Risico-indicatoren voor angst en depressie: hoe nu verder?

Transcriptie

1 Risico-indicatoren voor angst en depressie: hoe nu verder? Filip Smit Trimbos-instituut, Centrum Preventie en Vroege Interventie Vrije Universiteit, Vakgroep Klinische Psychologie NKOP symposium 14 december 2006, Z&S, De Veste

2 Opzet Achtergrond Voorbeelden (depr + angst) Vertaling naar preventie Kan het (kosten)effectief? Discussie (Preventienota)

3 Achtergrond Risico-indicatoren om tot snellere en betere risicotaxatie / case finding te komen aangrijpingspunten te identificeren voor preventie en vroege interventie Op de achtergrond vaak ook: efficiencywinst en kostenbesparing

4 Voorbeeld 1 Depressie

5 Voorbeeld 1 Depressiepreventie Idee: groepen met meerdere blootstellingen hebben een groter risico op depressie, de groep is zelf kleiner preventie kan bij hen tegen een kleine inspanning toch grote gezondheidswinst genereren (= kosteneffectief) Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

6 Voorbeeld 1 Depressiepreventie Doel: identificeren van groepen ouderen bij wie depressiepreventie een grote kans heeft kosten-effectief te zijn Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

7 Voorbeeld 1 Depressiepreventie Criteria: Kleine doelgroep: EF < 10%, Groot risico: IRR > 4.0, Gezondheidswinst: AF max. Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

8 Voorbeeld PAF EXP 5 0 dep sympt &impaired &alone &female Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

9 Voorbeeld 1 Depressiepreventie Data: LASA, group at risk N=1925 Y= CESD>16; follow-up: 3 j Populatie: j Incidentie: 2.8 / 100 pyrs Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

10 + Depressive symptoms? EF=40.3% IRR=2.88 AF=48.0% + Functional limitations? cost-effective groups for prevention EF=52.2% IRR=0.35 AF=negative + EF=11.7% IRR=4.53 AF=32.3% Female gender? ( ) EF=20.8% IRR=3.58 AF=37.5% + EF=11.7% IRR=4.53 AF=32.3% Small social network? EF=26.8% IRR=1.10 ns AF=2.4% EF=8.6% IRR=1.43 ns AF=2.4% ns EF=8.0% IRR=4.61 AF=24.2% EF=2.9% IRR=3.33 AF=8.6% EF=3.7% IRR=3.01 AF=8.5% + Age over 65 years? EF=8.1% IRR=1.36 ns AF=2.2% ns Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

11 + Depressive symptoms? EF=78.4% IRR=2.88 AF=48.0% + Functional limitations? cost-effective groups for prevention EF=52.2% IRR=0.35 AF=negative + EF=11.7% IRR=4.53 AF=32.3% Female gender? ( ) EF=20.8% IRR=3.58 AF=37.5% + EF=11.7% IRR=4.53 AF=32.3% Small social network? EF=26.8% IRR=1.10 ns AF=2.4% EF=8.6% IRR=1.43 ns AF=2.4% ns EF=8.0% IRR=4.61 AF=24.2% EF=2.9% IRR=3.33 AF=8.6% EF=3.7% IRR=3.01 AF=8.5% + Age over 65 years? EF=8.1% IRR=1.36 ns AF=2.2% ns Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

12 Depressive Symptoms?? + cost-effective groups for prevention Functional Limitations?? + Small social network? + Female gender? + + Low education? 2 chronic diseases? EF=8.0% IRR=4.61 AF=24.2% EF=6.7% IRR=4.59 AF=21.9% EF=6.5% IRR=4.25 AF=19.7% Smit et al. (2006) in Gen Archives Psychiat

13 Voorbeeld 1 Depressiepreventie Conclusies: Confirmatie van Schoever s studie Dus zeker géén koffiedik!!

14 Voorbeeld 1 Depressiepreventie Kunnen we er wat mee? Symptomen? In / uit de put Weduwschap? Bezoekdiensten Ziek? Leren leven met een chr. Ziekte Lage mastery? Life review

15 Voorbeeld 2 Angst

16 Voorbeeld 2 Angst bij ouderen Identificeren van groepen ouderen bij wie preventie van HADS-A 8 angst een grote kans heeft kosten-effectief te zijn Smit et al. (in press) in Brit J Psychiatry

17 Voorbeeld 2 Angst bij ouderen Data: LASA, group at risk N=1,913 Y= HADS-A 8; follow-up: 3 j Populatie: j Incidentie: 1.82 / 100 pyr (1.5~2.2) Smit et al. (in press) in Brit J Psychiatry

18 Voorbeeld 2 Angst bij ouderen Criteria doelgroepselectie: Exposed fraction, EF 10% Incidence rate ratio, IRR > 5.00 Attributable fraction, AF max. Smit et al. (in press) in Brit J Psychiatry

19 Subthreshold anxiety?? cost-effective groups for prevention + subthreshold depression?? + low mastery? EF=5.4% IRR=5.58 AF=20.4% + self-reported ill health? + depression? + chronic diseases? + low education? EF=10.0% IRR=5.45 AF=31.2% EF=4.3% IRR=5.82 AF=17.6% EF=5.1% IRR=5.05 AF=18.3% EF=8.4% IRR=5.18 AF=27.1% Smit et al. (in press) in Brit J Psychiatry

20 Voorbeeld 2 Angst bij ouderen Conclusie: Deels overlappende risicofactoren met depressie (uiteraard, want veel comorbiditeit) Betekenis: generieke risicofactoren die verantwoordelijk zijn voor meerdere stoornissen gezondheidswinst met preventie

21 Doorvertaling naar preventie

22 Beloop van depressie Symptom free recovery recurrence Symptomatic onset remission relapse # risk factors Syndromatic acute episode

23 Beloop van depressie Symptom free Preventie recovery Universele en selectieve preventie Universele en selectieve preventie recurrence Symptomatic Geïndiceerde preventie onset remission Terugvalpreventie relapse # risk factors Syndromatic acute episode

24 Beloop van depressie Symptomatisch Symptoomvrij Syndroom # risk factors

25 Geïntegreerde ketenzorg Universele preventie Selectieve preventie Geïndiceerde preventie Algemene populatie Kwetsbare mensen Mensen met symptomen Onderhoudstherapie Terugval preventie (Curatieve) behandeling Herstelde patiënten Patiënten in remissie Patiënten met de diagnose

26 Preventie Epidemiologie terugval Instroom Prevalentie herstel Cure Sterfte

27 Is preventie nodig? Grote jaarlijkse instroom van nieuwe gevallen Met curatie kan de ziektelast slechts gedeeltelijk worden weggenomen Handhaven van kwaliteit van leven, genereren van gezondheidswinst, mogelijk kostenbesparing maar lukt dat?

28 Kan het (kosten) effectief?

29 Effectiviteit van preventie: meta-analyse van RCTs risicofactoren Cuijpers P, Van Straten A, Smit F. (2005) Preventing the incidence of new cases of mental disorders: a meta-analytic review. Journal of Nervous and Mental Disease. 193:

30 Kosten van depressie Economische gevolgen van depressie jaarlijks (=excess costs) waarvan (47%) incidentie Meerkosten van depressie: 2300 pp pj Dit geeft een idee van de besparingen die met preventie behaald kunnen worden Smit F, Cuijpers P, Oostenbrink J, Batelaan N, De Graaf R, Beekman A. (2006) Costs of common mental disorders: implications for curative and preventive psychiatry. Journal of Mental Health Policy and Economics 9:

31 Is het kosteneffectief? Uitkomsten (trial van Willemse et al, 2004): Kosten Uitkomsten EXP % CNT % Substitutie in IKER geeft: ( ) / ( ) = per gewonnen depressievrij levensjaar Smit F et al (2006) Cost-effectieveness of preventing depression in primary care patients: randomised trial. British Journal of Psychiatry, 188:

32 Is het kosten-effectief? cost-effectiveness plane Voor meer kosten, minder gezondheid Voor meer kosten meer gezondheid Voor minder kosten, minder gezondheid Voor minder kosten, meer gezondheid

33 Is het kosteneffectief? Additional costs >, <E 5 % >,>E 21 % 0-0,40-0,20-0,20 0,40 0,60 0, <, <E 10 % Additional effects <, >E 59% Smit F, Willemse G, Koopmanschap M, Onrust S, Cuijpers P, Beekman A. (2006) Cost-effectiveness of preventing depression in primary care patients: randomised trial. British Journal of Psychiatry, 188:

34 Discussie

35 Conclusies Depressie is een ernstige aandoening en kost de Nederlandse samenleving veel De jaarlijkse instroom van nieuwe gevallen is omvangrijk Curatie kan de ziektelast tot circa 20% (maximaal 30%) verminderen Er zijn effectieve preventieve interventies Eén zo n interventie is kosten-neutraal.

36 Conclusies Ontwikkelen van interventies kost veel Kosteneffectiviteitsonderzoek is duur Behoefte aan een rationele onderzoeksagenda Doelgroepen kunnen op voorhand geïdentificeerd worden waar preventie grote kans heeft kosteneffectief te worden

37 Hoe verder? Preventienota van VWS: depressie is één van de speerpunten, zeker ook bij ouderen Naast preventie van overmatig alcoholgebruik Terwijl meer O&O nodig is naar preventie van angststoornissen Preventienota biedt kansen Is de preventieve ouderenpsychiatrie nu aan zet?

38 Contact Filip Smit Trimbos-instituut Vrije Universiteit