Portefeuillehouder: Ter behandeling in de vergadering van: de commissie samenleving d.d. 30 oktober 2017 de Raad d.d.

Transcriptie

1 Sector/stafafdeling: Portefeuillehouder: SLZ/Beleid Wethouder Borgonjen Ter behandeling in de vergadering van: de commissie samenleving d.d. 30 oktober 2017 de Raad d.d. 7 november 2017 Onderwerp: Harmonisatie Wet Kinderopvang Samenvatting Door de voorgestelde harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang verdwijnt het onderscheid tussen deze vormen van voorschoolse voorzieningen. Het huidige peuterspeelzaalaanbod wordt geregistreerd als kinderopvang waardoor het verschil in wet- en regelgeving, financiering en kwaliteit van beide voorschoolse voorzieningen verdwijnt. Met de harmonisatie wordt gesubsidieerd peuterspeelzaalwerk per 1 januari 2018 omgevormd naar kostendekkende peuteropvang. Vanaf 1 januari 2018 kunnen werkende ouders bij fiscus kinderopvangtoeslag ontvangen ook voor peuteropvang. Voor niet werkende ouders en alleenverdieners is de gemeente verantwoordelijk voor het voorzien in een tegemoetkoming. Gevraagde beslissing commissie: De gemeenteraad te verzoeken in te stemmen met de voorgestelde systematiek van de toekomstige peuteropvang. a. Een tegemoetkoming aan niet werkende ouders te verstrekken gelijk aan de kinderopvangtoeslag. b. voor de doelgroep VVE (15 peuters) de eerste twee dagdelen een tegemoetkoming aan te bieden gelijk aan de kinderopvangtoeslag. De extra twee dagdelen worden om niet aangeboden Gevraagde beslissing Raad: 1. In stemmen met de voorgestelde systematiek van de toekomstige peuteropvang. Advies / besluit vanuit commissie unaniem een positief advies De commissie Samenleving van 30 oktober geeft pag. 1 van 7

2 Onderwerp: Harmonisatie Wet Kinderopvang 1. Inleiding Goede voorschoolse voorzieningen dragen bij aan een goede start voor kinderen in de maatschappij en ondersteunen ouders bij de combinatie van arbeid en zorg. In het belang van deze doelen wil het Rijk dat voor kinderopvang en peuterspeelzalen dezelfde kwaliteitseisen gaan gelden en de financiële toegankelijkheid van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk voor werkende ouders gelijk is. Eind oktober 2016 heeft minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hiervoor twee wetsvoorstellen naar de Tweede Kamer gestuurd: het wetsvoorstel innovatie en kwaliteit kinderopvang en het wetsvoorstel harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. In het nieuwe stelsel blijft het aanbod van het peuterspeelzaalwerk in principe mogelijk, maar dan wel getransformeerd tot peuteropvang. Peuteropvang is een vorm van kortdurende, brede ontwikkelingsstimulering voor peuters, als voorbereiding op de basisschool. De Tweede Kamer heeft in februari ingestemd met de 2 wetsvoorstellen. De Eerste Kamer heeft ook ingestemd waarna de wet 1 januari 2018 ingaat. 2. Beoogd effect Een zo groot mogelijk bereik van peuters in de peuter- of kinderopvang binnen de geldende financiële kaders. 3. Argumenten 3.1. ontwikkelingen harmonisatie Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk zijn beide gericht op de ontwikkeling van het kind. Kinderopvang is vanuit de oorspronkelijke Wet Kinderopvang een voorziening voor werkende ouders zodat arbeid en zorg gecombineerd kan worden. Het peuterspeelzaalwerk was oorspronkelijk niet direct gericht op de ondersteuning in de combinatie van zorg en arbeid. Ondanks de kortere tijden in het aanbod van de peuterspeelzaal blijken werkende ouders ook voor de peuterspeelzaal te kiezen. Werkende ouders kunnen in het huidige stelsel dus zowel gebruik maken van kinderopvang als van peuterspeelzaalwerk, maar de financiële toegankelijkheid is niet hetzelfde geregeld. Voor de opvang in een kindercentrum kunnen werkende ouders kinderopvangtoeslag aanvragen bij de Belastingdienst en voor de opvang in een peuterspeelzaal zijn zij afhankelijk van het gemeentelijk peuterspeelzaalbeleid. Het Rijk vindt dat het onderscheid in financieringsstromen voor werkende ouders ongewenste gevolgen heeft. Door de voorgestelde harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang verdwijnt het onderscheid tussen deze vormen van voorschoolse voorzieningen. Het huidige peuterspeelzaalaanbod wordt geregistreerd als kinderopvang waardoor het verschil in wet- en regelgeving, financiering en kwaliteit van beide voorschoolse voorzieningen verdwijnt. Vanaf 1 januari 2018 kunnen werkende ouders kinderopvangtoeslag ontvangen voor peuteropvang. De fiscus gaat uit van een zogenaamd fiscaal maximum van 7,45 per uur in Afgeleid hiervan kunnen ouders een tegemoetkoming (toeslag) vragen bij de fiscus pag. 2 van 7

3 die een deel van deze kosten dekt. Ouders mogen gebruik maken van kinderopvang met een hoger tarief per uur maar betalen het verschil zelf. Gemeente blijft verantwoordelijk voor de tegemoetkoming aan kinderen van nietwerkende ouders en alleenverdieners. Ook voorschoolse educatie (VVE) blijft de wettelijke verantwoordelijkheid van gemeenten (zie ). De gemeente mag niet subsidiëren op organisatie niveau, zodat er marktwerking kan ontstaan. Op dit moment kent de gemeente Brielle 1 aanbieder van peuterspeelzaalwerk, De Kinderkoepel. Humanitas biedt in Brielle kinderopvang aan en de Bonte Vlinder (in Zwartewaal) buitenschoolse opvang Overige ontwikkelingen Naast harmonisatiebeleid zijn nog andere ontwikkelingen in het rijksbeleid over voorschoolse voorzieningen van belang: impuls tegengaan non-bereik voorschoolse voorzieningen. Er is extra geld beschikbaar gesteld aan de gemeenten voor de aanpak van het zogenaamde non-bereik van peuters. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Rijk hebben afgesproken dat gemeenten met dit geld een aanbod doen van twee dagdelen aan ouders zonder recht op kinderopvangtoeslag. Dit zijn de zogenaamde Asscher middelen. nieuw kader Onderwijsachterstandenbeleid (OAB). De bedoeling was dat eind 2017 de huidige OAB-periode af zou lopen. Het huidige beleid is echter verlengd. Op termijn komt er een nieuwe verdeelsleutel van de OAB-middelen en er wordt een gefaseerde bezuiniging toegepast. Waarschijnlijk vanaf Uitwerking harmonisatie gemeente Brielle De gemeente Brielle heeft het onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau Oberon gevraagd de financiële consequentie van het nieuwe beleid door te rekenen. Bij de uitwerking van de harmonisatie van gesubsidieerd peuterspeelzaalwerk naar kostendekkend peuteropvang per 1 januari 2018 dient een balans gevonden te worden tussen (financiële) belangen van de afnemers (ouders), de gemeente en aanbieder(s). De gemeente zoekt daarin naar een oplossing die zowel uitgaat van de eigen (draag) kracht van de afnemers en bijdraagt aan toegankelijke peuteropvang. De ambitie van de gemeente Brielle is om binnen de beschikbare middelen te streven naar een zo hoog mogelijke kwaliteit en een zo groot mogelijk bereik van het jonge kind in het kader van peuterontwikkeling en voorschoolse educatie. De gemeente Brielle ziet de peuteropvang als een basisvoorziening voor haar inwoners, waarbij reguliere peuteropvang verspreid is over 2 dagdelen per week en 3 uur per dagdeel. Voor opvang voor peuters met een indicatie voor vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) biedt de gemeente aanbod voor 4 dagdelen per week van 3 uur per dagdeel. Belangrijke uitgangspunten voor de gemeente zijn verder: - Opvangtijden van de peuteropvang sluiten aan bij de scholen - Ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag betalen een ouderbijdrage waar de subsidie van de gemeente al is verrekend. Dit betekent financiering via instelling en administratie via instelling. pag. 3 van 7

4 - Ouders met recht op kinderopvangtoeslag en niet-toeslaggerechtigde ouders betalen dezelfde ouderbijdragen. - Kinderen met een VVE indicatie draaien mee in reguliere groepen, hiervoor komt geen aparte groep Regulier peuteropvang: Er is geen onderscheid in netto kosten voor reguliere peuteropvang voor ouders met of zonder recht op kinderopvangtoeslag; bij ouders met recht op kinderopvangtoeslag betaalt de belastingdienst de toeslag aan ouders terug. Voorbeeld (bij inkomen ): Ouder betaalt 8,50 aan aanbieder en ontvangt 6,47 van de Belastingdienst terug. Ouderbijdrage is dan 2,03. Dit bedrag is opgebouwd ( in dit rekenvoorbeeld) uit: 0,98 (7,45-6,47) en 1,05. Bij ouders zonder recht op kinderopvangtoeslag betaalt de gemeente via een subsidie het verschil tussen de ouderbijdrage en het fiscaal maximum.. Deze betaalt de gemeente aan de aanbieder waar de peuter naar toe gaat. Voorbeeld (bij inkomen ): Ouder betaalt 2,03 aan aanbieder. De gemeente verstrekt een subsidie van ( 7,45-0,98=) 6,47. Er is gerekend met een bij ouders in rekening te brengen uurprijs van 8,50. De 8,50 is gebaseerd op het expertmodel van de brancheorganisatie. Het expertmodel peuteropvang is te gebruiken als oriëntatie bij de inrichting van de peuteropvang. Het expertmodel beoogt een verantwoorde prijs-kwaliteitverhouding weer te geven. De 8,50 wordt bij de berekeningen als gemiddelde gehanteerd om de gevolgen van de harmonisatie inzichtelijk te maken. Uit gesprekken blijkt dat in Brielle Humanitas en de Bonte Vlinder peuteropvang kunnen aanbieden tegen een uurtarief van 8,50. De Kinderkoepel gaat uit van een kostprijs van 9,50. Organisaties mogen zelf hun uurtarief bepalen. Uitgaande van een gelijk blijvende tegemoetkoming van fiscus/gemeente stijgen bij een hoger uurtarief de inkomsten van de aanbieder en de lasten voor de ouders. Bij een lager tarief is het omgekeerde het geval. Voor de gemeente heeft dit geen effect. Omdat er bij de harmonisatie sprake is van marktwerking zullen ouders bij een hoger uurtarief wellicht een keuze maken voor een andere (goedkopere) organisatie. Bij reguliere opvang (3 uur) gaan bijna alle ouders minder ouderbijdrage betalen in 2018 dan in De kosten voor inkomens tot komen op 360 per jaar. Vanaf een inkomen van betalen ouders meer in 2018 dan in pag. 4 van 7

5 < ,00-316, ,00-314, ,00-189,00 > ,00 267,00 Bij een tarief (uurprijs) van 8, Doelgoepopvang (VVE ) Voor de beleidskeuzes voor de gemeente Brielle zijn verschillende varianten doorgerekend. Om het bereik juist onder peuters met een VVE indicatie te maximaliseren wordt voorgesteld voor de eerste twee dagdelen VVE een inkomensafhankelijke bijdrage tot het fiscaal maximum te financieren en het 3e en 4e dagdeel om niet aan te bieden. Alternatief is ook voor het 3 e en 4 e dagdeel kosten in rekening te brengen voor ouders. Hiermee wordt echter een financiële drempel opgeworpen en dit wijkt ook af van de huidige situatie waarin het 3 e en 4 e dagdeel wel gratis is. Vanwege aanvullende kwaliteitseisen (o.a. voor de leidsters) is het VVE tarief hoger dan het regulier tarief. Voor VVE wordt er gerekend met een normtarief van 10 per uur. Dit geeft de volgende gevolgen Voor ouders: In 2018 gaan alle ouders er fors op vooruit. Alleen de ouderbijdrage voor de doelgroeppeuters voor de hoogste inkomenscategorie blijft nagenoeg gelijk. Bij 12 uur VVE (480 uur) komen de kosten voor ouders op 108 voor de inkomens tot en voor de inkomens hoger dan op 691. < > ,00-568,00 110,40-565,60 235,20-440,80 691,20 15,20 pag. 5 van 7

6 Voor huidige aanbieder: Uitgaande van een uurtarief van 8,50 voor regulier peuteropvang en een normtarief van 10 per uur voor VVE opvang komt de Kinderkoepel in de gekozen variant uit een overschot van Voor gemeente: Het voorstel past binnen de gemeentelijke begroting (zie ook kosten, baten en dekking). Uitgangspunt is wel dat 40% van de ouders van peuteropvangkinderen een fiscale toeslag ontvangen. 4. Draagvlak en risico s De gemeente heeft gesprekken gevoerd met de aanbieders van peuterspeelzaalwerk, dagopvang en buitenschoolse opvang binnen de gemeente Brielle. De harmonisatie betekent dat er kostendekkend peuteropvang ontstaat; er is geen sprake meer van subsidiëring van de organisatie. Subsidie van een organisatie kan zelfs gezien worden als staatssteun. Eén van de uitgangspunten van de harmonisatie is dat er marktwerking ontstaat. 5. Aanpak / uitvoering De ouders zij na het college besluit geïnformeerd door de Kinderkoepel onder voorbehoud van uw besluitvorming in de commissie van 30 oktober Communicatie naar ouders vindt plaats door De Kinderkoepel. De organisatie en toekomstige organisaties nemen de administratie van niet-toeslagouders voor hun rekening. 6. Communicatie Communicatie in deze is een belangrijk element. De Kinderkoepel informeert de ouders van de peuterspeelzalen. Deze communicatie wordt afgestemd met de gemeente. Desalniettemin is het goed hieraan ook als gemeente aandacht te besteden. De gemeente zal op de gemeentepagina en op de website de bewoners informeren. 7. Kosten, baten en dekking De gemeente Brielle ontvangt OAB middelen ter dekking van o.a. VVE en peutermiddelen (Asscher middelen) ten behoeve van de bevordering van de bereikbaarheid van peuteropvang. Dit bedrag is jaarlijks toenemend en zal in zijn. Ook heeft de gemeente nog eigen middelen in de gemeentelijke begroting opgenomen. De kosten voor bekostiging van de reguliere peuters zijn De bekostiging van de doelgroeppeuters pag. 6 van 7

7 Dekking en kosten bij bekostiging regulier en VVE Soorten middelen decentralisatiegelden Reeds opgenomen gemeentelijke middelen VVE middelen/ OAB * * * Peutermiddelen (Asscher) Totaal Uitgaven regulier Uitgaven VVE Verschil *hangt af van nieuw kader Onderwijsachterstandenbeleid (OAB). Bovenstaande tabel laat zien dat er een meevaller is op de gemeentelijke begroting. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de gemeente al veel eigen middelen besteed aan peuterspeelzaalwerk maar toch ook aanvullende Rijksmiddelen ontvangt. Daarnaast is, op basis van het gesprek met aanbieders, gerekend met een lagere prijs dan nu het geval is. Bovenstaande tabel laat zien dat bij bekostiging niet KOT ouders (regulier) en VVE de gemeentelijke kosten binnen de beschikbare middelen vallen. Een slag om de arm ten aanzien van de meevaller is nog wel wenselijk. Bij de berekening is een aantal aannames gemaakt bijvoorbeeld ten aanzien in de verhouding van ouders die recht hebben op een toeslag vanuit de fiscus en ouders die dat niet hebben (en dus een subsidie ten laste van de gemeente ontvangen). Bij de implementatie van dit voorstel blijkt in hoeverre die aannames correct en zijn en de meevaller daadwerkelijk gerealiseerd wordt. In 2018 zal ook taalverhoging van de leidsters een belangrijk punt zijn. Hiervoor ontvangt de gemeente Rijksmiddelen; deze middelen zitten in de VVE middelen. Onduidelijk is of daarnaast nog gemeentelijke middelen nodig zijn. U wordt hier zo spoedig mogelijk over geïnformeerd. Gelet op de aannames en onzekerheden wordt u voorgesteld de huidige raming vooralsnog te handhaven. Een eventuele aanpassing zal in de voorjaarsnota 2018 verwerkt worden. Bijlage(n): -- Afkortingen: VVE: Voor en Vroegschoolse Educatie KOT: kinderopvangtoeslag Niet KOT ouders: ouders die geen kinderopvangtoeslag ontvangen OAB: Onderwijs Achterstanden Beleid pag. 7 van 7