Aan de raad van de gemeente LEIDSCHENDAM-VOORBURG

Transcriptie

1 Aan de raad van de gemeente LEIDSCHENDAM-VOORBURG Onderwerp Raadsbrief Evaluatie Het Nieuwe Inzamelen Portefeuillehouder Wethouder Van Eekelen Behandeld door AM Geel 1. Waarom wordt de raad geïnformeerd? De raad heeft op verschillende momenten gevraagd om een evaluatie van Het Nieuwe Inzamelen (HNI) in de wijk Voorburg-Midden. Nu HNI (ruim) een jaar is ingevoerd heeft Avalex een sorteeranalyse uitgevoerd. De uitkomsten van de sorteeranalyse zijn door Avalex meegenomen in een brede evaluatie van HNI waarbij ook is gekeken naar de ondervonden service rondom en na de invoering van HNI en de kosten van HNI. Met deze raadsbrief informeert het college de raad over de ontvangen evaluatie. Tevens wordt in de raadsbrief de raad geïnformeerd over de wijze waarop het college de uitkomsten van de evaluatie een plaats wil geven in een verdere uitwerking van het afvalbeleid binnen de gemeente. 2. Korte inhoudelijke toelichting Terugblik Naar aanleiding van nieuw aangenomen rijksbeleid, waarbij het restafval in 2020 terugbracht moest worden met 75%, heeft het bestuur van Avalex in 2017 besloten tot de invoering van HNI. Het nieuwe systeem van inzameling heeft als doel het scheiden van (waardevolle) afvalstromen te vergemakkelijken en beperkt de service op restafval. Binnen het Avalex verzorgingsgebied heeft dit geleid tot het plaatsen van ondergrondse restafvalcontainers op grotere afstand van de voordeur en tot het plaatsen van voorzieningen voor 3 grondstofstromen aan huis of op korte afstand, namelijk PMD, GFT en Papier. Daarnaast is in HNI een harmonisatie opgenomen van de dienstverlening, waarbij de gemeente Leidschendam-Voorburg, in navolging van de andere Avalex-gemeenten, overging op alternerend in plaats van wekelijkse inzameling van restafval. Voorafgaand aan het besluit tot invoering van HNI, heeft Avalex in opdracht van de zes gemeenten onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verschillende inzamelmethodes.

2 Pagina 2/6 Uit het onderzoek bleek dat een combinatie van twee systemen, Omgekeerd Inzamelen mét de invoering van diftar (gedifferentieerde tarieven), het meeste effect zou sorteren en de gemeenten het dichtst bij het doel van een 75% daling van restafval zou brengen. Politiek gezien werd de invoering van diftar echter niet wenselijk geacht. Er is gekozen voor Omgekeerd Inzamelen omdat dit systeem naar verwachting een forse stap in de goede richting op zou leveren en omdat dit dan in de praktijk op effectiviteit kan worden getest. Invoering HNI De invoering van HNI in de wijk Voorburg-Midden in oktober 2017 kende veel uitvoeringsproblemen zoals overvolle ondergrondse containers en de communicatie die niet duidelijk was waardoor aangeboden containers niet geleegd konden worden vanwege verkeerde of vervuilende afvalstromen in de mini-container. Deze aanloopproblemen hebben het draagvlak voor HNI aangetast, zowel in de politiek als onder de bewoners. De verdere invoering van HNI is daarom naar aanleiding van het coalitieakkoord getemporiseerd in de gemeente tot dat de effectiviteit van HNI duidelijk is. Op basis van deze kennis kan dan een besluit worden genomen over het al dan niet verder uitrollen van HNI binnen Leidschendam-Voorburg. Evaluatie In het eerste kwartaal van 2019 heeft Avalex de effecten van HNI geëvalueerd. Hierbij is gekeken naar: 1. Milieuresultaten 2. Service 3. Kosten 1. Milieuresultaten Het rijksbeleid is om per 2020 een vermindering van het restafval te realiseren van 75%. Dit leidt tot het doel om per 2020 maximaal 100 kg restafval per persoon per jaar te produceren. In 2016 is een nulmeting gedaan die registreerde hoeveel restafval bewoners van de wijk Voorburg-Midden én de gemeente als geheel gemiddeld produceren. In de startwijk is daarnaast een sorteeranalyse op het restafval gedaan. Hierbij wordt een steekproef genomen van zowel mini-containers als ondergrondse containers met restafval waarna gekeken wordt hoeveel andere afvalstromen (waaronder GFT, glas, oud papier en PMD) nog in het restafval zijn gegooid.

3 Pagina 3/6 In 2016 produceerden de inwoners van de gemeente nog 237 kg. per persoon per jaar. Deze hoeveelheid is sindsdien langzaam aan het dalen. Om een oordeel te kunnen geven over de effectiviteit van HNI, is gekeken naar de percentuele daling van het aantal kilo s per inwoner in de totale gemeente én in de wijk Voorburg Midden. Gebied Kg/inw 2016 Kg/inw 2018 Daling in kg % daling Gemeente LV % Voorburg-Midden % Uit bovenstaande tabel blijkt dat de daling van restafval in Voorburg-Midden sneller gaat dan in de gemeente als geheel. Deze daling kan op drie manieren verklaard worden: 1. Betere scheiding van afval; 2. Wegggooien van restafval bij andere fracties en niet in de ondergrondse containers voor restafval; 3. Lagere productie van restafval. Uit gegevens van Avalex blijkt dat de inzameling van grondstoffen (w.o. PMD) de afgelopen maanden sterk is gestegen. Verder blijkt uit de sorteeranalyse van het restafval in de wijk dat minder grondstoffen terecht komen in het restafval, al valt er nog veel te winnen. Vooral de fractie GFT in het restafval blijft groot. In onderstaande grafieken staat vermeld hoeveel % van het afval in de restafvalcontainers daadwerkelijke restafval of een andere fractie is. Hieruit blijkt dat enkele fracties (licht) beter worden gescheiden in vergelijking met Inhoud restcontainer 2016 = 180 kg Restafval GFT Oud papier en karton PMD Glas Textiel 31 Aandeel van de verschillende afvalsoorten in het restafval in procenten.

4 Pagina 4/6 Inhoud restcontainer 2018 = 115 kg Restafval GFT Oud papier en karton PMD Glas Textiel Aandeel van de verschillende afvalsoorten in het restafval in procenten. De betere scheiding verklaart echter slechts voor een klein deel de daling van 65 kg. per persoon. Uit inzameling van andere fracties in de wijk, blijkt niet dat er grote hoeveelheden restafval bij andere fracties terechtkomen. De daling van restafval is dan ook voornamelijk toe te schrijven aan een lagere productie van het restafval. 2. Service Uit klantonderzoek is gebleken dat de inwoners uit de wijk Voorburg-Midden Avalex een lagere klantbeoordeling geven (5.0 tegenover een 5.6 in Leidschendam-Voorburg). Aangezien de klantbeoordeling binnen de gemeente Leidschendam-Voorburg beduidend lager is dan in andere Avalex-gemeenten, is aanvullend onderzoek gedaan. Hieruit blijkt dat de klantbeoordeling wordt bepaald door: Tevredenheid over het ophalen van de mini-container; Tevredenheid over het beheer en leeghalen van de ondergrondse container; Het ophalen van grofvuil en snoeiafval. Ook is gekeken naar de klachten die het Avalex-KCC ontvangt over niet-geleegde/ volle containers. Deze klachten bereikten een piek ten tijde van de invoering van HNI, sindsdien is het aantal klachten gedaald en lager dan het aantal klachten dat eind 2016, voor de invoering van twee-wekelijks inzamelen en HNI, door het Avalex-KCC van werd ontvangen.

5 Pagina 5/6 3. Kosten Bij aanvang van HNI is een projectbegroting opgesteld. Mede door de tragere uitrol van HNI, niet alleen in Leidschendam-Voorburg, zijn de kosten voor HNI lager dan gepland. Sinds de invoering van de PDC is HNI een product dat kan worden afgenomen in de PDC. Hiermee is HNI geen Avalex-breed project meer maar een product dat per gemeente kan worden afgenomen zodat gemeente-specifieke wensen en eisen meegenomen kunnen worden in, onder meer, de uitrol in verdere wijken. Door HNI als product in de PDC op te nemen, zijn de kosten voor HNI transparant voor zowel eigenaren als opdrachtgevers. Hierdoor kunnen kosten en opbrengsten voor HNI (kosten door onder meer extra ondergrondse containers, opbrengsten door lagere verwerkingskosten restafval) beter vergeleken worden met elkaar. Dit helpt een goede afweging binnen de gemeente waarbij een balans moet worden gezocht tussen milieu service kosten. Lessen Het doel achter HNI was het bevorderen van afvalscheiding en het verminderen van het restafval. Vooral dat laatste lijkt geslaagd in Voorburg-Midden al blijft de daling wel achter bij de verwachte daling van 50-55% die genoemd werd in het rapport Grip op Grondstoffen op basis waarvan de keuze is gemaakt om te starten met Omgekeerd Inzamelen binnen de gemeente. Omdat restafval een dure afvalstroom is, als gevolg van hoge verwerkingskosten én de verbrandingsheffing die vanuit het Rijk wordt opgelegd, is het van groot belang om deze stroom te verkleinen, dan wel via Omgekeerd Inzamelen of een andere inzamelmethode of combinatie van methodes. Tegelijkertijd laat de evaluatie zien dat hierbij de service vanuit Avalex richting de inwoners niet uit het oog mag worden verloren. Om goed te kunnen scheiden, moeten de inwoners steun krijgen vanuit Avalex, bijvoorbeeld door tijdig de containers te legen en voldoende (mini-)containers ter beschikking te hebben. Dit laatste ontbrak ten tijde van de invoering van HNI en dit heeft het programma in een slecht daglicht gesteld. Als besloten wordt tot heropstart van een variant op het HNI-programma binnen de gemeente moet aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan: 1. Duidelijke communicatie richting de inwoners; 2. Tijdige plaatsing van voldoende containers voor de verschillende afvalstromen;

6 Pagina 6/6 3. Tijdige lediging van de containers. De lessen geleerd in 2017/2018 kunnen dienen als blauwdruk voor een verdere uitrol waarbij gekeken moet worden op welke wijze HNI past binnen het bestaande beleid en verdere genomen maatregelen zoals het tijdelijk wekelijks inzamelen van restafval bij de Laagbouw. Vervolgstappen binnen de gemeente Op basis van deze evaluatie, en geluiden uit de samenleving, vervolgt de portefeuillehouder in 2019 de gesprekken met bewoners van specifieke wijken binnen de gemeente. Hierbij is maatwerk per wijk het uitgangspunt omdat ervaring leert dat zowel het karakter van een wijk (bebouwingswijze; hoogbouw of laagbouw) als de bevolkingsopbouw van een wijk (veel gezinnen of juist veel alleenstaanden of 2- persoons huishoudens) van groot belang zijn voor de bepaling hoe afvalinzameling en - scheiding het beste kan worden vormgegeven. Door samen met de inwoners te komen tot een vorm van afvalinzameling en scheiding die past bij de betreffende wijk, zal de bereidheid tot het scheiden van afval toenemen zo is de verwachting. Daar waar tijdens deze bijeenkomsten laagdrempelige maatregelen ter tafel komen die bovendien snel kunnen worden ingevoerd, zal de gemeente met Avalex in gesprek treden over een snelle invoering van de maatregel(en). Daarnaast zal de gemeente, samen met Avalex, de ontwikkelingen op het gebied van afvalinzameling en verwerking blijven volgen. Kansrijke methoden zullen gewogen worden op basis van de drie elementen milieu service - kosten. Indien deze afweging aanleiding geeft tot een wijziging van het afvalbeleid zal dit ter vaststelling worden voorgelegd aan de raad. burgemeester en wethouders van Leidschendam-Voorburg, mr. drs. M.R. Gorsse wnd. secretaris K. Tigelaar burgemeester Bijlage bestemd voor de raad: Bijlage 1 Evaluatie HNI Leidschendam-Voorburg