In 2011 werd betaald voor de inzameling en ongeveer aan het inkopen van plastic

Transcriptie

1 Evaluatie inzameling kunststof verpakkingen Mei 2012 Deel 1: terugblik Inleiding Vanaf december 2009 zamelt de gemeente Oegstgeest plastic verpakkingen op door middel van een huis-aan-huisinzameling met plastic heroeszaken was het eerste volledige jaar waarin plastic werd ingezameld. In dat jaar werden de plastic zakken om de vier weken ingezameld. Vanaf januari 2011 is overgegaan op het tweewekelijks inzamelen. De medio 2010 uitgesproken verwachting was dat deze verdubbeling van de inzamelfrequentie tot 33% meer plastic zou leiden. Kosten en opbrengsten In 2010 is ton aan plastic verpakkingen ingezameld. In 2011 is uiteindelijk ton plastic ingezameld. In 2011 is daarmee ton meer ingezameld dan in 2010, een toename van 18%. Hoewel tegenvallend, ligt dit redelijk in lijn met landelijke cijfers over gemeenten die van vierwekelijks naar tweewekelijks inzamelen zijn overgestapt (circa 20% meer). In 2010 werd betaald voor de inzameling en ongeveer aan het inkopen van plastic heroeszakken, totaal ongeveer per jaar. In 2011 werd betaald voor de inzameling en ongeveer aan het inkopen van plastic heroeszakken, totaal ongeveer per jaar. Dit is een toename van 35% ten opzichte van Voor het ingezamelde plastic ontvangt de gemeente een vergoeding van de stichting Nedvang 475 per ton plus een transportvergoeding. Daarnaast ontvangt de gemeente een kleine vergoeding van Nedvang voor het verpakkingsgedeelte van het ingezamelde oud-papier en glas. In 2011 heeft Oegstgeest in totaal euro ontvangen van Nedvang. Bovendien zijn, doordat het ingezamelde plastic niet als restafval is verbrand, de vermeden kosten voor de verwerking van restafval ( 127,50 per ton) in 2011 circa euro. De conclusie luidt dan ook dat, ondanks de tegenvallende groeicijfers in 2011, het inzamelen van plastic verpakkingen door middel van zakken huis-aan-huis financieel rendabel is. Sorteeranalyse In juni 2011 zijn er in opdracht van de Gevulei sorteerproeven gehouden van het restafval. Steekproefsgewijs zijn bij deze proef een aantal containers, geleegd en is een analyse gemaakt van de samenstelling van het restafval. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen laagbouwaansluitingen en hoogbouwaansluitingen. In de sorteerproef voor de laagbouw in Oegstgeest werd 14,9% plastic aangetroffen. Omdat het landelijk gemiddelde op 19 tot 25% zit, is dit een goed resultaat. Verder analyse van dit plastic geeft aan het om 13,0% flessen en flacons gaat, 55% overige verpakkingen en voor 31,4% niet-verpakkingen. De laagbouw in Oegstgeest geeft daarnaast een hoog percentage papier en karton (30,2% terwijl dit landelijk 21-30% is; van dit aangetroffen papier is 51% herbruikbaar papier), glas (6,1% tegen landelijk 2,6-4%) en textiel (2,4-6% tegen landelijk 2,8-3,9%). 1

2 De hoogbouw in Oegstgeest scoort slechter op kunststof: er werd 25,3% plastic in het restafval aangetroffen, waarvan ruim 68% verpakkingsmateriaal is. Dit is dus iets boven het landelijk gemiddelde. Wat betreft de hoogbouw in Oegstgeest zit er verhoudingsgewijs weinig papier en karton in het restafval (20,7%, waarvan 68% herbruikbaar papier) en veel glas (4,7%) en textiel (5,9%). N.b. De percentages betreffen het gewicht van de betreffende afvalfractie ten opzichte van het totale gewicht. Plastic verpakkingen hebben een laag gewicht maar nemen wel veel volume in. Nadelen bij de inzameling van plastic verpakkingen Het systeem van inzamelen via plastic heroeszakken kent twee nadelen: Zakken niet opgehaald Regelmatig komt de melding binnen dat zakken niet zijn opgehaald (en dus een nacht of langer buiten zijn blijven staan). Hiervoor zijn grofweg twee oorzaken: - De inzamelaar is heeft de straten overgeslagen. Met name bij doodlopende straten komt dit helaas regelmatig voor. Elke melding wordt doorgegeven aan de inzamelaar. - Zakken worden te laat aangeboden. De Plastic Heroeszakken moeten s ochtends voor 7.30 uur worden aangeboden. Wie na dit tijdstip zakken aanbiedt, loopt het risico dat het inzamelvoertuig al in die straat langs is geweest. Dit kwam dan ook met grote regelmaat voor. Overigens komt dit ook voor bij minicontainers voor GFT en restafval, zij het minder vaak. Zwerfvuil door inzameling plastic Het inzamelen van plastic met zakken zorgt voor extra zwerfvuil in Oegstgeest. Het komt regelmatig voor dat zakken door de wind worden weggeblazen of dat zakken zijn opengegaan door bijvoorbeeld vogels (o.a. meeuwen), buurtkatten of schooljeugd die de zakken als voetbal gebruiken. De inhoud van deze open zakken raakt vervolgens verspreid over de openbare ruimte en/of in privétuinen. Deel 2: vooruitblik Landelijke ontwikkelingen Het verpakkingsconvenant, waarin op landelijk niveau is afgesproken dat de gemeenten verantwoordelijk zijn voor de inzameling van kunststof verpakkingen tegen een vergoeding van 475 euro per ton ingezameld plastic, loopt tot en met het jaar Tussen het kabinet-rutte, de VNG en het verpakkende bedrijfsleven verenigd in de stichting Nedvang - zijn de onderhandelingen afgerond voor een verlenging van het verpakkingsconvenant. Overeen is gekomen dat gemeenten kunnen kiezen of de plastic verpakkingen worden ingezameld of door middel van nascheiding uit het restafval worden gesorteerd. Voorwaarde voor deze laatste optie is dat de hoeveelheid (bruikbaar) plastic minstens even hoog is als bij bronscheiding (inzameling van plastic via zakken of containers, gescheiden van het restafval). De gemeenten blijven een vergoeding ontvangen voor de inzameling van het plastic, zodat de voortzetting van het verpakkingenconvenant niet hoeft te leiden tot een verhoging van de afvalstoffenheffing. Controversieel onderdeel van de landelijke afspraken is de afschaffing van het statiegeld op grote petflessen vanaf Het afschaffen van statiegeld op petflessen leidt mogelijk tot een efficiëntere inzameling van de plastic verpakkingen (nu worden de grote Petflessen uit de stroom van het andere plastic gehouden) maar mogelijk ook tot extra zwerfvuil, omdat er geen financiële beloning meer aanwezig is om grote petflessen in te leveren). De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen dat 2

3 het statiegeld op petflessen in 2015 alleen dan mag worden afgeschaft als het bedrijfsleven erin slaagt om voldoende plastic te recyclen. Ook dienen er inzamelbakken te komen in alle supermarkten. De discussie over statiegeld geeft echter wel aan dat het daadwerkelijk de intentie van de regering is om het inzamelen van plastic verpakkingen permanent een plek te geven. Toekomstscenario s en breder (afval)perspectief: Voor het inzamelen van kunststof verpakkingen zijn er vier opties: huidige inzamelwerkwijze; wijkcontainers; introductie extra minicontainer; nascheiding. Kroonringen aan de lichtmasten De huidige inzamelmethode met plastic heroeszakken is efficiënt en heeft een financieel voordelig resultaat. Wel geven de resultaten van de sorteeranalyse aan dat de inzamelresultaten nog verbeterd kunnen worden. Een mogelijkheid om het wegwaaien van plastic heroeszakken te beperken is het aanbrengen van kroonringen om lichtmasten. Een kroonring is een ring van gerecycled plastic die aan een paal bevestigd wordt en een soort kapstokje vormt waaraan de plastic zakken bevestigd kunnen worden. In Oegstgeest staan circa 4000 lichtmasten. Wanneer wordt uitgegaan dat hiervan zo n 50% in de buurt van de woonhuizen staan en de kosten voor het aanschaffen en aanbrengen van een ring zo n 30 euro per stuk bedraagt, kost het in heel Oegstgeest aanbrengen van dergelijke ringen naar schatting eenmalig , exclusief vervangingskosten. Nadeel is dat de ringen vandalismegevoelig zijn en daardoor schade aan de lichtmast kunnen veroorzaken. Ook kost het inzamelen van opgehangen zakken meer tijd dan op straat gezette zakken, waarmee de kosten voor het inzamelen van plastic zal toenemen. Wijkcontainers (brengsysteem) In plaats van door te gaan met het inzamelen van plastic via een haalsysteem (inzameling bij de burger thuis) kan er ook voor gekozen worden om een heel ander systeem van inzamelen te kiezen: een brengsysteem met wijkcontainers, te vergelijken met containers voor glas, textiel en oud-papier. Het grote voordeel van een brengsysteem is dat inwoners op elk moment hun plastic kunnen afgeven. Daarentegen verlangt het wel van burgers dat zij het plastic daadwerkelijk actief meenemen naar een container. Ervaringen in andere gemeenten wijzen uit dat veel inwoners hiertoe niet bereid zijn: een gemeente met een brengsysteem haalt gemiddeld aanzienlijk minder plastic op dan een gemeente met een haalsysteem. Voor brengcontainers dient een plek te worden gevonden, idealiter naast containers voor glas, papier en textiel (milieucorners). In diverse bestaande milieucorners is geen ruimte voor een extra container, waardoor het plaatsen van containers ten koste gaat van openbaar groen, het trottoir of parkeerplaatsen. Tot slot zorgen ook containers voor zwerfvuil, omdat veel mensen geneigd zijn om bij een onverwachte volle container (en dit komt met name op vrijdag en zaterdag voor) het plastic niet mee terug naar huis te nemen maar naast de container te zetten, waardoor de wind vrij spel krijgt. Ook bij het legen van containers kan plastic vrij komen. Tot slot zal bij het invoeren van een brengsysteem een voorlichtingscampagne moeten worden gestart, om te voorkomen dat mensen toch het plastic voor hun deur zetten. Het inzamelen van plastic met wijkcontainers kost naar schatting minimaal tot euro per jaar, waarbij wordt uitgegaan van ongeveer 10 containers die driemaal per week dienen te worden geleegd. Deze kosten zijn exclusief de huur of aanschaf en onderhoud van de containers zelf. 3

4 Inzamelen door middel van een minicontainer In diverse plaatsen zijn proeven gehouden met het inzamelen van plastic verpakkingen door het gebruik van minicontainers. De laagbouwwoningen in Amersfoort hebben drie verschillende minicontainers: voor restafval, voor GFT-afval en voor papier en karton. Deze laatste container wordt eens per maand geleegd. Voor de inzameling van plastic verpakkingen wordt in Amersfoort gebruik gemaakt van wijkcontainers (net als voor glas en textiel). Als proef heeft één wijk een vierde container ontvangen, bedoeld voor kunststof. Daarnaast werden alle grote minicontainers (240 liter) voor restafval vervangen voor kleinere minicontainers (140 liter). De resultaten van de proef geven aan dat in het proefgebied 18,1 kg kunststof per inwoner is ingezameld, tegenover 3,2 kg buiten het proefgebied. Daarnaast werd er 17 kg per inwoner meer GFT ingezameld en werd er maar liefst 129 kg minder restafval per inwoner ingezameld in 2011 ten opzichte van 2008, een daling van 45% tegenover een daling van 7% in de rest van Amersfoort. Omdat in Amersfoort plastic wordt ingezameld via wijkcontainers zijn de resultaten niet één-op- één te vertalen naar Oegstgeest, maar de conclusie kan wel worden getrokken dat het inzamelen van plastic via minicontainers aanslaat. Ook in Almere wordt plastic ingezameld via minicontainers. Inwoners van Almere hebben tevens een minicontainer voor papier en een duobak met compartimenten voor restafval en GFT. De gemeente Noordoostpolder zamelt net als Oegstgeest slechts restafval en GFT in met behulp van minicontainers, terwijl de plastic verpakkingen worden ingezameld met wijkcontainers, net als papier, glas en textiel. Als proef heeft één wijk in Emmeloord, de grootste plaats in de gemeente Noordoostpolder, een derde container ontvangen, bedoeld voor al het droge, herbruikbare afval. Hieronder valt zowel plastic (niet per se verpakkingen), papier en karton, glas, textiel als kleine elektrische apparaten. Het afval wordt vervolgens bij een sorteerinstallatie op de verschillende afvalstromingen gesorteerd. Bij deze proef staat het gemak voor de burger voorop, maar heeft uiteraard net als de proef in Amersfoort als doel de afvalscheidingresultaten te verbeteren. Medio 2012 evalueert de gemeente Noordoostpolder deze proef. Indien deze proef goede resultaten oplevert, is introductie in Oegstgeest een interessante optie De scheidingsresultaten van zowel papier en karton, glas, textiel als kunststof verpakkingen kunnen in Oegstgeest verbeterd worden. Het zal echter moeilijk worden om voldoende locaties in het dorp te vinden om het aantal (ondergrondse) papier- en glasbakken uit te breiden. De introductie van een derde of zelfs vierde minicontainer vormt nadrukkelijk een mogelijkheid om de scheidingsresultaten te verbeteren. Met name de in Emmeloord gehouden proef lijkt, gezien het gemak voor de burger, een interessante optie. Uiteraard dient eerst de evaluatie van de gemeente Noordoostpolder te worden afgewacht. Ook zal moeten worden bekeken of in de markt voldoende afvalverwerkers in staat zijn om deze diffuse afvalstroom te kunnen sorteren, zodat de gemeente niet afhankelijk wordt van één bedrijf. 4

5 Nascheiding Het huidige door de Gevulei afgesloten verwerkingscontract voor restafval, welke een looptijd heeft tot 2016, kent de mogelijkheid tot nascheiding niet. Indien gewenst kan nascheiding van plastic verpakkingen toegevoegd worden aan de eisen ten behoeve van de aanbesteding van een nieuw verwerkingscontract voor restafval, mits de kwaliteit van de nascheiding landelijk bewezen resultaten oplevert. Indien voor deze optie wordt gekozen hoeven de Oegstgeestse burgers geen plastic verpakkingen meer gescheiden aan te bieden. Nadeel is dat er nog nagenoeg geen nascheidingsinstallaties in Nederland bestaan die aan de eisen voldoen. Advies Het verbeteren van de inzamelresultaten voor plastic verpakkingen kan het beste in breed afvalperspectief worden gezien, waarbij ook andere afvalfracties als oud-papier en karton, glas, textiel en eventueel GFT worden betrokken. De scheidingsresultaten van zowel papier en karton, glas, textiel als kunststof verpakkingen kunnen in Oegstgeest aanzienlijk verbeterd worden. Wat betreft oud-papier en karton, glas en textiel zal het moeilijk worden om voldoende locaties in het dorp te vinden om het aantal (ondergrondse) papier- en glasbakken uit te breiden. Ook voortzetting van de huidige inzamelwijze van plastic verpakkingen zal vermoedelijk niet tot een beter scheidingsresultaat leiden. Het overgaan op wijkcontainers voor plastic verpakkingen zal zelfs tot een vermindering van de ingezamelde hoeveelheid plastic leiden. De introductie van een derde of zelfs vierde minicontainer vormt nadrukkelijk een mogelijkheid om de scheidingsresultaten te verbeteren. Met name de in Emmeloord gehouden proef lijkt, gezien het gemak voor de burger, een interessante optie. Uiteraard dient eerst de evaluatie van de gemeente Noordoostpolder te worden afgewacht. Ook zal moeten worden bekeken of in de markt voldoende afvalverwerkers in staat zijn om deze diffuse afvalstroom te kunnen sorteren, zodat de gemeente niet afhankelijk wordt van één bedrijf. Geadviseerd wordt om een onderzoek starten naar mogelijkheid introductie derde of eventueel vierde minicontainer voor hetzij papier en karton, hetzij plastic verpakkingen hetzij droog, herbruikbaar afval, waarbij wordt gekeken hoe de inzamelresultaten van zowel glas, papier en karton, textiel als plastic verpakkingen en eventueel zelfs GFT-afval kunnen worden verbeterd. Dit onderzoek zal ook inzicht moeten geven in de financiële aspecten van het introduceren van extra minicontainers. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek kan vervolgens een keuze worden gemaakt tussen de introductie van extra minicontainers in Oegstgeest, voortzetting van de huidige systemen van inzameling voor zowel kunststof als papier en karton, glas en textiel of dat Oegstgeest inzet op nascheiding. In de tussentijd luidt het advies om voorlopig door te gaan met huidige tweewekelijkse inzamelmethode met gebruikmaking van de plastic heroeszakken. 5