Burn-out door de bril van de Vlaamse werkbaarheidsmonitor. Elkaar de schuld geven is tijdverlies Trends, 13 september 2018

Transcriptie

1 Burn-out door de bril van de Vlaamse werkbaarheidsmonitor Elkaar de schuld geven is tijdverlies Trends, 13 september 2018

2 Hoeveel burn-outs in Vlaanderen? RIZIV minstens één jaar in invaliditeit werknemer en zelfstandig ondernemers (cijfers sinds 2015 gedetailleerde classificatie) WBM werknemers en zelfstandige ondernemers nog aan de slag WBM (12,3%) Vlaamse werknemers en (11,4%) zelfstandige ondernemers ( NEA ,6%)

3 ziektegroepen in invaliditeit (cijfers RIZIV) Aantal invaliden per ziektegroep % evolutie Gezwellen ,72% Psychische stoornissen ,40% Ziekten van het zenuwstelsel en de zintuigen ,82% Ziekten van het hartvatenstelsel ,58% Ziekten van het bewegingsstelsel en het bindweefsel % Ongevalletsels en vergiftiging ,23% Andere ,91% Totaal ,77%

4 Het volledige ziektepercentage is 7,1% dat is 2,2 procentpunten meer dan tien jaar geleden. Cijfers securex 'Als we die trend willen keren, zullen we al heel vroeg in de loopbaan moeten streven naar een job met een aanvaardbare fysieke belasting en werkdruk', zegt Verlinden. 'Het lijkt evident, maar veel werkgevers én werknemers zorgen er onvoldoende voor dat die laatsten een job hebben op maat van hun competenties en interesses. Je kan niet wachten tot iemand 55 is om daar rekening mee te houden. De tijd, 19 oktober 2018

5 ziektegroepen in invaliditeit (RIZIV 2015) Ongevallenletsels en vergiftiging 6% Andere 11% Gezwellen 6% Ziekten van het bewegingsstelsel en het bindweefsel 30% Ziekten van het hartvatenstelsel 6% Psychische stoornissen 35% Ziekten van het zenuwstelsel en de zintuigen 6%

6 Hoge gezondheidsraad burn-out en werk september 2017 Burn-out is - een multifactorieel proces - dat voortvloeit uit een langdurige blootstelling (meer dat 6 maanden) - in een arbeidssituatie - aan voortdurende stress, een gebrek aan reciprociteit tussen de investering (eis) en wat daar tegenover staat (hulpmiddelen) of een gebrek aan evenwicht tussen de verwachtingen en de reële werksituatie, - die professionele uitputting (zowel emotioneel, fysiek als psychisch) veroorzaakt: extreme vermoeidheid waarbij de normale rusttijd niet volstaat om te recupereren en die chronisch wordt, het gevoel zijn hulpmiddelen volledig uitgeput te hebben. Deze uitputting kan ook een impact hebben op de controle van de emoties (prikkelbaarheid, woede, huilbuien enz.) en het cognitieve vermogen (aandacht, geheugen, concentratie), wat dan weer kan leiden tot veranderingen in het gedrag en de attitudes: o Mentaal afstand nemen: de persoon distantieert zich en wordt cynisch.. o Dat leidt tot een gevoel van professionele onbekwaamheid: verminderde persoonlijke bekwaamheid op het werk, verminderde eigenwaarde, de persoon heeft het gevoel dat hij niet meer efficiënt werkt. Die gemoedstoestand kan voor de werkende bovendien vaak lange tijd onopgemerkt blijven.

7 Een paar aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad werkbaarder en duurzamer werk Werkcontext als sleutel ontwikkelen van een betrouwbaar meetinstrument Meten is weten snelle professionele hulp bij de eerste tekenen (werkstress) Belang van preventie Bron:

8 burn-outsymptomen in de werkbaarheidsmonitor Veel gebruikt (UBOS) Emotionele uitputting Distantie Verminderde competentie Hoge correlatie met VBBAwerkstress (herstelbehoefte) groep acuut psychische vermoeidheidsproblemen als risicogroep voor uitval door burn-out

9 aan het werk ziek Vlaamse werkbaarheidsmonitor: schaal psychische vermoeidheid als indicator van emotionele uitputting Emotionele uitputting Distantie Verminderde competentie Psychische vermoeidheid niet problematisch Psychische vermoeidheid problematisch maar niet acuut Psychische vermoeidheid acuut problematisch gezonde werkstress Problematische werkstress Burn-outklachten /symptomen Uitval door burn-out Preventiebeleid psychosociale belasting /gezondheidsbeleid verzuim reintegratie langdurige afwezigheid werkonbekwaam Een lang herstel en een moeilijke integratie zijn zowel voor de werknemer als de werkgever veel slechter dan preventie Trends: 13 september 2018

10 psychische vermoeidheid (werknemers) 100% 80% 10,2% 9,7% 9,4% 9,6% 12,3% 28,9% 28,8% 29,8% 29,3% 34,2% % 40% 71,1% 71,2% 70,2% 70,7% 65,8% 20% 0% acceptabele situatie werkstressklachten burn-outsignalen

11 Welke beroepen lopen hoogste risico op burn-out? onderwijsfunctie kortgeschoolde arbeiders professional/middenkader kader/directie Vlaamse arbeidsmarkt uitvoerend bediende zorgfunctie geschoolde arbeider/technicus 14,3% 14,2% 14,0% 13,8% 12,3% 11,3% 10,7% 10,2% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 2016

12 Welke sectoren hoogste risico op burn-out? post- en telecommuncatie (1) zakelijke dienstverlening financiële sector voeding onderwijs textiel confectie (1) transport Vlaamse arbeidsmarkt openbaar bestuur bouw groot- en kleinhandel metaal gezondheids- en welzijnszorg chemie horeca (1) 14,0% 13,9% 13,7% 13,2% 13,1% 12,3% 12,0% 11,6% 11,6% 11,4% 11,0% 10,7% 9,6% 15,8% 16,9% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 2016

13 Verschil naar leeftijd? 16,0% 14,0% 12,0% 12,1% 13,3% 14,0% 11,6% 10,0% 9,8% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -30 jaar jaar jaar jaar 55+ jaar 2016

14 Wat zijn de gevolgen? Werken tot aan het pensioen? Werknemers (40-plus) 100% 90% 80% 3% 5% 7% 23% 70% 60% 50% 57% 70% 40% 75% 30% 20% 10% 38% 22% 0% geen werkstress werkstress maar niet acuut risico op burn-out ja ja mits aangepast werk nee 2016

15 Wat zijn de gevolgen? Verloopintentie risico op burn-out 25% werkstress maar niet acuut 14% geen werkstress 6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Aandeel zoekt regelmatig ander werk 2016

16 burn-out, op zoek naar oorzaken in de werkbaarheidsmonitor kans op burn-out Deelgroepen Geslacht Leeftijd Arbeidstijd Soort job Gezinssituatie Soort contract Ondernemingsomvang Werkbaarheidsrisico s Werkdruk Emotionele belasting Onvoldoende taakvariatie Onvoldoende autonomie Gebrekkige relatie directe leiding Belastende arbeidsomstandigheden

17 Risico burn-out deelgroepen GESLACHT man vrouw 1,00 1,33 LEEFTIJD tot 30 jaar jaar jaar jaar 55 jaar en + DIENSTOMVANG voltijds deeltijds 60%+ deeltijds -60% 0,58 0,81 1,00 1,00 1,14 1,35 1,52 1,50 SOORT JOB uitvoerend bediende ongeschoolde/geoefende arbeider geschoolde arbeider - technicus onderwijs- of zorgfunctie middenkader -professional kader/directie GEZINSSITUATIE alleenstaande geen kinderen met partner geen job, geen kinderen met partner met job, geen kinderen alleenstaande met kinderen met partner geen job, met kinderen tweeverdieners met kinderen 0,65 0,91 0,96 0,92 1,00 1,05 1,07 1,00 1,17 1,12 1,17 1,29 CONTRACTTYPE vast contract tijdelijk contract 1,00 1,10 ONDERNEMNGSDIMENSIE < 10 wkn wkn wkn wkn >499 wkn 1,00 1,11 0,93 0,93 0,

18 Risico op burn-out en risico s in de arbeidssituatie WERKDRUK 1,00 geen hoge werkdruk 6,34 hoge werkdruk EMOTIONELE BELASTING geen emotioneel belastend werk emotioneel belastend werk 1,00 2,68 AFWISSELING voldoende onvoldoende 1,00 1,45 AUTONOMIE voldoende onvoldoende 1,00 1,89 ONDERSTEUNING LEIDING voldoende onvoldoende 1,00 2,73 ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN niet belastend belastend 1,00 1, Odds Ratio

19 Risico op burn-out en risico s in de arbeidssituatie, werknemers werkdruk relatie leiding 4 emotionele belasting afwisseling autonomie fysieke arbeidsomstandig heden niet problematisch problematisch maar niet acuut acuut problematisch

20 werkdruk * psychische vermoeidheid 100% 5,0% 80% 60% 20,2% 58,8% 25,3% Als je burn-out echt wil aanpakken, moet je de fundamenten van je arbeidsorganisatie ter discussie stellen, Tim Vermeire (HR-adviseur Attentia) Trends, 13/09/ % 79,8% 20% 41,2% 0% acceptabele werkdruk hoge werkdruk geen werkstress werkstressklachten burn-outsymptomen 2016

21 ondersteuning leiding * psychische vermoeidheid 100% 80% 60% 29,9% 9,7% 61,2% 29,4% Als het leiderschap faalt, is een rijkelijk gevulde fruitschaal maar een lapmiddel. Menselijkheid inbrengen in leiderschap is veel belangrijker. zegt Mieke Audenaert (Ugent). De standaard, 26/09/ % 70,1% 20% 38,8% 0% adequate coaching onvoldoende steun leiding geen werkstress werkstressklachten burn-outsymptomen 2016

22 Hoeveel mensen zijn bereikbaarheid? niet bereikbaar referentie 20% structureel bereikbaar 49% 24% per mail en per telefoon 18% enkel per telefoon 7% enkel per mail sporadisch bereikbaar 31% 2016

23 bereikbaarheid * psychische vermoeidheid 100% 80% 60% 40% 9,6% 10,4% 14,7% 27,3% 40,1% 29,0% 72,7% 71,0% 59,9% Minister van Werk Kris Peeters gaat werkgevers vragen om afspraken te maken met hun personeel over het recht om buiten de uren niet op mails te antwoorden, dit in het kader van zijn plan om burn-out aan te pakken. De tijd, 21 juni % 0% niet bereikbaar occasioneel bereikbaar structureel bereikbaar geen werkstress werkstressklachten burn-outsymptomen 2016

24 Burn-out, werkdruk en bereikbaarheid 30,0% 25,0% 22,9% 23,4% 26,7% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 4,9% 5,0% 5,1% 0,0% niet bereikbaar occasioneel bereikbaar structureel bereikbaar niet bereikbaar occasioneel bereikbaar structureel bereikbaar acceptabele werkdruk hoge werkdruk 2016

25 In dit SWEET-onderzoek (Stress in the Work Environment) van IMEC droegen meer dan 1000 deelnemers de Chill Band gedurende vijf opeenvolgende dagen. Daarnaast werd er ook data zoals GPS locatie verzameld om zo inzicht te krijgen in de link tussen fysiologische stresssymptomen en zelf-gerapporteerde stress. De app s?

26 burn-out actueel: een paar voorbeelden In ontwikkeling BAT (Burn-out Assessment Tool) een vragenlijst om enerzijds werknemers die aan burn-out lijden te identificeren en anderzijds een hulpmiddel te bieden aan professionals voor het diagnosticeren van burn-out, zou dus een betere preventie, een efficiëntere opsporing en een betere behandeling van burn-out mogelijk moeten maken Proefprojecten Ministerie Sociale Zaken en Volksgezondheid (indienen projecten afgesloten) (minister De Block) Nationale arbeidsraad (indienen projecten afgesloten) (minister Peeters) Fedris

27 Een aantal conclusie Burn-out: what s in a name? Werkbaarheidsmonitor : Analyse acute psychische vermoeidheid/risico voor burn-out sleutels op de werkvloer voor preventie van burn-out Belangrijkste bevindingen Aandeel risico op burn-out neemt toe Kenmerken van de arbeidssituatie spelen belangrijke rol dan persoonskenmerken Vooral werkdruk/emotionele belasting/relatie directe leiding Rol bereikbaarheid/connectiviteit niet overschatten