria/ randvoorwaarden). fase 3 Bij het bezoek aan de meubelmaker, wist hij je te overtuigen, dat wanneer je een meubel vaker dan eens moet gaan maken, je productiewijze heel anders is, dan als je een eenmalig product maakt. Dit is de basis, volgens de meubelmaker, voor hoe de rest van het proces eruit ziet. Daarnaast ben je er ook achter gekomen, dat wanneer een tafel vaak verplaatst moet worden, de constructie van de tafel heel anders in elkaar zit, dan wanneer hij redelijk stationair op een plek blijft staan of sterker nog, wanneer hij verankerd staat in of op de vloer. Je bent er ook achter gekomen, dat de constructie van de tafel afhankelijk is van welk materiaal er gebruikt wordt voor ondersteuning en blad en dat met name materiaalkeuze en constructiewijze zeer bepalend zijn voor de prijs. Je komt tot de conclusie, dat er zo veel mogelijkheden zijn om de tafel vorm te geven, dat je een vervolg gesprek met de opdrachtgever nodig hebt. In de voorbereiding naar dit gesprek stel je op basis van je ervaringen en datgene wat je eerder hebt uitgezocht een vragenlijst op. De vragenlijst heeft tot doel de opdracht specifieker te krijgen. Je wilt na het gesprek de opdracht zo specifiek krijgen, dat je ermee aan de gang kunt gaan; je wilt weten wat de opdrachtgever belangrijk vindt. In het gesprek met je opdrachtgever ga je verschillende opties af van materialen en constructies, vormen, verplaatsbaarheid, wat er eigenlijk allemaal met de tafel moet kunnen, welke activiteiten er aan de tafel gedaan moeten worden en dit alles met een globaal idee van wat het zou gaan kosten. Na het gesprek met de opdrachtgever ben je erachter dat de opdrachtgever een voorliefde heeft voor glas met metaal; strakke lijnen; dat de tafel gebruikt wordt als vergadertafel, maar dat er ook aan gegeten moet kunnen worden; dat de tafel ook moet kunnen dienen als klein toneel om op te kunnen staan; dat de tafel in twee aparte delen opgedeeld moet kunnen worden; dat de tafel (gezien de grootte van de ingang en doorgangen) ter plekke in elkaar gezet moet kunnen worden en dit natuurlijk binnen de gestelde euro. Modulewijzer 1213 blad 17

18 Je bent inmiddels in je werkplaats en staat aan de tekentafel. Je hebt wat schetsjes gemaakt, maar komt er achter, dat je nog steeds te weinig weet van de precieze constructie mogelijkheden van glas en metaal. Daarnaast heb je ook geen inzage in hoe sterk het glas en de constructie moet zijn, als er enkele mensen op moeten kunnen staan; wanneer weet je, dat het goed is je wilt later geen claims krijgen. Daarnaast heb je de vraag, dat wanneer je meerdere tafels zou moeten maken, hoe je dit dan aanpakt en welke gevolgen dit heeft voor het gehele proces. Deze vragen ga je verder uitzoeken. Je gaat hiervoor wederom langs bij de meubelmaker. Die geeft aan, dat hij wel verstand heeft van allerlei hout verbindingen, maar niet van staal met glas verbindingen. Hij weet eigenlijk ook niemand die dit wel weet. Wel weet hij te vertellen hoe het proces van kleinschalige productie in elkaar zit (wanneer er een serie van 5 tot 10 gemaakt moeten worden): je moet eerst een maquette maken en deze ontleden naar deelproducten. Vervolgens kun je de deelproducten uit gaan tekenen in een technische tekening en op zoek gaan naar leveranciers. Dan kun je ze bestellen en in elkaar zetten. Je besluit ook bij een van de leveranciers langs te gaan die tafels met glas en metaal in het assortiment heeft. Je hebt daar een gesprek met een ontwerper. Deze vertelt hoe bij hen het ontwerpproces in elkaar zit en dat de afdeling marketing daar een grote rol in heeft. Hij weet je ook te vertellen, dat zij eigenlijk alleen kleinere tafels maken van glas waarop echt niet gestaan mag worden. Marketing geeft een ruwe schets weer en een bedrag waarvoor de tafel geproduceerd mag gaan worden. Vervolgens gaan de ontwerpers op zoek naar de goedkoopste oplossingen en zo komt het totaal tot stand. Uit de technische studie die je gedaan hebt, kun je inmiddels wel een aantal randvoorwaarden benoemen die maatgevend zijn voor de tafel: de plek van de poten bij verschillende bladsoorten, de wijze van ondersteunen van de bladsoorten, de sterkte van de tafel, de wijze van maken en fabriceren, etc. Op basis van deze kennis maak je getekende modellen (en een maquette) van de verschillende mogelijke vormen van de tafels. Deze modellen wil je gebruiken om de verschillende mogelijkheden van ondersteuning en bladsoort en bladvorm te onderzoeken. Na deze gesprekken weet je echter nog steeds te weinig over de precieze constructievoorwaarden van glas in combinatie met de ondersteuning en heb je twee verschillende zienswijzen over hoe je een tafel produceert. Het lijkt alsof je vast zit, je moet meer kennis hebben om te kunnen kiezen. Je besluit een ander pad te bewandelen: je gaat op internet af wat er allemaal mogelijk is met glas, wat er allemaal mogelijk is met constructies in metaal (gericht op tafels). Vervolgens ga je bij een gespecialiseerde glasfabrikant op bezoek. Je legt uit wat er van je gevraagd wordt en waar je nu over twijfelt. In het gesprek word je duidelijk, dat er een 3 tal glassoorten zijn, die geschikt zijn voor de tafel. De verschillen zitten in stevigheid en natuurlijk in prijs. Het voornaamste verschil zit hem in het feit, dat als je gelijk 10 bladen of meer af zou nemen het vooral een stuk goedkoper wordt. Je verlaat de fabriek met specificaties van het glas. Je gaat vervolgens naar een metaalbewerkingsbedrijf en legt ook hier de casus voor. Je hebt zelf al verschillende constructie mogelijkheden op een rijtje gezet vanuit je nieuwe materiaalkennis die je hebt opgedaan uit je voorbeelden, de literatuur en de experts. De metaalbewerker geeft aan dat gezien wat je wilt en het glas dat je gebruikt, er een vijftal verbindingen zijn die je zou kunnen gebruiken. De verschillen zitten hier vooral in de hoeveelheid staal in de constructie en de mogelijkheid om de constructie lichter (in stevigheid en gewicht) uit te voeren. Natuurlijk hangt ook hier een verschillend prijskaartje aan. Nu heb je het idee dat je zo ongeveer alles wel op een rijtje hebt. Je weet nu welke factoren de vormgeving bepalen als je kiest voor efficiëntie qua kosten. Je hebt uit je onderzoeken kennis opgedaan zodat je keuzes kunt maken: de glassoort wordt type A, want type B krast te veel vanwege het soort bovenafwerking en type C is wel mooi, maar dan komen de kosten alleen voor het glas al te hoog uit; de ondersteuning wordt staal, want het bleek al eerder dat hout te veel beweging blijft houden, zoals doorbuiging en krimp, en glas kan dat niet hebben. Alleen bij dure houtsoorten heb je daar geen last van, of bij het veel goedkopere staal dat ook nog eens makkelijk te bewerken is; de glasleverancier heeft aangegeven dat boren in glas (voor poten) wel mogelijk is, maar bij verplaatsen van de tafel en buiging van het glas daarbij, voor veel breukrisico zorgt. Je kiest er dus voor om geen gaten in het glas te boren voor de ondersteuning. Dan blijkt dat je alleen nog maar het Modulewijzer 1213 blad 18

19 glas op de ondersteuning kunt lijmen. Gelukkig is dat goedkoper dan boren, en ook nog eens heel erg stevig. de keuze voor de plek en constructie van de poten baseer je op een zo efficiënt mogelijk gebruik van het glas, dat wil zeggen als je de poten op de hoeken zou zetten, je glas heel dik moet worden (grote overspanning). Je hebt een berekeningswijze gevonden die het mogelijk maakt de constructieve eigenschappen van het glas optimaal te benutten. Dan blijkt dat de poten op een bepaalde maat vanaf de lange en korte zijde onder het glas moeten staan. de keuze voor de poten roept nog de mogelijkheid op om 4 losse poten onder het glas te zetten, of een frame te maken waarop het glas gelegd wordt. Beide kunnen, maar heeft wel gevolgen voor de manier waarop blad en poten aan elkaar gelijmd moeten worden. Deze keus houd je noch even open. Je hebt nu al wel een aantal keuzes gemaakt voor wat je wel en niet gaat gebruiken. Hierdoor heb je een aantal regels voor jezelf gemaakt waaraan de te ontwerpen tafel moet gaan voldoen. Deze regels noemen ze ook wel het conceptueel model. Met de regels in je achterhoofd, of opgeschreven, start je met het ontwerpen van een aantal varianten. De ene variant is wat meer gericht op design; de ander is steviger, weer een ander nodigt nog meer uit om samen te praten e.d.. Van deze varianten maak je tekeningen en maquettes. fase 4 Nu ga je met deze varianten naar je opdrachtgever en bespreekt met hem deze varianten. Je merkt dat hij voorkeur heeft voor een ovaal blad (dat past binnen de randvoorwaarden van je model), voor 4 losse stalen poten (dat past binnen je model, maar dan krijgen de poten wel een kopplaat van 15x15 cm, dat vindt de opdrachtgever geen bezwaar), maar hij wil toch glassoort C, je geeft aan dat dat niet past binnen het budget en je opdrachtgever denkt daar nog even over na. Met deze uitkomsten ga je de vormgeving in je atelier optimaliseren. Je weet nu vrij precies wat de opdrachtgever wil en kunt daarmee verschillende vormgevingen maken. Bij narekenen blijkt dat de glassoort er technisch niet toe doet, maar wel qua kosten. Die keus kan dus nog later gemaakt worden. Uiteindelijk kies je voor een elegante tafel waar, bij de presentatie, je opdrachtgever onmiddellijk verliefd op is. Je kunt aangeven dat je binnen het budget blijft als glassoort A wordt toegepast. Glassoort C zou ook kunnen, maar past niet binnen het budget. De tafel kan uit elkaar gehaald worden door de manier waarop je de poten op de kopplaten aan laat sluiten (slimme buis-inbuis constructie), daardoor kan het blad toch uit één stuk. Je opdrachtgever is tevreden over je werk en bestelt 9 tafels met glassoort A en 1 tafel met glassoort C, die laatste voor op zijn eigen kamer. Wat hebben we nu gedaan? fase 1 = opdrachtgever: welk situatie streeft de opdrachtgever na (situatie B: de toekomstige situatie, waarbij situatie A de huidige situatie is). fase 2 = oriënteren op de vraag, eventueel aanscherpen n.a.v. nieuw opgedane kennis en afsluiten met de vraag naar de randvoorwaarden. fase 3 = onderzoek naar randvoorwaarden en hoe ze gezamenlijk bepalen welke mogelijkheden er zijn om de tafel vorm te gaan geven (afsluiting: conceptueel model op basis van alle kennis). fase 4 = de uitwerking binnen de wensen van de opdrachtgever en uiteindelijke vormgeving. (maak het verhaaltje thuis af en kleur de plaatjes..) ofwel: het feitelijk ontwerpen van de gevraagde oplossing op basis van het conceptueel model en de wensen van de opdrachtgever. Modulewijzer 1213 blad 19

20 6.2. Uitleg beoordelingscriteria Uitleg bijdrage aan groepssamenwerking In het project draait het om twee zaken: het maken van een product met een groepje en het samenwerken in dit groepje. Binnen de bouw werk je eigenlijk continue met veel verschillende partijen. de opleiding vindt het dus belangrijk dat je dit ook kunt. Dit begint binnen de projectgroepen. Als begeleider kijk je naar de volgende zaken als je de samenwerking binnen een groep beoordeelt (in willekeurige volgorde): - Anderen laten uitspreken - Toetsen of het begrepen is wat anderen zeggen - Doorvragen bij minder heldere antwoorden of wanneer het voor jou niet duidelijk is - Vermijden van onnodige uitweidingen - Kern van de zaak helder en beknopt kunnen weergeven - Bijdrage leveren aan groepsproducten - Actieve deelname aan overleg situaties (dus ook voorbereid zijn en spullen bij je hebben) - Rekening houden met belangen, werkwijzen en resultaten van collega s - Goed lopende afspraken die nagekomen worden - Open interactie tussen betrokkenen - Een goed draaiend team dat resultaatgericht werkt - Feedback geven op elkaars spullen - Deadlines halen - Hulp tijdig durven vragen Uitleg voor onderzoekende houding. In het project wordt door de begeleider elke week gekeken hoe jullie bijdrage is aan de onderzoekende houding. Deze onderzoekende houding leidt natuurlijk naar, als alles goed gaat, een fantastische oplossing. Als het minder goed gaat, naar een slecht onderbouwde oplossing waar de samenhang ver te zoeken is. Een hulp hierin kan zijn het onderstaande model van de SOLO taxonomie: Niveau Omschrijving Voorbeeld 1.Prestructureel Antwoord is verward, of irrelevant. De stof wordt niet juist weergegeven. (Geen begrip.) Geen idee 2.Unistructureel 3.Multistructureel 4.Relationeel 5.Extended abstract Een juist antwoord, maar beperkt tot één, of enkele relevante aspecten. (Nominaal begrip.) Verschillende aspecten van de taak zijn weergegeven, maar worden apart van elkaar behandeld. (Begrijpen als weten over.) Er is een coherent geheel van de delen, waarbij elk deel bijdraagt aan het geheel. (Begrijpen van relaties, maar nog binnen één systeem.) De sleutel, relevante data, relaties daartussen en hypothesen zijn weergegeven. Er is sprake van een hoger niveau van abstractie, van generalisatie. Echt leren is datgene wat je je herinnert, dus belangrijke waarden en lessen, zelfs van langer geleden Leren is echt begrip hebben van een onderwerp door ervaring, of andere bronnen zoals lesboeken. De mening van andere mensen kan beïnvloeden hoe ik leer. Toepassing op de werkelijkheid kan leren gemakkelijker maken Leren betekent het delen van kennis, om de wereld beter te begrijpen en persoonlijk te groeien. Meestal wordt leren gezien als het produceren van vaardige mensen voor het werk, maar voor mij heeft het ook waarde voor mijn eigen zijn in de wereld, om de complexe samenleving te begrijpen. Ten eerste is leren het beheersen van een informatiegeheel, maar dat is niet het enige. Er kan ook een synthese ontstaan tussen deze informatie en je eigen ervaring, waardoor nieuwe toepassingen gevonden kunnen worden. Daarbij speelt moraliteit dan ook een rol.. Modulewijzer 1213 blad 20

21 Uitleg Individuele bijdrage aan eindproducten De individuele bijdrage aan een project is een belangrijk meetinstrument. Stel dat je elk project alleen de tekeningen of alleen de berekeningen maakt, leer je eigenlijk maar een klein deel. Terwijl er straks in de beroepspraktijk, maar ook eerder tijdens de stage en het afstuderen veel meer van je verlangt wordt. Zodoende kijken we vanaf project 1 wat je bijdrage is geweest aan de verschillende onderdelen. We verwachten bijvoorbeeld dat iedereen in elk project minstens wel een tekening maakt; dat iedereen in een project minstens verantwoordelijk is voor een stuk tekst; dat iedereen een bijdrage heeft gedaan aan de planning; dat iedereen een keer de notulen heeft gemaakt of een keer voorzitter is geweest bij een vergadering waar ook een begeleider bij was; e.d.. Om jouw individuele bijdrage in een project helder te maken zijn er verschillende mogelijkheden die je kan gebruiken: - Op elk werkstuk dat je gemaakt hebt zet je simpelweg je naam (of namen als je het met meer dan 1 hebt gemaakt). - Op elk stuk waar je eindverantwoordelijk voor was geef je aan, dat jij de eindredactie hebt gedaan. - Je geeft in een duidelijk schema bij de evaluatie weer wie wanneer notulist was en wie voorzitter. - Je zorgt, dat de acties tijdens vergaderingen helder, concreet, een deadline hebben en een eigenaar hebben (en dit staat dan natuurlijk in de notulen). - Je zorgt dat de samenwerking ook als apart punt in de vergadering besproken wordt en geeft aan wat er goed gaat en waar de groep nog in kan verbeteren. - Je laat je horen tijdens een vergadering. De begeleider beoordeelt je bijdrage als slecht als er weinig van je gehoord wordt. Modulewijzer 1213 blad 21