Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind

Transcriptie

1 Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist

2 Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek, zorg en onderwijs voor mensen met beperkingen in horen of communiceren. 2

3 Inhoud Normale taalontwikkeling Taalontwikkelingsstoornis Vroegsignalering Screeningsinstrumenten Diagnostiek Kentalis 3

4 Normale taalontwikkeling Schema van de minimum spreeknormen, SNEL (zie kindentaal.logopedie.nl) GMS 15 december 2016 Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen 4

5 Normale spraak/taalontwikkeling Gereviseerde Minimum Spreeknormen (G-MS) 1-18 maanden Begrijpt opdrachtjes met 2 woorden, kan 1 of 2 lichaamsdelen aanwijzen, brabbelen; maanden 5-10 woordjes; 2;0-2;6 jaar Begrijpt zinnetjes met 3 woorden, maakt tweewoorduitingen; 2;6-3;0 jaar Maakt driewoorduitingen; 3;0-3;6 jaar maakt drie tot vijfwoorduitingen, ongeveer de helft is verstaanbaar; 3;6-4;0 jaar Vertelt spontaan een verhaaltje, 50 75% verstaanbaar; 4;0-5;6 jaar vertelt een verhaaltje aan de hand van plaatjes, problemen met meervoud en vervoeging, 75-90% verstaanbaar; voornamelijk enkelvoudige zinnen. 5;6 > Goed verstaanbaar, samengestelde zinnen en concreet taalgebruik. 5

6 Taalontwikkelingsstoornis (TOS) (Gerrits, 2012) Neurologische ontwikkelingsstoornis van genetische oorsprong gekarakteriseerd door ernstige problemen in de taalverwerving. 6

7 Prevalentie TOS Prevalentie taalontwikkelingsstoornis: Prevalentie dyslexie: 6% Prevalentie ADHD: 5% Prevalentie ASS: 0,6% Prevalentie Down Syndroom: 0,17% (Bishop 2010) 7,4% (Tomblin e.a., 1997)! 15 december 2016 Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen 7

8 Blootstellingsachterstand en Taalontwikkelingsstoornis Taalachterstand Specifieke Taalontwikkelingsstoornis 1. Bekende oorzaak: te weinig (tweede) taalinput 2. Goede prognose als taalinput wordt verbeterd 3. Voor- en vroegschoolse Educatie, Taalles 1.Geen aanwijsbare oorzaak: neurologische ontwikkelingsstoornis van genetische oorsprong 2.Slechte prognose: 75% van 5- jarigen heeft nog een specifieke taalontwikkelings-stoornis op 12 jaar 3. Zorg, logopedie 4. Regulier onderwijs 4. Speciaal onderwijs 5. Een of meerdere taalaspecten aangedaan 5. Een of meerdere taalaspecten aangedaan 6. Mild tot ernstig 6. Mild tot ernstig Gerrits, december 2016 Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen 8

9 Signalen voor een TOS 9

10 Risicofactoren Risicofactoren voor een blijvende taalstoornis (Tomblin et al,2003): Familiegeschiedenis van taalstoornissen Zwak taalbegrip Achterstand in meerdere taalaspecten Ernstige achterstand 10

11 Gevolgen korte termijn Sociaal emotionele problemen en gedragsproblemen Problemen in contact Problemen in cognitieve ontwikkeling Lichamelijke klachten Faalangst Leerproblemen Problemen met executieve functies 15 december 2016 Vroegsignalering Taalontwikkleingsstoornissen 11

12 Wat betekent TOS? /KN_

13 Waarom Vroegsignalering? Het niet pluisgevoel serieus nemen Taalproblemen en totale ontwikkeling Taalproblemen en kritische leeftijd Taalproblemen en communicatieve ontwikkeling Taalproblemen en opvoeding Al deze ontwikkelingsgebieden hebben invloed op de sociaalemotionele ontwikkeling van een kind. 13

14 Vervolg Uit onderzoek (Tomblin et al, 2003) blijkt: - Een taalinhaalslag op vijfjarige leeftijd relatief klein is - Op 12-jarige leeftijd heeft 75% van deze groep nog een taalprobleem 14

15 Uit onderzoek (H.M.E. van Agt, 2011, March 16) blijkt het volgende: Tijdige signalering en behandeling van een taalstoornis door middel van systematische screenings op het consultatiebureau: Heeft geleid tot een daling van 30% in het aantal kinderen op het speciaal onderwijs Tot een betere taalvaardigheid 15

16 Maatschappelijke ontwikkelingen De JGZ heeft de taak om te signaleren of een kind een risico op een taalachterstand heeft als gevolg van onvoldoende taalaanbod in de eigen omgeving 16

17 Vervolg Handreiking JGZ 17

18 Rol van hulpverlener Vroege signalering is belangrijk: - de minimum spreeknormen goed paraat te hebben - bij een niet pluis gevoel in gesprek te gaan met ouders - in overleg met ouders kan eventueel Kentalis ingeschakeld worden voor : - screening naar de taal op locatie - onderzoek op het Audiologisch Centrum 18

19 Diagnostiek AC Diagnostiek: gehoor, taal (moedertaal) en intelligentie met mogelijk aanvullend auditieve verwerking, spraakanalyse, taalanalyse, screening dyslexie, screening gedrag, screening prikkelverwerking Behandelingsgerichte diagnostiek vanuit behandeling Kentalis: behandelingsgerichte vraagstukken Vraagstukken vanuit: JGZ, MEE, logopedisten, scholen, (huis)artsen etc. Samenwerkingspartners: GGZ, GGZ instelling (bv. Praktijk van Waterschoot) Kinderpsychiater Ziekenhuizen: KNO-arts, kinderneuroloog, kinderarts Libra Audiologisch Centrum, Auris 19

20 Behandelmogelijkheden Kentalis Zorg Adviespunt Kentalis Breda Groepsbehandeling voor peuters Groepsbehandeling en individuele behandeling voor jongeren van de basisschoolleeftijd Ambulante behandeling 20

21 Kentalis Contact Kentalis, vragen, aanmeldingen: T E info@kentalis.nl Audiologisch Centrum Kentalis: acbreda@kentalis.nl Kentalis Zorg Breda/ Etten-Leur: k Voor meer informatie over taalontwikkelingsstoornis (TOS) kijk op Voor meer informatie voor kinderen 21

22 Praktijkvoorbeeld Interesse om een casus te bespreken? Zo kan het ook: ktop 22

23 Bedankt voor uw aandacht