Vaardigheden voor de toekomst: een economisch perspectief

Transcriptie

1 Vaardigheden voor de toekomst: een economisch perspectief Prof. Maarten Goos Universiteit Utrecht & KU Leuven VLOR Startdag, 17 september 2015

2 Het economische belang van vaardigheden 1. Vaardigheden en economische groei 2. Vaardigheden en ongelijkheid 3. Vaardigheden voor de toekomst 4. Enkele beleidsvoorstellen

3 Onderwijsjaren en groei East Asian miracle Latin American growth puzzle Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Figuur 2.1, 2015.

4 Vaardigheden Kijken naar vaardigheden in plaats van jaren onderwijs. Vaardigheden = functionele vaardigheden en kennis die mensen ertoe in staat stellen om actief te functioneren in de maatschappij. Dit zijn cognitieve (kennis die kan worden uitgedrukt in regels, bv. + en x) en niet cognitieve (kennis die niet kan worden uitgedrukt in regels, bv. respect) vaardigheden. Als voorbeeld van maatstaven van cognitieve vaardigheden: PISA voor leesvaardigheid, wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid van 15 jarigen.

5 Vaardigheden en groei Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Figuur 3.1, 2015.

6 Invloed van vaardigheden op groei Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Tabel 3.1, 2015.

7 Invloed van vaardigheden op groei Veronderstel een stijging van de gemiddelde PISA score van 514 punten in België naar het niveau in Finland van 546 punten tegen 2035 (dit zijn 32 punten of 1.3 punt per jaar, dit is 1 standaard deviatie in PISA testscores dus haalbaar). Elk jaar nemen vaardigheden toe en die leiden tot extra groei. De verdisconteerde waarde van deze extra groei over een periode van 90 jaar (wanneer de kinderen die in 2035 de PISA toets aflegden op pensioen zullen gaan) is miljard euro of 3,8 maal het huidige BNP. Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Tabel 7.1, 2015.

8 Verschillen in vaardigheden Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Figuur 3.4, Verdeling van PISA wiskunde scores in 2003 (volle lijn) in vergelijking met OESO gemiddelde (gestippelde lijn).

9 Invloed van verschillende vaardigheden op groei Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Tabel 3.6, 2015.

10 Invloed van basisvaardigheden op groei In 2009 scoorden 15.3% van de Belgische jongeren onder 400 punten op hun PISA test (400 punten = 1 standaard deviatie onder het OESO gemiddelde). Veronderstel een programma zodat alle jongeren minstens 400 punten scoren in Elk jaar nemen de basisvaardigheden toe en dit leidt tot extra groei. De huidige waarde van deze extra groei over een periode van 90 jaar (wanneer de kinderen die in 2035 de PISA toets aflegden op pensioen zullen gaan) is miljard euro of 4,3 maal het huidige BNP. Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Tabel 7.1, 2015.

11 Vaardigheden en groei: conclusies Economische groei verhoogt de levensstandaard en leidt tot welvaart. Vaardigheden zijn een belangrijke oorzaak van economische groei. De economische waarde van haalbare toenames in vaardigheden is zeer groot. Bovendien is het effect van deze toenames niet sterk afhankelijk van andere instituties.

12 Het economische belang van vaardigheden 1. Vaardigheden en economische groei 2. Vaardigheden en ongelijkheid 3. Vaardigheden voor de toekomst 4. Enkele beleidsvoorstellen

13 20% Vaardigheden en loonverschillen 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Onderwijsjaren Rekenvaardigheid Taalvaardigheid Probleemoplossend vermogen in een digitale omgeving Belgie 23 landen Bron: Eric Hanusheck et al., Returns to Skill around the World: Evidence from PIAAC, Tabellen A2 en A3, Elke balk is een regressie die het procentuele verschil aangeeft in loon tussen werknemers met 1 extra onderwijsjaar (eerste regressie) en 1 standaard deviatie meer vaardigheden (andere regressies).

14 Vaardigheden en ongelijkheid: conclusies Verschillen in vaardigheden leiden tot loonverschillen en tot inkomensongelijkheid. Veranderingen in inkomensongelijkheid worden bepaald door veranderingen in de vraag naar en het aanbod van vaardigheden ( wedloop tussen technologie en onderwijs ). De loonongelijkheid en daarom ook de inkomensongelijkheid neemt toe omdat de vraag naar vaardigheden sneller groeit dan het aanbod van vaardigheden (maar dit verschilt sterk tussen landen).

15 Het economische belang van vaardigheden 1. Vaardigheden en economische groei 2. Vaardigheden en ongelijkheid 3. Vaardigheden voor de toekomst 4. Enkele beleidsvoorstellen

16 De angst voor de digitale revolutie slaat toe!

17 De vraag naar vaardigheden zal niet stoppen Media, denktanks, studiediensten, banken, spelen in op deze angst. Bv. ze verwijzen naar Frey & Osborne (2013) die stellen dat robots 47% van onze banen zullen doen in Maar de methodologie is subjectief en overschat wat robots kunnen. (Mijn en ander) onderzoek toont aan dat de digitale revolutie leidt tot een stijgende in plaats van een dalende vraag naar vaardigheden. Maar ook dat bepaalde vaardigheden meer en andere vaardigheden minder belangrijk worden op de arbeidsmarkt als gevolg van de digitale revolutie.

18 Verandering in het tewerkstellingsaandeel Polarisatie van banen Cognitief abstracte en niet cognitieve vaardigheden die moeilijk kunnen worden geautomatiseerd Cognitieve vaardigheden die kunnen worden geautomatiseerd Loon in een baan

19 Polarisatie van banen VK Zweden Spanje Portugal Noorwegen Nederland Luxemburg Italie Ierland Griekenland Duitsland Frankrijk Finland Denemarken Belgie Oostenrijk Verandering in het tewerkstellingsaandeel, Gemiddeld betaalde banen Laag betaalde banen Hoog betaalde banen Bron: Goos, Manning & Salomons (2009, 2014).

20 120 Polarisatie van banen Tewerkstelling per beroepengroep (2005Q1=100) Abstract Routine Handenarbeid Bron: Eigen berekeningen op basis van Eurostat. Zie ook

21 Polarisatie van banen De digitale revolutie leidt niet tot een afname maar tot een toename in de vraag naar vaardigheden. Er is een toename in de vraag naar abstracte cognitieve en nietcognitieve vaardigheden die niet kunnen worden geautomatiseerd en een afname in de vraag naar cognitieve vaardigheden die wel kunnen worden geautomatiseerd. Dit leidt tot een polarisatie in de banenstructuur. Polarisatie in banen leidt ook tot een toename in de loon en inkomensongelijkheid (maar dit is niet zo evident).

22 Bron: Goos, Hatheway, Konings en Vandeweyer (2015). Regionale ongelijkheid

23 Vaardigheden voor de toekomst: conclusies De digitale revolutie leidt niet tot een afname maar tot een toename in de vraag naar vaardigheden. Maar ook tot een verandering in de soort van vaardigheden gevraagd op de arbeidsmarkt: cognitief abstracte en niet cognitieve vaardigheden die niet kunnen worden geautomatiseerd vervangen cognitieve vaardigheden die wel kunnen worden geautomatiseerd. Of de digitale revolutie zal leiden tot meer economische groei en minder ongelijkheid hangt af van de mate waarin we de gevraagde vaardigheden op de arbeidsmarkt ook kunnen aanbieden.

24 Het economische belang van vaardigheden 1. Vaardigheden en economische groei 2. Vaardigheden en ongelijkheid 3. Vaardigheden voor de toekomst 4. Enkele beleidsvoorstellen

25 1. Vaardigheden meten en evalueren Een effectief beleid start met het meten van vaardigheden op grote schaal. Deze metingen moeten bijdragen tot een continue evaluatie en bijsturing van ons onderwijs (beste praktijk beleid is niet mogelijk). De vaardigheden die worden gemeten moeten focussen op functionele vaardigheden en kennis die studenten ertoe in staat stellen om actief te functioneren in een veranderende maatschappij. Deze vaardigheden moeten breed worden gedefinieerd en moeten die cognitieve en niet cognitieve vaardigheden toetsen die belangrijker worden in onze samenleving (door bv. de digitale revolutie).

26 2. Vaardigheden verbeteren Bron: Eric Hanusheck & Ludger Woessmann, The Knowledge Capital of Nations, Figuur 8.2, 2015.

27 3. Vaardigheden verbeteren: secundair onderwijs Inzetten op verbetering van cognitief abstracte en niet cognitieve vaardigheden. De directe winst in economische groei is groot en mogelijk ook indirect effecten zoals daling in armoede of ongelijkheid. Inzetten op kwaliteit van leerkrachten door kwalitatief hoogstaande lerarenopleidingen (die mogelijk selectief zijn). Impact hiervan moeilijker te meten want er bestaat geen definitie van een effectieve leerkracht (bv. is niet gerelateerd aan ervaring, de eerste 2 jaren uitgezonderd).

28 4. Vaardigheden verbeteren: hoger onderwijs Betere integratie van verschillende studierichtingen. Bv. Er is een richting Wetenschap & Technologie en Humane Wetenschappen maar er is geen richting Technologie & Samenleving over de ethische, wettelijke en socio economische aspecten van de digitale revolutie. Betere integratie van private sector in het hoger onderwijs. Bv. Verdere integratie van stages in onderwijscurriculum (zoals in Duitsland). Betere integratie van hoger onderwijs in private sector door onderwijs voor volwassenen en levenslang leren. Bv. Google campus.

29