BEANTWOORDING TECHNISCHE VRAAG raadslid Reinette Gjaltema (namens de CDA-fractie), ingediend d.d. 24 september 2015

Transcriptie

1 BEANTWOORDING TECHNISCHE VRAAG raadslid Reinette Gjaltema (namens de CDA-fractie), ingediend d.d. 24 september 2015 Technische vraag: Cijfers op basis van recente lokale GGD-monitoren laten zien dat 38% van de Nederlanders te maken heeft met eenzaamheidsgevoelens. Bij 30% is sprake van matige eenzaamheid, vaak tijdelijk of incidenteel. Bij 8% is sprake van ernstige aanhoudende eenzaamheid. Het landelijk beleid is erop gericht dat mensen zo lang mogelijk thuis in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen, ondanks beperkingen door bijvoorbeeld ziekte of ouderdom. Staatssecretaris van Rijn stelt dat in het lokale zorg- en welzijnsbeleid geld en menskracht beschikbaar is om dit isolement te doorbreken. Natuurlijk met hulp en steun van buurtbewoners, mantelzorgers en andere vrijwilligers. Het CDA is bezorgd dat ook in het Westerkwartier (eventueel specifiek voor Marum) veel inwoners eenzaam zijn 1 en acht een integrale aanpak noodzakelijk. Daarom hebben wij verschillende vragen: 1a. Onderkent het college de toenemende eenzaamheid onder onze inwoners? 1b. Zijn er concrete cijfers bekend van de eenzaamheid in het Westerkwartier (eventueel specifiek voor Marum)? Door de landelijke overheid wordt bepleit dat eenzaamheid bestreden kan worden door het versterken van bestaande maatschappelijke en sociale verbanden. Daarnaast moeten ouderen gestimuleerd worden om zelf op zoek te gaan naar sociale contacten. 2a. Op welke wijze wordt in onze gemeente hierop ingezet? Met welke organisaties werkt u hierbij samen? 2b. Is de beschikbare informatie daarover voldoende toegankelijk en overzichtelijk? Kunt u hier voorbeelden van geven? Middels de motie-keijzer in de Tweede Kamer is gesteld dat het onderwerp eenzaamheid tijdens het keukentafelgesprek aan de orde moet komen. 3a. Is eenzaamheid een vast onderdeel van het keukentafelgesprek in het Westerkwartier (eventueel specifiek voor Marum). 3b. Zo ja, zijn de eerste indrukken hiervan met de raad te delen? Vaak zijn het professionals die het eerst de signalen van zorgwekkende vereenzaming (moeten) opmerken en zelf oppakken of bij de juiste instanties neerleggen. 4a. Zijn de betrokken professionals voldoende getraind in het herkennen van eenzaamheid? 4b. Weten de professionals voldoende welke mogelijkheden elke organisatie heeft om contact te leggen en handelend op te treden? Bewegen is een belangrijke voorwaarde voor gezond ouder worden. Maar het biedt ook mogelijkheden voor sociaal contact en daarmee het doorbreken van eenzaamheid. Veel ouderen hebben echter geen ervaring met 1 Zie onder andere het Nationaal Kompas Volksgezondheid (RIVM, GGD en CBS) en de Eenzaamheidsmonitor (Coalitie Erbij en TNS Nipo) op eenzaam.nl.

2 sporten en zijn daar moeilijk toe te bewegen. Daar komt bij dat veel sportverenigingen hun inspanningen vooral richten op de competitie en de jeugdafdeling. 5a. Zijn er sportverenigingen die activiteiten opzetten speciaal voor ouderen? 5b. Ziet uw college mogelijkheden om speciale activiteiten voor ouderen bij de sportverenigingen te stimuleren? Door veranderingen in de samenleving komt het steeds minder vaak voor dat verschillende generaties elkaar ontmoeten, zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Contacten met jongeren kunnen bijdragen aan de levenslust van ouderen en het gevoel dat de wereld waarin ze leven nog de hunne is. Ook voor jongere generaties biedt dit leerzame ervaringen. 6. Bent u bereid om de VO-scholen uit te nodigen of een andere voorziening bijvoorbeeld via t Marheem om zich te verbinden met (een voorziening voor) ouderen in Marum en hun leerlingen uit te dagen om bijvoorbeeld hun maatschappelijke stage bij voorkeur daar in te vullen. Uit onderzoek is gebleken dat één op de drie jongeren eenzaam is. 2 De helft (50%) zou de eenzaamheid graag willen doorbreken, maar weet zelf niet hoe dat te doen. Van de sterk eenzame jongeren geeft zelfs twee-derde (67%) dit aan. Eenzame jongeren leggen de oorzaken vooral bij zichzelf en hebben vaak een lager gevoel van eigenwaarde. 7a. Is eenzaamheid een vast onderwerp van gesprek en punt van signalering in de jeugdzorg? Zo nee, ziet u mogelijkheden deze problematiek daar beter onder de aandacht te krijgen? 7b. Is er op de VO-scholen binnen onze gemeente aandacht voor eenzaamheid? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, zie u mogelijkheden hier met de scholen aandacht aan te besteden? (wij hebben binnen Marum geen VO school, maar er is vast contact met de scholen) N.B.: De vier CDA-fracties van het Westerkwartier hebben ervoor gekozen om deze vragen gezamenlijk en gelijktijdig in te dienen bij de eigen colleges 2 Onderzoek Eenzaamheid onder jongeren, 1V Jongerenpanel, 25 september 2014

3 Antwoord college: Het CDA is bezorgd dat ook in het Westerkwartier (eventueel specifiek voor Marum) veel inwoners eenzaam zijn en acht een integrale aanpak noodzakelijk. Daarom hebben wij verschillende vragen: 1a. Onderkent het college de toenemende eenzaamheid onder onze inwoners? Nee, uit onderzoek blijkt dat in de gemeente Marum eenzaamheid laag scoort en sociale relaties hoog scoren ten opzichte van provinciale gemiddelden. In onze gemeente en de regio Westerkwartier scoort sociale cohesie in alle opzichten hoger dan in de rest van het land en de provincie. Voor de betrokkenheid bij de bredere samenleving wordt onder andere gekeken naar het verrichten van vrijwilligerswerk. Het provinciale gemiddelde van volwassenen dat vrijwilligerswerk doet ligt op 29%; in het Westerkwartier ligt dit significant hoger, namelijk op 36 % Ook uit contacten met inwoners blijkt dat sociale netwerken sterk zijn, er worden relatief vaak oplossingen gevonden binnen het sociale netwerk. Dit neemt natuurlijk niet weg dat we oog hebben voor het feit dat het langer thuis wonen van met name ouderen een risico met zich meebrengt. Eenzaamheid zou daardoor kunnen toenemen. 1b. Zijn er concrete cijfers bekend van de eenzaamheid in het Westerkwartier (eventueel specifiek voor Marum)? Ja, in het gezondheidsprofiel dat is opgesteld aan de hand van de landelijke gezondheidsenquête. Deze wordt eens per vier jaar door de GGD uitgevoerd. Dit provinciale profiel en bijbehorend tabellenboek zijn te vinden op de site van de GGD In het profiel is in hoofdstuk 7 te zien dat het sociaal kapitaal in het Westerkwartier groot is. Het tabellenboek geef cijfers over eenzaamheidsbeleving. Enkele cijfers noemen we hier: Ervaren van eenzaamheid: Marum: 66% niet, 27% matig, 6,9% ernstig Provincie: 63% niet, 30% matig, 7,5% ernstig Door de landelijke overheid wordt bepleit dat eenzaamheid bestreden kan worden door het versterken van bestaande maatschappelijke en sociale verbanden. Daarnaast moeten ouderen gestimuleerd worden om zelf op zoek te gaan naar sociale contacten. 2a. Op welke wijze wordt in onze gemeente hierop ingezet? Met welke organisaties werkt u hierbij samen? In opdracht van de gemeente is het Steunpunt Marum actief met seniorenvoorlichting, mantelzorgondersteuning en vrijwilligerswerk. In de voorlichtings- en adviesgesprekken komt eenzaamheid altijd aan de orde. Ook op basis van signalen (signaleringsnetwerk, huisartsen, Wmo-loket) gaan medewerkers van het steunpunt met betreffende inwoner in gesprek. Hierbij moet worden aangetekend dat er niet altijd een adequate oplossing mogelijk is als er sprake is van eenzaamheid. Inwoners kunnen elkaar ook ontmoeten en in beweging komen via door gemeente ondersteunde initiatieven als jeu de boulesgroepen, Meer Bewegen voor Ouderengroepen en soos. Ook vanuit het Steunpunt is er een wekelijkse ontmoetingsmogelijkheid: Koffieproat. Hiervan wordt met name gebruik gemaakt door mensen vanuit De Zijlen (woonvorm) en de Hermanshoeve. Er wordt maandelijks samen gegeten door ouderen in verschillende dorpshuizen met ondersteuning van vrijwilligers en in samenwerking met Tafeltje Dekje. Dit initiatief is ontstaan vanuit de gemeente. Tenslotte zijn er twee bijeenkomsten geweest rondom het thema succesvol ouder worden. Een methode gericht op beleving en omgaan met het ouder worden die bijdraagt aan het welbevinden van de deelnemers. Meldpunt Bezorgd Marum Meldpunt Bezorgd is een meldpunt voor openbare geestelijke gezondheidszorg. Het meldpunt is er voor mensen die de woon- en leefomgeving aantasten of vereenzamen. Het gaat hier dus om mensen die overlast veroorzaken maar ook om mensen die stille problematiek vertonen. Elke inwoner kan het meldpunt via het Lokaal Loket bereiken.

4 Signaleringsnetwerk De gemeente Marum kent een signaleringsnetwerk. In dit netwerk participeren thuiszorgorganisaties, praktijkondersteuners van de huisartsen, Lokaal Loket, ouderenadviseur en Lentisteam 290. Signalen worden waar nodig gedeeld en actie op ondernomen. Als daar aanleiding toe is wordt een zorgoverleg georganiseerd. Steunpunt Binnen het Steunpunt is binnen het vrijwilligerswerk extra aandacht voor ouderen, niet alleen gericht op het betrekken van ouderen bij het doen van vrijwilligerswerk maar ook op het ondersteunen van ouderen met vrijwilligers. Bijvoorbeeld door het ontlasten van een mantelzorger met behulp van een vrijwilliger over het ondersteunen van een oudere inwoner met een vrijwilliger die op bezoek komt of door er samen op uit te gaan. Via het budget dat wordt toegekend aan de ouderenraad en beheerd wordt door t Marheem worden diverse groepen ondersteund die gericht zijn op bewegen of ontmoeten of digitale educatie (bijvoorbeeld Meer Bewegen voor Ouderen, ouderensoos, tabletles Seniorweb etc.). Mantelzorg De gemeente heeft een Steunpunt Mantelzorg. Bij dit Steunpunt kunnen mantelzorgers terecht voor ondersteuning. Ook worden vanuit het Steunpunt diverse activiteiten georganiseerd, zoals lotgenotengroepen. Maar in 2015 werden ook in samenwerking met het Steunpunt en Lentis, met financiering van de gemeente diverse bijeenkomsten georganiseerd. Voorbeelden hiervan zijn een thema-avond over Familie en Psychiatrie en een training voor winkelpersoneel gericht op het omgaan met klanten met dementie. Wat betreft de mantelzorgwaardering werden ontvangers van mantelzorg in de gelegenheid gesteld hun mantelzorger te verrassen met een bloemetje. Dit werd georganiseerd door de Steunpunten Mantelzorg in de Westerkwartiergemeenten en ook door de gemeente gefinancierd. In de Wmo 2015 heeft de gemeente een nadrukkelijker taak gekregen met betrekking tot de ondersteuning en waardering van mantelzorgers. Bekeken wordt of en waar de rol van het Steunpunt kan worden versterkt en hoe de mantelzorgwaardering kan plaats vinden. 2b. Is de beschikbare informatie daarover voldoende toegankelijk en overzichtelijk? Kunt u hier voorbeelden van geven? De gemeente heeft een sociale kaart waarop veel aanbieders van zorg en hulp vermeld staan. De kaart is aanwezig bij het Lokaal Loket en voor iedereen beschikbaar. Hulpaanbieders zijn bekend met de kaart. De kaart wordt gebruikt om hulpvragers te kunnen doorverwijzen naar de juiste organisatie. Voorbeelden van hulpvragen zijn: ik wil graag gebruik maken van Tafeltje Dekje of ik ben op zoek naar een maatje, die af en toe bij mij op bezoek komt. Via de sociale kaart kan de hulpverlenende instantie, welke zich richt op de door de inwoner ervaren knelpunten, eenvoudig worden gevonden. Middels de motie-keijzer in de Tweede Kamer is gesteld dat het onderwerp eenzaamheid tijdens het keukentafelgesprek aan de orde moet komen. 3a. Is eenzaamheid een vast onderdeel van het keukentafelgesprek in het Westerkwartier (eventueel specifiek voor Marum)? Ja, sociale contacten en participatie zijn aspecten die aan de orde komen als de leefgebieden worden besproken in het keukentafelgesprek. 3b. Zo ja, zijn de eerste indrukken hiervan met de raad te delen? Meedoen en in staat stellen om te participeren is al sinds de invoering van de Wmo een uitgangspunt in het Wmo-gesprek. Sinds de Kanteling wordt met nog meer aandacht gekeken naar de sociale verbanden waarvan men deel uit maakt en wat deze voor mensen kunnen betekenen. De indruk die uit onderzoek naar voren komt sluit aan bij wat de bevindingen van consulenten zijn; in het Westerkwartier is sprake van sterke sociale cohesie. Voor Marum blijkt dat bijvoorbeeld uit het feit dat bij de gesprekken rond afschaffen HH1 veel

5 mensen in staat waren om in eigen kring hulp te vinden. Overigens kan hierbij worden aangetekend dat er ook enkele signalen zijn dat dit in enkele situaties tot overbelasting van mantelzorgers leidt en/of de financiën onder druk komen te staan. Vaak zijn het professionals die het eerst de signalen van zorgwekkende vereenzaming (moeten) opmerken en zelf oppakken of bij de juiste instanties neerleggen. 4a. Zijn de betrokken professionals voldoende getraind in het herkennen van eenzaamheid? Ja, via het OGGz-netwerk en Meldpunt bezorgd zorgt de GGD voor training en signaleringskaarten. Deze kaarten zijn ook verspreid onder thuiszorgmedewerkers. Vanuit het signaleringsnetwerk zijn de medewerkers van de betrokken organisaties ook getraind in bewustwording en kennis rondom het thema eenzaamheid. 4b. Weten de professionals voldoende welke mogelijkheden elke organisatie heeft om contact te leggen en handelend op te treden? Ja, daarvoor is Meldpunt bezorgd en het OGGz-netwerk waarin alle professionele organisaties vertegenwoordigd zijn. De signaleringskaart verwijst naar het gemeentelijk zorgloket. Binnen het signaleringsnetwerk wordt bij een signaal of zorg dit eerst besproken binnen de eigen organisatie en zo nodig gedeeld met de ouderenadviseur die een huisbezoek kan afleggen. In 2015 is in het signaleringsnetwerk aandacht besteed aan het thema ouderenmishandeling in samenwerking met Veilig Thuis. Ook staat het thema mantelzorg en overbelasting regelmatig op de agenda. Bewegen is een belangrijke voorwaarde voor gezond ouder worden. Maar het biedt ook mogelijkheden voor sociaal contact en daarmee het doorbreken van eenzaamheid. Veel ouderen hebben echter geen ervaring met sporten en zijn daar moeilijk toe te bewegen. Daar komt bij dat veel sportverenigingen hun inspanningen vooral richten op de competitie en de jeugdafdeling. 5a. Zijn er sportverenigingen die activiteiten opzetten speciaal voor ouderen? Ja, sportverenigingen richten zich steeds meer op activiteiten voor ouderen. Het aantal oudere inwoners neemt toe en fitheid en bewegen wordt steeds belangrijker. Bovendien hebben ouderen vaak tijd om vrijwilligerswerk voor de vereniging te verrichten. Binnen Marum is er een aanzienlijk aantal ouderen dat in informeel verband of op eigen initiatief actief is: wandelen, fietsen, zwemmen, jeu de boules, klobkeschieten, fitness/sportschool. Ook zet het college in op sportstimulering voor jong en oud middels Marum in beweging. Initiatieven die ouderen stimuleren om te gaan sporten worden door het college ondersteund. 5b. Ziet uw college mogelijkheden om speciale activiteiten voor ouderen bij de sportverenigingen te stimuleren? Zie antwoord bij 5a. Door veranderingen in de samenleving komt het steeds minder vaak voor dat verschillende generaties elkaar ontmoeten, zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Contacten met jongeren kunnen bijdragen aan de levenslust van ouderen en het gevoel dat de wereld waarin ze leven nog de hunne is. Ook voor jongere generaties biedt dit leerzame ervaringen. 6. Bent u bereid om de VO-scholen uit te nodigen of een andere voorziening bijvoorbeeld via t Marheem om zich te verbinden met (een voorziening voor) ouderen in Marum en hun leerlingen uit te dagen om bijvoorbeeld hun maatschappelijke stage bij voorkeur daar in te vullen? Met het niet meer verplicht zijn van de maatschappelijke stage is tevens het budget dat gemeenten ontvingen ten behoeve van het inrichten van de makelaarsfunctie beëindigd per 1 januari Deze middelen heeft de gemeente tot die tijd in zijn volledigheid doorgesluisd naar t Marheem om de makelaarsfunctie uit te voeren. Deze middelen gebruikte t Marheem o.a. voor de bekostiging van het in de lucht houden van een makelaarssysteem. Met het stoppen van de rijksbijdrage is ook gestopt met het doorsluizen van de middelen naar t Marheem.

6 t Marheem heeft wel via stage elk jaar een aantal activiteiten gericht op bewegen en ouderen. Dit is niet structureel. Uit onderzoek is gebleken dat één op de drie jongeren eenzaam is. De helft (50%) zou de eenzaamheid graag willen doorbreken, maar weet zelf niet hoe dat te doen. Van de sterk eenzame jongeren geeft zelfs twee-derde (67%) dit aan. Eenzame jongeren leggen de oorzaken vooral bij zichzelf en hebben vaak een lager gevoel van eigenwaarde. 7a. Is eenzaamheid een vast onderwerp van gesprek en punt van signalering in de jeugdzorg? Zo nee, ziet u mogelijkheden deze problematiek daar beter onder de aandacht te krijgen? Op dit moment is niet bekend in welke mate er sprake is van eenzaamheid onder jongeren tot 18 jaar. Sinds 2015 wordt er door de medewerkers van het CJG Westerkwartier specifiek gesprekken met jongeren en hun ouders gevoerd waarbij wordt nagegaan welke ondersteuning er gewenst is opdat deze jongeren zich optimaal kunnen ontplooien. Indien daar aanleiding voor is, is er specifieke aandacht voor eenzaamheid. 7b. Is er op de VO-scholen binnen onze gemeente aandacht voor eenzaamheid? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, zie u mogelijkheden hier met de scholen aandacht aan te besteden? (wij hebben binnen Marum geen VO-school, maar er is vast contact met de scholen) Dit is niet direct een apart agendapunt binnen regionale overleggen met het VO. Dit zou wel op de agenda gezet kunnen worden of bespreekbaar gemaakt kunnen worden in bijvoorbeeld een regionaal overleg zoals het ROGO. Overigens zit de gemeente in een grensgebied en is een dergelijk regionaal overleg met o.a. het onderwijs in Friesland er niet. Akkoord portefeuillehouder: J. Hulshoff-Oost