Respons. Werkblad beschrijving interventie voor Goed Beschreven. t.b.v. Menukaart Sportimpuls

Transcriptie

1 Respons Werkblad beschrijving interventie voor Goed Beschreven t.b.v. Menukaart Sportimpuls Originele versie: maart 2013, versie 1.0 Versie MSI: oktober 2013 Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad LET OP velden met de aanduiding MSI, zijn verplicht voor het aanmelden voor de Menukaart Sportimpuls Voor meer informatie: Oktober 2013, versie MSI

2 Colofon Ontwikkelaar/licentiehouder van de interventie Naam Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij Adres Horapark 4 Postcode 6710 LZ Plaats Ede info@vechtsportenmaatschappij.nl Telefoon Fax Website (van de interventie) Contactpersoon Vul hier de eerste contactpersoon voor de interventie in, wanneer deze afwijkt van de ontwikkelaar of licentiehouder Naam Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Wouter Schols schols@vechtsportenmaatschappij.nl Tweede contactpersoon Vul hier de tweede contactpersoon voor de interventie in Naam Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Arien Bosch bosch@vechtsportenmaatschappij.nl Referentie in verband met publicatie Naam auteur Databank(en) Plaats, instituut Datum Het Werkblad moet een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie zijn en geeft informatie over de interventie die van belang is voor de beoordeling van de kwaliteit en randvoorwaarden van de interventie. Daarnaast is de informatie bedoeld voor bezoekers van de databank(en) van de samenwerkende organisaties. Het Werkblad is een invulformulier, geordend naar onderwerp (doelgroep, doel enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling. Kijk in de handleiding die bij dit werkblad hoort ter ondersteuning bij het invullen van dit werkblad. Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende organisaties 2

3 Inhoud Colofon... 2 Samenvatting... 4 Uitgebreide beschrijving Probleemomschrijving Beschrijving interventie Samenhang Uitvoering Evaluatie van praktijkervaringen Aangehaalde literatuur

4 Samenvatting MSI Eén A-4tje, maximaal 400 woorden Schrijf hier een korte pakkende beschrijving van de interventie en neem hier in ieder geval de volgende onderdelen in op: Doelgroep, doel en aanpak van de activiteiten. De methode Respons is ontwikkeld om problemen in het onderwijs aan te pakken. Hierbij kan gedacht worden aan problemen als pesten, agressief gedrag en onveiligheid op school. De basis van Respons wordt gevormd door een op vechtsport gebaseerde pedagogische methode. Deze komt terug in een serie lessenreeksen voor het primair-, voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs. Elke reeks bevat zeven lessen die afgestemd zijn op een specifiek probleem en doelgroep. Sport wordt ingezet als pedagogisch instrument om de benodigde vaardigheden en inzichten over te brengen op de deelnemers. Uniek aan Respons is dat het de leerlingen op een leuke en fysieke manier uitdaagt zélf te werken aan het oplossen van problemen. Met Respons wordt een samenwerking tussen een vechtsportclub en minimaal één onderwijsinstelling aangegaan. Op school worden de Respons lessen gegeven waarin leerlingen door beoefening van vechtsport getraind worden in het weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht reageren op dreigende situaties (zoals pesten of agressie). We noemen dit ook wel de flexibele respons. Ze leren situaties zelf te beoordelen en de juiste reactie te geven op gebeurtenissen die een andere (flexibele) reactie (respons) vragen. Daarnaast zorgen de Respons lessen ervoor dat de vechtsporttrainer op een andere manier jongeren kan bereiken (sport kan meer voor mij betekenen) en te interesseren in bewegen, in de vechtsporten én in de club. Na de lessen op school organiseert de vereniging dan ook vervolglessen op de club om de jongeren enthousiast te maken voor haar (reguliere) aanbod. Door de aandacht voor deze doorstroom zal een deel van de deelnemers ook deel gaan nemen aan het reguliere aanbod van de club. Inzet van Respons werkt dan ook sportparticipatie verhogend. Binnen de interventie is er tevens aandacht voor het realiseren van een sociaal pedagogisch vechtsportklimaat in de club, zodat deze nieuwe leden ook kunnen rekenen op de aanwezigheid van het juiste sportklimaat, veiligheid en blijvende aandacht voor competentieontwikkeling na deelname aan de lessenreeks. Elke Respons reeks bevat zeven lessen die afgestemd zijn op een specifiek probleem en doelgroep. Sport wordt ingezet als pedagogisch instrument om de benodigde vaardigheden en inzichten over te brengen op de leerlingen. Respons kent de volgende modules: Omgaan met pesten en groepsdruk (basisonderwijs) Omgaan met agressie en geweld (voortgezet onderwijs) Omgaan met onveiligheid (MBO) De uitvoerende club kiest naar aanleiding van de vraag in de buurt of de wens van de samenwerkende onderwijsorganisatie(s) één of meerdere van de modules. Zowel de vereniging als de trainer worden door de interventie-eigenaar zodanig begeleid en geschoold dat ze op een kwalitatieve en veilige wijze de genoemde lessenreeksen kunnen inzetten. 4

5 Uitgebreide beschrijving 1. Probleemomschrijving MSI Probleem Voor welk probleem, thema of risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard en ernst van het probleem Gebruik hiervoor maximaal 400 woorden. Beschrijf ook de spreiding (hoe vaak komt het probleem voor en bij wie) en de mogelijke gevolgen (immaterieel en materieel) als er nu niet wordt ingegrepen. De interventie Respons gaat in op de hieronder beschreven drie problemen binnen het onderwijs. 1. Pesten en groepsdruk Pesten komt het meeste voor op school, maar tegenwoordig ook digitaal. Ruim elf procent van de scholieren op de basisschool wordt regelmatig gepest (HBSC 2009). Pestgedrag kent vele vormen: - verbaal - lichamelijk - stelen of vernielen - uitsluiting Vaak gaat groepsdruk aan pesten vooraf. Soms pesten kinderen, terwijl ze het niet willen, maar onder druk van de groep toch doen. Doorgaans is een pester geen stabiel, zeker kind, maar wel fysiek en verbaal sterk ten opzichte van groepsgenoten. Het slachtoffer is vaak onmachtig, fysiek zwak en heeft een negatief zelfbeeld waardoor het een gemakkelijk doelwit blijft. Pestgedrag en groepsdruk hebben een grote impact op de fysieke, sociale, cognitieve en emotionele ontwikkeling van kinderen. Het kan o.a. leiden tot angsten, isolement, depressies en psychosomatische klachten (Fekkes, M. 2005, Stassen Berger, K. 2007). 2. Agressie en geweld Agressief gedrag en geweld komen vaak voor op school, vooral in het voortgezet onderwijs (CCV, ITS Radboud Universiteit, 2012). Agressie is de bewuste intentie om pijn, vernedering of schade bij anderen te berokkenen, die door de slachtoffers ook zo wordt ervaren. Kenmerkend voor agressieve gedragsproblematiek is dat het kind structureel probeert schade toe te brengen. Dit kan fysiek, psychisch of materieel zijn. De problematiek ontstaat vanuit zowel persoonlijke kenmerken (zwak zelfbeeld, lage cognitieve ontwikkeling, moeilijk uiten van emoties) en problematische opvoedomstandigheden (in gezin/ school / sociale omgeving). 20 procent van de leerlingen kreeg in 2012 te maken met verbaal geweld. 17 procent met psychisch geweld, 18 procent met licht fysiek geweld en 17 procent met grof fysiek geweld (ITS, Radboud Universiteit Nijmegen, 2012) Agressie in het onderwijs heeft niet alleen gevolgen voor de directe slachtoffers, maar ook voor docenten of klasgenoten. Naast fysieke schade kan het leiden tot stress, emotionele trauma s, machteloosheid, demotivatie en slechte schoolprestaties (Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, 2003). 3. Onveiligheid Onveiligheid is de mate van aanwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie of de mate van afwezigheid van beschermende maatregelen tegen deze potentiële oorzaken. Veel leerlingen voelen zich niet veilig in het MBO. Elk semester hebben van hen zo veel last van agressie en intimidatie door medeleerlingen dat het hun studie belemmert (Bron: Monitor Sociale Veiligheid MBO 2011). Onveiligheid is vooral een gevoel. Een gevoel dat per persoon of zelfs per groep kan verschillen. Terwijl persoon A zich op zijn gemak voelt, gaan bij persoon B alle alarmbellen rinkelen. Door leerlingen te leren vertrouwen op hun eigen kracht en vaardigheden, neemt het gevoel van veiligheid toe. 5

6 Kern van veel problemen in het MBO is dat leerlingen niet gehoord worden, zij worden te weinig gestimuleerd en gewaardeerd. Leerlingen hebben behoefte aan structuur, waardering en vertrouwen en krijgen dat onvoldoende. Het gebrek aan een veilige, vertrouwelijke sfeer op school is een belangrijke reden van schooluitval. Veiligheid is niet alleen belangrijk om leerlingen binnenboord te houden, het is ook een voorwaarde voor kwalitatief onderwijs. Waarom vechtsport? Vechtsport is meer dan sport alleen. Vechtsport kan als geen andere sport een bijdrage leveren aan de maatschappij wanneer het wordt ingezet als pedagogisch middel binnen uiteenlopende contexten. De vechtsport bestaat al honderden jaren, waarbij niet alleen gewerkt werd aan het verbeteren van de technische vaardigheid, maar ook aan de achterliggende principes van de vechtsport zoals doorzettingsvermogen, respect hebben voor een ander, incasseringsvermogen etc. Deze principes dragen bij aan persoonlijke vorming en groei, wat een belangrijk doel is vanuit de oorsprong van vechtsport. Dit maakt dat de vechtsport onder de juiste voorwaarden zo geschikt is voor het aanpakken van maatschappelijke problemen zoals omgaan met pesten, diversiteit, agressie en geweld. Vanuit de achterliggende principes van de vechtsport, leren de vechtsportleerlingen om op een weloverwogen en effectieve wijze met maatschappelijke problemen om te gaan. 6

7 2. Beschrijving interventie Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel gericht is op de community als de school als de individuele docent. Of aan interventies met verschillende modules die bij een doelgroep op maat worden toegepast. Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema. Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie verder bij de betreffende paragrafen hieronder. 2.1 Doelgroep MSI De doelgroep van Respons bestaat uit alle leerlingen in de onderwijssetting, in de leeftijd van 9 t/m 22 jaar. De volgende subdoelgroepen zijn te onderscheiden: - De module Omgaan met pesten en groepsdruk is bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs (groep 6, 7, 8). Dit zijn leerlingen in de leeftijd van 9 t/m 12 jaar. - De module Omgaan met agressie en geweld is bedoeld voor leerlingen in (de onderbouw van) het voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). Dit zijn leerlingen in de leeftijd van 12 t/m 16 jaar. - De module Omgaan met onveiligheid is bedoeld voor leerlingen die een mbo-opleiding volgen, ongeacht de sector of het niveau. Dit zijn leerlingen in de leeftijd van 16 t/m 22 jaar. Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke? De intermediaire doelgroepen zijn: - De vechtsportclub voor het doorvoeren van de visie van Respons in het bestaande lesaanbod binnen de club. En het is tevens de plek waar een verantwoord en veilig sportklimaat wordt gecreëerd volgens de criteria van het Fight Right Keurmerk o De vechtsportdocent van de lokale vechtsportvereniging die de Responstraining geeft. - De onderwijsinstelling als plaats voor uitvoering van het lessenaanbod en tevens als vindplaats van nieuwe leden voor de club. o De docenten/mentoren uit het onderwijs die betrokken worden bij de trainingen. De docent van de groep is aanwezig tijdens de lessen op school en ziet de ontwikkeling van de leerlingen en kan met zijn / haar bevindingen reflecteren buiten de sportles - De gemeente is verantwoordelijk voor het lokale sportbeleid waarbinnen Respons plaatsvindt. o Buurtsportcoach, die waar mogelijk het Respons aanbod integreert in de wijkaanpak, of de relatie tussen de club en het onderwijs kan leggen. 7

8 Selectie van doelgroepen Hoe wordt de doelgroep en - indien van toepassing - de (intermediaire) doelgroep(en) geselecteerd? Respons is een algemene (preventieve) aanpak en daarmee niet alleen gericht op groepen waar de genoemde problemen erg groot zijn. Iedere groep kan deelnemen. In overeenstemming met de onderwijsinstelling kan uiteraard wel gekozen worden voor een bepaalde selectie (voor specifieke klassen of groepen waar de problemen groter zijn over vaker tot uiting komen), maar dit wordt dan lokaal bepaald door de uitvoerende partijen. 2.2 Doel MSI Respons wordt gebruikt om leerlingen om te leren gaan met verschillende maatschappelijke problemen, zoals pesten, groepsdruk, agressie of onveiligheid. Per probleem is geanalyseerd welke kennis, vaardigheden en inzichten (competenties) leerlingen nodig hebben om weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te kunnen handelen. Het doel van Respons is dan ook in het handboek als volgt geformuleerd: Door deelname aan Respons(lessen) krijgen deelnemers vaardigheden aangeleerd en worden zelfwaargenomen competenties vergroot, zodat zij in staat zijn weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te handelen in een voor hen bedreigende situatie. Via deze doelstelling levert Respons een bijdrage aan het voorkomen van machtsmisbruik van en door leerlingen en ondersteunt het tevens een positieve ontwikkeling van leerlingen. De verschillende onderdelen van de interventie (zoals beschreven bij aanpak en in de handleiding) dragen bij aan het vergroten van de competenties en vaardigheden van deelnemers. Aan het eind wordt met hen gereflecteerd, om hen ook wat meer bewust te maken van hun vooruitgang. Toelichting op het hoofddoel. Wat bedoelen we als we het hebben over weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht handelen? Niet iedere situatie vereist dezelfde reactie (respons). Leerlingen leren weloverwogen (bewust gekozen gezien de situatie), proportioneel (in verhouding met de provocatie) en oplossingsgericht (daadwerkelijk bijdragen aan het oplossen en geen verdere escalatie van pestgedrag) te handelen. Ze leren om op basis van de situatie zelf een flexibele respons te geven. Subdoelen Wat zijn de subdoelen van de interventie? Indien van toepassing: koppel de subdoelen aan de betreffende (intermediaire) doelgroepen, bijvoorbeeld in een schema. Subdoelen einddoelgroep Sport moet voor leerlingen vooral ook leuk zijn. In de lessen is plezier voor de leerlingen een belangrijk (sub)doel. Daarnaast zijn er de volgende subdoelen: - Kennismaken met vechtsporten - Verhogen van deelname aan sport en bewegen/ cq vechtsporten - Terugdringen van de mogelijke gevolgen van de eerder genoemde problemen. De overige subdoelen van de interventie zijn onderverdeeld in de eerder genoemde intermediaire doelgroepen. Subdoelen voor de club/ trainers: De lokale club is door de Respons interventie in staat om vechtsport als kwalitatief maatschappelijk instrument binnen het onderwijs in te zetten om zo: (1) positief bij te dragen aan de oplossing van problemen in het onderwijs en (2) verhogen van sportparticipatie en beweeggedrag (3) potentiele nieuwe sporters te bereiken en (4) nieuwe leden aan de club te binden. 8

9 Dit moet leiden tot: - Een groeiend aantal deelnemers aan veilige vechtsportactiviteiten bij de vechtsportclub (meer sporten en bewegen in georganiseerd verband). - Verhoging van de sportparticipatie door de aanwas van nieuwe leden vanuit het onderwijs - Een krachtige maatschappelijke rol van de club in de buurt. - Doorvoeren van de Respons visie (competentie gerichte begeleiding en positief bijdragen aan gedrag) in het aanbod van de club. - Een structurele samenwerking met het onderwijs. - Verhogen van de pedagogische kwaliteit van het kader. - Verhogen van de veiligheid van het aanbod in de club evenals de sociale veiligheid binnen de club met behulp van het doorvoeren van de criteria van het Fight Right Keurmerk (het keurmerk als voorwaardelijk onderdeel binnen de interventie). - Professionele en positieve profilering van Respons met de club als afzender, waardoor deze ook als een betrouwbare en betrokken sportpartner naar voren komt in de wijk / gemeente. Subdoelen voor het onderwijs/ docenten in het onderwijs - Terugdringen van de mogelijke gevolgen van genoemde problemen op school - Professionele en structurele samenwerking met de vechtsportclub - Uitbreiding van het sport/ beweegprogramma op school met Responslessen Subdoelen voor de gemeente/ buurtsportcoach - Uitbreiding van vernieuwend sportaanbod in de buurt - Inzet van sport als pedagogisch/ maatschappelijk instrument in de wijk / gemeente - Verhogen van sportparticipatie in de wijk / gemeente 2.3 Aanpak MSI Opzet van de interventie Hoe is de opzet van de interventie? Denk aan volgorde, frequentie, intensiteit en duur - indien van toepassing. Voeg hier eventueel een schema in. De interventie Respons is in drie fasen onder te verdelen, te weten de initiatie-, uitvoering- en afronding- / evaluatiefase. Onder het kopje Inhoud van de interventie hebben we deze fasen uitvoerig beschreven. Fase 1: Initiatiefase In deze fase starten de uitvoerders (trainers, bestuurders vanuit de uitvoerende club) met een startbijeenkomst georganiseerd door de interventie eigenaar. Er wordt een communicatieplan opgesteld die in de uitvoering uitgerold gaat worden om een zo groot mogelijk bereik en bekendheid te genereren. Ook worden de docenten opgeleid die met de Responslessen op school aan de slag gaan. Tevens wordt de samenwerking met het onderwijs geïntensiveerd, afspraken gemaakt en alle voorbereidingen getroffen die nodig zijn om tot uitvoering van de lessen over te gaan. De interventie eigenaar ondersteunt waar nodig in dit proces. De buurtsportcoach wordt in deze fase betrokken en zijn kennis en netwerk worden gebruikt om optimaal bereik en uitvoering te realiseren. Als laatste wordt er in deze fase een start gemaakt met het doorvoeren van de Fight Right criteria om het sociaal en pedagogische klimaat van de club (verder) te verhogen. Fase 2: uitvoeringsfase In deze fase gaat de club aan de slag binnen de onderwijsorganisatie(s), (zie beschrijving van de inhoud in de alinea hieronder), en vinden er tevens lessen plaats op de club, nadat de deelnemers op school de zeven Respons lessen doorlopen hebben. Deelnemers aan de lessen op school worden uitgenodigd om ook bij de sportvereniging te komen kijken bij speciaal georganiseerde vervolglessen. Het aantal lessen van dit aanbod, is niet vastgesteld. De lokale club bepaalt (afhankelijk van beschikbare ruimte, trainers etc.) hoeveel vervolglessen er aangeboden worden. Hier zit echter geen verplichtend karakter meer in voor deelname van de scholieren. Wel wordt door de club optimaal ingezet op deelname aan dit vervolgdeel door drempelverlagende acties, inzet communicatiemiddelen om dit aanbod te promoten en voortijdige aandacht van het vervolg tijdens de lessen op school. Immers door de interventie te verlengen in de vereniging, is de kans op gedragsverandering groter: het weerbaarder maken van jeugdigen en ontdekken dat vechtsport leuk 9

10 is. De interventie eigenaar adviseert de club hierin en draagt good practices over middels de intervisiebijeenkomsten die ze voor de Respons docenten van de club drie maal per jaar organiseert. In het vervolgaanbod zijn twee hoofdtypen te onderscheiden, namelijk: (1) Respons verdiepingslessen / weernaarheidslessen en (2) beginnerslessen in de eigen sportachtergrond van de club. Aangezien de Respons lessen op school voornamelijk vechtsporttak-overstijgend worden ingezet, wordt in het vervolgaanbod ingezet op kennismaking met de grote verscheidenheid aan vechtsportstijlen afhankelijk van de vechtsporttak die bij de uitvoerende club wordt verzorgd. Dit varieert van jiu jitsu, kickboksen, karate, Ji do kwan, taekwondo tot judo. Deelnemers krijgen vervolgens een aanbod lid te worden en kunnen doorstromen naar het reguliere aanbod van de vereniging. In deze fase wordt ook kennis overgedragen en ervaringen uitgewisseld aan de club en haar Respons trainers middels vaste intervisie-bijeenkomsten georganiseerd door de interventie-eigenaar. Fase 3: Afrondingsfase en evaluatie De verankering van de activiteiten (na een impuls/ projectperiode) is erg lokaal afhankelijk. Betrokkenheid van de scholen, gemeente, buurtsportcoach en wijkactieplannen of de beschikbaarheid van structurele middelen zijn van invloed. Vanuit de interventie-eigenaar worden mogelijkheden voor voortzetting van het aanbod al tijdens de initiatiefase en uitvoering besproken en bekeken. De oorspronkelijke problemen op de onderwijsorganisatie kunnen verminderd zijn, maar Respons is ook een preventieve aanpak en kan dus overal en voortdurend worden ingezet. Daarnaast zullen in deze fase de resultaten van de interventie opgeleverd worden. Het al dan niet behalen van de gestelde doelstellingen wordt getoetst en geëvalueerd door de projectpartners in eventuele samenwerking met de interventie eigenaar. De eisen of eventueel format is mede afhankelijk van de eisen die door mogelijke financierders worden gesteld. Voor de evaluatie van de lessen zijn bij de interventie eigenaar voorbeeld evaluatieformulieren beschikbaar. Locatie en uitvoerders Waar wordt de interventie uitgevoerd en door wie? Indien van toepassing per onderdeel beschrijven. De 7 Responslessen worden in de sportzaal op school gegeven. Samen met de gemeente/ buurtsportcoach (indien betrokken bij het project, anders direct vanuit de club zelf) wordt het contact met (verschillende) onderwijsinstellingen gelegd. Indien er in de wijk een wijkactieplan bestaat kan de interventie in samenwerking met de buurtsportcoach onderdeel worden van dit wijkactieplan. In overleg met de onderwijsinstelling worden de 7 lessen ingepland in de les lichamelijke opvoeding of in het naschoolse sportaanbod van de school. De Responstrainer van de club geeft de lessen. De vervolglessen op de club worden door de vereniging georganiseerd (mogelijk in overleg met de buurtsportcoach in afstemming op het buurtactieplan). De trainers van de club verzorgen ook deze lessen. Het Respons communicatiepakket wordt ingezet (ontwikkeld door de interventie eigenaar) om de stap van school naar de club door de jongeren te stimuleren. Inhoud van de interventie Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en eventueel in welke volgorde? Indien van toepassing per onderdeel samenvatten. Bij interventies op maat: geef aan wat op basis van welke criteria wanneer wordt uitgevoerd. Geen uitputtende beschrijving van activiteiten; het is voldoende als de lezer zich een beeld kan vormen van wat er gedaan wordt en hoe. Fase 1: Initiatiefase (2 3 maanden) Uitvoerders (trainers, bestuurders vanuit de uitvoerende club) van de interventie starten met een startbijeenkomst georganiseerd door de interventie eigenaar. In de startbijeenkomst wordt niet de inhoud van de sportlessen behandeld, maar de organisatie van de interventie en de randvoorwaarden. In het vervolg op de bijeenkomst worden samen met de gemeente/ buurtsportcoach intensieve(re) contacten gelegd met de onderwijsinstellingen. Het netwerk van de buurtsportcoach wordt gebruikt om nieuwe verbindingen te leggen in de wijk en de aanpak verder te promoten binnen het onderwijs. Afstemming en samenwerking met deze persoon vind in deze fase meteen al plaats. 10

11 Met het onderwijs worden gezamenlijke afspraken gemaakt over de uitvoering en waar nodig praktische workshops gegeven. Deze workshops zijn gericht op de docenten (en beslissers) uit de onderwijsinstellingen en hierin wordt een introductie in de Responslessen gegeven door (een deel van) de eerste les zelf te laten ervaren. Deze eigen ervaring is veel krachtiger dan woorden of een flyer en heeft als doel om de onderwijsinstelling te motiveren deel te nemen aan het project. In de initiatiefase worden verder de trainers van de club opgeleid in één of meerdere Respons modules. Voor iedere module (bijvoorbeeld de module basisonderwijs) wordt een tweedaagse bijscholing gevolgd. De club maakt een start met het doorvoeren van de Fight Right criteria om ervoor te zorgen dat de uiteindelijke doorstroom van nieuwe sporters uit het onderwijs naar een veilige en verantwoorde vechtsportomgeving plaatsvindt. Om je als club 'Fight Right' te mogen noemen, moet het aan twee eisen voldoen. Allereerst is dat het verkrijgen van een positief Fight Right-adviesrapport. Om dit te realiseren, moet de club voldoen aan uiteenlopende criteria. Deze hebben betrekking op onder andere de accommodatie, de veiligheid, de trainers, de maatschappelijke betrokkenheid van de club en het pedagogisch en didactisch gehalte. Ook onderschrijft de club de erecode van de vechtsport. Naast het behalen van de Fight Right criteria moet ook ten minste één trainer van de club opgenomen zijn in het kwaliteitsregister van het NIVM Als laatste onderdeel van deze fase wordt er een communicatieplan opgesteld om de deelnemende jongeren in de Respons trajecten te enthousiasmeren voor de sport en de club én optioneel om meerdere (nieuwe) onderwijsinstellingen te enthousiasmeren voor de aanpak. Fase 2: Uitvoering (9 18 maanden, afhankelijk of het een 1 of 2 jarig project is) In deze fase wordt er vooral gesport. De Respons lessen zijn allemaal gericht op een bepaald probleem voor de doelgroep. Sport is het instrument waarmee gewerkt wordt aan het oplossen van de problemen, of beter gezegd het leren omgaan met de problemen (zoals pesten). Er wordt niet zomaar gesport, de lessen zijn allemaal opgebouwd vanuit de methode Respons. De uitvoeringsfase is tweeledig. Enerzijds vindt de uitvoering op school plaats in de vorm van de Respons trainingen op school en tevens vindt er een uitvoeringsdeel bij de club plaats. Niet alle deelnemers aan de Respons lessen op school zullen hier aan deelnemen (is optioneel). Vanuit de club wordt er zoveel mogelijk ingezet om de kinderen op de club verder te laten kennismaken met de vechtsport zelf (het communicatiepakket is hierbij ondersteunende en de club kan ook additionele activiteiten opzetten om dit te realiseren, denk aan een open dag). Deel 1 van de uitvoeringsfase: Op school De Respons trainingen worden in de eerste fase van de interventie gegeven op school. Leerlingen kunnen in een vertrouwde omgeving de methodiek ervaren. De lessenreeks bestaat uit zeven lessen. Het is mogelijk om op verzoek van de school het aantal lessen aan te passen om zo beter aan te sluiten bij het schoolprogramma. Ook is het mogelijk om de lessen als onderdeel van het naschoolse aanbod te organiseren. De lessen worden doorgaans verzorgd in het gymlokaal. In overleg met het onderwijs worden de lessen ingepland, waarbij meestal gekozen worden voor een wekelijkse les. De lessen zijn sportief, uitdagend en sluiten aan bij de belevingswereld en mogelijkheden van de deelnemende jongeren. Technische/ motorische vaardigheid is niet het hoofddoel van de sportlessen. De intensiteit van de lessen en de werkvormen zijn afgestemd op de leeftijdsgroep. De werkvormen zijn laagdrempelig en door iedereen uit te voeren. De lessen kennen verder, net als de overige lessen op school, een verplicht karakter. Iedere les is opgebouwd aan de hand van de themagerichte lesopbouw. Deze kent de volgende vijf fasen: 1. Inleidende fase Hierin wordt het onderwerp (thema) van de les geïntroduceerd. Scholieren worden niet alleen fysiek, maar ook mentaal voorbereid op de les die gaat komen. 2. Probleem-oriëntatiefase We laten de leerlingen het probleem zelf ervaren. Hoe ga ik hier nu mee om zonder getraind te hebben. Hierbij is de sport het instrument om te ervaren. 3. Leerfase Hoe kan ik beter worden? In deze fase gaan de leerlingen trainen om beter te worden en het probleem (nog) beter aan te kunnen. 4. Toepassingsfase Heeft het geleerde ook echt nut? Kan ik het geleerde gebruiken en word ik daar beter van? In deze fase gaan ze al het geleerde gebruiken. 5. Afsluiting Wat hebben we geleerd? Wat heeft het jou opgeleverd? Heb je gemerkt dat je beter bent geworden? Wat kun je hiermee buiten de sportles (in relatie met bijvoorbeeld omgaan met pesten)? Alle Respons lessen zijn uitgewerkt en weergegeven in het Respons handboek behorende bij de specifieke module. 11

12 De methode Respons wordt gebruikt om leerlingen om te leren gaan met verschillende maatschappelijke problemen, zoals pesten, groepsdruk, agressie en geweld. Per probleem is geanalyseerd welke kennis, vaardigheden en inzichten (competenties) leerlingen nodig hebben om weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te kunnen handelen. Deze kennis, vaardigheden en inzichten zijn geclusterd in een aantal thema s die tijdens een serie lessen aangeboden worden. Een thema omvat 1 of meer lessen. In de lessen is er veel aandacht voor doen, zelf ervaren en reflectie. In Figuur 1 is deze werkwijze schematisch weergegeven. Een probleem is uiteengerafeld in de componenten kennis, vaardigheden en inzichten die nodig zijn om dat probleem op te lossen. Vervolgens zijn deze kennis, vaardigheden en inzichten geclusterd in een aantal thema s. Elk thema is vervolgens uitgewerkt in één of meer lessen. Om dit te illustreren hieronder de inhoud van (een deel) van de eerste les omgaan met pesten en groepsdruk. Thema van les 1 Stevig in je schoenen staan Leerdoelen Leerlingen: - kunnen actief gebruik maken van ademkracht; - kunnen kracht inzetten vanuit hun basis; - kunnen de principes van gronden en centreren toepassen; - kunnen vanuit hun basis hun gevoelens (h)erkennen (kennismaking ja, nee, twijfelgevoel). Omschrijving In deze eerste les leren de leerlingen fysiek sterker staan en dat dit leidt tot mentaal sterker staan. Het doel is een vergroting van het zelfvertrouwen te initiëren. Leerlingen zetten zich uiteen met allerlei situaties waarin ze het effect van stevig staan kunnen gaan uitproberen. De Respons trainer helpt de leerlingen om vanuit hun basis te herkennen wat voor hen een prettig en onprettig gevoel is (ja, nee en twijfel gevoel). De les Inleiding: introductie De trainer introduceert zichzelf én het thema van de les aan de leerlingen Probleemoriëntatie: Klevende handen Twee leerlingen staan tegenover elkaar op ongeveer 1 meter afstand. Ze hebben de voeten parallel op schouderbreedte en beide armen half gebogen. De handpalmen van beide spelers maken contact. Deze hand- palmen moeten de hele oefening contact houden. Om dit te versterken mag je elkaar met de duimen vastpakken. Door te gaan worstelen met de klevende handen wordt geprobeerd de ander uit balans te krijgen. Als één van beide een voet verzet, krijgt de ander 1 punt. Door deze werkvorm ervaren de kinderen daadwerkelijk zelf hoe stevig ze staan, wat ze wel en wat ze (nog) niet kunnen. Leerfase: Verschillende spelvormen In de leerfase gaat de trainer met de kinderen aan de slag om te leren hoe je steviger kunt leren staan. Hierbij wordt er bijvoorbeeld getraind in het gebruiken van ademkracht, focus, gronden en balans. Een werkvorm uit deze fase is karatekid kraanvogelstand : - Voor de meeste leerlingen is de film The Karate Kid wel bekend en de kraanvogeltechniek des te meer. Bij het noemen van de filmtitel zullen een aantal leerlingen, vooral de jongens, al spontaan in deze houding gaan staan. Stimuleer de rest van de groep deze zelfde houding aan te nemen. - Voor de meeste leerlingen zal het moeilijk zijn om de balans te bewaren. Vraag, wat heb je er voor nodig om in balans te kunnen blijven staan? - Begeleid dit proces. Om te kunnen blijven staan heb je contact met de grond nodig, want zonder benen donder je op je achterwerk. Ook krijg je een bepaald gevoel in je buik, omdat je buikspieren wat gaan aanspannen. Dit 12

13 gevoel noemen we centreren. Als je, je ogen sluit val je ook om. Je moet je ogen dus openhouden en goed richten. Dit noemen we focussen. De kinderen gaan dus oefenen met als doel beter te worden dan aan het begin van de les toen ze zelf gingen uitproberen hoe stevig ze al kunnen staan in de oefening klevende handen. Toepassing: Chinees boxen Het geleerde wordt toegepast waarbij de kinderen gaan ervaren of het geleerde ook zin heeft. Ben ik beter geworden, sta ik steviger door de training die ik heb gekregen? Kan ik de vaardigheden gebruiken? - Twee leerlingen staan tegenover elkaar op ongeveer 1 meter afstand. - Voeten parallel op schouderbreedte en beide armen half gebogen met de handpalmen naar die van het maatje gericht. - Door tegen de handen van het maatje te tikken wordt geprobeerd die uit balans te krijgen. - Als één van beide een voet verzet, krijgt de ander 1 punt. - Je kunt ook je handen wegtrekken, zodat je maatje in de lucht tikt en daardoor misschien wel zijn balans verliest. - Hierbij wijst de trainer steeds op de verschillende oefeningen uit de leerfase. Maken de kinderen gebruik van o.a. ademkracht of focus Lesafsluiting: Reflectiegesprekje met de groep Wat hebben we geleerd, wat heb je zelf ervaren? Kon je aan het einde van de les steviger staan dan aan het begin en hoe kwam dat? In de laatste les van de reeks worden de verschillende thema s herhaald en met de kinderen gekoppeld aan het probleem pesten en groepsdruk. Ook krijgen ze de uitnodiging om deel te nemen aan het vervolgaanbod bij de club zelf. Deel 2 van de uitvoeringsfase: In de club In de club worden de criteria van het keurmerk verder doorgevoerd. Hiermee wordt er een veilige en verantwoorde omgeving gecreëerd waarbinnen scholieren kunnen sporten (zie 4. Uitvoering overdraagbaarheid voor meer info). Aansluitend op het lesaanbod op school worden er bij de club vervolglessen georganiseerd. De leerlingen kunnen hiermee kennismaken met het sporten op de vereniging. De inhoud van dat aanbod bestaat uit de vechtsport discipline van de vereniging zelf gekoppeld aan de Respons visie uit de lessen op school. Presteren in de sport staat niet centraal, maar wat de sport nog meer voor jou kan betekenen (competentiegericht begeleiden van jongeren en het positief bijdragen aan gedrag) wel. Deze lessen zijn niet gestandaardiseerd en worden door de trainers van de club zelf voorbereid en gegeven. Na deze lessen op de club krijgen de deelnemers het aanbod om lid te worden van de vereniging en door te stromen naar reguliere lessen. Met Respons heeft de sport de mogelijkheid om potentiele nieuwe sporters vanuit een andere benadering te interesseren. Alleen sporten is niet de ingang, maar wat voor effect heeft sport, wat kan sport nog meer voor jou betekenen. Jongeren die wellicht niet direct geprikkeld raken door de vechtsport zelf, kunnen door de effecten wel geïnteresseerd raken. Deze kracht kan door het organiseren en uitvoeren van deze activiteiten benut worden in het binden van nieuwe sporters. Trainers van de club nemen in deze fase ook deel aan de intervisiebijeenkomsten bij de interventie eigenaar. Daarin staat de verdere ontwikkeling van de Respons trainer centraal. Trainers van verschillende projecten uit het land worden daar bij elkaar gebracht waarna kennisoverdracht vanuit de praktijkervaring van de trainers naar elkaar gestimuleerd wordt. Impliciete kennis vanuit de praktijk wordt bewust gemaakt en gedeeld. Fase 3: Verankering en evaluatie (1-3 maanden) In de eerste twee fasen wordt er naast uitvoering van activiteiten actief gewerkt aan het overdragen van randvoorwaarden voor uitvoering. Kennis is door opleidingen en intervisie overgedragen en blijft lokaal aanwezig. De kwaliteit van de organisatie krijgt door het Fight Right Keurmerk een impuls. Dit Keurmerk is na een positieve beoordeling drie jaar geldig waarna er een herkeuring plaats moet vinden. Ten slotte is het netwerk met de verschillende partijen gevormd. De verankering van de activiteiten (na een impuls/ projectperiode) is erg lokaal afhankelijk. Betrokkenheid van de scholen, gemeente, buurtsportcoach en wijkactieplannen of de beschikbaarheid van structurele middelen zijn van invloed. Wel zijn er een aantal mogelijkheden/ voorbeelden die we kunnen meegeven: - Structurele samenwerking onderwijs en sport 13

14 o werken aan het structureel inbedden van de Respons lessen (voor toekomstige nieuwe groepen/ klassen) op school o op opdrachtbasis (minder structureel karakter) verzorgen van de lessen op school - (Blijvend) verbinden met wijkactieplannen Respons in samenwerking met de gemeente/ buursportcoach een vaste plaats verschaffen in de (toekomstige) wijkactieplannen - Verankering van de Responslessen in het reguliere aanbod. De Respons lessen zijn ontwikkeld voor het onderwijs. Verschillende clubs hebben het inmiddels ook verankerd in het reguliere aanbod van de club. Naast vechtsportlessen worden er ook vaste uren Respons (volgens de lessenreeks school) bij clubs aangeboden. Deelname is dan op basis van (tijdelijke) lidmaatschappen Daarnaast zullen in deze fase de resultaten van de interventie opgeleverd worden. Het al dan niet behalen van de gestelde doelstellingen worden getoetst. De eisen of eventueel format is mede afhankelijk van de eisen die door mogelijke financierders worden gesteld. Voor de evaluatie van de lessen zijn bij de interventie eigenaar voorbeeld evaluatieformulieren beschikbaar (in de bijlage van dit werkblad bijgevoegd). 2.4 Ontwikkelgeschiedenis Betrokkenheid doelgroep Was de doelgroep betrokken bij de ontwikkeling van de interventie, en op welke manier? De Respons methodiek en de bijbehorende lessenreeksen zijn door ervaringsdeskundigen, waaronder een budopedagoog, een opleidingsdeskundige en een team van ervaren club-adviseurs opgesteld, waarbij de doelgroep leerlingen indirect betrokken is geweest. Het team van ontwikkelaars werkte al jaren samen met de doelgroep en vanuit deze hoedanigheid is dat van invloed geweest op de ontwikkeling van de interventie en de wijze van overdracht. De hulpvraag vanuit het onderwijs en de verschillende problematieken die zij en de leerlingen kennen, zijn aanleiding geweest voor de ontwikkeling van de interventie. In gesprekken met hen zijn de problemen die ze tegenkomen de basis geweest voor de opbouw van de methodiek en zijn de gekozen werkvormen getoetst in het werkveld van de adviseurs. Uitgangspunt bij dit laatste is geweest dat de gebruikte werkvormen voorwaardelijk zijn om de beschreven doelen te realiseren van de lessen, maar ook dat ze leuk zijn. Kinderen die plezier ervaren tijdens de lessen, leren beter en kunnen ook beter het geleerde toepassen in de eigen praktijk is de ervaring. 2.5 Vergelijkbare interventies In Nederland uitgevoerd Worden in Nederland vergelijkbare interventies uitgevoerd, zo ver bekend? Welke? Zijn deze opgenomen in één van de databanken met (potentieel) effectieve interventies? Voor zover ons bekend zijn er geen op vechtsport gebaseerde interventies die middels een gestandaardiseerde lessenreeks problemen als onveiligheid, pesten en agressie door de inzet van (vecht)sport als instrument op school aanpakt. Overeenkomsten en verschillen Wat zijn de belangrijkste overeenkomsten en verschillen (puntsgewijs)? 14

15 Nvt Toegevoegde waarde Wat is de toegevoegde waarde van deze interventie? Nvt 3. Samenhang (Facultatief) Beschrijf in maximaal 250 woorden hoe de aanpak aansluit bij de aanleiding, het doel en de doelgroep. Anders gezegd: hoe leidt deze aanpak bij deze situatie en/of dit probleem tot het beoogde doel bij deze doelgroep. 15

16 4. Uitvoering Materialen MSI Welke materialen zijn beschikbaar voor de uitvoering, werving en evaluatie van de interventie? - Handboek per doelgroep (beschrijving van de methode, kennis en achtergronden van de problemen en de doelgroep, volledig uitgeschreven lessenreeks) - Respons communicatiepakket (flyers, beeldenbank, logo s, voorbeelden voor diploma s, deelnamekaartjes) - Intake- en Evaluatieformulieren Respons (voor de lessen op scholen) - Handboek FRK (criteria van het keurmerk, procedure, voorbeelden) - Sport- en spelmaterialen trainers voor uitvoering van de lessen (stootkussen of pads, (tennis)ballen, blinddoeken, wasknijpersstopwatch) - Sport- en spelmaterialen op school (matjes, kasten, pionnen, springtouwtjes e.d.), deze zullen door school of club moeten worden aangeschaft als deze nog niet aanwezig zijn. Type organisatie Welk(e) soort(en) organisatie(s) kan /kunnen de interventie uitvoeren? De interventie is opgezet om de samenwerking van de sportclub met de onderwijsinstelling(en) tot stand te brengen dan wel te intensiveren. Hierbij is de lessenreeks en methode Respons de sleutel welke er voor moet zorgen dat de problemen binnen het onderwijs worden aangepakt en waar tegelijkertijd centraal staat dat er meer kinderen / jongeren gaan sporten binnen de vechtsportclub als gevolg van de interventie. De club en haar Respons trainers zijn dan degenen die een belangrijk deel van de interventie uitvoeren. Sportorganisaties zijn dan ook het type organisatie die de interventie kan uitvoeren. Opleiding en competenties Welke opleiding /training en specifieke competenties van de uitvoerders zijn vereist? Van de uitvoerders wordt verwacht dat ze de Respons cursus volgen behorende bij de betreffende module die ze aan willen bieden op het onderwijs. Er zijn drie modules, dus ook drie verschillende cursussen die een docent kan volgen. Een Respons trainer hoeft geen zwarte band of vechtsport ervaring te hebben. De aan de vechtsport ontleende oefeningen zijn relatief eenvoudig en vragen geen jarenlange oefening. Het is wel zaak om de achterliggende gedachtegang goed te snappen. Maar dit geldt evengoed voor trainers die wel een vechtsportachtergrond hebben. Respons lessen kunnen daarom verzorgd worden door vechtsporttrainers maar ook door andere professionals, zoals sportleraren, (jeugd) hulpverleners, leerkrachten en docenten. Didactische vaardigheid en goede omgang met de einddoelgroep zijn belangrijke competenties voor de Respons trainer. Tijdens de uitvoer van de interventie wordt van de uitvoerders verwacht dat ze deelnemen aan de intervisie bijeenkomsten die georganiseerd worden door de interventie-eigenaar. Kwaliteitsbewaking Hoe wordt de kwaliteit van de interventie bewaakt? - Uitvoerders stellen met ondersteuning van de interventie eigenaar bij aanvang van het project een lokaal mijlpalenplan op. Hierin worden de belangrijke mijlpalen in de projectperiode weergegeven. Het mijlpalenplan heeft als doel om in al die inzet die wekelijks gebeurd de essentiële rode draad in de uitvoering te kunnen bewaken. 16

17 - Alle trainers worden vooraf geschoold in het werken met Respons. - In de periodieke intervisie-bijeenkomsten worden eveneens noodzakelijke kennis overgedragen en ervaringen gedeeld die bijdragen aan de kwaliteit van de uitvoering. Tussentijdse bijsturing door de interventie-eigenaar is daardoor ook mogelijk. - Uitvoerende clubs worden gekeurd aan de hand van de criteria van het Fight Right Keurmerk waarmee de veiligheid en kwaliteit van het vervolg in de club bewaakt wordt. Randvoorwaarden Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie? De randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie zijn: - Goede samenwerking met de scholen. - Goede samenwerking met de interventie-eigenaar - Deelname aan de Respons cursus en intervisie bijeenkomsten door de trainers - Juiste uitvoering van de Respons lessen, waarbij de docent oog heeft / houdt voor plezier bij de leerlingen. - Aanbieden van goed en vooral aansprekend vervolgaanbod, zodat leerlingen doorstromen naar het vervolgaanbod binnen de club. Hierbij is het een succesfactor als dit aanbod gelijk na school of zelfs binnen het naschoolse aanbod van de school wordt aangeboden. - Invoeren van de Fight Right criteria om een veilig en verantwoord pedagogisch sportklimaat binnen de club te kunnen garanderen. - Inzet van de juiste communicatiemiddelen om inhoud en doel lessen te communiceren. En om met aansprekende middelen jongeren vervolgens naar het vervolgaanbod te trekken en hen enthousiasmeren lid te worden van de club. Overdraagbaarheid en/of implementatie MSI Is er een systeem voor de overdracht en/of implementatie? Geef een samenvatting. Overdracht van de interventie is georganiseerd vanuit de interventie eigenaar naar de vechtsportvereniging en daarbij betrokken trainers. Daar worden alle kennis, achtergronden en werkwijzen geïmplementeerd waarmee de interventie lokaal uitvoerbaar is. Dit gebeurt op twee niveau s: 1. Lesniveau/ uitvoering (trainers) Trainers worden geschoold. Hiervoor nemen ze deel aan de Respons cursus (twee dagen). Voor iedere module/ doelgroep is een aparte cursus noodzakelijk. In de cursus wordt de basiskennis om Respons in de praktijk in te zetten overgedragen. Daarna volgt de trainer het intervisieprogramma Respons (2 bijeenkomsten per projectjaar). Hierin is de verdere professionele ontwikkeling van de Respons trainer het doel. In deze bijeenkomsten worden alle Respons trainers met elkaar in contact gebracht en wisselen ze kennis en ervaringen uit of zo vanuit praktijkervaring samen tot nieuwe inzichten en kennis te komen. 2. Organisatie Bij aanvang van de interventie neemt de uitvoerende club deel aan een startbijeenkomst. In deze bijeenkomst worden alle rand voorwaardelijke/ organisatorische onderdelen behandeld. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat vechtsport positieve effecten op de persoonlijke ontwikkeling van deelnemers kan hebben, mits ze binnen de juiste randvoorwaarden wordt beoefend (Elling & Wisse 2010). Deze randvoorwaarden zijn verwerkt in het Fight Right Keurmerk, zodat deze ook daadwerkelijk in de club gecreëerd kunnen worden. Gedurende de interventie gaat de club werken aan het invoeren van, en wordt de organisatie van de club zelf gekeurd aan de hand van de criteria van dit Fight Right Keurmerk (indien de club dit nog niet bezit). Deze criteria hebben betrekking op onder andere de accommodatie, de veiligheid, de kwaliteit van trainers, de maatschappelijke betrokkenheid van de club en het pedagogische en didactische gehalte. Ook onderschrijft de club de erecode van de vechtsport. Het keurmerk is een voorwaarde, als een club het keurmerk heeft voldoet het aan de basisvoorwaarden voor uitvoering. Indien een club het keurmerk nog niet heeft behaald dient het deze te behalen. De kosten voor het keurmerk (zie begroting) worden door de Sportimpuls 17

18 niet gefinancierd en zullen door de club (of de gemeente) als cofinanciering ingebracht moeten worden. Optioneel kan de club extra ondersteuning aanvragen van de interventie eigenaar bij de organisatorische kant van de interventie, zowel in de initiatie-, uitvoering- als evaluatiefase. Overdracht is dan op maat. Kosten Wat zijn de kosten van de interventie? Denk ook aan de uren voor voorbereiding en evaluatie. De kosten behorende bij de interventie zijn opgenomen in de menukaart. 18

19 5. Evaluatie van praktijkervaringen Onderzoek en resultaten Is er een evaluatie geweest van de praktijkervaringen met de interventie bij de uitvoerders en de doelgroepen en wat zijn daarvan de meest relevante uitkomsten? Beschrijf het bereik, de succes- en verbeterpunten en geef indien van toepassing aan of er na de evaluatie punten in de interventie zijn aangepast. Beschrijf hoe de evaluatie is opgezet en neem hier de respons en de respondenten in mee. De praktijkervaringen zijn geëvalueerd en opgetekend in een procesevaluatie verslag. In de bijlage van dit werkblad is de procesevaluatie volledig bijgevoegd. Hieronder zal de methode, de meest relevante uitkomsten en aanbevelingen uit dit verslag weergegeven worden Methode Voor de procesevaluatie zijn twee methoden gebruikt. Respons heeft meegedraaid in de sportgenerieke interventie Schoolactieve sportvereniging van NOC*NSF. De gegevens uit het door NOC*NSF uitgevoerde onderzoek naar de deelnemende vechtsportverenigingen zijn gebruikt voor de evaluatie. Hierbij gaat het om kwantitatieve metingen in de vorm van digitale vragenlijsten bij (door ons aangeleverde) vechtsportverenigingen. NOC*NSF heeft deze monitoring voor bonden gefaciliteerd en ondersteund en heeft deze inhoudelijk steeds met het Mulier Instituut afgestemd. Uit het brede onderzoek onder alle deelnemende sporten zijn de kwantitatieve gegevens van alleen de vechtsportclubs gedestilleerd. De kwalitatieve resultaten zijn door middel van tussen- én eindevaluatiegesprekken met stuurgroepen van lokale Respons-projecten verzameld. Deze gesprekken zijn uitgevoerd door adviseurs van het NIVM en zijn vanuit de eerste en tweede tranche van de Sportimpuls georganiseerd én een aantal lokale projecten die vanuit fondsen geïnitieerd zijn. De gesprekken vinden plaats op lokatie van de uitvoerende club(s) en duren over het algemeen anderhalf tot twee uur. Bereik Respons Uit de monitor van NOC*NSF blijkt dat 154 van de 190 ondervraagde vechtsportverenigingen daadwerkelijk lessen verzorgd (minimaal 30 uur per jaar) binnen het onderwijs. De motivatie om deze samenwerking aan te gaan is: 1. Ledengroei 2. Goed voor PR en promotie van de club 3. Is de maatschappelijke taak van de vereniging In totaal zijn er in de periode 2009 heden 237 trainers/ docenten opgeleidt en kunnen met de Respons lessenreeks kunnen werken. Ervaringen uitvoerders De ervaringen van de uitvoerders is onder 9 verenigingen geëvalueerd. De meest relevante uitkomsten zijn: - Belangrijkst motief voor sportverenigingen is behoud van ledental of groei van jeugdafdeling - Ledenaantal van de uitvoerende clubs is toegenomen - Een centrale regisseur die op lokaal niveau de samenwerking tussen sportverenigingen en scholen coördineert, is een belangrijke succesfactor - Scholen verankeren de interventie steeds vaker in het beleid van de school zelf. Naast trainers van de club(s) worden er op verschillende plaatsen docenten van de school opgeleid in Respons - Het vervolgaanbod na afloop van de lessen op scholen wordt lokaal verschillend georganiseerd. De vechtsport/ stijl van de club is leidend bij de keuze van het vervolgaanbod. - Alle deelnemende clubs hebben speciaal (nieuw) vervolgaanbod op de vereniging georganiseerd. - Tijdstip en locatie van het vervolgaanbod is erg bepalend voor het succes. Aansluitend op school wordt genoemd als een succesfactor. - Aandacht voor ouder betrokkenheid is niet standaard verwerkt in de interventie. - Het inzetten van (vecht)sport als middel heeft de deuren van onderwijsinstellingen geopend voor vechtsportverenigingen. 19