VOLWASSENEN EN OUDERENPEILING 2012

Transcriptie

1 VOLWASSENEN EN OUDERENPEILING De volwassenen en ouderenpeiling heeft als doel om op systematische wijze ontwikkelingen in gezondheid en leefstijl van inwoners in kaart te brengen. Ongeveer.00 inwoners van 1 jaar en ouder in de regio Hollands Midden hebben een vragenlijst ingevuld. Het is de vierde peiling onder volwassenen en de derde onder ouderen in de regio. De resultaten van de volwassenen en ouderenpeiling worden gepresenteerd in de volgende factsheets: 1. Onderzoeksopzet, respons, achtergrondkenmerken 2a. Lichamelijke en psychische gezondheid, huiselijk geweld (1 jaar) 2b. Lichamelijke en psychische gezondheid, huiselijk geweld (+) a. Zorggebruik, mantelzorg, opvoedingsondersteuning (1 jaar) b. Zorggebruik, hulp, mantelzorg (+). Beweging, overgewicht. Tabak en alcohol. Werk, rondkomen, schulden. Woon en leefomgeving. Kwetsbare groepen Colofon Christine Hanning Irma Paijmans Annemarie van Dijk Nienke Terpstra Marieke van Aerde tel: 0 publicatienummer: U0 september 2a LICHAMELIJKE EN PSYCHISCHE GEZONDHEID, HUISELIJK GEWELD (1 jaar) Een belangrijke maat voor de kwaliteit van leven is de ervaren gezondheid. De ervaren gezondheid drukt de mate van zowel lichamelijk, psychisch als sociaal welbevinden uit. Niet alleen het vóórkomen van specifieke ziekten en aandoeningen, maar ook de mate waarin mensen zich belemmerd voelen, zegt iets over de gezondheid van de bevolking. Psychische gezondheid is geen statisch gegeven. Vrijwel iedereen krijgt in zijn of haar leven te maken met perioden van somberheid of eenzaamheid. Ernstige psychische problemen doen vaak niet onder voor ernstige lichamelijke ziekten. Huiselijk geweld komt in alle lagen van de bevolking voor en is een maatschappelijk probleem dat diep ingrijpt in persoonlijke levens. Sociaaleconomische omstandigheden kunnen een verband hebben met de gezondheidstoestand, bijvoorbeeld de samenstelling van het gezin, de werksituatie en de financiële situatie. In de overzichtstabellen op de laatste twee pagina s staan de belangrijkste verschillen tussen gemeenten (geografische tabel) en achtergrondkenmerken (kerncijfertabel) van de volwassenen samengevat in kerncijfers op het gebied van de genoemde gezondheidsindicatoren. DEEL 1 LICHAMELIJKE GEZONDHEID Ervaren gezondheid Van de 1 tot en met jarigen (in het vervolg aangeduid met volwassenen ) beoordeelt % de eigen gezondheid als goed of zeer goed, % als gaat wel en 2,% als slecht (kerncijfertabel). Er is een klein verschil in ervaren gezondheid tussen mannen en vrouwen: mannen beoordelen hun gezondheid iets minder vaak als matig dan vrouwen. Het percentage dat de eigen gezondheid als matig of slecht beoordeelt loopt op met de leeftijd. Van de volwassenen tot jaar beoordeelt % de eigen gezondheid als matig of slecht. Bij 0 tot en met jarigen is dit %. Langdurige aandoeningen De helft van de volwassenen (2%) rapporteert tenminste één langdurige aandoening gehad te hebben het afgelopen jaar uit een lijst van negentien aandoeningen. Het percentage loopt op met de leeftijd: van % bij 1 tot en met jarigen tot % bij 0 tot en met jarigen (kerncijfertabel). Vrouwen hebben vaker tenminste één langdurige aandoening dan mannen (% versus %). De meest voorkomende aandoeningen die volwassenen het afgelopen jaar hebben gehad, zijn migraine en hoge bloeddruk (1% en %), de minst voorkomende zijn hartinfarct en beroerte (0,% en 0,1%) (tabel 1 en 2). Twee derde van de volwassenen met een langdurige aandoening is hiervoor in de afgelopen twaalf maanden onder behandeling of controle geweest van een arts. Voor migraine en onvrijwillig urineverlies is men relatief het minst vaak onder behandeling of controle, voor een andere hartaandoening dan een hartinfarct, diabetes en hoge bloeddruk is men relatief het vaakst onder behandeling of controle. Het percentage volwassenen dat in de afgelopen twaalf maanden voor kanker onder behandeling of controle is geweest, is hoger dan het percentage dat in de afgelopen twaalf maanden de ziekte heeft gehad. Dit komt omdat men, nadat men genezen is verklaard, vaak nog een lang traject van nacontroles heeft.

2 Tabel 1. Percentage volwassenen dat in de afgelopen maanden aandoeningen heeft gehad en onder behandeling of controle van huisarts of specialist is geweest in Hollands Midden en Nederland Hollands Midden Nederland aandoening migraine hoge bloeddruk gewrichtsslijtage aandoening nek of schouder ernstige rugaandoening astma of COPD ( bronchitis, longemfyseem) chronisch eczeem aandoening elleboog, pols of hand darmstoornissen langer dan drie maanden onvrijwillig urineverlies diabetes gewrichtsontsteking psoriasis duizeligheid met vallen vernauwing bloedvaten in buik of benen andere hartaandoening groen = significant gunstiger dan Nederland afgelopen maanden gehad onder behandeling of controle afgelopen maanden gehad geen (vergelijkbare) gegevens beschikbaar onder behandeling of controle % % % % 1,2,2,,2 2, 2, 2, 1, 0,,,1,, 2, 2, 2,,0 1, 0, 0, 1,0,,,,2 2,, 1,,,2,,0,,0 1,, 2, 1, 2,0 0, Mensen die ooit een hartinfarct of beroerte hebben gehad, moeten ook regelmatig op controle komen (tabel 2). Bijna de helft van de gevraagde aandoeningen komen minder vaak voor bij volwassenen in de regio Hollands Midden vergeleken met volwassenen in Nederland: migraine, aandoening aan het bewegingsapparaat (behalve gewrichtsslijtage), astma/copd, onvrijwillig urineverlies en duizeligheid met vallen komen minder vaak voor. Geen enkele gevraagde aandoeningen komt vaker voor in Hollands Midden (tabel 1 en 2). Van de volwassenen met diabetes, gebruikt twee derde insuline (%). Bijna twee derde van de diabetici is insuline gaan gebruiken binnen een half jaar nadat diabetes is vastgesteld (2%). categorieën (tabel ). Aandoeningen in de categorie bewegingsapparaat komen het meeste voor (%), gevolgd door migraine (1%), hart en vaatziekten (1%), huidaandoeningen (%), diverse aandoeningen van inwendige organen (% tot en met %), duizeligheid met vallen (2,%) en kanker (0,%). Aandoeningen aan het bewegingsapparaat, migraine en aandoeningen aan de inwendige organen (behalve diabetes) komen meer voor bij vrouwen dan bij mannen (tabel ). Hart en vaatziekten, huidaandoeningen, diabetes, duizeligheid en kanker komen bij mannen en vrouwen even vaak voor. Het percentage volwassenen dat te maken heeft met aandoeningen loopt op met de leeftijd. Uitzonderingen vormen migraine, dat vanaf 0 jaar afneemt en huidaandoeningen, darmstoornissen en duizeligheid, die op elke leeftijd even vaak voorkomen. De negentien aandoeningen zijn samengevoegd tot zeven Tabel 2. Percentage volwassenen dat ooit en in de afgelopen maanden aandoeningen hee/ gehad en onder behandeling is geweest in Hollands Midden en Nederland aandoening kanker hartinfarct beroerte Hollands Midden ooit gehad afgelopen maanden gehad onder behandeling of controle ( mnd) Nederland ooit gehad afgelopen maanden gehad onder behandeling of controle ( mnd) % % % % % %,2 1, 0, 0, 0,1 2, 0, 0,,0 1, 1, 1,1 0, 0,2 2, 0, groen = significant gunstiger dan Nederland 2

3 Tabel. Langdurige aandoeningen (afgelopen maanden) in categorieën naar geslacht en leeftijd categorie bewegingsapparaat aandoening ernstige rugaandoening gewrichtsslijtage aandoening nek of schouder aandoening elleboog, pols of hand gewrichtsontsteking totaal man vrouw jaar jaar 0 jaar % % % % % % 2 migraine migraine hart en vaatziekten huidaandoeningen hoge bloeddruk hartinfarct vernauwing bloedvaten in buik of benen beroerte andere hartaandoening chronisch eczeem psoriasis astma of COPD ( bronchitis, longemfyseem) inwendige organen darmstoornissen langer dan drie maanden,2,,,,, onvrijwillig urineverlies,, 1,,, diabetes,2, 2, 0, 2,1, duizeligheid duizeligheid met vallen 2, 2,2 2, 2, 2, 2, kanker een vorm van kanker 0, 0, 0, 0,1 0, 1, rood = significant ongunstiger dan de andere groep(en) groen = significant gunstiger dan de andere groep(en) Zich belemmerd voelen door aandoeningen Eén op de vijf 1 tot en met jarigen voelt zich belemmerd door een langdurige aandoening. Dit geldt voor 2% van de tot en met jarigen en % van de 0 tot en met jarigen (kerncijfertabel). Dat meer mensen zich belemmerd voelen met oplopende leeftijd, heeft vooral te maken met de toename van het percentage volwassenen met één of meer langdurige aandoeningen. Mannen en vrouwen voelen zich even vaak sterk belemmerd (% versus %), maar vrouwen voelen zich vaker licht belemmerd dan mannen (2% versus 1%). Lichamelijke beperkingen Lichamelijke beperkingen kunnen functioneel van aard zijn, zoals problemen met de mobiliteit, het gezichtsvermogen of het gehoor. In tabel staan zeven functies genoemd. We noemen iemand functiebeperkt als men één van deze functies niet of alleen met grote moeite kan verrichten. Van alle volwassenen is % functiebeperkt. Het gaat om mobiliteitsbeperkingen (,%), gezichtsbeperkingen (,%) en gehoorbeperkingen (2,2%). Van de vrouwen heeft % tenminste één functiebeperking, van de mannen is dit %. Het percentage volwassenen met een functiebeperking neemt toe van % onder 1 tot en met jarigen tot % onder 0 tot en met jarigen (tabel en kerncijfertabel). Ruim de helft van de volwassenen heeft tenminste één langdurige aandoening. Migraine en hoge bloeddruk komen het meeste voor. Ruim een kwart van de volwassenen voelt zich door hun aandoening(en) belemmerd. Eén op de twaalf volwassenen heeft een functiebeperking, voornamelijk een mobiliteitsbeperking. Het percentage volwassenen met een één of meer langdurige aandoeningen of functiebeperking neemt toe met de leeftijd. Tabel. Percentage volwassenen met functiebeperkingen naar geslacht en leeftijdsgroep beperking 1. Een gesprek volgen met drie of meer personen 2. Met één persoon een gesprek voeren. Kleine letters in de krant lezen (met bril). Een gezicht herkennen op vier meter afstand. Een gewicht van vijf kilo tien meter dragen. Kunnen bukken en iets van de grond oprapen. 00 meter lopen zonder stil te staan totaal man vrouw jaar jaar 0 jaar % % % % % % 2,2 0,, 1,1,2 2, 1, totaal percentage met functiebeperkingen 2, 0,, 0, 1, 2, 1, 1, 0,, 1,, 2, 2 0,2 0, 0, 1, 1, 1,1 2, 1,1,,0 2, 1, 2, 0,, 1,,0, 2, rood = significant ongunstiger dan de andere groep(en) groen = significant gunstiger dan de andere groep(en)

4 Gezin, opleiding, werk, rondkomen en etniciteit Alleenstaanden beoordelen hun eigen gezondheid het vaakst als matig of slecht, zij hebben vaker langdurige aandoeningen, voelen zich hierdoor vaker belemmerd en hebben vaker een functiebeperking. Voor een deel wordt dit verklaard door de gemiddeld hogere leeftijd van alleenstaanden. Ouders uit een eenoudergezin beoordelen ook relatief vaak hun gezondheid als matig of slecht en hebben vaker een functiebeperking, maar er is geen verschil in het hebben van één of meer aandoeningen (kerncijfertabel). Huisvrouwen/huismannen beoordelen hun gezondheid slechter dan werkenden, hebben vaker aandoeningen, zijn vaker belemmerd en hebben vaker een functiebeperking. Er is een sterk verband tussen de sociaaleconomische status en gezondheid. Volwassenen beoordelen hun gezondheid slechter, rapporteren vaker één of meer aandoeningen, voelen zich sterker belemmerd en zijn vaker functiebeperkt naarmate ze een lager opleidingsniveau hebben (maximaal mavo), ze een uitkering (WW, AO, bijstand) ontvangen en ze meer moeite hebben om rond te komen (kerncijfertabel). Het percentage nietwestersallochtone volwassenen dat de eigen gezondheid als matig of slecht beoordeelt (2%), is twee maal zo hoog als dat van de autochtone volwassenen. Nietwestersallochtone volwassenen rapporteren vaker langdurige aandoeningen, voelen zich vaker belemmerd en hebben vaker een functiebeperking (kerncijfertabel). Ook als gecorrigeerd wordt voor een lagere SES binnen deze bevolkingsgroep, hebben nietwesterse allochtonen een slechtere lichamelijke gezondheid dan autochtonen. Er zijn weinig verschillen in ervaren gezondheid en de rapportage van langdurige aandoeningen tussen gemeenten en subregio s (geografische tabel). Alleen in Gouda en Hillegom wonen naar verhouding meer volwassenen die de eigen gezondheid als matig of slecht beoordelen. In Gouda voelen zij zich daarbij vaker sterk belemmerd door hun langdurige aandoeningen en zijn ze vaker functiebeperkt. In Schoonhoven is het percentage functiebeperkten het hoogst van de gemeenten in Hollands Midden (1%). Trend lichamelijke gezondheid Niet elke langdurige aandoening is elk peiljaar (op vergelijkbare manier) nagevraagd en daarom is het niet mogelijk voor elke langdurige aandoening de trend vanaf het jaar 00/02 weer te geven. Voor duizeligheid, kanker, beroerte en hartinfarct is helemaal geen vergelijking mogelijk. De aandoeningen waarvoor trends gegeven kunnen worden staan in tabel. Ten opzichte van peiljaar 0 is het vóórkomen van een aantal langdurige aandoeningen veranderd. Zo komen migraine, chronisch eczeem en darmstoornissen vaker voor. Andere ernstige hartaandoeningen dan een hartinfarct komen minder vaak voor. Vergeleken met het eerste peiljaar is een stijging te zien voor de volgende aandoeningen: migraine, hoge bloeddruk, gewrichtsslijtage, darmstoornissen en diabetes en een afname van aandoeningen aan nek of schouder en aan elleboog, pols of hand en een andere hartaandoening dan hartinfarct (tabel ). Tussen 0 en zijn migraine, chronisch eczeem en darmstoornissen bij volwassenen toegenomen. Andere hartaandoeningen dan een hartinfarct zijn afgenomen. Risicogroepen voor een slechtere lichamelijke gezondheid zijn alleenstaanden en alleenstaande ouders, huisvrouwen, mensen met een lagere sociaaleconomische status en nietwesterse allochtonen. Geografische verschillen In de regio Hollands Midden ervaren de volwassenen hun eigen gezondheid minder vaak matig of slecht dan gemiddeld in Nederland (1% en 1% respectievelijk). Ook rapporteren zij minder vaak één of meer langdurige aandoeningen (2% versus %) en hebben zij minder vaak een functiebeperking (% versus %) (geografische tabel). Tabel. Trend langdurige aandoeningen bij 1 t/m jarigen in Hollands Midden aandoening migraine hoge bloeddruk gewrichtsslijtage aandoening nek of schouder ernstige rugaandoening astma of COPD ( bronchitis, longemfyseem) chronisch eczeem aandoening elleboog, pols of hand darmstoornissen langer dan drie maanden onvrijwillig urineverlies diabetes gewrichtsontsteking psoriasis vernauwing bloedvaten in buik of benen andere hartaandoening rood = significant ongunstiger dan voorgaand peiljaa groen = significant gunstiger dan voorgaand peiljaar 00/ % % % % 1, 1,,, 2,,1 2, 1,,,,1,2, 2, 1, 1, 1* * * *,2*,2*,,2* 2, 2, 1, 0,* * = significant verschil met eerste peiljaar geen (vergelijkbare) gegevens beschikbaar

5 DEEL 2 PSYCHISCHE GEZONDHEID Angststoornissen en depressie behoren tot de meest voorkomende psychische klachten en staan in de top van aandoeningen met de grootste ziektelast in de bevolking In totaal heeft % een matig of hoog risico op een angststoornis of depressie. Ongeveer een derde deel van de volwassenen heeft een matig risico op een angststoornis en/of depressie;,% heeft een hoog risico. De groep met een matig risico kan waarschijnlijk met adequate zelfhulp of steun uit de omgeving de problemen aan. Voor de groep met een hoog risico is de kans groot dat professionele zorg nodig is om de problemen de baas te worden. Vrouwen hebben vaker dan mannen een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie (matig risico: % versus 2%; hoog risico:,% versus,%). Het percentage volwassenen met een matig risico op een angststoornis of depressie daalt met toenemende leeftijd, maar een hoog risico komt het vaakst voor bij tot en met jarigen (kerncijfertabel). Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (de kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. Er worden twee vormen van eenzaamheid onderscheiden: eenzaamheid als gevolg van sociale isolatie (aantal of kwaliteit van de persoonlijke relaties is minder dan gewenst) en als gevolg van emotionele isolatie (gemis van intimiteit in persoonlijke relaties). Ruim een derde van de volwassenen is sociaal eenzaam (%) en % is emotioneel eenzaam 1. Mannen zijn iets vaker sociaal eenzaam dan vrouwen, maar er is geen verschil tussen mannen en vrouwen voor wat betreft emotionele eenzaamheid (kerncijfertabel). Met oplopende leeftijd neemt het percentage volwassenen dat sociaal eenzaam is, toe. Het percentage volwassenen met emotionele eenzaamheid is op elke leeftijd gelijk. Iemand is ernstig eenzaam wanneer hij of zij op zowel emotionele als sociale eenzaamheid hoog scoort. In Hollands Midden is % van de volwassenen ernstig eenzaam. Er is geen verschil in percentage tussen de leeftijden of tussen mannen en vrouwen. Van de volwassenen heeft,% in het voorafgaande jaar wel eens serieus gedacht een einde aan het leven te maken. Dit percentage is gelijk voor mannen en vrouwen en neemt af met de leeftijd. Ruim een derde van de volwassenen heeft een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie (waarvan % een hoog risico) of is sociaal eenzaam. Bijna een kwart is emotioneel eenzaam. Vijf procent heeft serieus aan suïcide gedacht. Gezin, opleiding, werk, rondkomen en etniciteit Bijna de helft van de alleenstaanden heeft een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie en voelen zich sociaal en emotioneel eenzaam. Zij zijn drie keer zo vaak ernstig eenzaam dan respondenten die met een partner (en kinderen) wonen. Alleenstaanden hebben vier keer zo vaak serieus aan suïcide gedacht dan respondenten die samenwonen (kerncijfertabel). Ouders in een eenoudergezin hebben eveneens vaker een matig of hoog risico op een angststoornis en/ of depressie en zijn vaker emotioneel en ernstig eenzaam. Volwassenen die bij hun ouders wonen hebben vaker een matig risico op een angststoornis en/of depressie, zijn vaker emotioneel eenzaam en denken vaker aan suïcide. Ook als gecorrigeerd wordt voor de relatief jonge leeftijd, blijft dit verschil zichtbaar. De sociaaleconomische status heeft een sterke relatie met de psychische gezondheid. Een hoog risico op een angststoornis en/of depressie en eenzaamheid komen het meest voor bij volwassenen met een lager opleidingsniveau (maximaal mavo), met een uitkering en volwassenen die moeite hebben om financieel rond te komen. Zij hebben ook vaker serieus aan suïcide gedacht dan volwassenen met een hoger opleidingsniveau, personen met een baan of personen die geen moeite hebben met rondkomen (kerncijfertabel). Studenten hebben vaker een matig risico op een angststoornis en/of depressie, zijn vaker emotioneel eenzaam en hebben vaker suïcidegedachten gehad het afgelopen jaar (zwel studenten die thuiswonen als op kamers). Van de etnische groepen hebben de nietwesterse allochtonen het vaakst een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie. Van hen heeft % een hoog risico. Ook komen zowel sociale als emotionele eenzaamheid en suïcidege 1 Door de samenwerking met het CBS en GGDNederland is voor een aantal gezondheidsindicatoren afgesproken eenzelfde vraagstelling en uitkomstmaten te gebruiken, zodat lokale en regionale cijfers vergeleken kunnen worden met de landelijke cijfers. Dit is onder andere het geval voor eenzaamheld. In eerdere gezondheidspeilingen zijn in Hollands Midden strengere definimes gehanteerd voor sociale en emomonele eenzaamheid. Cijfers die in eerdere rapportages zijn vermeld, kunnen dus niet vergeleken worden met de percentages in deze factsheet.

6 dachten bij deze groep het meest voor. Ook als gecorrigeerd wordt voor een lagere SES binnen deze bevolkingsgroep, hebben nietwesterse allochtonen een slechtere psychische gezondheid dan autochtonen. Westerse allochtonen voelen zich vaker sociaal en emotioneel eenzaam dan autochtonen (kerncijfertabel). Risicogroepen voor een slechtere psychische gezondheid zijn alleenstaanden en alleenstaande ouders, volwassenen die bij hun ouders wonen, studenten, mensen met een lagere sociaaleconomische status en nietwesterse allochtonen. Geografische verschillen In Hollands Midden hebben minder volwassenen een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie dan gemiddeld in Nederland (respectievelijk % en 0%). De volwassenen in Hollands Midden zijn even vaak ernstig eenzaam (geografische tabel). In MiddenHolland zijn meer volwassenen sociaal eenzaam dan in de subregio ZuidHolland Noord. De verschillen in psychische gezondheid tussen gemeenten zijn niet groot (geografische tabel). In Leiden heeft een groter percentage volwassenen een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie en is een groter percentage dan gemiddeld emotioneel eenzaam. In Noordwijkerhout is het percentage volwassenen met een hoog risico op een angststoornis of depressie hoger dan gemiddeld en is het percentage volwassenen dat het afgelopen jaar aan suïcide heeft gedacht ruim tweemaal zo hoog als gemiddeld in de regio (% versus %). In Boskoop is het percentage volwassenen een matig risico op een angststoornis en/of depressie hoger, in Gouda en Hillegom alleen het percentage met een hoog risico. Sommige gemeenten springen er in positieve zin uit. Zo zijn in Nieuwkoop en Voorschoten de percentages sociaal en emotioneel eenzamen kleiner dan gemiddeld in de regio. Trend psychische gezondheid Niet alle gezondheidsindicatoren voor psychische gezondheid zijn in eerdere peiljaren (op vergelijkbare manier) in beide subregio s nagevraagd. In tabel worden de gezondheidsindicatoren die vergelijkbaar zijn, weergegeven. Het percentage met een matig of hoog risico op angststoornis en/of depressie is in gelijk aan 0 en 0 (tabel ). In de subregio ZuidHolland Noord is het percentage volwassenen dat sociaal eenzaam is tussen 0 en afgenomen terwijl het percentage volwassenen dat emotioneel eenzaam is, ten opzichte van peiljaar 0 is toegenomen. In de subregio MiddenHolland is zowel de emotionele als sociale eenzaamheid sinds 02 gelijk gebleven. In ZuidHolland Noord is het percentage volwassenen dat het afgelopen jaar suïcidegedachten had sinds 0 aan het dalen, in MiddenHolland is het percentage tussen 0 en gelijk gebleven. Het risico op een angststoornis en/of depressie is gelijk gebleven (tussen 0 en ). Sociale eenzaamheid is alleen in ZuidHolland Noord afgenomen tussen 0 en, emotionele eenzaamheid is toegenomen. Suïcide is in Zuid Holland Noord gedaald tussen 0 en. Tabel. Trend psychische gezondheid bij 1 tot en met jarigen per (sub)regio Angst/depressie Hollands Midden matig of hoog hoog MiddenHolland matig of hoog hoog ZuidHolland Noord matig of hoog hoog Eenzaamheid Hollands Midden MiddenHolland ZuidHolland Noord Suïcide Hollands Midden MiddenHolland ZuidHolland Noord sociaal emotioneel sociaal emotioneel sociaal emotioneel 00/ % % % % 0,,,1,1,,,* rood = significant ongunstiger dan voorgaand peiljaar groen = significant gunstiger dan voorgaand peiljaar * = significant verschil met eerste peiljaar geen (vergelijkbare) gegevens beschikbaar

7 DEEL EEN GEZONDE GEEST IN EEN GEZOND LICHAAM Er is een sterk verband tussen lichamelijke en psychische gezondheid. Hoe meer langdurige aandoeningen men rapporteert, des te vaker heeft men een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie (figuur 1). Van de volwassenen die geen enkele langdurige aandoening rapporteren, heeft een kwart een matig risico en 2% een hoog risico op een angststoornis en/of depressie. Met elke langdurige aandoening erbij, neemt zowel het percentage met matig risico als met hoog risico op een angststoornis en/of depressie verder toe. Bij vier of meer aandoeningen heeft de helft een matig risico en een kwart een hoog risico op een angststoornis en/ of depressie. Soortgelijke verbanden zijn te zien tussen langdurige aandoeningen en sociale en emotionele eenzaamheid en suïcidegedachten. Figuur 1. Percentage volwassenen met een matig of hoog risico op een angststoornis en/of depressie naar aantal langdurige aandoeningen per persoon Naarmate volwassenen meer langdurige aandoeningen rapporteren, neemt het risico op een angststoornis en/of depressie, eenzaamheid en suïcide verder toe. DEEL HUISELIJK GEWELD Huiselijk geweld is lichamelijk, psychisch of seksueel geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer wordt gepleegd. De dader kan een gezins of familielid zijn, een huisvriend of de buurman. Van de 1 tot en met jarigen rapporteert % ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. Het gaat hier waarschijnlijk om een onderschatting. Diverse Nederlandse onderzoeken schatten het percentage Nederlanders op 1%. Twee keer zoveel vrouwen als mannen in Hollands Midden (% versus %) zijn ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld (kerncijfertabel). Voor 2% van de slachtoffers heeft het geweld langer dan vijf jaar geleden plaatsgevonden. Te verwachten valt dat het ooit slachtoffer zijn geweest met de leeftijd toeneemt. In Hollands Midden is echter het percentage slachtoffers voor de drie leeftijdsgroepen gelijk. Meestal gaat het om psychisch of emotioneel geweld (% van de slachtoffers), gevolgd door lichamelijk (%) en seksueel geweld (%). Lichamelijk geweld komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen (% versus % van de slachtoffers). Seksueel geweld komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen (1% versus % van de slachtoffers). Psychisch of emotioneel geweld komt even vaak voor bij mannelijke en vrouwelijke slachtoffers. In zevenendertig procent van de gevallen was de dader een (stief)ouder. In bijna een derde van de gevallen (%) is de dader een expartner. In veertien procent van de gevallen is de dader een ander familielid, in % van de gevallen de partner, in % een (stief)broer of zus, in % van de gevallen een andere dader, in,% van de gevallen een huisvriend en,% van de gevallen een (stief)kind. Bij mannen komt het vaker voor dan bij vrouwen dat de dader (één van) de (stief) ouders is. De (ex)partner als dader komt meer voor bij vrouwen. Het geweld door (stief)ouders of expartner heeft gemiddeld langer geleden plaatsgevonden dan het geweld door de (huidige) partner. Acht procent van de volwassenen tot en met jaar is wel eens slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Dit is waarschijnlijk een onderschatting. Vrouwen rapporteren tweemaal zo vaak huiselijk geweld als mannen. Gezin, opleiding, werk, rondkomen en etniciteit Slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld komt het meest voor bij alleenstaande ouders (1%), gevolgd door alleenstaanden (%). Daarnaast komt slachtoffer zijn van huiselijk geweld meer voor bij mensen met alleen lager onderwijs,

8 uitkeringsgerechtigden en mensen die moeite hebben met rondkomen. Allochtone volwassenen zijn vaker slachtoffer geweest van huiselijk geweld dan autochtonen (kerncijfertabel). Geografische verschillen In de regio Hollands Midden zijn volwassenen even vaak ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld dan gemiddeld in Nederland (beide %). Ook in de twee subregio s ZuidHolland Noord en MiddenHolland is het percentage gelijk (geografische tabel). Tussen gemeenten zijn er enkele verschillen te zien. Alleen in Alphen aan den Rijn is het percentage slachtoffers van huiselijk geweld iets hoger dan gemiddeld. In Nederlek en Ouderkerk is het percentage slachtoffers van huiselijk geweld lager dan gemiddeld. Trend huiselijk geweld De vraagstelling naar huiselijk geweld was in de peiljaren 00/02 en 0 anders geformuleerd dan in 0 en. Ten opzichte van 0 is er geen toe of afname in het percentage mensen dat ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld (tabel ). Het percentage volwassenen dat ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld is in gelijk aan 0. Tabel. Trend huiselijk geweld (ooit slachtoffer geweest) bij 1 tot en met jarigen per (sub)regio Hollands Midden MiddenHolland ZuidHolland Noord 0 % %,0,,2,,,

9 Geografische cijfers lichamelijke en psychische gezondheid, huiselijk geweld (1 jaar) ooit slachtoffer huiselijk geweld aan suïcide gedacht ernstig eenzaam emotioneel eenzaam sociaal eenzaam hoog risico angst/ depressie matig of hoog risico angst/ depressie functiebeperkt sterk belemmerd licht of sterk belemmerd 1 langdurige aandoeningen ervaren gezondheid slecht ervaren gezondheid matig of slecht rood = significant ongunstiger dan de andere groep(en) groen = significant gunstiger dan de andere groep(en) % % % % % % % % % % % % % Nederland 1,2 0,0 Hollands Midden 1 2, 2 2,, Subregio MiddenHolland ZuidHolland Noord Gemeente Alphen aan den Rijn Bergambacht BodegravenReeuwijk Boskoop Gouda Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nederlek Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Ouderkerk Rijnwoude Schoonhoven Teylingen Vlist Voorschoten Waddinxveen Zoeterwoude Zuidplas , 2,, 0, 2,2 2,, 2,,1 1, 2, 2,0 1, 0,,2, 2, 0, 1,,0 2,0 2, 0,, ,1,,, 2,,2,, 2,,,2, 2,,2,1 1,, 2, 2, 2,2,,,2,0 2,1,1, geen (vergelijkbare) gegevens geen enkele respondent ,,,,,,0,, 2,,1,1,0,,,,, 2, 2,2 2,,2,2 1,,1,,1,2 1

10 Kerncijfers lichamelijke en psychische gezondheid, huiselijk geweld (1 jaar) ooit slachtoffer huiselijk geweld aan suïcide gedacht ernstig eenzaam emotioneel eenzaam sociaal eenzaam hoog risico angst/ depressie matig of hoog risico angst/ depressie functiebeperkt sterk belemmerd licht of sterk belemmerd 1 langdurige aandoeningen ervaren gezondheid slecht ervaren gezondheid matig of slecht % % % % % % % % % % % % % Hollands Midden 1 2, 2 2,, Leeftijd jaar jaar 0 jaar 1 2,, 2 2 1,,0, 2 0 2,,, Geslacht man vrouw 1 1 2, 2,,, 2,, Gezinssamenstelling twee partners twee partners en kinderen eenoudergezin alleenstaand bij ouders anders , 1,,, 1, 2, 2 2,0,,,,, , 2,,1,0,, 1 Opleidingsniveau LO MAVO, LBO HAVO, VWO, MBO HBO, WO, 2, 1, ,,,, ,,,, 1 Werksituatie betaalde werkkring huisvrouw/huisman werkloos/ao/bijstand (vervroegd) pensioen in opleiding 2 1 0,, ,0,,0 0,, 0 2 2,, 1,1 0,,2 1 Rondkomen geen moeite rond te komen wel moeite rond te komen 1,, ,,2 0 1,, 1 Etniciteit autochtoon westers allochtoon nietwesters allochtoon , 2,1, ,,2, 2 2 1,,,0 rood = significant ongunstiger dan de andere groep(en) groen = significant gunstiger dan de andere groep(en)