hoe borgen we de gemaakte afspraken.

Transcriptie

1 Evaluatie ketenzorg in de dorpen opgesteld door Marieke Blanken Op 8 oktober 2013 besproken met de regiegroep ketenzorg Ter bespreking op 2 december 2013 met Ria van der Hamsvoord, Nancy Hendricks en Trudy van Hoef Doel van deze notitie In 2013 is het project Ketenzorg in de dorpen gestart. We zijn nu ruim een half jaar verder. Voordat we verder gaan met het vervolg, vinden we het tijd even stil te staan bij de vraag wat heeft het project ons tot nu toe opgeleverd, draagt het bij aan de beoogde ambitie en hoe gaan we nu met elkaar verder. Deze notitie gaat nader in op de antwoorden van de gestelde vragen. Ambitie Ketenzorg In het Welzijnsprestatieplan is vermeld dat de gemeente in de komende jaren in alle dorpen woonzorgzones gaat realiseren waarin sprake is van noodzakelijke zorg- en welzijnsvoorzieningen voor de doelgroepen ouderen en mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. De verwachting is dat door het aanbrengen van een keten van zorg- en welzijnsvoorzieningen het aanbod en de kwaliteit minimaal behouden kunnen worden. Definitie ketenzorg Ketenzorg is het samenhangend geheel van zorginspanningen dat door verschillende formele en informele zorgpartijen wordt geleverd, waarbij het cliëntproces centraal staat en waarbij zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht met diens omgeving. De uitdaging voor de formele en informele zorgpartijen is een samenwerkingsverband (keten) te creëren, zodat zorg en welzijnsdiensten aansluiten op de vragen van cliënten en hun familie en dat die voorzieningen op het juiste moment en in onderlinge samenhang worden aangeboden (zorgarrangement). Doelstelling In oktober 2012 hebben gemeenten en de organisaties die actief zijn op het terrein van zorg en welzijn een convenant ondertekend. Afgesproken is dat op basis van dit convenant een uitwerking op dorpsniveau van de ketenzorg in het dorp komt. In 2012 werd voorgenomen de volgende activiteiten uit te voeren om de ketenzorg op dorpsniveau uit te werken: Inventarisatie: in kaart brengen van alle (formele en informele) partijen die in het dorp aanwezig/werkzaam zijn en inventarisatie van werkzaamheden die worden uitgevoerd; wordt al samengewerkt en op welke manier?; zijn er blinde vlekken /wat wordt gemist of moet worden versterkt? Wat moet er gebeuren: bepalen (verbeterpunten) samenwerking; bepalen welke aanvullende voorzieningen nodig zijn (indien van toepassing) voor de doelgroepen. Plan van aanpak om te komen tot ketenzorg met daarin: afspraken wie doet wat; hoe gaan we samenwerken; wie wordt verantwoordelijk voor de keten rondom cliënt (op individueel niveaucasemanager); hoe borgen we de gemaakte afspraken. Activiteiten in de eerste helft van 2013 Om de ambitie te realiseren heeft de gemeente ervoor gekozen om enerzijds in de dorpen te starten met werkgroepen. Anderzijds is er op de schaal van de gemeente gestart met familiezorg waar op casusniveau wordt gesproken over wat er nu nodig is om tot goede ondersteuning te komen. Deze notitie gaat in op de activiteiten die op dorpsniveau hebben plaatsgevonden. Zowel in Steensel als in Wintelre is er een werkgroep samengesteld die tot nu toe 5 keer bij elkaar is gekomen. Aan de werkgroepen nemen professionals van zorginstellingen deel, Het GOW en vertegenwoordigers van diverse vrijwilligersorganisaties. Tijdens deze bijeenkomst hebben de deelnemers gezamenlijk:

2 - een plan van aanpak opgesteld waarin staat aangegeven wat de deelnemers met elkaar willen doen om de samenwerking tussen de informele en formele zorg te verbeteren. Genoemde aandachtspunten zijn: o elkaar leren kennen en elkaar weten te vinden via sociale kaart, netwerkbijeenkomsten en themabijeenkomsten o versterken signaleringsfunctie in het dorp o afstemming van activiteiten in het dorp o betere informatievoorziening voor de burger - in kaart gebracht welke formele en informele partijen in het dorp werkzaam zijn en wat hun werkzaamheden zijn (opstellen sociale kaart met informele en formele inzet op het terrein van zorg en welzijn). - een speeddate georganiseerd waarin alle deelnemers elkaar hebben bevraagd, zodat ze weten waarvoor en hoe ze bij elkaar terecht kunnen. In Steensel heeft de Antenne groep ook meegedaan aan de speeddate. - Aan de hand van een fictieve casus met elkaar besproken welke taken vrijwilligers op kunnen pakken en waar vrijwilligers aan moeten voldoen en hoe bereiken we vrijwilligers. Daarnaast is het project Familiezorg opgestart. In dit project werken professionals en het GOW namens de informele zorg samen om tot een keten van afspraken op casusniveau te komen. Daar gaat deze notitie niet over. Ketenzorg in de dorpen: Ervaringen tot nu toe Over deelname aan de werkgroepen Tijdens de regiegroep hebben we uitgebreid stil gestaan bij de activiteiten tot nu toe en de ervaringen. Daarnaast is een aantal deelnemers van de werkgroepen gebeld. De deelnemers geven het volgende aan: - Het zijn informatieve en leerzame bijeenkomsten geweest - Ze ervaren het als positief om deel te nemen aan groep met een brede vertegenwoordiging van allerlei formele en informele organisaties - Hebben het idee dat ze meer mensen hebben leren kennen en ook beter op de hoogte zijn wat er allemaal te bieden is in de dorpen. - Hebben het als inspirerend ervaren om via een speeddate met elkaar verder kennis te maken en ook via verschillende werkvormen met elkaar daadwerkelijk te werken tijdens de bijeenkomsten. - Hebben ook gemerkt dat de samenstelling van de groep wisselt waardoor de leden nog niet iedereen goed heeft leren kennen. - In Wintelre is het aantal deelnemers van vrijwilligersorganisaties afgenomen. Dat wordt als zorgelijk ervaren. Vanuit de Zonnebloem was al meteen bij het begin aangegeven niet direct een mogelijkheid te zien om deel te nemen aan ketenzorg in de dorpen. Vanuit de dagopvang is aangegeven niet altijd te willen deelnemen, aangezien zij niet direct meerwaarde zien. Zij zijn namelijk niet in staat om nog meer mensen op te nemen bij hun activiteiten. De KBO en de werkgroep Zorg blijven de constante deelnemers in de werkgroep. De vraag is of hun deelname voldoende is om de informele organisaties te vertegenwoordigen. - De deelnemers van de werkgroepen vragen zich af hoe nu verder te gaan, want ze signaleren ook diverse vraagstukken waarbij de vraag is of de werkgroepen in staat zijn om daar een stap verder in te maken. - Een aantal leden van de werkgroepen geeft aan dat zij een rol zien voor de regiegroep om frequent bij elkaar te komen en daadwerkelijk zaken op te pakken. - Met name de professionals geven aan dat het om een grote tijdsinvestering gaat om op lokaal (dorps) niveau ketenzorg op te zetten. Ze zien het belang er wel van in, dus willen mee doen in de ontwikkelfase, maar het is de vraag of het haalbaar is om op dorpsniveau in werkgroepen te participeren. Over de doelstellingen, nl het beter afstemmen van informele en formele zorg (ketenzorg) in de dorpen De werkgroepen hebben de ambitie geuit om de informele en formele zorg dichter bij elkaar te brengen, zodat uiteindelijk op klantniveau concrete samenwerking kan plaatsvinden. De deelnemers geven hierover het volgende aan:

3 - De bijeenkomsten hebben bijgedragen aan de bewustwording van de deelnemers dat er actief met elkaar moet worden samengewerkt. Dit geldt nog niet voor de overige werknemers en/of vrijwilligers van de organisaties waar de deelnemers vertegenwoordiger van zijn. - De professionals die hebben deelgenomen aan de werkgroepen zijn zich er meer van bewust geworden dat er diverse mogelijkheden zijn om vrijwilligers in te zetten. Wanneer zij een vraag naar informele inzet signaleren, raadplegen zij op dit moment nog niet één van de deelnemers van de werkgroepen (enkele uitzonderingen daargelaten). - De professionals geven aan dat zij wel meer inzicht hebben gekregen wat er in de dorpen allemaal is. Zij hebben dit nog niet overgedragen aan hun collega s. Ook is de vraag hoe de sociale kaart in de toekomst te gebruiken. - De vrijwilligers die deelnemen aan de werkgroepen geven aan dat er wordt gesignaleerd in het dorp, maar dat het nog niet echt duidelijk is waar het signaal kan worden neergelegd zodat er daadwerkelijk een vrijwilliger praktische klussen oppakt. Op dit moment wordt de oplossing nog altijd binnen het sociale netwerk van de burger zelf gezocht. Terwijl het wel bekend is dat ook andere dorpsbewoners bereid zijn zich voor een ander in te zetten. - Belangrijkste uitdaging is hoe de vraag naar ondersteuning kan worden gematchd met een vrijwilliger die de ondersteuning wel wil bieden. Geen van de deelnemers heeft hier direct een idee voor. Er zijn wel voorzichtige stappen gemaakt om in Steensel de Antenne groep in te zetten om mee te denken naar mogelijkheden wanneer een professional een cliënt heeft die meer informele inzet nodig is. In Wintelre geldt hier de werkgroep zorg voor. Ook zijn er contacten tussen professionele organisaties en Het GOW. - Het realiseren van de ketenzorg blijft nog een inspanning van de deelnemers van de werkgroepen en de regiegroep. Deelname aan de werkgroepen heeft geleid tot bewustwording, nu willen de deelnemers de stap maken naar concrete actie op cliëntniveau. Vraag is nu hoe de ervaringen van afgelopen periode in de praktijk om te zetten. Daarnaast is het de vraag hoe collega s bij dit proces te betrekken. - De vrijwilligers geven aan dat er al veel gebeurd op dorpsniveau. Ze plaatsen soms wel kanttekeningen of de activiteiten goed verlopen en of bewoners uit het dorp zelf ook weten wat er allemaal is. Ook zijn bepaalde diensten/activiteiten niet voor alle bewoners toegankelijk. Conclusie Geconcludeerd kan worden dat de meeste deelnemers aan de werkgroepen het als positief hebben ervaren om met elkaar samen te werken aan de ambitie om de informele en formele inzet meer aan elkaar te verbinden. Het is een eerste stap. De afgelopen periode is goed zichtbaar geworden wat er nodig is op dorpsniveau om daadwerkelijk de informele en formele zorg met elkaar te verbinden. Vandaar dat kan worden geconcludeerd dat we er nog lang niet zijn. De inwoners van de dorpen merken er nu nog niet zoveel van. Om de positieve energie van de deelnemers vast te houden, moeten we naar een volgende fase, namelijk het concretiseren van de activiteiten. Het is de vraag welke vorm het beste past bij het vervolg? De professionals en vrijwilligers ervaren het als een meerwaarde met elkaar samen te komen tijdens werkgroepen. Tegelijkertijd is heel duidelijk aangegeven dat het wel een concrete meerwaarde moet hebben om te blijven deelnemen. Zeker de opkomst van de werkgroep in Wintelre is een punt van aandacht. Om daadwerkelijk nu de stap te gaan zetten om de informele en formele zorg met elkaar te verbinden is er heel concreet behoefte om op cliëntniveau met elkaar samen te werken. Hiervoor is het nodig dat vraag en aanbod met elkaar wordt gematcht. De vraag is hoe dat te organiseren? Mogelijke acties voor vervolg Er zijn verschillende activiteiten nodig. Daarbij is beschreven wat de deelnemers zelf kunnen uitvoeren en wat er in het algemeen moet worden gedaan. Ophalen van de vraag Professionals gaan actief bij hun eigen cliënten na wat een cliënt nodig heeft en of er vrijwilligers kunnen ondersteunen. Als er behoefte is aan vrijwillige ondersteuning voor concrete klussen, nemen de professionals contact op met de werkgroep Zorg in Wintelre en de Antenne in Steensel om met elkaar na te denken of zij mogelijkheden zien binnen het informele circuit. Ook het GOW kan worden benaderd om mee te denken over wat er allemaal informeel kan worden opgepakt.

4 Antennegroep, werkgroep zorg en andere vrijwilligers zetten zich in om te signaleren en met mensen een praatje te maken en mee te denken of er extra ondersteuning door vrijwilligers uit het dorp nodig is. Ook kunnen zij mensen wijzen op de formele ondersteuning. Match vraag en aanbod De Antennegroep en de werkgroepen zorg in beide dorpen zijn het eerste aanspreekpunt voor professionals als het gaat om actief mee te denken wat er allemaal op dorpsniveau mogelijk is (toegang tot het netwerk in het dorp). Ook zijn zij het eerste aanspreekpunt als er een concrete vraag is die eenmalig is en even kort moet worden opgepakt. Zij zorgen dat zij dorpsgenoten kennen die ze wel eens kunnen bellen wanneer er behoefte is voor een concrete klus. Ook leggen zij contact met de KBO s, KVO s en andere vrijwilligersorganisaties of zij een lijst met mensen willen aanleggen die wel eens gebeld willen worden voor een incidentele klus. Ook kan binnen deze vrijwilligersorganisaties geïnventariseerd worden wie mogelijk als maatje op wil treden. Het GOW is voor professionals het aanspreekpunt wanneer er in de thuissituatie wat langer ondersteuning nodig is. Zij kunnen namelijk vrijwilligers van de vrijwillige thuiszorg en vrijwillige coaching inzetten die langduriger bij mensen thuis komen. Daarnaast kan worden nagegaan of het wenselijk is de vrijwilligerscentrale een rol kan spelen in het matchen van vraag en aanbod. Op dit moment zoeken zij voornamelijk vrijwilligers voor verenigingen en maatschappelijke organisaties. Tot slot vindt er ook steeds meer matching online plaats. De website is hiervan een goed voorbeeld. Als de deelnemers positief zijn over deze website, kan de gemeente Eersel nagaan wat de mogelijkheden zijn om ook binnen de gemeente Eersel deze website goed te laten werken. Organiseren van het antwoord Hierbij gaat het om twee zaken: - werven van vrijwilligers. o Het beste gaat het werven van vrijwilligers wanneer mensen concreet voor iets worden gevraagd. De werkgroepen zorg (dorpsraden en leefbaarheidsgroepen) en de vrijwilligersorganisaties kunnen hiervoor een rol spelen op dorpsniveau. Door een concrete vraag neer te leggen bij de werkgroepen zorg, kunnen de leden vervolgens uit hun netwerk op zoek gaan naar vrijwilligers. Om dit makkelijker te maken, kunnen zij bijvoorbeeld een bestand van mensen aanleggen die wel eens gebeld willen worden voor een klein klusje. Deze lijst van mensen kunnen zij o.a. samen met de vrijwilligersorganisaties (oa KBO en KVO) opstellen. o De buurtverenigingen kunnen worden uitgenodigd om op buurtniveau een lijst op te stellen met mensen die wel eens gebeld wil worden wanneer iemand uit de buurt om hulp verlegen zit. o Een bijeenkomst op dorpsniveau bijdragen aan het activeren van mensen om iets voor elkaar te beteken. o Actief gebruik maken van communicatie via de lokale krantjes. o Het organiseren van een vrijwilligersmarkt waar vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht. o Ook kan er worden nagegaan of er mogelijkheden zijn alle senioren actief te benaderen wanneer zij de leeftijd 65/66 jaar bereiken. - nagaan wat de hiaten zijn in het informele netwerk. o De regiegroep kan een behoeftenmatrix opstellen. Dat houdt in dat er een overzicht komt van bekende vragen naar ondersteuning. Deze vragen kunnen worden afgezet tegen over het beschikbare aanbod. Zo wordt duidelijk wat er nog ontbreekt in het dorp. o De dorpsraden kunnen samen met de vrijwilligersorganisaties het gesprek aangaan of zij herkennen wat de hiaten zijn, of het bestaande aanbod nog goed functioneert en wat er nodig is om het hiaat op te lossen. Rol werkgroep en regiegroep

5 Zowel de werkgroep als de regiegroep heeft een aanjaagfunctie om de samenwerking tussen de formele en informele inzet te versterken. Tijdens de werkgroep of de regiegroep kunnen ervaringen worden uitgewisseld met het matchen van vraag en aanbod. Hoe verloopt het nu concreet, waar lopen we tegen aan, wat verwachten we van vrijwilligers, wat is er nog extra nodig om de ambitie te realiseren? Daarnaast kan de regiegroep nog een rol hebben in het uitvoeren van de ambities waar we nog niet aan toe zijn gekomen, zoals het organiseren van een themabijeenkomst, actief inzetten op communicatie, definitief maken van de sociale kaart. Tot slot We realiseren ons dat het nog een grote opgave is. Er wordt veel gevraagd van de werkgroepen zorg en overige vrijwilligersorganisaties. Belangrijk is dat we van elkaar helder hebben wat er concreet van elkaar wordt gevraagd, wat realistisch is en waar nog extra ondersteuning nodig is om de ambitie te realiseren. Projectgericht werken, kan het eenvoudiger maken de ambitie te realiseren.