3

Transcriptie

1 Retouradres Postbus DA Heerlen GGZ ingeest T.a.v. de raad van bestuur Postbus BB AMSTERDAM Stadsplateau AZ Utrecht Postbus DA Heerlen T F oktober 2018 Onderwerp Wachttijden GGZ Geachte raad van bestuur, Op 17 mei 2018 heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, destijds nog in oprichting (hierna: inspectie), een bezoek gebracht aan GGZ ingeest in het kader van de wachtlijstproblematiek. Aanleiding De inspectie houdt toezicht op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Goede zorg is onder andere doelmatige, cliëntgerichte en tijdige zorg (art. 2 Wkkgz). Zorgaanbieders dienen zich er daarom voor in te spannen dat behandeling zo spoedig en passend mogelijk kan plaatsvinden. Een goede inrichting van het behandelingsproces is daarvoor een noodzakelijke voorwaarde. In de zomer van 2017 zijn door zorgaanbieders, zorgverzekeraars en het ministerie van VWS afspraken gemaakt om de wachttijden in de ggz terug te dringen. Zo zijn er acht regionale taskforces gestart onder begeleiding van KPMG. Per regio is een probleemanalyse uitgewerkt, de knelpunten zijn benoemd en geadresseerd in de verschillende taskforces. Inmiddels worden de overige regio s ook in kaart gebracht. In het voorjaar van 2018 is vervolgens de rapportage tussenstand wachttijden in de ggz van de Nederlandse Zorgautoriteit (hierna: NZa) 1 en de inventarisatie van de afspraken over intensivering van de opbouw van ambulante ggz van het Trimbos-instituut 2 gepubliceerd. In de begeleidende brief van 10 april waarmee de staatssecretaris deze twee rapporten naar de Tweede Kamer stuurt wordt geconcludeerd: Op basis van de nu door de NZa gepresenteerde informatie is de conclusie gerechtvaardigd dat het overeengekomen doel, namelijk het per juli (2018, IGJ) binnen de Treeknormen terugbrengen van de wachttijden Pagina 1 van 8

2 in de ggz, te hoog gegrepen lijkt. Dit ondanks dat betrokken partijen mij een- en andermaal expliciet hebben verzekerd gecommitteerd te zijn aan de realisatie ervan. Dat is een teleurstellende conclusie, vooral voor de mensen die nu te lang moeten wachten op zorg die zij nodig hebben. Ook maakt de staatssecretaris in deze brief kenbaar dat: De Inspectie bezoekt, mede op basis van informatie over handhaving door de NZa, gericht de zorgaanbieders waar de kwaliteit van zorg rondom wachttijden het meest onder druk staat. Dit alles vormt voor de inspectie aanleiding om dit toezicht uit te voeren. Voorts zal de inspectie nadrukkelijk volgen hoe in de verschillende regio s het gezamenlijk werken aan terugdringen van wachttijden in de ggz vorm krijgt. Hiertoe werkt de inspectie samen met de NZa maar wordt ook benut wat er door KPMG aan inzichten en best practices wordt verzameld. GGZ ingeest is geselecteerd voor een inspectiebezoek op basis van de totale wachttijd die op uw website is gepubliceerd en beschikbaar is in het openbare databestand van Vektis. Hieruit blijkt dat uw instelling bij enkele diagnosegroepen meer dan 14 weken totale wachttijd heeft. Dit is boven de afgesproken Treeknormen. Doelstelling Het doel van het inspectiebezoek was: - beoordelen of GGZ ingeest de gegevens over de wachttijden transparant maakt en helder hierover communiceert naar verwijzers en patiënten/ cliënten; - beoordelen of GGZ ingeest samenwerkt met andere zorgaanbieders over het betreffende onderwerp; - beoordelen of voldoende duidelijk is wie verantwoordelijk is voor de patiënt/cliënt die op de wachtlijst staat; - inzicht krijgen in de inspanningen van GGZ ingeest gericht op het voorkomen en/of verminderen van te lange wachttijden in de ggz. Verslaglegging Van het gesprek is een conceptbriefrapport gemaakt, met een weergave van de meest ter zake doende aspecten die tijdens het gesprek aan de orde zijn geweest. Om de informatie zoveel mogelijk te clusteren wijkt het rapport soms af van de chronologie van het gevoerde gesprek. Het conceptbriefrapport is aan de gesprekspartners aangeboden met het verzoek om binnen vier weken schriftelijk te reageren op feitelijke onjuistheden waarna het briefrapport is vastgesteld. Zoals eerder aangegeven maakt de inspectie in principe alle eindrapporten van risicogestuurd toezicht en thema toezicht actief openbaar. Ik heb het voornemen om dit briefrapport openbaar te maken drie weken nadat het briefrapport definitief is vastgesteld. Meer informatie over actieve openbaarmaking van documenten leest u op Pagina 2 van 8

3 Resultaten Tijdens het onderzoek zijn diverse onderwerpen besproken. In onderstaande tabel ziet u op welke normen de inspectie toetst. Elke norm wordt beoordeeld op een driepunt schaal: voldeed voldeed deels voldeed niet. Norm Bron Beoordeling 1. Op de website van de zorgaanbieder is de actuele wachttijd voor intake en voor behandeling gepubliceerd conform de vigerende beleidsregel van de NZa 4. Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016, pagina 8 Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) Artikel 2 en 3 2. Wanneer intake of behandeling niet binnen de gestelde Treeknormen kan aanvangen 5, stelt de aanbieder de patiënt/cliënt hiervan op de hoogte en kan de patiënt/cliënt zich wenden tot de zorgbemiddeling van de eigen zorgverzekeraar/financier. 3. Inzake de totale organisatie van de zorg beschrijft de ggz-instelling in zijn kwaliteitsstatuut ggz o.a. hoe hij wachttijden monitort en wachttijdinformatie voor patiënten/cliënten en anderen toegankelijk maakt. 4. Als een zorgverlener samenwerkt met andere zorgverleners moet de instelling zorgen voor een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling, en is het noodzakelijk dat zij effectief met elkaar communiceren, afspreken wie de zorg coördineert en hun werkzaamheden en informatie onderling afstemmen. Bij afstemming staat de patiënt en naastbetrokkene(n) centraal Bij de intake legt de zorgaanbieder vast wie verantwoordelijk is voor de patiënt/cliënt en wie als aanspreekpunt fungeert in de periode tussen de intake en aanvang van de behandeling. Dit aanspreekpunt is in deze fase dan de regiebehandelaar. Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016, pagina 8 Wkkgz Artikel 2 en 3 Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016 Wkkgz Artikel 2 en 3 GGZ standaarden/generieke modules/landelijke samenwerkingsafspraken tussen huisarts, generalistische basis ggz en gespecialiseerde ggz, pagina 6 Wkkgz Artikel 2 en 3 Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016, pagina 8 Wkkgz Artikel 2 en 3 deels 4 Transparantieregeling zorgaanbieders ggz 5 De Treeknorm beschrijft de maximaal aanvaarbare wachttijd. Deze ligt voor de gb-ggz en de g-ggz op 4 weken voor de aanmeldwachttijd en op 14 weken voor de totale wachttijd (Informatiekaart; een tussenstand. Wachttijden in de ggz. 3 april 2018, NZa) 6 Deze norm is slechts globaal getoetst tijdens het bezoek. Pagina 3 van 8

4 De zorgaanbieder informeert de patiënt/cliënt over deze afspraken. Ook bespreken professional en patiënt/ cliënt hoe te handelen wanneer in deze periode de toestand van patiënt/cliënt verergert. Norm 1 Op de website van de zorgaanbieder is de actuele wachttijd voor intake en voor behandeling gepubliceerd conform de vigerende beleidsregel van de NZa. Op de website van GGZ ingeest is te zien hoe lang de wachttijd is. Hierbij is een onderscheid gemaakt tussen de wachttijd tot intake en de wachttijd tot behandeling. Daarnaast wordt een onderscheid gemaakt per regio en per specialisme. Ook wordt in een extra overzicht aangegeven waar de wachttijd het kortst is. Norm 2 Wanneer intake of behandeling niet binnen de gestelde Treeknormen kan aanvangen, stelt de aanbieder de patiënt/cliënt hiervan op de hoogte en kan de patiënt/cliënt zich wenden tot de zorgbemiddeling van de eigen zorgverzekeraar/ financier. Na aanmelding ontvangt de patiënt informatie over de wachttijden en wordt er, indien dit mogelijk is, gewezen op het aanbod van vrijgevestigden. Er is een aantal e-health modules ontwikkeld waar patiënten toegang toe kunnen krijgen. Eerder moest dit toegankelijk worden gemaakt voor de patiënt door de behandelaar, nu zijn alle modules direct toegankelijk voor de patiënt zodat deze zelf kan kijken wat aansluit. Bij aanmelding van een patiënt wordt gescreend of een patiënt volledig is aangemeld. Ook wordt dan al uitgevraagd welke risico s er bestaan, bijvoorbeeld ten aanzien van suïcidaliteit. Op de website van GGZ ingeest staat vermeld dat patiënten zich kunnen wenden tot de wachtlijstbemiddeling van de zorgverzekeraar. Norm 3 Inzake de totale organisatie van de zorg beschrijft de ggz-instelling in zijn kwaliteitsstatuut ggz o.a. hoe hij wachttijden monitort en wachttijdinformatie voor patiënten/cliënten en anderen toegankelijk maakt. In het kwaliteitsstatuut van GGZ ingeest wordt verwezen naar de website waarop vermeld staat hoe lang de wachttijden op dat moment zijn. In het kwaliteitsstatuut is niet opgenomen hoe GGZ ingeest de wachttijden monitort. Er wordt momenteel geen overzicht gemaakt van trends of actief gestuurd op de wachtlijst. Hoewel er in het kwaliteitsstatuut niets staat vastgelegd over monitoring van de wachttijden wordt er tijdens het toezichtbezoek aangegeven dat de wachttijden wel worden bijgehouden en dat er wordt gewerkt om meer inzicht te krijgen in de wachttijden. Bijvoorbeeld: in april 2017 stonden er 1000 patiënten op de wachtlijst. Deze zullen worden gevolgd door GGZ ingeest om meer inzicht te krijgen in de problematiek. Een deel van de patiënten wordt op meerdere plaatsen aangemeld voor behandeling. Binnen GGZ ingeest zijn ongeveer 80 patiënten die op een verkeerd bed liggen en wachten op plaatsing elders, hiervan zijn ongeveer 20 patiënten gediagnosticeerd met autisme. Ook wordt gezien dat als de wachtlijst van GGZ ingeest voor een bepaalde behandeling korter is dan bijvoorbeeld bij Arkin dit direct een aanzuigende werking heeft waardoor de wachttijden weer oplopen. Pagina 4 van 8

5 Norm 4 Als een zorgverlener samenwerkt met andere zorgverleners moet de instelling zorgen voor een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling, en is het noodzakelijk dat zij effectief met elkaar communiceren, afspreken wie de zorg coördineert en hun werkzaamheden en informatie onderling afstemmen. Bij afstemming staat de patiënt en naastbetrokkene(n) centraal. GGZ ingeest heeft goede contacten met huisartsen, ggz-instellingen en een aantal kleinere aanbieders. Op patiëntniveau wordt er waar nodig overleg gevoerd, dit verloopt in de regel goed. Er wordt samengewerkt met Arkin, waardoor bepaalde behandelgroepen voor patiënten van Arkin en GGZ ingeest beide toegankelijk zijn. Hierdoor zijn de groepen beter gevuld wat ten goede komt aan de wachttijden. Hierbij voeren zij een intake uit waarbij de afspraak is dat als de patiënt bij de andere aanbieder in zorg komt de intake daar niet herhaald wordt. Met een kleinere aanbieder in de regio is overleg geweest om de zorg voor bijvoorbeeld patiënten met een RM te delen; hier was echter geen ruimte voor bij deze aanbieder. Norm 5 Bij de intake legt de zorgaanbieder vast wie verantwoordelijk is voor de patiënt/cliënt en wie als aanspreekpunt fungeert in de periode tussen de intake en aanvang van de behandeling. Dit aanspreekpunt is in deze fase dan de regiebehandelaar. De zorgaanbieder informeert de patiënt/cliënt over deze afspraken. Ook bespreken professional en patiënt/cliënt hoe te handelen wanneer in deze periode de toestand van patiënt/cliënt verergert. Bij aanmelding van een patiënt wordt gescreend of een patiënt volledig is aangemeld. Ook wordt dan al uitgevraagd welke risico s er bestaan, bijvoorbeeld ten aanzien van suïcidaliteit. De overbrugging van de periode tussen de aanmelding en de intake is maatwerk en gaat in overleg met de verwijzer, er wordt per patiënt beoordeeld welke ondersteuning nodig is. Ook de overbrugging van de periode tussen de intake en de behandeling wordt individueel vormgegeven. Zo nodig wordt in overleg getreden met de verwijzer. De patiënt wordt geïnformeerd wie het aanspreekpunt is tijdens deze periodes. De uitval tijdens behandelingen is hoog, mede door psychosociale problemen. Er wordt gekeken of dit beïnvloedt kan worden door tijdens de wachttijden al te werken aan het verbeteren van deze psychosociale situatie. Ook wordt gekeken of tijdens de wachttijd voor een bepaalde behandeling een andere behandeling de situatie van de patiënt al positief kan beïnvloeden. De cliëntenraad geeft aan dat met name een herstelgericht aanbod in deze periode al zeer belangrijk is. In Amsterdam-West wordt hier nu ervaring mee opgedaan. Overige factoren die meespelen in de problematiek rondom wachttijden Arbeidsmarkt Met name in de FACT-teams is er binnen GGZ ingeest een tekort aan personeel. Als er meer personeel beschikbaar zou zijn, zou het aanbod aan FACT versneld uitgebreid kunnen worden. Nu zijn de financiën voor nieuwe teams rond, het aanbod aan patiënten is er, maar het personeel niet. Dit heeft invloed op de wachttijden. De patiënten die op de wachtlijst staan voor FACT zijn altijd elders in zorg binnen GGZ ingeest, waardoor daar geen ruimte is voor nieuwe instroom. Er is daarnaast een behoorlijke uitstroom van psychiaters en regiebehandelaren naar andere aanbieders in de regio, zoals onder meer BuurtzorgT. Hier wordt geen Pagina 5 van 8

6 24-uurszorg geleverd en is de patiëntenpopulatie vrijwillig in zorg. Ook is de indruk dat hierdoor de minder complexe patiënten bij deze aanbieders in zorg komen en de meer complexe patiënten in zorg komen bij GGZ ingeest. Er is recent overleg geweest vanuit GGZ ingeest met BuurtzorgT om te bespreken of een gedeelde zorg, bijvoorbeeld voor patiënten met een RM, mogelijk is. Hier was echter geen ruimte voor bij de andere aanbieder. Om de wachttijden te bekorten zijn er 18 basispsychologen aangetrokken waarbij hen is toegezegd dat uit hen de werving zal plaatsvinden voor de opleiding tot GZpsycholoog. Ambulantisering De ambulantisering wordt daarnaast ook aangedragen als factor die bij heeft gedragen aan het ontstaan van wachtlijsten. Binnen GGZ ingeest is de beddenafbouw gericht op de afbouw van bedden voor WLZ-patiënten. De DBC-bedden zijn niet afgebouwd. De patiënten vanuit de WLZ worden overgenomen door de ambulante teams, met name de FACT-teams. Hierbij gaat het om ernstig zieke mensen die soms een korte periode een opname nodig hebben of tijdelijk extra ondersteuning van het IHT-team. Het goed inzetten van personeel is hierbij een uitdaging omdat de intensiteit van zorg snel kan wisselen binnen teams. Hierbij is ook het aanbod vanuit de wijk bepalend. In Amsterdam Zuid is bijvoorbeeld een stevig netwerk waarbij er een aanbod aan onder meer dagopvang en schuldhulpverlening is. In Amsterdam Noord-West of de regio Haarlemmermeer is dit aanbod zeer beperkt. In- en uitstroom Knelpunten liggen met name ook in de uitstroom van patiënten. Patiënten wachten lang op een plaats, bijvoorbeeld binnen een RIBW. Waar de Treeknormen daar drie maanden is wordt er door een aantal patiënten al acht jaar gewacht op plaatsing. Dit zorgt voor verstopping in de keten. GGZ ingeest kan dit niet alleen beïnvloeden, hierbij zijn meer partijen nodig. Conclusie In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie haar conclusies. Deze zijn gebaseerd op de resultaten afkomstig uit het inspectiebezoek op 17 mei 2018 aan GGZ ingeest te Amsterdam. Hoofdconclusie De inspectie concludeert dat de geboden zorg bij GGZ ingeest grotendeels voldeed aan de getoetste wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden in relatie tot de wachttijden. Er wordt zorgvuldig gekeken naar de eigen zorginhoudelijke processen om de doelmatigheid van de zorg te bevorderen. Ook is met een andere instelling een samenwerking aangegaan om een behandelgroep beter te vullen. GGZ ingeest spant zich in om verwachtingen te verduidelijken en patiënten op de juiste plaats voor behandeling te krijgen. Er wordt helder gecommuniceerd over wachttijden, de gegevens over de wachttijden zijn inzichtelijk. GGZ ingeest is transparant over haar wachttijden door deze bij te houden en met regelmaat te actualiseren op de website. Het monitoren van wachttijden is niet opgenomen in het kwaliteitsstatuut. Er wordt in het kwaliteitsstatuut niet uitgelegd op welke wijze de instelling de eigen wachttijden in de gaten houdt en Pagina 6 van 8

7 welke acties worden ondernomen om bij te sturen. GGZ ingeest wijst patiënten op de mogelijkheid van zorgbemiddeling door de zorgverzekeraar; dit heeft nog niet tot tastbare resultaten geleid. GGZ ingeest werkt samen op patiëntniveau ten aanzien van de wachttijden. Op bestuurlijk niveau is het niet gelukt, ondanks inspanning, om te komen tot een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling. Op patiëntniveau wordt er samengewerkt met andere aanbieders, zeker in de fase van intake en aanvang van behandeling. GGZ ingeest werkt samen met Arkin, bepaalde behandelgroepen worden door beide instellingen aangeboden. Patiënten die zich aanmelden kunnen worden verwezen naar de andere instelling om zo een goede vulling te hebben van de groepen. Dit heeft een gunstig effect op de wachttijden. Het ontbreekt op dit moment aan een overleg op bestuurlijk niveau waarin een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen de partijen wordt afgestemd om te komen tot een optimale samenwerking ten aanzien van de wachttijden. GGZ ingeest heeft een aantal partijen benaderd om hier afspraken over te maken, dit heeft echter niet geleid tot tastbare resultaten. De verantwoordelijkheidsverdeling voor wachtenden wordt voldoende duidelijk gemaakt. De verantwoordelijkheidsverdeling is helder; aan verwijzers en patiënten wordt dit duidelijk aangegeven. GGZ ingeest spant zich in om de wachttijden in de ggz te verminderen. GGZ ingeest heeft de afgelopen jaren diverse initiatieven genomen om de zorg anders in te richten. Er is een aanbod aan e-health dat nu voor alle patiënten openstaat na aanmelding. Ook wordt er gezocht om waar mogelijk blended behandelingen aan te bieden. Daarnaast wordt er gekeken of tijdens de wachttijd voor een specifieke behandeling, zorg ter overbrugging de situatie van de patiënt al positief kan beïnvloeden. Voor een aantal oplossingsrichtingen is GGZ ingeest afhankelijk van andere partijen: zo zou een intensievere samenwerking met andere instellingen wenselijk zijn. De in- en uitstroom van patiënten is daarnaast mede afhankelijk van aanbod vanuit de Wmo. Er wordt gekeken of dit beïnvloedt kan worden door tijdens de wachttijden al te werken aan het verbeteren van de psychosociale situatie. In deze complexe mix van factoren die meespelen in de wachttijdenproblematiek stelt GGZ ingeest zich open, actief en transparant op. Handhaving In dit hoofdstuk staat wat de inspectie van de zorgaanbieder verwacht. Vervolgens beschrijft de inspectie wat zij zal doen naar aanleiding van dit bezoek. Vervolg door de zorgaanbieder Hoewel de instelling kan verwoorden hoe zij de wachttijden monitort is dit niet opgenomen in het kwaliteitsstatuut. Hiermee wordt niet voldaan aan de norm. De inspectie gaat ervan uit dat de bestuurder in haar kwaliteitsstatuut uitlegt op welke wijze de instelling de eigen wachttijden in de gaten houdt en welke acties worden ondernomen om bij te sturen. Pagina 7 van 8

8 De inspectie verwacht dat de bestuurder met betrokken partners en in de complexe mix van factoren die meespelen in de problematiek rondom de wachttijden zich blijft inspannen om deze te verminderen. Vervolg door de inspectie De inspectie heeft er vertrouwen in dat de bestuurder de aanbevelingen voortvarend ten uitvoer brengt. De inspectie sluit hiermee het thematisch toezicht naar aanleiding van de wachttijden af. De inspectie zal de informatie die is verzameld in deze ronde op geaggregeerde wijze terugkoppelen aan de Tweede Kamer en publiceren op haar website. Het thema wachttijden in de ggz zal worden opgenomen in het reguliere toezicht van de inspectie. Hoogachtend, YYYY coördinerend specialistisch inspecteur IGJ Pagina 8 van 8