Sportblessures en Blessure-preventie. Maarssen; 6 nov Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Sportblessures en Blessure-preventie. Maarssen; 6 nov. 2014 Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport"

Alexander Boer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Sportblessures en Blessure-preventie Maarssen; 6 nov Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport

2 2014: WK-voetbal, WK-hockey en TdF

3 Preventie-sequentie Omvang van sportblessures Risico-sporten Aard en ernst van sportletsels Maatschappelijke gevolgen Oorzaken en risicofactoren Preventie cq. risico-reductie

4 Blessures te over

Sportblessures (1) 4,4 miljoen sportblessures/ jaar in Ned. (VeiligheidNL, 2012). - 3,3 miljoen acuut en - 1,1 miljoen geleidelijk ontstaan (onderschatting!

5 Sportblessures (1) 4,4 miljoen sportblessures/ jaar in Ned. (VeiligheidNL, 2012). - 3,3 miljoen acuut en - 1,1 miljoen geleidelijk ontstaan (onderschatting!) 1,7 miljoen (39%) medisch behandeld (=de helft van alle ongevalsletsels die medische behandeling behoeven) Kenmerken van die geleidelijk ontstane blessures: Door trainingsomvang (recidiveren regelmatig) Door spierdysbalans: chronische overprikkeling ( ontstekingen ) van pezen, spieren en gewrichtskapsels.

) 1,7 miljoen (39%) medisch behandeld (=de helft van alle ongevalsletsels die medische behandeling behoeven)

6 Sportblessures (2) Top 10 van sportblessures naar lokalisatie* 1. Knie (19%) 2. Enkel (17%). 3. Schouder/arm/pols (11%) 4. Romp & rug ( 9%) 5. Onderbeen & kuit ( 8%) 6. Voet/hiel/tenen ( 8%) 7. Bovenbeen ( 4%) 8. Hand/vingers ( 4%) 9. Achillespees ( 4%) 10. Hoofd ( 2%) * bron: OBiN = Ongevallen en Bewegen in Nederland (VeiligheidNL, 2012)

000 ( 8%) 6. Voet/hiel/tenen 330.000 ( 8%) 7. Bovenbeen 260.000 ( 4%) 8. Hand/vingers 190.000 ( 4%) 9.

7 No 1: Enkelverzwikking

8 Top-10 qua Risicosporten (per uur sport) 1. Zaalvoetbal Basketball Hockey Veldvoetbal Skien Handbal 1,9 7. Atletiek 1,8 8. Squash 1,8 9. Volleybal Hardlopen 1.8 bron: Kemler, Schmikli, Backx, 2007

Veldvoetbal 2.0 5. Skien 2.0 6. Handbal 1,9 7.

9 Definitie Overbelastingletsel Een overbelastingsletsel is een blessure, die ontstaan is in relatie tot sport, maar zonder dat sprake is van een duidelijk (macro)trauma, hetgeen aanleiding geeft tot: - sportverzuim en/of arbeidsverzuim en/of medische behandeling - pijn en/of stijfheid van spier, pees of botweefsel, die >10 dgn achtereen aanhoudt. Synoniemen: overuse injury; Dauerschade; surmenage

- sportverzuim en/of arbeidsverzuim en/of medische behandeling - pijn en/of stijfheid van spier,

11 Overuse injury Chronische Overbelasting Blessure Blessure

12 Musculaire dysbalans?? Single leg squat

13 Blessure-preventie Primair: voorkomen van het ontstaan van blessures Secundair: vroegtijdig opsporen en behandelen van blessures om erger te voorkomen Tertiair: restverschijnselen van de blessure tegengaan en een herhaling voorkomen Wet op het continue risico

blessures om erger te voorkomen Tertiair: restverschijnselen van

14 Preventieve maatregelen warming-up, cooling-down, rekoefeningen persoonlijke beschermingsmiddelen tapen en braces sportmateriaal training fair play begeleiding van sporthervatting sportkeuring kwaliteit sportaccommodaties regelgeving

braces sportmateriaal training fair play begeleiding van

15 Toepassing Preventieve maatregelen (bron:obin 2004) Warming-up 57% - fitness 74% Cooling-down 32% - fitness 51% Enkelband 2% - voetbal 5% Knieband 1% - tennis 2% Scheenbeschermer 11% - voetbal 67% Gebitsbeschermer 1% - hockey 44% Kniebeschermer 5% - skeeleren 69% Elleboogbeschermer 2% - skeeleren 39% Helm 5% - paardesport 48%

Scheenbeschermer 11% - voetbal 67% Gebitsbeschermer 1% - hockey 44%

16 Trends Meer sporters, vooral ouderen (> 40 jr) Plotse (hart)doden in de sport (vnl. mannen) Acties: UEFA-FIFA-KNVB Werkgroep Cardiovasculaire Screening (NVVC-VSG) Gevolg: revival Sportkeuring

17 Plotse (hart)dood (1)

18 Plotse (hart)dood (2) gevallen per jaar in Nederland (Dolmans, 1983) 1) < 35 jaar: vnl. aangeboren hartziekte SCD per sporters/jaar (Bille et al., 2004) 2) > 35 jaar: vnl. kransslagvaten 7 13 SCD per sporters/ jaar (Hoogsteen, 2004)

0 SCD per 100.000 sporters/jaar (Bille et al.

19 Recent

20 Plotse (hart)dood (3) ca 11 traumatische doden/jaar

21 Plotse hartdood in de sport Onafhankelijke predictoren van SCD (sudden cardiac death) R.R. 95% CI P value Sports activity Male gender < < Bron: Corrado et al. J Am Coll Cardiol 2003; 42:

22 Oude Sportkeuring (<1983) Keuren: 10 diepe kniebuigingen

23 Nieuwe Sportkeuring Keuren vlgs Lausanne protocol (A; LO; bloed; rust-ecg) - Verplicht voor topsporters - Ook amateursporters periodiek screenen? * Gezondheidsraad stelt: Nee! * Praktijk: vraag naar BSMO

(fietsergometer of tredmolen; met ademgasanalyse)

24 Preventief Sportmedisch Onderzoek Verschillende pakketten: * Basiskeuring t/m * Topsportonderzoek (fietsergometer of tredmolen; met ademgasanalyse) - * CT-scan van de kransslagvaten - * Spierkrachtmeting

25 Zoeken naar de zwakste schakel(s)

26 Preventie van Plotse Hartdood CT-scan Kransslagvaten Interne defibrillator (ICD)

27 Conclusie: Sport = Gezond! (ondanks risico s) Winst en verlies liggen dicht bij elkaar

29 Preventie van risico s (1) -- Sportkeuringen -- Getraindheid totale bewegingsketen!

30 Preventie van risico s (2) Fair play Voldoende voedingstoffen (bananen) Herstelbevordering (o.a. zuurstof)

31 Preventie van risico s (3) door bescherming: Kleding Gebitsbeschermer Borstprotector Braces

32 Verbetering materiaal? Materiaal: - Instrumenteel = spel ; bv. tennisracket - Beschermend: bv. neusbeschermer - Beschermend en instrumenteel: bv. schoeisel, kleding

33 Effectiviteit?

34 Effect van scheenbeschermers op onderbeenblessures (trendanalyses )

35 Preventief oefenprogramma De 11 FIFA (F-MARC) 10 oefeningen (11 min.) + fair play Onderste ledematen (hamstring, knie, enkel) Toename in stabiliteit, coördinatie, spierkracht en wendbaarheid (Bron: Junge e.a., 2002)

36 Resultaten Effectiviteitsstudie (1) (Vriend e.a., 2001; 2010) Effectiviteit onbekend van: rekoefeningen, cooling-down enkele persoonlijke beschermingsmiddele skatehelm, rugbyhelm knie- en (zachte) elleboogbeschermers opvulstukken tok tape of brace voor knie, vingers, duim; eigenschappen sportschoenen training sportspecifieke sportkeuring

37 Resultaten Effectiviteitsstudie (2) (Vriend e.a., 2001; 2010; vd Horst e.a., 2014) Altijd doen: Fietshelm, Polsbeschermers skaten, Enkeltape/brace, Oefentherapie (oefentolprogramma; balanstraining), Nordic hamstring curl Scheenbeschermer Sterk aanbevolen: warming-up gebits-, oog-, elleboogbeschermers patellatape en -brace schokdemping schoen

38 Richten op Gedrag!

39 BRACES; Veelgestelde Vragen Is een brace niet slechter dan tape? Wordt een brace vergoed door de zorgverzekeraar? Hoelang moet je een brace gebruiken? Worden je enkelspieren niet zwakker door tape/brace?

40 Stabiliteit gewrichtsstabiliteit ossale stabiliteit passieve stabiliteit actieve stabiliteit vormgeving botuiteinden gewrichtkapsel gewrichtsbanden spiercorset

41 Preventie enkel sprains 1) Schoeisel 2a) Enkeltape 2b) Enkelbrace 3) Oefentherapie (balanstraining) 1,2a,2b: ondersteuning passieve stabiliteit 3: ondersteuning actieve stabiliteit

42 To tape or not to tape? Preventie: Enkeltape = Enkelbrace Therapie: Enkelbrace is minstens even effectief als enkeltape

44 Is dit zinvol..een beetje wel....of niet? Patellabandje (ter behandeling van een apexitis patellae)

45 Is dit zinvol..een beetje wel....of niet? Duimbrace (ter behandeling van een skiduim)

47 Take home messages Wijs een bestuurslid aan die Gezondheid in zijn/haar portefeuille heeft. Zorg voor adequate sportmedische begeleiding en korte lijnen naar fysiotherapie en z.n sportgeneeskunde en orthopedie. Stel goed opgeleide (jeugd)trainers aan, die geïnstrueerd zijn t.a.v. WU, herstel en blessurepreventie. Een preventieve sportmedische screening (zeker bij sporters van 35+) om de 5jaar is nuttig. Laat periodiek schoeisel en scheenbeschermers controleren.

48 Dank voor de aandacht

Vergelijkbare documenten

Blessure-preventie en Braces. Burg Feistritz; 12 april 2014 Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport

Blessure-preventie en Braces. Burg Feistritz; 12 april 2014 Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport Blessure-preventie en Braces Burg Feistritz; 12 april 2014 Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport Preventie-sequentie Omvang van sportblessures Risico-sporten