Milieueilandjes in Enschede

Transcriptie

1 Milieueilandjes in Enschede "Laat grondstof geen afval zijn" / 12 april 2013

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Milieueilanden; achtergrondinformatie Wat is een milieueiland? Wat is het doel van een milieueiland? Wat zijn de voor- en nadelen van een milieueiland? 5 3 Milieueilanden in relatie tot de visie van de gemeente Enschede % afvalscheiding in Service optimaliseren tegen gelijkblijvende kosten Minder afval in de openbare ruimte 7 4 Advies 7 Bijlage 1 Resultaten milieueiland Roombeek 8 Bijlage 2 Mogelijke andere locaties Enschede 9 Bijlage 3 Kosten en opbrengsten milieueilanden 11 Blad 2 van 11

3 1 Inleiding In december 2011 heeft de gemeente Enschede de afvalbeleidsvisie vastgesteld. Deze afvalbeleidsvisie beschrijft de visie van de gemeente Enschede op de inzameling en verwerking van afval. In de afvalvisie zijn de volgende doelstellingen beschreven: 1. 60% afvalscheiding in Service optimaliseren tegen gelijkblijvende kosten 3. Minder afval in de openbare ruimte Om de doelstellingen te behalen zijn verschillende maatregelen beschreven. Deze maatregelen worden de komende twee jaar uitgevoerd. Op dit moment zijn er verschillende locaties in Enschede waar meerdere stromen worden ingezameld. Deze plekken hebben een verouderde uitstraling en vaak passen de containers van de verschillende stromen ook niet bij elkaar. Het beeld van de openbare ruimte wordt hierdoor negatief beïnvloed. De gemeente Enschede wil graag de scheidingsresultaten van afvalstromen verbeteren. Hiervoor is het belangrijk dat er laagdrempelige voorzieningen voor burgers zijn die ook qua uitstraling toegankelijk zijn. Om de inzameling op wijkniveau te verbeteren wil de gemeente Enschede toe naar milieueilandjes. Milieueilandjes moeten er voor zorgen dat een beter service niveau naar de burger wordt bereikt, omdat de inzamelvoorzieningen zo laagdrempelig mogelijk worden gemaakt. Op een milieueilandje worden verschillende stromen (KVM, oud papier en karton, glas, textiel, en wellicht in de toekomst ook dranksapverpakkingen en klein AEEA/batterijen) op een locatie ondergronds ingezameld. De burger kan zo op een laagdrempelige manier verschillende stromen tegelijk kwijt (drop en shop). De containers op een milieueiland hebben eenzelfde uitstraling, waardoor ze goed in het beeld van de openbare ruimte passen. Om het voor burgers makkelijk te maken om afval te scheiden heeft de raad met de afvalbeleidsvisie besloten om een pilot te doen met milieueilandjes in Roombeek en de binnenstad. Het milieueiland in Roombeek is inmiddels gerealiseerd. Voor de binnenstad wordt op dit moment naar twee geschikte locaties gezocht. De gemeente Enschede heeft Twente Milieu gevraagd om een rapport op te stellen, waarin staat beschreven wat de stadsbrede invoering van een milieueilandje betekent en welke locaties hiervoor geschikt zijn. Inzicht in mogelijke locaties is van belang omdat er bij verschillende winkelcentra ontwikkelingen gaande zijn. Door nu al mogelijke locaties te benoemen kan bij de ontwikkeling van deze locaties rekening worden gehouden met de ondergrondse containers. In dit rapport wordt beschreven wat een milieueiland is, wat de voor- en de nadelen zijn en wat de meerwaarde is voor Enschede. Ook is een overzicht gemaakt van mogelijke locaties voor de milieueilanden. De kosten en opbrengsten zijn nader uitgewerkt in de bijlage. Blad 3 van 11

4 2 Milieueilanden; achtergrondinformatie In dit hoofdstuk wordt achtergrond informatie gegeven over het concept milieueilandjes. Er wordt ingegaan op wat precies een milieueilandje is, wat het doel is en wat de voor- en nadelen zijn. 2.1 Wat is een milieueiland? Een milieueiland is een laagdrempelige brengvoorziening waar burgers afvalstromen gescheiden kunnen aanbieden. Kenmerkend aan een milieueiland is de eenduidige uitstraling. Doelstelling hierbij is het bevorderen van de bronscheiding. Door het goed scheiden van de afvalstromen op een milieueiland, ontstaan gescheiden stromen die kunnen worden verwerkt tot herbruikbare grondstof voor nieuwe producten of diensten. Een milieueiland levert hiermee en belangrijke bijdrage aan: - een schone leefomgeving - een hoog milieurendement, zoals minimaal omschreven is in de LAP-doelstellingen en de brief van staatssecretaris Atsma en voor Enschede is vertaald in de afvalbeleidsvisie - het creëren van draagvlak bij de burgers om afval te scheiden - een afvalloze samenleving Op een milieueiland kunnen de volgende afvalfracties ingezameld: - Glas - Oud papier en karton - Kunststofverpakkingsmateriaal (KVM) - Textiel en schoenen - Dranksapverpakkingen (in de toekomst) - Batterijen, telefoons, cartridges en klein WEB (ecozuil) (in de toekomst, op dit moment wordt in het kader van wecycle een ecozuil uitgetest voor AEEA o.a. bij het milieueiland op Roombeek) Op een milieueiland worden overwegend ondergrondse containers geplaatst. Ondergrondse containers hebben een mooie uitstraling en passen daarom beter in de beeldkwaliteit. Op een milieueiland dienen alle containers dezelfde uitstraling te hebben, dit zorgt voor eenheid en daarmee rust in de omgeving. Daarnaast dienen de containers te zijn voorzien van de juiste kleur (glas is geel, textiel is wit enz.). Voor KVM kan worden gekozen voor een reguliere ondergrondse container of voor een perscontainer. Dit is afhankelijk van de hoeveelheden die worden aangeboden. Milieueilanden worden gerealiseerd bij winkelcentra (supermarkten) of nabij toegangswegen van wijken en dergelijke. Dit maakt het voor burgers makkelijk om het afval kwijt te worden, omdat het past in de route. Burgers kunnen het afval deponeren in de containers als zij boodschappen gaan doen of naar het werk gaan, zoals ze dat nu ook met glas doen. De service naar de burger wordt hierdoor vergroot. Bovendien creëren milieueilandjes een extra scheidingsbewustzijn. Op basis van gesprekken met inzamelaars die het concept milieueilandje al hebben ingevoerd wordt er van uitgegaan dat er per 5000 aansluitingen één milieueiland gerealiseerd kan worden. Voor Enschede betekent dit 14 milieueilanden. Blad 4 van 11

5 2.2 Wat is het doel van een milieueiland? Het doel van een milieueiland is het verhogen van de gescheiden inzameling van glas, oud papier en karton, KVM en eventueel toekomstige stromen zoals dranksapverpakkingen, klein elektrische apparaten, batterijen en textiel, door het voor burgers makkelijk te maken om deze stromen gescheiden in te leveren. Deze doelstelling moet worden behaald door het voor burgers zo makkelijk mogelijk te maken om afval gescheiden in te leveren. Dit kan doordat burgers op één plek (het liefst bij een winkel/supermarkt) verschillende afvalstromen kwijt kunnen. Door het plaatsen van een milieueiland kan de gemeente de drempel om afval te scheiden verlagen. 2.3 Wat zijn de voor- en nadelen van een milieueiland? Voordelen - Er kunnen veel afvalstromen op één plek worden ingezameld - Door de opbrengst van de afvalstromen kan een milieueiland bij een bepaalde ingezamelde hoeveelheid budgettair neutraal worden ingevoerd - Een milieueiland is laagdrempelig; daar waar burgers boodschappen doen, kunnen zij ook het afval dat door deze boodschappen ontstaat kwijt - Geen onderscheid tussen laagbouw en hoogbouw; een milieueiland is voor beiden toegankelijk - Mooie uitstraling - In principe op veel locaties toepasbaar - Milieueilanden zijn flexibel; een put voor de ene container kan makkelijk gebruikt worden door een andere container. Milieueilanden zijn daarom makkelijk aan te passen aan de behoeften in de wijk. - Milieueilanden creëren een extra scheidingsbewustzijn. Nadelen - Voor een milieueiland is vrij veel ruimte nodig. Eén container heeft een vloeroppervlakte nodig van 180 cm bij 180 cm. Daarnaast is er voor het voertuig die de containers ledigt voldoende ruimte nodig om de containers te legen en om te manoeuvreren. - Milieueilanden worden veelal bij supermarkten geplaatst. De grond waarop de supermarkt is gevestigd is niet altijd eigendom van de gemeente. Dit betekent dat goede afspraken gemaakt moeten worden met de eigenaar van de grond om het milieueiland te plaatsen. - Kabels en leidingen, omdat het om ondergrondse containers gaat. De kosten en opbrengsten van een milieueiland zijn opgenomen in bijlage 3. Blad 5 van 11

6 3 Milieueilanden in relatie tot de visie van de gemeente Enschede In dit hoofdstuk wordt gekeken welke rol een milieueilandje kan hebben in de inzameling van de gemeente Enschede. Hierbij wordt duidelijk de relatie gelegd met de doelstellingen die de gemeente Enschede heeft vastgesteld met de afvalbeleidsvisie. In december 2011 heeft de gemeente Enschede de afvalvisie laat grondstof geen afval zijn vastgesteld. In dit hoofdstuk leggen wij de doelstellingen van de afvalbeleidsvisie naast het concept milieueilandjes. Per doelstelling wordt gekeken hoe het concept milieueilandjes een bijdrage kan leveren aan deze doelstelling. De afvalvisie van de gemeente Enschede luidt: In 2020 worden in de stad Enschede alleen grondstoffen ingezameld. De Enschedese samenleving weet afval op waarde te schatten en levert een positieve bijdrage aan de duurzaamheiddoelstellingen van de stad. Samen met partners en inwoners is een optimale vorm van grondstoffenbeheer gerealiseerd, waarbij ingespeeld is op innovatieve ontwikkelingen. Enschede is hiermee een opgeruimde en leefbare stad! Deze visie is concreet vertaald in een aantal doelstellingen: - 60% afvalscheiding in Service optimaliseren tegen gelijkblijvende kosten - Minder afval in de openbare ruimte Afvalinzameling in een gemeente zijn communicerende vaten. Een oplossing doorvoeren voor een bepaalde afvalstroom kan invloed hebben op andere stromen, maar ook een oplossing op wijkniveau (wat bij een milieueiland zo is) heeft invloed op inzamelvoorzieningen op andere niveaus (huis aan huis en stadsniveau). Een milieueiland is in die zin een verbetering van de huidige structuur. Op dit moment worden KVM, glas en textiel al op wijkniveau ingezameld. Door het plaatsen van milieueilanden worden deze voorzieningen gebundeld en worden andere voorzieningen toegevoegd. De inzameling op wijkniveau wordt hierdoor verbeterd. Oud papier en karton worden huis aan huis ingezameld, maar niet bij hoogbouw. De milieueilanden zijn voor hoogbouw dan ook een ideale oplossing (immers kunnen burgers alle stromen op één plek kwijt). Milieueilandjes kunnen dienen als achtervang voor de huis aan huis inzameling. Daarnaast worden op het afvalbrengpunt met name grove afvalstromen gebracht, de milieueilanden zijn daarmee een prima aanvulling. Op relatief korte afstand kunnen de niet grove afvalstromen worden gebracht. In bijlage 2 zijn de mogelijke locaties voor milieueilanden in de gemeente Enschede opgenomen. Bovendien kan de invoering van een milieueiland tegelijk worden opgepakt met de aanpak van de glasinzameling, het project van ondergrondse containers voor hoogbouw en de aanpak van KVM. Dit zijn allemaal maatregelen vanuit de afvalbeleidsvisie % afvalscheiding in 2020 Op een milieueiland kunnen burgers verschillende stromen inleveren. Ook afvalstromen die tot nu toe niet op deze wijze gescheiden konden worden aangeboden, zoals dranksapverpakkingen en klein elektrische apparatuur. Blad 6 van 11

7 Het creëren van milieueilanden levert een positieve bijdrage aan het scheidingsresultaat. Burgers kunnen het afval makkelijk gescheiden kwijt (shop en drop) en kunnen meer afvalstromen gescheiden kwijt. 3.2 Service optimaliseren tegen gelijkblijvende kosten Door het plaatsen van milieueilanden bij winkelcentra en andere strategische locaties wordt de service naar de burger vergroot. Burgers kunnen makkelijk meerdere afvalstromen op één locatie aanbieden. De service naar de burger is hierdoor optimaal. Bovendien is een milieueiland voor zowel laag als hoogbouw goed toegankelijk. 3.3 Minder afval in de openbare ruimte Milieueilanden hebben een mooie en verzorgde uitstraling. Burgers kunnen veel afvalsoorten op een milieueiland kwijt. Dit betekent dat het voorzieningen niveau voldoende is en wordt de neiging om afval te dumpen wellicht minder. Hoewel afvaldump niet geheel is uit te sluiten, hebben milieueilanden wel een positief effect op de uitstraling van afvalinzamelvoorzieningen in de openbare ruimte. 4 Advies Uit bovenstaande kan geconcludeerd worden dat het concept milieueilanden past bij de doelstellingen die in de afvalvisie zijn geformuleerd. Er zijn echter nog andere reden waarom milieueilanden passen binnen het afvalbeleid van de gemeente Enschede. Zoals eerder al te lezen was, heeft Enschede +/- 14 milieueilanden nodig. Er zijn echter meer glascontainers nodig en meer KVM containers nodig om te voldoen aan de eisen hiervoor. De belangrijkste ontwikkeling hierbij is de inzameling van statiegeldflessen. Het statiegeld wordt per 2015 afgeschaft. Dit betekent dat de afvalstroom KVM wordt uitgebreid. Daarnaast geeft voormalig staatssecretaris Atsma aan dat de gemeente de regie houdt op de inzameling, waarbij er bij elke supermarkt een mogelijkheid moet zijn om KVM in te leveren. Milieueilanden waar KVM onderdeel van is, vormen hiervoor een goede oplossing. Wanneer de proeven in Roombeek en de binnenstad succesvol zijn is de verwachting dat het aantal locaties voor milieueilandjes wordt uitgebreid. De resultaten van de proef in Roombeek zijn opgenomen in bijlage 1. Omdat glascontainers een onderdeel zijn van een milieueilandje en het handig is dat ondergrondse containers zoveel mogelijk bij elkaar worden geplaatst moet bij de bepaling van de locaties van de nieuwe glascontainers rekening gehouden worden met het feit dat er (in de toekomst) ook andere stromen worden toegevoegd of dat er een milieueilandje wordt gerealiseerd. Twente Milieu adviseert de gemeente Enschede dan ook om vanuit de locaties van de milieueilandjes verder te kijken naar extra locaties voor glascontainers, KVM containers en oud papier containers voor hoogbouw. Deze wijze van uitvoering maakt het mogelijk om binnen een aantal jaren de complete wijkgerichte inzameling te herzien en te actualiseren naar de ontwikkelingen van dit moment. Blad 7 van 11

8 Bijlage 1 Resultaten milieueiland Roombeek Het milieueiland in Roombeek is inmiddels gerealiseerd. Het milieueiland in Roombeek bestaat uit een container voor glas, KVM, oud papier en karton, textiel en restafval. Op dit milieueiland zijn nog geen container voor dranksapverpakkingen en een ecozuil gerealiseerd. In onderstaande grafiek zijn de hoeveelheden die in 2012 zijn ingezameld weergegeven. De inzamelresultaten van textiel dienen via Het Goed opgevraagd te worden. In Roombeek is het milieueiland gecombineerd met de ondergrondse container voor restafval. De resultaten op Roombeek kunnen nog niet worden vergeleken, omdat Roombeek het eerste milieueiland in Enschede is. Wel worden er met de huidige ingezamelde hoeveelheden op het milieueiland met de huidige opbrengsten voor glas, KVM en oud papier meer opbrengsten dan kosten gegenereerd. Blad 8 van 11

9 Bijlage 2 Mogelijke andere locaties Enschede Naast Roombeek zijn er een aantal andere mogelijke locaties in Enschede waar mogelijk een milieueiland kan worden gerealiseerd. Deze zijn verspreid over de verschillende stadsdelen en wijken van Enschede. Blad 9 van 11

10 1. Winkelcentrum Helmerhoek 2. Winkelcentrum Wesselernering 3. Winkelcentrum Veldhoflanden 4. Winkelcentrum Spaansland 5. MIRO terrein (wordt een milieueiland gerealiseerd) 6. Winkelcentrum Esmarkelaan 7. Winkelcentrum Glanerbrug 8. Winkelcentrum Stokhorst 9, 10, 11. Diversie locaties centrum: - Oldenzaalsestraat (parallelweg) - Nijverheidsstraat 12. Winkelcentrum Roombeek (is een milieueiland gerealiseerd) 13. Winkelcentrum Deppenbroek 14. Winkelcentrum Twekkelerveld 15. Winkelcentrum Stadsveld 16. Winkelcentrum Thomas de Keyserstraat 17. Winkelcentrum Boekelo Alle locaties in Enschede zijn verspreid over Enschede, zodat iedereen op vrij korte afstand een milieueiland kan bereiken. Op Roombeek is inmiddels een milieueiland gerealiseerd. Op het MIRO terrein wordt na de nieuwbouw ook een milieueiland gerealiseerd. In het centrum wordt in een apart project ook naar één of meerdere geschikte locaties gezocht, waarbij ook de aansluiting gezocht bij innovaties in de inzameling of de communicatie (gedragsverandering). Wanneer op basis van dit rapport besloten wordt om milieueilanden stadsbreed in te voeren, wordt over de exacte locatie gesproken met de medewerkers van de stadsdelen. Indien gewenst kunnen hierbij ook burgers worden betrokken. Blad 10 van 11

11 Bijlage 3 Kosten en opbrengsten milieueilanden In dit hoofdstuk worden de kosten en de opbrengsten voor een milieueiland gegeven. Hierbij is er van uitgegaan dat de gemeente Enschede de containers van Twente Milieu leaset. Uitgaande van de huidige situatie (containers voor glas en KVM op deze locatie) stijgen de jaarlijkse kosten van één milieueiland met glas, KVM, textiel en oud papier en karton in de gemeente Enschede met +/ ,-. Door betere locaties, extra communicatie, de verbeterde uitstraling en de clustering van de voorzieningen nemen de te verwachten extra opbrengsten in vergelijking met de huidige situatie met ,- toe. Daarnaast neemt de besparing op de stortkosten met ,- toe. Dit komt doordat er meer wordt gescheiden en het restafval hierdoor afneemt. Een milieueilandje levert hiermee bruto +/ ,- per jaar op. Wanneer de gemeente Enschede voor KVM zakken gaat invoeren dan is de verwachting dat er meer KVM huis aan huis wordt opgehaald en minder KVM wordt gebracht naar de milieueilanden ten opzichte van de huidige situatie. Dit heeft invloed op de kosten en opbrengsten. Voor KVM is er dan naar verwachting maar één container nodig, daarnaast wordt uit KVM minder opbrengst gegeneerd. De bruto opbrengst van een milieueilandje (ten opzichte van de huidige situatie) daalt hiermee naar +/ ,-. Hoe de kosten en opbrengsten zich precies zullen ontwikkelingen is moeilijk in te schatten. Dit heeft namelijk te maken met de mate waarin afval gescheiden worden. De kosten zijn dan ook indicatief. Het extra scheidingsresultaat kan alleen behaald worden als de plekken goed zijn, er goed wordt gecommuniceerd en de samenhang met andere maatregelen goed is. Invoering van andere maatregelen kunnen invloed hebben op de resultaten van een milieueilandje. Opmerking: De totale investeringskosten zij hoger zijn dan de aanbestedingsgrens (samen met de optimalisatie van de glasinzameling), waardoor de containers dienen te worden aanbesteed. Dit kan effect hebben op de planning en de kosten. Opmerking: De kosten zijn exclusief project- en communicatiekosten voor het realiseren van de milieueilanden. Blad 11 van 11