Groeiambi0es en - belemmeringen zzp en klein- mkb. December 2018

Transcriptie

1 Groeiambi0es en - belemmeringen zzp en klein- mkb December

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding van het onderzoek Omschrijving van het onderzoek 5 2. Resultaten: zzp versus mkb Doelen en uitdagingen Vaardigheden en houding Personeel aannemen Informa0ebehoeJe Resultaten: behoud versus groei Verdieping zzp Verdieping mkb Conclusies 38 2

3 1. INLEIDING

4 Aanleiding van het onderzoek Het mkb wordt wel de motor van de economie genoemd. De ruim mkb ondernemers vormen, samen met de bijna 1,2 miljoen zzp ers, voor 70% van de werkgelegenheid en leveren een bijdrage van 60% aan de toegevoegde waarde in Nederland. Dat deze motor al0jd even soepel draait is niet vanzelfsprekend. Er is een juiste balans nodig van bedrijven die voor con0nuïteit zorgen en bedrijven die groei realiseren. Groeiende bedrijven zijn nodig om de economie als geheel te laten groeien en om te compenseren voor bedrijven die stoppen. Niet alle ondernemers slagen er in om hun ambi0es voor con0nuïteit of groei te realiseren. In welke mate het realiseren van ambi0es al dan niet slaagt en welke belemmeringen en uitdagingen ondernemers hierbij ervaren, is onderwerp van dit onderzoek. De resultaten van dit onderzoek gebruiken we om ondernemers beter van dienst te kunnen zijn bij het realiseren van hun (groei)ambi0es. Naast het hebben van inzicht in belemmeringen en uitdagingen is het daarvoor ook van belang om te weten waar de ondernemer mee bezig is, welke informa0ebehoeje zij hebben en wat hun voorkeur is voor de manier waarop deze informa0e wordt aangeboden. Ook deze onderwerpen komen in dit onderzoek aan bod. De resultaten van het onderzoek presenteren we in twee delen. In het eerste deel (hoofdstuk 2) zewen we de uitkomsten van mkb ers en zzp ers naast elkaar. In het tweede deel (hoofdstuk 3) maken we in de presenta0e van de uitkomsten onderscheid tussen ondernemers die hun focus hebben op groei en ondernemers die voornamelijk con0nuïteit nastreven. Ter voorbereiding is kennisgenomen van eerder uitgevoerde onderzoeken zoals de Staat van het MKB 2017 (Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, 2017) en de Conjuctuurenquête Nederland (COEN). Ook is er gekeken naar eerder onderzoeken van de KVK zoals bijvoorbeeld Zzp ers wie zij zijn en wat ze willen (2015). De lessen uit deze bestaande rapporten zijn gebruikt om te komen tot een vragenlijst die begrijpelijk is voor ondernemers en inzicht biedt in hun uitdagingen op het gebied van groei. 4

5 Omschrijving van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd in het KVK Ondernemerspanel dat bestaat uit ruim zzp ers en mkb- ondernemers. Op 12 juni 2018 is het panel uitgenodigd om de vragenlijst in te vullen. Op 16 juni is er een herinnering verstuurd naar de ondernemers die de vragenlijst nog niet (volledig) hadden ingevuld. In totaal vulden 1484 ondernemers uit het KVK Ondernemerspanel de vragenlijst in. Een responspercentage van 40%. Van de respondenten in dit onderzoek zijn 779 zzp er en heej geen personeel in dienst. 705 respondenten zijn mkb er en hebben personeel in dienst. 5 van de respondenten is dus zzp er en 4 mkb er. Wanneer er in dit rapport wordt gesproken over alle ondernemers dan is er gewogen naar bedrijfsgroowe. Met een betrouwbaarheid van 95% en een foutmarge van 5% kunnen uitspraken worden gedaan over de popula0e. Dit betekent dat 95% van alle ondernemers een antwoord zou geven binnen een foutmarge van 5% (bijvoorbeeld tussen de 20% en 30% bij een resultaat van 25%). Aantal werkzame personen PopulaDe NL & steekproef (gewogen) t/m t/m 9 Meer dan 9 1% 5

6 2. RESULTATEN: ZZP VERSUS MKB

7 2.1 DOELEN EN UITDAGINGEN

8 Doelen voor de komende drie jaren Focus op het behouden van mijn huidige klanten Meer klanten aantrekken Mijn bedrijf laten groeien in omzet Focus op continuering van mijn bedrijf (zonder groei) Naamsbekendheid vergroten Interne processen beter/efficiënter regelen Meer marketing activiteiten ontplooien Meer digitaal worden Samenwerken met andere bedrijven Een nieuw product of dienst op de markt brengen Duurzamer worden Nieuwe Nederlandse markten betreden Personeel aannemen Nieuwe buitenlandse markten betreden Tijdelijk personeel inhuren Mijn bedrijf verkopen Een nieuw bedrijf starten Een (nieuwe) vestigingslocatie openen 20% 21% 30% 21% 30% % % 55% Mkb ers hebben vaker dan zzp ers in (zeer) grote mate het doel om de interne processen beter/efficiënter te regelen. Mkb ers hebben vaker dan zzp ers in (zeer) grote mate het doel om vast personeel aan te gaan nemen. Zowel zzp ers als mkb ers hebben voor de komende drie jaren voornamelijk het doel om klanten te behouden en nieuwe klanten te vinden. Ook het groeien in omzet en het vergroten van de naamsbekendheid heej de komende drie jaren vaak de focus. 4 van de zzp ers en 4 van de mkb ers geej aan zich voornamelijk te zullen gaan focussen op con0nuering van het bedrijf, zonder groei. Mkb ers hebben vaker dan zzp ers als doel om personeel aan te gaan nemen, zowel vast (1) als 0jdelijk personeel (). In het algemeen richten mkb ers zich in grotere mate op alle afzonderlijke doelen dan zzp ers. Zzp (zeer) grote mate Mkb (zeer) grote mate In welke mate hee> u deze doelen voor de komende drie jaren? Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 8

9 Uitdagingen bij behalen doelen Voldoende klanten Financiële buffer om risico te nemen Goed gekwalificeerd personeel Het juiste uurtarief/prijzen bepalen Ontwikkelcapaciteit voor een nieuw product of dienst Voldoende personeel vinden Financiering verkrijgen Te weinig kennis over nieuwe markten Te weinig kennis en/of ervaring van mijn medewerkers Te weinig kennis en/of ervaring van mijzelf Te weinig vaardigheden rondom ondernemerschap Te weinig kennis over personeel aannemen of inhuren 10% 5% 10% 11% % 21% % 4 4 Mkb ers en zzp ers lopen in vrijwel dezelfde mate tegen bepaalde uitdagingen aan bij het behalen van hun doelen, behalve als het gaat om uitdagingen rondom personeel. Het vinden van voldoende klanten en een financiële buffer om risico te nemen, zijn zowel voor zzp als mkb grote uitdagingen. Een vijfde van de zzp ers ervaart daarnaast ook uitdagingen rondom het bepalen van het juiste uurtarief (2) en ontwikkelcapaciteit voor een nieuw product of dienst (21%). Het mkb heej in veel grotere mate te maken met uitdagingen rondom personeel. Met name het vinden van goed gekwalificeerd personeel (4) en het vinden van voldoende personeel (2) is een uitdaging voor het mkb, maar ook het ontbreken aan kennis of ervaring van de medewerkers (1). Zzp Mkb In hoeverre zijn deze zaken een uitdaging bij het behalen van uw doel(en)? Basis: alle ondernemers die met minimaal één doel in (zeer) grote mate bezig gaan zijn (zzp n=701, mkb n=660) 9

10 Omzetontwikkeling: afgelopen 3 jaar versus verwach0ng komende 3 jaar In de afgelopen drie jaar heej het merendeel van zowel de zzp ers als mkb ers een s0jging in omzet gezien (45% zzp versus 60% mkb). Ongeveer een vijfde van de ondernemers zag een krimp (2 zzp versus 1 mkb). Ook voor de komende drie jaren wordt door het merendeel van de zzp ers en mkb ers een toenemende omzet verwacht (6 zzp versus 7 mkb). Zzp Mkb Sterk krimpen (meer dan 20% gemiddeld per jaar) Krimpen (tussen en 20% gemiddeld per jaar) Licht krimpen (tussen 1% en 5% gemiddeld per jaar) Stabiel blijven Licht groeien (tussen 1% en 5% gemiddeld per jaar) Groeien (tussen en 20% gemiddeld per jaar) Sterk groeien (meer dan 20% gemiddeld per jaar) Weet ik niet/wil ik niet zeggen 5% % % Afgelopen 3 jaar Komende 3 jaar Wat is de gemiddelde procentuele omzetontwikkeling geweest over de afgelopen drie jaar? Wat is de procentuele omzetontwikkeling die u in de komende drie jaar verwacht te realiseren? Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 10

11 2.2 VAARDIGHEDEN EN HOUDING

12 Ondernemersvaardigheden Zowel mkb ers als zzp ers zijn het meest tevreden over de eigen exper0se in het vakgebied; 9 op de 10 is hierover (zeer) tevreden. Overall gezien zijn mkb ers vaker (zeer) tevreden over de eigen vaardigheden dan zzp ers. Mkb ers zijn echter het meest (zeer) ontevreden over hun kennis over (digitale) marke0ng (1) en nieuwe klanten vinden (). Zzp ers zijn het vaakst (zeer) ontevreden over het vinden van nieuwe klanten (1) en hun kennis over (digitale) marke0ng (1). Slechts 40% van zowel de zzp ers als mkb ers is tevreden over zijn of haar kennis rondom (digitale) marke0ng. Ongeveer de helj van de ondernemers is (zeer) tevreden over de vaardigheden om nieuwe klanten te vinden (4 zzp versus 5 mkb). Het vinden van klanten wordt door ondernemers gezien als de grootste uitdaging en het belangrijkste doel voor de komende jaren. Zzp Mkb Expertise in mijn vakgebied 91% 1% 90% 1% Een goede administratie bijhouden 7 20% 80% 15% 5% Ondernemers vaardigheden (algemeen) 6 2 5% 7 1 Geldzaken (zoals bijvoorbeeld begroten, financiering en belastingen) % 2 Nieuwe klanten vinden Kennis over (digitale) marketing 40% % 4 1 Het aansturen / managen van personeel % Geschikt personeel aannemen 1 7 5% 4 4 In hoeverre bent u tevreden over onderstaande vaardigheden bij uzelf? Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 12 (Zeer) tevreden Neutraal (Zeer) ontevreden

13 Houding ondernemerschap Voor 4 van de zzp ers en 65% van de mkb ers beheerst het bedrijf momenteel grotendeels hun leven. Ongeveer één derde van de ondernemers gaat voor alles of niets als het om het bedrijf gaat. Ongeveer de helj van alle ondernemers is tevreden met het inkomen dat zij uit het bedrijf halen. 35% van de zzp ers en 5 van de mkb ers durven nu niet het risico te nemen om in het bedrijf te investeren zodat het op lange termijn kan groeien. Bij van de zzp ers en van de mkb ers gaat er meer geld het bedrijf uit dan dat er binnenkomt. Mijn bedrijf beheerst momenteel grotendeels mijn leven 4 65% Ik ben tevreden met het inkomen dat ik uit mijn bedrijf haal 4 5 Ik durft het risico te nemen om nu in mijn bedrijf te investeren, zodat het op de langere termijn snel kan groeien 35% 5 Ik ga voor alles of niets als het om mijn bedrijf gaat 2 3 Het startpunt van mijn bedrijf was een oplossing voor een probleem dat ik zelf ondervond 20% 2 Er gaat meer geld het bedrijf uit dan dat er binnen komt In welke mate bent u het oneens of eens met deze stellingen? Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 13 Zzp (helemaal) eens Mkb (helemaal) eens

14 In loondienst willen werken Een kwart (2) van de zzp ers en 1 van de mkb ers geej aan (meer) in loondienst te willen werken. Van de ondernemers die graag volledig in loondienst zouden willen werken, heej 7 momenteel geen ander inkomen naast het inkomen uit de onderneming. 1 heej een baan naast de onderneming waar zij graag volledig voor zouden willen werken, heej een pensioenuitkering en een andere uitkering (WW, WAO/WIA, wajong etc.) Van de ondernemers die gedeeltelijk naast het bedrijf in loondienst zou willen werken, heej 6 geen ander inkomen naast het inkomen uit het bedrijf. 20% heej al een baan waar zij meer uren zouden willen werken, heej een pensioenuitkering en een andere uitkering. Ja, volledig 2 Ja, gedeeltelijk naast mijn bedrijf 10% Ondernemers die graag volledig of gedeeltelijk in loondienst zouden willen werken, hebben een rela0ef jonge onderneming zijn vaker ontevreden over het inkomen dat zij uit het bedrijf halen geven vaker aan dat er meer geld het bedrijf uit gaat dan dat er binnenkomt heej in de afgelopen drie jaar rela0ef vaker een omzetdaling gezien Nee Zzp Mkb Zou u als u de kans krijgt (meer) in loondienst willen werken? Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) % Bovendien hebben zij vaker met de volgende uitdagingen te maken in vergelijking met ondernemers die niet in loondienst willen werken: voldoende klanten, zelf te weinig kennis/ervaring, te weinig kennis over nieuwe markten, onvoldoende financiële buffer om risico te nemen, te weinig vaardigheden rondom ondernemerschap.

15 2.3 PERSONEEL AANNEMEN

16 Toename in hoeveelheid werk Dan werk ik zelf meer uren Ik zeg nee tegen nieuwe opdrachten Ik huur een zzp'er in Ik geef de opdracht door aan een collega Ik vraag familieleden of vrienden om mee te werken Ik regel een onderaannemer Ik ga personeel inhuren (uitzendkracht/detachering/payroll) Ik neem tijdelijk personeel aan Ik neem vast personeel aan Ik ga samenwerken met een bedrijf (zonder betaling) Ik ga werken met stagiaires of vrijwilligers Ik huur een bedrijf met personeel in Ik maak gebruik van een flexibele arbeidspool Anders De hoeveelheid werk is gedurende het jaar vrijwel stabiel % % 20% 5% 10% 60% 70% Wanneer zzp ers of mkb ers een toename in de hoeveelheid werk ervaren, lossen zij dit het vaakst op door zelf meer uren te werken (zzp 70% versus 60% mkb). Zzp ers zeggen bij toename in de hoeveelheid werk rela0ef vaker nee (3) of geven een opdracht aan een collega (2). In totaal vangt 3 van de ondernemers een toename in de hoeveelheid werk op door het inhuren of aannemen van extra krachten (zzp, vast, flexibel, inhuur etc.). Ongeveer 5 van het mkb vangt, naast zelf extra werken, een toename in de hoeveelheid werk op door het inhuren of aannemen van extra krachten (zzp, vast, flexibel, inhuur etc.). Mkb ers geven een opdracht, minder vaak dan zzp ers, door aan een collega (1). Zzp Mkb Hoe gaat u over het algemeen om met een toename in de hoeveelheid werk? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 16

17 Redenen geen personeel aannemen Ik wil geen personeelsuitbreiding (verantwoordelijkheid / risico's) Geeft te veel financiële risico s Ik werk liever samen met andere ondernemers Het is niet nodig, mijn bedrijf levert voldoende inkomen op Er zijn voldoende mensen voor de hoeveelheid werk Dat geeft te veel rompslomp Ik vang een tekort op met tijdelijke krachten Past slecht bij mijn vorm van dienstverlening Goed gekwalificeerd personeel is niet te vinden Ik heb daarvoor onvoldoende financiële middelen Dan heb ik een andere, grotere bedrijfsruimte nodig Dit bedrijf doe ik parttime Anders Nee, er zijn geen factoren die mij tegenhouden 2 30% % 25% 25% % 1 4 Er zijn uiteenlopende factoren die een rol spelen bij het aannemen van (meer) personeel. In het algemeen noemen zzp ers meer verschillende redenen. Zowel zzp ers als mkb ers geven het vaakst aan geen personeelsuitbreiding te willen (4 versus 2). Zzp ers geven daarnaast aan liever samen te werken met andere ondernemers (3), dat het niet nodig is omdat het inkomen voldoende is (3) en teveel financiële risico s (30%). Voor mkb ers is naast financiële risico s (2) en voldoende personeel hebben (2), het niet kunnen vinden van goed gekwalificeerd personeel een belangrijke factor (25%). Daarnaast vangt een vijfde van het mkb een tekort op met 0jdelijke krachten. Zzp Mkb Zijn er factoren die u tegenhouden bij het aannemen van (meer) personeel? U mag meerdere antwoorden geven Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 17

18 2.4 INFORMATIEBEHOEFTE

19 Onderwerpen informa0ebehoeje Wet- en regelgeving Marketing (nieuwe klanten vinden) Actuele trends en ontwikkelingen Duurzaamheid Nieuwe technologieën Innovatie of vernieuwing Nieuwe producten/diensten op de markt brengen Veilig zaken doen, het voorkomen van fraude Nieuwe producten/diensten ontwikkelen Financiering Geldzaken Risico s (verzekeringen etc.) Personeel Internationale markten Nederlandse markten Huisvesting Exporteren Importeren Anders Geen behoefte aan informatie % % 1 21% Zzp Mkb 30% % 2 De onderwerpen waarover zowel zzp ers en mkb ers de meeste behoeje aan informa0e hebben, zijn wet- en regelgeving, marke0ng (nieuwe klanten vinden) en actuele trends en ontwikkelingen. Mkb ers hebben significant vaker behoeje aan informa0e rondom personeel (1) en financiering (1). 2 van de zzp ers en 21% van de mkb ers geej aan geen behoeje te hebben aan informa0e. Over welke onderwerpen rondom ondernemen hee> u behoe>e aan informape? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 19

20 Kanaalkeuze informa0ebehoeje Nieuwsbrief Kleinschalige bijeenkomst Tekst op een website Cursus of workshop Webinar (online seminar) Whitepaper (diepgaand rapport over een onderwerp) Online opleiding/cursus Online video Social Media Grootschalig evenement of beurs 40% 3 40% 31% % % 1 11% 10% van de zzp ers en 7 van de mkb ers heej behoeje aan informa0e over een of meerdere onderwerpen rondom ondernemen (vorige sheet). Bijna de helj van alle ondernemers met een behoeje aan informa0e zou deze informa0e het liefst via een nieuwsbrief ontvangen. Verder is er een grote diversiteit aan verschillende vormen waarin ondernemers informa0e zouden willen krijgen. Zowel online vormen zoals tekst op een website of een webinar worden aangegeven maar ook fysieke bijeenkomsten, cursussen of workshops hebben voor een deel van de ondernemers de voorkeur. Telefonisch Anders In welke vorm zou u de informape het liefst krijgen? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle ondernemers met een informapebehoe>e (zzp n=578, mkb n=556) 20 Zzp Mkb

21 3. RESULTATEN: BEHOUD VERSUS GROEI

22 Typering ondernemers - 1 Top 5 doelen voor de komende drie jaren Focus op het behouden van mijn huidige klanten 6 7 Focus op continuering van mijn bedrijf (zonder groei) 4 4 Meer klanten aantrekken 4 5 Mijn bedrijf laten groeien in omzet 41% 55% Naamsbekendheid vergroten 3 4 Zzp (zeer) grote mate Mkb (zeer) grote mate 55% Totaal 45% Zzp 3 6 Focus op behoud Focus op groei Op basis van de doelen die ondernemers hebben voor de komende drie jaren, zijn ondernemers te verdelen in twee groepen; ondernemers die een focus hebben op behoud en ondernemers die een focus hebben op groei. Op basis van de vijf meest genoemde doelen, zijn ondernemers toegekend aan de groep waar zij het beste passen: focus op behoud of focus op groei. In totaal is 45% van de ondernemers toegekend aan focus op behoud en 55% aan focus op groei. Gekeken naar zzp ers dan heej twee derde de focus liggen op behoud en één derde op groei. Van de mkb ers heej 4 de focus liggen op behoud en 5 op groei. Mkb 4 5 Focus op behoud Focus op groei In welke mate hee> u deze doelen voor de komende 3 jaren? top 5 Basis: alle ondernemers (zzp n=779, mkb n=705) 22

23 Typering ondernemers - 2 Dit overzicht toont de verschillen in kenmerken van beide typeringen. Focus op behoud Focus op groei Deze ondernemers hebben rela0ef vaak de volgende doelen: Focus op con0nuering en stabiliteit van het bedrijf (51%) Focus op het behouden van huidige klanten (6) Deze ondernemers hebben rela0ef vaak de volgende doelen: Meer klanten aantrekken (9) Bedrijf laten groeien in omzet (8) Naamsbekendheid vergroten (75%) Enkele kenmerken: 6 is zzp, 3 mkb 2 heej nog een andere inkomstenbron naast het ondernemerschap Houden zich rela0ef vaak bezig met het aanbieden van diensten en/of service. 6 richt zich op het aanbieden van diensten en/ of service, 1 met de verkoop en/of produc0e van producten en 1 met een combina0e van het verkopen van producten en het aanbieden van diensten. HeeJ een lagere omzetontwikkeling gehad in de afgelopen drie jaar 60% is tevreden met het inkomen dat zij uit het bedrijf halen Enkele kenmerken: 40% is zzp, 60% is mkb 20% heej nog een andere inkomstenbron naast het ondernemerschap Houden zich rela0ef vaak bezig met het verkopen van producten. 5 richt zich op het aanbieden van diensten en/of service, 1 houd zich bezig met de verkoop en/of produc0e van producten en 2 een combina0e van het verkopen van producten en het aanbieden van diensten. HeeJ een hogere omzetontwikkeling gehad in de afgelopen drie jaar 3 is tevreden met het inkomen dat zij uit het bedrijf halen 23

24 3.1 VERDIEPING ZZP

25 Doelen voor de komende drie jaren Focus op het behouden van mijn huidige klanten Meer klanten aantrekken Mijn bedrijf laten groeien in omzet Naamsbekendheid vergroten Focus op continuering van mijn bedrijf (zonder groei) Meer marketing activiteiten ontplooien Samenwerken met andere bedrijven Meer digitaal worden Interne processen beter/efficiënter regelen Een nieuw product of dienst op de markt brengen Duurzamer worden Nieuwe Nederlandse markten betreden Nieuwe buitenlandse markten betreden Tijdelijk personeel inhuren Een nieuw bedrijf starten Een (nieuwe) vestigingslocatie openen Mijn bedrijf verkopen Personeel aannemen % 1 11% 1 2 5% 2 1 1% 0% 5% % 4 40% 41% 40% % 9 100% Focus op het behouden van huidige klanten is voor alle zzp ers in grote mate een doel, ongeacht of men zich in de komende drie jaren focust op behoud of groei. Zzp ers die zich voornamelijk focussen op behoud in de komende drie jaren, stellen zich daarnaast in enkele gevallen ook doelen om te groeien. Bijvoorbeeld naamsbekendheid vergroten (15%), maar ook meer klanten aantrekken, groeien in omzet en duurzamer worden (allen 1). Echter, deze doelen spelen in veel kleinere mate dan bij zzp ers die zich focussen op groei in de komende drie jaren. Zzp ers die zich focussen op groei, stellen zichzelf in vrijwel alle gevallen het doel om meer klanten te trekken en het bedrijf te laten groeien in omzet. Focus op behoud Focus op groei In welke mate hee> u deze doelen voor de komende drie jaren? - % in (zeer) grote mate Basis: alle zzp ers (focus op behoud n=514, focus op groei n=265) 25

26 Uitdagingen bij behalen doelen Voldoende klanten Financiële buffer om risico te nemen Het juiste uurtarief/prijzen bepalen Ontwikkelcapaciteit voor een nieuw product of dienst Financiering verkrijgen Goed gekwalificeerd personeel Te weinig kennis over nieuwe markten Te weinig vaardigheden rondom ondernemerschap Te weinig kennis en/of ervaring van mijzelf Voldoende personeel vinden Te weinig kennis over personeel aannemen of inhuren Te weinig kennis en/of ervaring van mijn medewerkers % 1 5% 5% % 4 61% Zzp ers met focus op groei lopen in grotere mate aan tegen diverse uitdagingen. Met name het vinden van voldoende klanten (61%), een financiële buffer hebben om risico te nemen (4) en ontwikkelcapaciteit voor een nieuw product of dienst (35%) zijn voor deze groep de grootste uitdagingen. Ondernemers met voornamelijk een focus op behoud, lopen in kleinere mate tegen uitdagingen aan. Bij deze groep zijn het vinden van voldoende klanten (2), het juiste uurtarief/prijzen bepalen (1) en een financiële buffer om risico te nemen (1) de grootste uitdagingen. Focus op behoud In hoeverre zijn deze zaken een uitdaging bij het behalen van uw doel(en)? Basis: alle zzp ers (focus op behoud n=514, focus op groei n=265) 26 Focus op groei

27 Omzetontwikkeling afgelopen drie jaar Zzp ers met een focus op groei hebben in de afgelopen drie jaar vaker een omzets0jging gezien dan zzp ers die zich met name richten op behoud. Bij zzp ers die zich richten op behoud is de omzet in de afgelopen drie jaar rela0ef vaker stabiel gebleven. Sterk gekrompen (meer dan 20% gemiddeld per jaar) Gekrompen (tussen en 20% gemiddeld per jaar) Licht gekrompen (tussen 1% en 5% gemiddeld per jaar) Stabiel gebleven Licht gegroeid (tussen 1% en 5% gemiddeld per jaar) Gegroeid (tussen en 20% gemiddeld per jaar) Sterk gegroeid (meer dan 20% gemiddeld per jaar) Weet ik niet/wil ik niet zeggen 15% 20% % 3 Focus op behoud Focus op groei Wat is de gemiddelde procentuele omzetgroei geweest over de afgelopen drie jaar? Basis: alle zzp ers (focus op behoud n=514, focus op groei n=265) 27

28 Toename in hoeveelheid werk Dan werk ik zelf meer uren Ik zeg nee tegen nieuwe opdrachten Ik geef de opdracht door aan een collega Ik huur een zzp'er in Ik vraag familieleden of vrienden om mee te werken Ik regel een onderaannemer Ik ga samenwerken met een bedrijf (zonder betaling) Ik ga werken met stagiaires of vrijwilligers Ik ga personeel inhuren (uitzendkracht/detachering/payroll) Ik huur een bedrijf met personeel in Ik neem tijdelijk personeel aan Ik maak gebruik van een flexibele arbeidspool Ik neem vast personeel aan Anders De hoeveelheid werk is gedurende het jaar vrijwel stabiel 1 31% % 1 5% 1% 1% 0% 1% 1 41% 65% 81% Het merendeel van de zzp ers gaat zelf meer uren werken als de hoeveelheid werk toeneemt. Zzp ers met een focus op groei doen dat echter rela0ef vaker (81%). Daarnaast kiezen zij vaker voor andere manieren van extra arbeidskracht, zoals het inhuren van een zzp ers (3) of familieleden of vrienden vragen om te helpen (1). Zzp ers met een grote focus op het behoud zeggen juist rela0ef vaker nee tegen nieuwe opdrachten (41%). Het aannemen van vast of 0jdelijk personeel of inhuren van personeel wordt enkel in uitzonderlijke gevallen door zzp ers gebruikt om een toenemende hoeveelheid werk op te vangen. Focus op behoud Focus op groei Hoe gaat u over het algemeen om met een toename in de hoeveelheid werk? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle zzp ers (focus op behoud n=514, focus op groei n=265) 28

29 Redenen geen personeel aannemen Ik wil geen personeelsuitbreiding (verantwoordelijkheid / Ik werk liever samen met andere ondernemers GeeJ te veel financiële risico's Het is niet nodig, het bedrijf levert voldoende inkomen op Past slecht bij mijn vorm van dienstverlening Dat geej te veel rompslomp Het is niet nodig, er zijn voldoende mensen voor de Ik heb daarvoor onvoldoende financiële middelen Ik vang een tekort op met 0jdelijke krachten Dit bedrijf doe ik partme Dan heb ik een andere, grotere bedrijfsruimte nodig Goed gekwalificeerd personeel is niet te vinden Anders Nee, er zijn geen andere factoren die mij tegenhouden 40% 30% 41% % 2 11% 20% % 51% Zzp ers die zich voornamelijk focussen op behoud, geven rela0ef vaker aan geen personeelsuitbreiding te willen (51%) of dat (meer) personeel niet nodig is omdat het bedrijf voldoende inkomen oplevert (3). Ook geej 2 van deze groep aan dat personeel aannemen slecht past bij de vorm van dienstverlening (2). Dit komt overeen met het beeld dat deze groep zich vaak bezighoudt met het aanbieden van diensten en zichzelf bijvoorbeeld verhuurt als freelancer. Zzp ers met een focus op groei geven aan geen personeel aan te nemen omdat ze geen personeelsuitbreiding willen (40%) of liever samenwerken met andere ondernemers (41%). Ook spelen financiële risico s (3) en het gebrek aan financiële middelen (2) een grote rol. Focus op behoud Focus op groei Zijn er factoren die u tegenhouden bij het aannemen van (meer) personeel? U mag meerdere antwoorden geven Basis: alle zzp ers (focus op behoud n=514, focus op groei n=265) 29

30 Onderwerpen informa0ebehoeje Marketing (nieuwe klanten vinden) Wet- en regelgeving Actuele trends en ontwikkelingen Nieuwe producten/diensten op de markt brengen Nieuwe technologieën Nieuwe producten/diensten ontwikkelen Duurzaamheid Veilig zaken doen, het voorkomen van fraude Innovatie of vernieuwing Geldzaken Financiering Risico s (verzekeringen etc.) Internationale markten Nederlandse markten Personeel Huisvesting Exporteren Importeren Anders Geen behoefte aan informatie 1 30% 3 21% 3 10% 31% 1 25% 10% % % 11% % 1 1 5% 1 1% 5% 1% 5% Zzp ers met focus op behoud hebben in mindere mate behoeje aan informa0e dan zzp ers met een focus op groei. Bovendien hebben zij behoeje aan informa0e over ander onderwerpen. Bijna een derde heej helemaal geen behoeje aan informa0e. Zzp ers met focus op behoud zijn het meest geïnteresseerd in informa0e over wet- en regelgeving, actuele trends en ontwikkelingen en marke0ng. Bijna de helj (4) van de zzp ers met focus op groei heej behoeje aan informa0e over het vinden van nieuwe klanten. Focus op behoud Focus op groei Over welke onderwerpen rondom ondernemen hee> u behoe>e aan informape? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle zzp ers (focus op behoud n=514, focus op groei n=265) 30

31 3.2 VERDIEPING MKB

32 Doelen voor de komende drie jaren Focus op het behouden van mijn huidige klanten Meer klanten aantrekken Mijn bedrijf laten groeien in omzet Naamsbekendheid vergroten Focus op continuering van mijn bedrijf (zonder groei) Interne processen beter/efficiënter regelen Meer digitaal worden Meer marketing activiteiten ontplooien Duurzamer worden Een nieuw product of dienst op de markt brengen Samenwerken met andere bedrijven Personeel aannemen Nieuwe Nederlandse markten betreden Mijn bedrijf verkopen Tijdelijk personeel inhuren Nieuwe buitenlandse markten betreden Een nieuw bedrijf starten Een (nieuwe) vestigingslocatie openen % % 5% 2 5% 2 11% 1 15% 1 10% % 9 Net als bij zzp ers is te zien dat mkb ers die focus op groei hebben in de komende drie jaren, daarnaast óók het behouden van de huidige klanten niet uit het oog verliezen (8). Meer klanten aantrekken, het bedrijf laten groeien in omzet en naamsbekendheid vergroten, zijn de voornaamste doelen voor de komende drie jaren van mkb ers met focus op groei. Ook het beter/efficiënter regelen van interne processen, ontplooien van meer marke0ngac0viteiten en digitaler worden, zijn rela0ef veel genoemde doelen. Focus op behoud In welke mate hee> u deze doelen voor de komende drie jaren? - % in (zeer) grote mate Basis: alle mkb ers (focus op behoud n=307, focus op groei n=398) 32 Focus op groei

33 Uitdagingen bij behalen doelen Goed gekwalificeerd personeel Voldoende klanten Financiële buffer om risico te nemen Voldoende personeel vinden Het juiste uurtarief/prijzen bepalen Ontwikkelcapaciteit voor een nieuw product of dienst Financiering verkrijgen Te weinig kennis en/of ervaring van mijn medewerkers Te weinig kennis over nieuwe markten Te weinig kennis en/of ervaring van mijzelf Te weinig kennis over personeel aannemen of inhuren Te weinig vaardigheden rondom ondernemerschap 30% % 21% 25% 10% 25% 2 11% % Mkb ers met focus op groei lopen in grotere mate tegen verschillende uitdagingen aan. De grootste uitdagingen van deze groep zijn het vinden van voldoende klanten (51%), goed gekwalificeerd personeel (4), een financiële buffer om risico te nemen (3) en voldoende personeel vinden (35%). Mkb ers met voornamelijk de focus op behoud lopen in mindere mate tegen deze uitdagingen aan. De belangrijkste uitdagingen van deze groep zijn het vinden van goed gekwalificeerd personeel (30%) en voldoende klanten (2). Ook het verkrijgen van financiering en ontwikkelcapaciteit voor een nieuw product of dienst, zijn vaak uitdagingen bij mkb ers die zich focussen op groei; ongeveer een kwart heej hiermee te maken. In hoeverre zijn deze zaken een uitdaging bij het behalen van uw doel(en)? Basis: alle mkb ers (focus op behoud n=307, focus op groei n=398) 33 Focus op behoud Focus op groei

34 Omzetontwikkeling afgelopen drie jaar Mkb ers laten hetzelfde beeld zien als zzp ers; ook mkb ers met een focus op groei hebben in de afgelopen drie jaar vaker een omzets0jging gezien dan mkb ers die zich met name richten op behoud. De omzet van mkb ers die zich richten op behoud is in de afgelopen drie jaar rela0ef vaker stabiel gebleven. Sterk gekrompen (meer dan 20% gemiddeld per jaar) Gekrompen (tussen en 20% gemiddeld per jaar) Licht gekrompen (tussen 1% en 5% gemiddeld per jaar) Stabiel gebleven Licht gegroeid (tussen 1% en 5% gemiddeld per jaar) Gegroeid (tussen en 20% gemiddeld per jaar) Sterk gegroeid (meer dan 20% gemiddeld per jaar) Weet ik niet/wil ik niet zeggen 10% 10% 1 21% 25% Focus op behoud Focus op groei Wat is de gemiddelde procentuele omzetgroei geweest over de afgelopen drie jaar? Basis: alle mkb ers (focus op behoud n=307, focus op groei n=398) 34

35 Toename in hoeveelheid werk Dan werk ik zelf meer uren Ik huur een zzp'er in Ik zeg nee tegen nieuwe opdrachten Ik neem vast personeel aan Ik neem tijdelijk personeel aan Ik geef de opdracht door aan een collega Ik ga personeel inhuren (uitzendkracht/detachering/payroll) Ik regel een onderaannemer Ik vraag familieleden of vrienden om mee te werken Ik ga werken met stagiaires of vrijwilligers Ik huur een bedrijf met personeel in Ik maak gebruik van een flexibele arbeidspool Ik ga samenwerken met een bedrijf (zonder betaling) Anders De hoeveelheid werk is gedurende het jaar vrijwel stabiel 21% 30% % % % % 1 5% Mkb ers kiezen er in eerste instan0e voor om zelf meer uren te werken als de hoeveelheid werk toeneemt, ongeacht of men een focus op groei of behoud heej. Mkb ers met een focus op groei kiezen daarnaast rela0ef vaak voor het inhuren van een zzp ers (30%) of om personeel aan te nemen (vast 2, 0jdelijk 2). Ook personeel inhuren wordt in dat geval door 21% van de mkb ers gedaan. Mkb ers met een focus op behoud zeggen vaker nee tegen nieuwe opdrachten (2), huren een zzp er in (21%) of geven de opdracht door aan een collega (20%). Ook geven zij vaker aan dat de hoeveelheid werk gedurende het jaar vrijwel stabiel is (1). Focus op behoud Focus op groei Hoe gaat u over het algemeen om met een toename in de hoeveelheid werk? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle mkb ers (focus op behoud n=307, focus op groei n=398) 35

36 Redenen geen personeel aannemen Ik wil geen personeelsuitbreiding (verantwoordelijkheid / risico's) Geeft te veel financiële risico's Het is niet nodig, er zijn voldoende mensen voor de hoeveelheid Goed gekwalificeerd personeel is niet te vinden Ik vang een tekort op met tijdelijke krachten Het is niet nodig, het bedrijf levert voldoende inkomen op Ik werk liever samen met andere ondernemers Dat geeft te veel rompslomp Ik heb daarvoor onvoldoende financiële middelen Past slecht bij mijn vorm van dienstverlening Dan heb ik een andere, grotere bedrijfsruimte nodig Dit bedrijf doe ik parttime Anders Nee, er zijn geen andere factoren die mij tegenhouden 2 25% 30% 31% 2 21% % 2 10% 20% % 1 10% 5% 1 Focus op behoud Zijn er factoren die u tegenhouden bij het aannemen van (meer) personeel? U mag meerdere antwoorden geven Basis: alle mkb ers (focus op behoud n=307, focus op groei n=398) 36 Focus op groei 3 Mkb ers met focus op behoud geven voornamelijk als reden om geen personeel aan te nemen dat zij geen personeelsuitbreiding willen (3) en dat er voldoende mensen zijn voor de hoeveelheid werk (31%). Mkb ers die focussen op groei noemen voornamelijk de financiële risico s (30%) en dat het moeilijk is om goed gekwalificeerd personeel te vinden (2). Mkb ers met een focus op groei geven daarnaast, vaker dan mkb ers met een focus op behoud, aan dat onvoldoende financiële middelen een factor zijn (1). Mkb ers met een focus op groei geven als een andere reden vaak aan dat zij vinden dat er te veel risico s komen kijken bij personeel aannemen. Hierbij wordt met name genoemd de hoge kosten bij het ziekmelden van personeel en dat het te moeilijk is om personeel te ontslaan.

37 Onderwerpen informa0ebehoeje Wet- en regelgeving Marketing (nieuwe klanten vinden) Actuele trends en ontwikkelingen Duurzaamheid Personeel Innovatie of vernieuwing Financiering Nieuwe technologieën Nieuwe producten/diensten op de markt brengen Veilig zaken doen, het voorkomen van fraude Geldzaken Nieuwe producten/diensten ontwikkelen Risico s (verzekeringen etc.) Internationale markten Huisvesting Nederlandse markten Exporteren Importeren Anders Geen behoefte aan informatie 25% 31% 15% 1 30% 1 20% % 15% 1 1 5% 1 5% 2 15% 40% Mkb ers met focus op groei hebben in hogere mate behoeje aan informa0e dan ondernemers die focussen op behoud. Mkb ers met een focus op groei zijn met name geïnteresseerd in marke0ng (nieuwe klanten vinden), wet- en regelgeving en actuele trends en ontwikkelingen. Bijna 3 op de 10 ondernemers die zich focussen op behoud, heej helemaal geen informa0ebehoeje. De meeste behoeje heej men aan informa0e over wet- en regelgeving (25%). Focus op behoud Focus op groei Over welke onderwerpen rondom ondernemen hee> u behoe>e aan informape? U mag meerdere antwoorden geven. Basis: alle mkb ers (focus op behoud n=307, focus op groei n=398) 37

38 4. CONCLUSIES

39 Conclusie - 1 Doelen en uitdagingen: behoud versus groei Op basis van de doelen die ondernemers hebben voor de komende drie jaren, zijn ondernemers te verdelen in twee groepen; ondernemers die een focus hebben op behoud en ondernemers die focus hebben op groei. De meest genoemde doelen die samenhangen met groei zijn meer klanten aan trekken, groeien in omzet en het vergroten van de naamsbekendheid. Er is echter ook een grote groep die aangeej zich te focussen op het behouden van huidige klanten en de con0nuering van het bedrijf (zonder groei). Mkb ers richten zich in het algemeen in grotere mate op doelen voor de komende drie jaren. Zo heej 1 van het mkb als doel om vast personeel aan te nemen en geldt dat voor van de zzp ers. Daarnaast is er ook een groep die met Pjdelijk personeel wil gaan werken; van het mkb en van de zzp ers. De grootste uitdaging voor het behalen van doelen, is het hebben van voldoende klanten (4 op de 10 ondernemers). Het mkb ervaart daarnaast voornamelijk uitdagingen rondom personeel, namelijk het vinden van goed gekwalificeerd personeel, maar ook het vinden van voldoende personeel. Zzp ers ervaren de meeste uitdaging in het hebben van een financiële buffer om risico te nemen en het bepalen van het juist uurtarief. Zzp ers en mkb ers met een focus op groei hebben in een grotere mate te maken met al deze uitdagingen dan ondernemers met een focus op behoud. Ondernemers zijn posi0ef over de verwachte ontwikkeling van de omzet in de komende drie jaar; ongeveer een derde van de zzp ers en ruim driekwart van het mkb verwacht een groeiende omzet. 39

40 Conclusie - 2 Grootste tevredenheid over eigen experdse in vakgebied Ondernemers zijn erg tevreden over hun eigen exper0se in het vakgebied waarin zij ac0ef zijn. In het algemeen zijn mkb- ondernemers in hogere mate tevreden over hun vaardigheden dan zzp ers. 6 van de zzp ers en 7 van de mkb ers is tevreden over zijn of haar algemene ondernemersvaardigheden. Circa twee derde van de mkb ers is tevreden over de eigen vaardigheden rondom het aansturen en managen van personeel en de helj is tevreden over de vaardigheid om geschikt personeel aan te nemen. Ongeveer de helj van de ondernemers is tevreden over de eigen vaardigheden rondom het vinden van nieuwe klanten (4 zzp versus 5 mkb). Dit ligt in lijn met het gegeven dat het aantrekken van nieuwe klanten voor veel ondernemers ook als een van de belangrijkste doelen en uitdagingen wordt gezien. 2 zzp en 1 mkb zou (meer) in loondienst willen werken Van alle zzp ers zou volledig en 2 gedeeltelijk (meer) in loondienst willen werken als de kans zich zou voordoen. Binnen het mkb is dat respec0evelijk en 10%. Ondernemers die graag volledig of gedeeltelijk in loondienst zouden willen werken, hebben rela0ef vaker te maken met een tegenvallende financiële situa0e. Zo zijn zij vaker ontevreden over het inkomen dat zij uit het bedrijf halen en geven zij vaker aan dat er meer geld het bedrijf uit gaat dan dat er binnen komt. De omzet over de afgelopen drie jaar is dan ook rela0ef vaak gekrompen. 40

41 Conclusie - 3 Grootste deel ondernemers werkt zelf meer uren bij een toename in hoeveelheid werk Zowel zzp ers als mkb ers vangen een toename in de hoeveelheid werk voornamelijk op door zelf meer uren te werken (zzp 70% versus mkb 60%). Een andere manier is nee zeggen tegen nieuwe opdrachten; 3 van de zzp ers doet dit en 1 van de mkb ers. Zzp ers geven een opdracht waarvoor ze zelf geen ruimte hebben rela0ef vaker door aan een collega (2) dan mkb ers (1). Er zijn ook andere flexibel oplossingen voor een toename in de hoeveelheid werk. Zoals het inhuren van een (andere) zzp er, 0jdelijk personeel aannemen, personeel inhuren of een onderaannemer. Circa 3 van zzp ers en 5 van mkb ers vangen een toename aan werk op met de inzet van extra arbeidskrachten. Ondernemers met een focus op groei werken rela0ef vaker meer uren (zzp) of zewen extra arbeidskrachten in (met name een zzp er inhuren). Zzp ers met een groeifocus doen dat daarnaast vaker met de inzet van familie of vrienden, terwijl het mkb rela0ef vaker personeel aanneemt. Ondernemers die focussen op het behoud geven de opdracht vaker door aan een collega maar zzp ers zeggen vooral ook vaker nee tegen de opdracht. Uiteenlopende redenen om geen personeel aan te nemen Zzp ers geven significant meer verschillende factoren aan die hen tegenhouden om personeel aan te nemen dan mkb ers. Voor zzp ers geldt dat bijna de helj geen personeelsuitbreiding wil (4), 3 werkt liever samen met andere ondernemers en 3 geej aan dat het niet nodig is omdat het bedrijf voldoende inkomen oplevert. Voor circa 3 op de 10 zzp ers en mkb ers geldt dat de financiële risico s hen tegenhouden om personeel aan te nemen. Onder mkb ers geej daarnaast 2 aan geen personeelsuitbreiding te willen en 2 geej aan dat het niet nodig is omdat er voldoende mensen zijn voor de hoeveelheid werk. Opvallend is dat 25% van de mkb ers aangeej dat het niet kunnen vinden van gekwalificeerd personeel hen tegenhoudt. Daarnaast vangt 20% een tekort op met 0jdelijke krachten. 41

42 Conclusie - 4 Meeste behoewe aan informade over wet- en regelgeving, nieuwe klanten vinden en trends en ontwikkelingen Circa drie op de 0en ondernemers heej behoeje aan informa0e rondom wet- en regelgeving, marke0ng (nieuwe klanten vinden) en actuele trends en ontwikkelingen. Het vinden van nieuwe klanten wordt ook als belangrijk doel en grootste uitdaging gezien. Ondernemers met een focus op behoud hebben in mindere mate behoeje aan informa0e dan ondernemers die focussen op groei. Bovendien hebben zij ook behoeje aan informa0e over andere onderwerpen. Ondernemers die zich voornamelijk focussen op behoud hebben het meest behoeje aan informa0e over wet- en regelgeving terwijl ondernemers met een focus op groei juist een voorkeur hebben voor informa0e over marke0ng (klanten vinden). 42

43 Colofon: Uitgever KVK December 2018 KVK, Utrecht, december 2018 Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen of intern gebruik is toegestaan. Contact Kijk voor meer informa0e op: 43