Suïcidaal proces. Aan suïcide gaat een proces vooraf

Transcriptie

1 Suïcidaal proces Aan suïcide gaat een proces vooraf Van gedachte naar plan naar daad Deels observeerbaar (verbale en non-verbale signalen), deels niet Tijdspanne verschilt van persoon tot persoon Over het algemeen sneller bij mannen Poging als belangrijkste signaal Catharsiseffect van een poging is tijdelijk Geen éénvormig proces Ambivalentie: dood ander leven Wie suïcidaal is kiest meestal niet voor de dood, wel voor een ander leven Suïcidepreventiewerking CGGZ

2 Signalen Indirecte signalen Ik kan het niet meer aan Ik zie het niet meer zitten Ik heb er genoeg van Ik ben voor niets goed Die (overledene) is beter af Niemand kan mij helpen Ik ben een hopeloos geval Verbale boodschappen die wijzen op hopeloosheid en/of een negatieve kijk op zichzelf/omgeving/toekomst Misvatting: Wie erover praat doet het niet. Suïcidepreventiewerking CGGZ

3 Signalen Directe signalen -Ik zou willen dat ik er niet meer was -Ik wil er een eind aan maken -Ik wou dat ik dood was Suïcidepreventiewerking CGGZ

4 Signalen Aan depressie gelinkte signalen Zich isoleren, terugtrekken, stiller zijn Lusteloosheid, futloosheid, sombere stemming Slaapproblemen Concentratieproblemen vergeetachtigheid Plotse huilbuien Neiging om vroeger interessante activiteiten te verwaarlozen Verwaarlozing van uiterlijk Woede uitbarstingen Agressieve buien Verandering in het activiteitenniveau (hyper- of inactief) Suïcidepreventiewerking CGGZ

5 Signalen Andere signalen Opduikende problemen met belangrijke personen Verward of onlogisch praten (Vermeerderd) alcohol- en druggebruik Interesse in bepaalde boeken/muziek/internetsites Neiging om onverantwoorde risico s te nemen, kleine ongelukjes Weggeven van persoonlijke spullen Suïcidaal gedrag (gedachten uiten, plannen, poging...)

6 Signalen Elke plotse gedragsverandering kan betekenisvol zijn, zeker tegen een achtergrond van eerder genoemde risicofactoren, somberheid, hopeloosheid en depressie.

7 Waarom spreken ze er niét over? Drempel Taboe Onwennigheid, schaamte Bang (voor afwijzing, gek verklaard te worden, niet begrepen te worden, dat anderen ingelicht worden ) Jongere wil niet tot last zijn Jongere gelooft niet dat iemand hem kan helpen Jongere sluit zich af Zelf niet denken dat het een probleem is Suïcidepreventiewerking CGGZ

8 Wat houdt ons tegen? Breng ik de jongere niet op ideeën? Stel dat het niet zo is, choqueer ik hem dan niet? Geef ik hem door het te bespreken niet de boodschap dat hij het mag doen? Wat moet ik doen als hij ja antwoordt? Eigen taboe op spreken over zelfdoding Suïcidepreventiewerking CGGZ

9 Waarom er wél over spreken? Jongere uit zijn isolement halen Iets wat sterk leeft bij de jongere Opluchting om erover te spreken Zicht krijgen op het suïcidaal proces Risico inschatten Gerichte hulp op gang brengen Suïcidepreventiewerking CGGZ

10 Wat doe je beter niet? Onderschatten: Zo erg zal het wel niet zijn, dat gaat wel over Veroordelen: Dat kun je je familie toch niet aandoen Vermijden: Laat ons maar over iets anders praten Minimaliseren: Als je daar al zelfmoord voor moet plegen Verwijten: Laat je toch zo niet hangen Meteen positieve zaken aanhalen: Je hebt toch nog je vrienden, denk dan daaraan Onmiddellijk oplossingen aandragen Uitdagen: Dat durf je toch niet Onvoorwaardelijke geheimhouding beloven! Suïcidepreventiewerking CGGZ

11 Wat kan je wel doen? I. Oriënterende vragen- luisteren- signalen herkennen II. Suïcidaliteit bevragen en bespreken III. Motiveren voor hulp IV. Crisisinterventie Verschillende stappen- opbouw

12 Wat kan je wel doen? I. Oriënterende vragen- luisteren- signalen herkennen Ik zie dat het niet zo goed met je gaat Zou je me willen vertellen wat er aan de hand is? Voel je je vaker zo slecht? = eerste stap!

13 Wat kan je wel doen? II. Suïcidaliteit bevragen en bespreekbaar maken -Zijn er gedachten aan zelfmoord? -Is er een plan? -Heb je ooit een poging ondernomen?

14 Gedachten bevragen Als je dat zegt, wil dat dan zeggen dat je liever dood wil zijn? Heb je wel eens het idee dat het leven niet meer de moeite waard is? Denk je wel eens dat je een einde aan je leven zou willen maken? Denk je aan zelfmoord? Hoe vaak denk je er aan? Hoe intens zijn die gedachten? (oncontroleerbaar?)

15 Plannen bevragen Heb je een plan? Heb je er al over nagedacht hoe je het zou doen, waar, wanneer? Heb je al voorbereidingen getroffen om die plannen uit te voeren? Heb je er aan gedacht een afscheidsbrief te schrijven?

16 Poging bevragen Heb je ooit een poging ondernomen? Hoe heb je dat geprobeerd? Heb je spijt dat het toen niet is gelukt? Welke hulp is er toen geweest? Hoe heb je die ervaren?

17 Bevragen van suïcidaliteit -Mate van hopeloosheid, wanhoop Hoe wanhopig voel je je nu? Heb je nog hoop dat het in de toekomst zal beteren? Ben je bang om de controle over jezelf te verliezen? -Beschermende factoren Wat weerhoudt je? Is er nog iets om naar uit te kijken? -Doel betekenis Wat wil je bereiken? Wat betekent het voor anderen?

18 Ernst van suïcidaliteit Lichte mate: vluchtige gedachten over zelfmoord, niet nagedacht over een plan, realiseert zich mogelijke consequenties voor familie en vrienden, speelt met het idee, kan nadenken over andere oplossingen, wil liever leven dan sterven. Ambivalentie: vaak in het teken van teleurstellingen in de relationele sfeer, sterk impulsief gekleurd, geen uitgebreide plannen. Ernstige mate: voortdurend gedachten en beelden van zelfmoord, heeft al verschillende methoden overwogen, heeft uitgebreid plan met voorbereidingen, denkt dat het voor anderen beter is als hij/zij er niet meer is, kan nog enige tijd uitstellen, wil liever sterven dan leven. Zeer ernstige mate: wanhopig, kan alleen nog maar aan zelfmoord denken, geen oog meer voor consequenties voor familie en vrienden, heeft uitgebreid plan en mogelijk reeds geoefend, heeft zichzelf niet meer onder controle, blikvernauwing, geen energie meer om door te leven, kan niet meer uitstellen Suïcidepreventiewerking CGGZ

19 Zorgen, beschermen, bewaken Zorgen: Persoon heeft regie over zijn leven nog in handen. Kan nadenken over alternatieven, kan pijn verdragen, kan oplossingen uitproberen Beschermen: Regie wordt gedeeld, veiligheid installeren, leefmaatregelen afspreken, steunfiguren zoeken, afspraken omgaan moeilijke momenten, eventueel niet-suïcideafspraak Bewaken: Regie wordt overgenomen, persoon wordt in veiligheid gebracht Suïcidepreventiewerking CGGZ

20 Motiveren voor hulp Indien je niet de aangewezen hulpverlener bent, communiceer dit dan duidelijk: Ik heb gehoord dat je het erg moeilijk hebt. Ik kan je doorverwijzen naar iemand die jou beter kan helpen om samen de problemen aan te pakken.

21 Tijd winnen Een beslissing die je niet mag nemen wanneer je zo overstuur bent Geef jezelf de tijd om tot rust te komen Geef jezelf de kans om uit te zoeken of er nog andere uitwegen zijn (metafoor van de gang met deuren) Boodschap: Hulp is beschikbaar Niet-suïcideafspraak Cliënt belooft voorlopig geen suïcide te plegen Hulpverlener engageert zich Voorwaarden: risico niet te hoog + cliënt kan beloven de beslissing uit te stellen Suïcidepreventiewerking CGGZ

22 Crisisinterventie -betrekken van omgeving, sociale isolatie doorbreken Concrete afspraken maken: wie contacteren? Wat doen om moeilijke momenten door te komen? -contacteren van professionele hulp: samen een afspraak plannen -informeren over beschikbare hulp 24/7: spoeddienst Zie: dringend hulp nodig?

23 Crisisinterventie Urgent, levensbedreigend: bel 112 (vermeld dat er best psychiater mee komt) Semi-urgent: overleg met en/of verwijs naar collega van SGC (huisarts/psycholoog/psychiater), s avonds: overleg met en/of verwijs naar huisarts van wacht (070/257025) Eventueel naasten betrekken Niet urgent: overleg met collega SGC