Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer en wat dan?

Transcriptie

1 Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie Academisch Medisch Centrum/Universiteit van Amsterdam

2 Geneeskunde is delicaat evenwicht tussen kunst, kunde en communicatie Gezondheidsraad Medisch handelen op een tweesprong, 1991

3

4 6 Functies van medische communicatie 1. Contact leggen en relatie onderhouden 2. Informatie vragen 3. Informatie geven 4. Besluitvorming 5. Bevorderen van aan ziekte en behandeling gerelateerd gedrag 6. Emoties hanteren Haes & Bensing, PEC, 2009

5 6 Functies van medische communicatie 1. Contact leggen en relatie onderhouden 2. Informatie vragen 3. Informatie geven 4. Besluitvorming 5. Bevorderen van aan ziekte en behandeling gerelateerd gedrag 6. Emoties hanteren Haes & Bensing, PEC, 2009

6 6 Functies van medische communicatie 1. Contact leggen en relatie onderhouden 2. Informatie vragen 3. Informatie geven 4. Besluitvorming 5. Bevorderen van aan ziekte en behandeling gerelateerd gedrag 6. Emoties hanteren Haes & Bensing, PEC, 2009

7

8 INFORMATIE Behoefte van patiënt Participatie van patiënt Behulpzaam voor besluitvorming Implicaties voor relatie met arts

9 Informatie behoefte

10 N=176, slokdarm kanker Meest voorkomende bijwerkingen 91% Patiënten willen veel weten Behandelmogelijkheden 97% Ontstaan en verloop van slokdarm kanker 86% Gemiddelde tijd van overleven 93% Lagarde et al., Ann Surg Onc, 2008

11 N=176, slokdarm kanker Gemiddelde tijd van overleven 93% Willen alle patiënten alles weten? De kans dat de ziekte terugkeert binnen 5 jaar De kans dat de ziekte terugkeert binnen 1 jaar De kans dat de ziekte terugkeert binnen 1/2 jaar 82% 73% 71% Lagarde et al., Ann Surg Onc, 2008

12 Informatie preferentie over de tijd N=159, radiotherapie Information Mean at baseline Mean at follow-up p-value preference IPRP total score 4.22 (0.76) 4.06 (0.80) <0.01* Information domain Disease 4.08 (0.99) 3.96 (0.96) 0.09 Treatment 4.14 (0.79) 3.98 (0.85) 0.03* Procedure 4.38 (0.76) 4.14 (0.93) <0.01* Side-effects 4.44 (0.75) 4.28 (0.80) 0.03* Prognosis 4.37 (0.88) 4.18 (1.04) 0.02* Psychosocial 3.50 (1.08) 3.42 (1.14) 0.40 Douma et al., Pat Educ Counsel, 2012

13 N=159, Radiotherapie patienten Willen alle patiënten alles weten? Staafdiagram uit artikel Maaike Zeguers et al., Int J Rad Oncol, 2010

14 Willen alle altijd patiënten alles weten? minder behoefte aan volledige informatie als angstiger Zeguers et al., Int J Rad Onc, 2010 behoefte om optimistisch te blijven Considerations Concerning Cancer Information (CCCI) Ter Hoeven et al., Psycho-Oncology, 2011

15 Participatie

16 Barrières patiënt participatie Agenda barrières: weerhouden patiënten hun informatiebehoefte op agenda van consult te zetten (e.g., onderwerp behoort niet tot taak van de arts, arts kan daar toch geen antwoord op geven) Henselmans et al Pat Educ Couns 2012

17 Barrières patiënt participatie Agenda barrières: weerhouden patiënten hun informatiebehoefte op agenda van consult te zetten (e.g., onderwerp behoort niet tot taak van de arts, arts kan daar toch geen antwoord op geven) Communicatie barrières: weerhouden patiënten ervan om hun informatie behoefte tijdens consult naar voren te brengen (e.g., niet weten hoe te interrumperen, vragen vergeten) Henselmans et al Pat Educ Couns 2012

18 Smets et al., Diseases of Esophagus, 2012

19 Total number of questions Total (N = 28) Median (Range) Prompt sheet (n = 17) Median (Range) Care as usual (n = 11) Median (Range) 10.5 (0-25) 12 (0-25) 8 (3-13) * Smets et al., Diseases of Esophagus, 2012

20 METHODS Phase 0 Phase 1 Development prototype Usability testing Develop 2nd version Phase 2 Patient appraisal Develop 3rd version Phase 3 Clinical feasibility & surgeon appraisal Develop final version Jacobs et al.; submitted

21 Ervaren Nut

22 Gebruikersvriendelijkheid

23 Aangekruiste vragen

24 Besproken vragen

25 Duur consult (m= )

26 Duur consult

27 Duur consult

28 Barrières patiënt participatie Invloed van stress op communicatie in medische setting Hulsman et al., PEC, 2011

29 Attentional narrowing hypothese Emotional distress Psychophysiological arousal Hyperattention to central information Inattention to peripheral information Well remembered Limited recall

30

31

32 Significant main effect of Period Significant main effect of Period Visser et al., in preparation

33 Besluitvorming afweging met kennis van zaken

34 Pieterse et al. Patient Education and Counseling 2011

35 Door patiënten (levensverwachting < 1 jaar) geuite waarden, waardering en voorkeuren Henselmans et al., under review

36 Reacties van oncologen (n=13) op uiting van waarde, waardering, voorkeur n(%) Leading to new VAP n(%) Showing empathy 2 (1%) 100% Checking 14 (6%) 93% Probe questioning 38 (17%) 92% Reflecting 18 (8%) 72% Advising or proposing option 10 (4%) 70% Puts into perspective /correcting 38 (17%) 34% Offering time to consider 4 (2%) 25% Providing information 39 (17%) 23% Agreeing 30 (13%) 20% Neutral 33 (15%) 0 (0%) Henselmans et al., under review

37 Conclusie In 2/3 van consulten komen waarden van patienten aan bod, maar vaak vaag/nonspecifiek Oncoloog draagt bij aan uiting van waarden, waardering, voorkeur: twee derde door arts gefaciliteerd of geinitieerd. Directe (door)vragen, checken en reflecties meest effectief Meeste (door)vragen gericht op voorkeur, niet waarden en/of waardering. Henselmans et al., under review

38 Relatie

39

40 Vertrouwen heeft verschillende dimensies Dimensies van vertrouwen Medische competentie Eerlijkheid Belang van de patiënt voorop stellen Zorgzaamheid Hillen et al Psycho-Oncol 2012

41 - Experimenteel - Onderscheid tussen oorzaak en gevolg - Opnames van nagespeelde arts-patiëntgesprekken Hillen et al. Pat Educ Couns 2013

42 Ik vind het belangrijk dat u op de hoogte bent van alle risico s standaard uitgebreid

43 Hillen et al Ann Oncol, 2014

44 Percamentus Words are, in my not-so-humble opinion, our most inexhaustible source of magic, capable of both inflicting injury and remedying it

45 Marij Hillen, Kirsten Douma, Inge Henselmans, Arwen Pieterse, Leonie Visser, Marc Jacobs, Robbert Hulsman, Linda Zandbelt, Sanne Fransen, Maaike Zeguers, Claartje ter Hoeven, Hanneke de Haes