Leden van de raad College van Burgemeester en Wethouders Informatienotitie Stand van zaken sociaal domein

Transcriptie

1 Informatienotitie AAN VAN ONDERWERP DATUM 17 december 2015 BIJLAGE REGISTRATIENUMMER GEM /13625 Leden van de raad College van Burgemeester en Wethouders Informatienotitie Stand van zaken sociaal domein INFORMATIE TE VERKRIJGEN BIJ: s.kessel@culemborg.nl Op 1 januari 2015 is de transitie van het sociaal domein een feit. Op dit moment kunnen we zeggen dat zaken naar redelijke tevredenheid verlopen. Met elkaar moeten we leren innoveren. Verandering is alleen mogelijk wanneer de zorgen en de fricties die de transformatie belemmeren een plaats krijgen. In Culemborg wordt op veel plaatsen gewerkt aan het vormgeven van deze transitie en de noodzakelijke transformatie. Dit is een lastig proces. Inwoners, zorgaanbieders en gemeente moeten allemaal nieuw gedrag aanleren. Iedereen moet uit vertrouwde rollen stappen en zich anders verhouden tot de omgeving. Transformatie en ontwikkeling legt nadruk op verandering. Dit maakt het moeilijk om inzichtelijk te maken wat er allemaal gebeurt. De transitie is een feit, maar is nog niet afgerond. De basis is nog niet op orde. De processen, procedures en systemen zijn nog niet volledig ingericht en/of operationeel. Denk aan de SVB perikelen. Processen en procedures zijn in de basis bedacht maar functioneren nog niet soepel. Daarnaast zijn de procedures soms ook nog niet bij het volledige veld bekend. Door dit alles lopen zaken nog niet op alle plekken even soepel. De informatiesystemen zijn, door verschillende oorzaken, nog niet op orde. Naast de cijfers geven een aantal korte casusbeschrijvingen aan met welke problematiek we te maken hebben in het sociale domein. Het leerproces dat we gezamenlijk doormaken vergt tijd. Daarnaast leren we door te doen. Dat gaat met vallen en opstaan. Voor het leerproces is tijd en ruimte nodig, maar tegelijkertijd moet er "productie" gedraaid worden. Deze combinatie levert soms spanningen op. Uit de praktijk Inzet nulde lijn Een praktijkondersteuner van de huisarts meldt een inwoner aan voor het wijkteam. Een man maakte zich zorgen over zijn vrouw. Deze vrouw is 4 jaar geleden vanuit het buitenland hier komen wonen. Zij heeft erge heimwee en heeft moeite om de Nederlandse taal machtig te worden. In het verleden heeft zij via ELK een taalmaatje gekregen. Uiteindelijk zijn de tallessen gestopt door privé omstandigheden van de vrijwilliger. Het is de vrouw tot nu toe niet gelukt om het examen voor inburgering te halen. Een lid van het wijkteam is op bezoek gegaan bij de het gezin. Uit het gesprek bleek dat het gezin behoefte heeft aan een nieuw taalmaatje. Het lid van het wijkteam is actief in de wijken. Tijdens de burendag sprak zijn een vrouw die haar vertelde dat ze ooit taallessen had gegeven. Het wijkteamlid heeft de vrouw gevraagd of zij dit weer wilde doen. Dat is gelukt. Gemeente Culemborg Ridderstraat 250 Postbus AC Culemborg Tel Fax Info@culemborg.nl

2 Pagina 2 Het gezin heeft ook een dochtertje. Om nog op een andere wijze aan de taal te werken is er een voorleescorso vrijwilliger voor het dochtertje van 3 gezocht. Doordat het dochtertje wordt voorgelezen, leert de moeder ook nieuwe woorden en ze leert de weg naar de bibliotheek. Iedere week gaat de vrouw naar haar taalmaatje en iedere week komt een vrijwilligster voorlezen in het gezin. Sociale wijkteams Culemborg SWTs In totaal zijn 539 contacten geregistreerd, 175 in SWT West en 374 in SWT Oost. De vraag in Oost is groter. Dat komt deels door het feit dat de populatie in Oost veel groter is dan in West. Daarnaast blijken de zorgvragen in wijk Oost tot nu toe acuter en intensiever. In de startfase zijn soms eenmalige contacten niet geregistreerd. Teamleden hebben soms verschillende interpretaties wat men, waar moet registreren. De cijfers dienen daarom met een zekere ruimte bezien te worden. Toch geven de cijfers wel enig beeld. Hoe legt men contact Hoe binnengekomen totaal face to face 17% Tel 55% Mail 23% Anders 5% In West zijn de eerste contacten veelal telefonisch en face to face. De inloop in Bon Vie lijkt de toegankelijkheid te vergroten, voor o.a. ouderen. Het team gaat ook de wijk in en legt outreachend contacten op locatie, bijv. in Achter de poort en de voedselbank en groep. In Oost wordt het meest contact gelegd via de telefoon, de mail is hier goed voor 25%. In Oost worden de contacten met de bewoners van wooncentra voor ouderen verder uitgebouwd. Aard van de vraag Aard van de vraag Eenmalig 33% Enkelvoudig 29% Meervoudig 27% Meervoudig 11% complex Percentage % De aard van de vraag is in één derde van de gevallen eenmalig, dat wil zeggen dat een kort advies volstaat en er geen cliëntdossier wordt aangemaakt. In 29% van de gevallen betreft het een enkelvoudige vraag: deze wordt veelal binnen 1 tot enkele weken afgehandeld. Niet alle eenmalige contacten worden geregistreerd, bijv. vragen tijdens een voorlichtings-bijeenkomst. Resteert 38% van de vragen die meervoudig of meervoudig complex zijn. De afbakening wat meervoudig en meervoudig complex is wordt scherper gemaakt, zodat de registratie eenduidig is. Met de meervoudige (complexe) vragen is men tussen 1 en 6 maanden bezig. Enkele situaties duren langer dan 6 maanden, veelal gezinnen in zeer complexe situaties waarbij opschaling naar specialistische hulp nodig is die pas na enkele maanden weer terug naar het wijkteam kunnen.

3 Pagina 3 Wie verwijst naar het wijkteam? Via percentage Zelf 22,5% Familie, netwerk,buurt/ 22,5% naasten h.a. of paramedisch 7,5% Wijkverpleging 3,% Wooncorporatie 3,% Onderwijs 3,% Jeugdhulp 9% VG of GGZ 5% Anders 24,5% 22,5% van de mensen stelt zelf de hulpvraag. In 22.5% van de situaties is het de familie, netwerk of buurt die de vraag stelt of het signaal afgeeft. De meeste verwijzingen komen vanuit de jeugdhulpverlening (9%) en de huisartsenpraktijken (7,5%). Er zijn echter meer verwijzingen via de huisarts, maar als de mensen (op advies van de huisarts) zichzelf melden, noteren de teamleden meestal cliënt meldt zichzelf. Beperkter zijn de verwijzingen van onderwijs, wijkverpleging en wooncorporatie (allen 3%) en geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Tenslotte zijn er nog tal van andere organisaties die doorverwijzen. Met zijn allen nemen die 24,5% van de verwijzingen voor hun rekening. Aanpak Aanpak Percentages De aanpak die de cliënt en SWT samen kiezen is divers: men zelf in netwerk 32,5% registreert hier wat grootste deel uitmaakt van de aanpak: de cliënt SWT Organisatie 24,5% 22,5% zelf, het netwerk, het SWT of een andere organisatie (toeleiding naar). Veelal betreft het uiteraard een combinatie, bijv. de cliënt samen met het netwerk, of de cliënt samen met het SWT etc. Uit de cijfers blijkt Consultatie 20,5% dat de aanpak voor 32,5% bij de zorgvrager en diens netwerk wordt gevonden. In een kwart van de situaties gaat het SWT zelf verder met de kwestie. Eveneens ongeveer een kwart van de hulpvragers wordt toegeleid naar een (hulp)organisatie. In 20,5% van situaties heeft de vrager/signaleerder voldoende aan een consultatief contact met het SWT. Vraag op leefgebied De hulpvragen liggen bij 35% van de mensen op het psychisch vlak. Ook hulp bij lichamelijke gezondheid komt in 17,3% van de situaties voor. Vervolgens komen gezinsrelaties en opvoeding veel voor: 13,4%. In de middenmoot zitten financiële vragen en wonen. Veel minder vaak wordt geregistreerd op dagbesteding, werk, maatschappelijke participatie. Dat wil niet zeggen dat deze leefgebieden niet aan de orde zijn. Het lijkt waarschijnlijk dat bij financiën een onder-registratie voordoet omdat de ingang voor deze problematiek al via veel andere kanalen loopt. Doelgroep Bijna één derde (30%) van de inwoners die bij het wijkteam komen is 65+. In 30% van de gevallen gaat het om jeugd tot 18 jaar en in 8 procent gaat het om jongeren tussen de 18 en de 27. Het sociaal wijkteam bereikt dus de verschillende leeftijdsgroepen. 18,5% van de mensen die het SWT benadert heeft een psychische beperking. Bij 7,5% van de meldingen betreft het mensen met een verstandelijke beperking.

4 Pagina 4 Uit de praktijk Meervoudige problematiek Een wijkteam uit een andere gemeente meldt een gezin aan. Het gezin (moeder met drie jonge kinderen) heeft een verleden van huiselijk geweld, blijf van mijn Lijfhuis en GGZ ondersteuning voor de moeder en het oudste kind. Naast de psychische problemen heeft het gezin ook financiële problemen. Twee leden van het wijkteam hebben deze casus opgepakt. Een wijkteamlid dat gespecialiseerd is in financiële zaken heeft deze zaken samen met de moeder opgepakt (uitkering aanvragen, voedselgroep en voedselbank aanschrijven, financiën regelen met de belasting dienst etc.) Een wijkteamlid met veel jeugdervaring heeft de andere zaken samen met de moeder (psychologische hulp voor moeder en dochter) opgepakt. Daarnaast wordt er geregeld dat er begeleiding komt voor het gezin. De scholen van de beide oudste kinderen zijn nauw betrokken bij deze casus. De jeugd gespecialiseerde van het wijkteam is de casusregisseur van dit gezin. De casusregisseur zorgt ervoor dat de situatie van het gezin stabiel wordt en blijft en dat de juiste hulverlening wordt ingezet. Stand van zaken aanvragen Wmo en Jeugd In het totaal zijn er, tot nu toe in 2015, 1552 hulpvragen binnen gekomen bij het Wmo/jeugd team. Hiervan zijn er 1216 beschikt. Hiervan moeten er nog 356 administratief afgehandeld worden. 134 hulpvragen zijn in afwachting van behandeling en 202 hulpvragen worden momenteel onderzocht door een consulent. Voor de huishoudelijke hulp moeten nog 273 herindicaties van de 485 opgepakt worden. Hier gaan we extra op inzetten om dit op korte termijn te herindiceren. Voor de jeugdhulp zijn er in het totaal 173 beschikkingen afgegeven. Hiervan moeten nog 113 beschikkingen administratief afgehandeld worden. Op het moment zijn er nog 41 aanvragen voor een individuele voorziening jeugd in onderzoek door de consulenten. Ontwikkeling van de zorg De gemeenten in Rivierenland monitoren de ontwikkeling van de zorg gezamenlijk via de Regio en Gemeente Monitor. In deze monitor geven aanbieders aan hoeveel cliënten ze in zorg hebben en welke zorg deze cliënten krijgen. Ook geven aanbieders aan wat de realisatie en de productieprognose is zodat gemeenten kunnen monitoren hoe de budgettaire ontwikkeling er uit ziet. Deze monitor is nog niet helemaal volledig. Nog niet alle aanbieders hebben gegevens aangeleverd. Voor de jeugdzorg levert 81% gegevens aan. Bij de Wmo is dit momenteel 61%. Regionaal blijven wij met aanbieders in gesprek om ervoor te zorgen dat de monitor een volledig en betrouwbaar beeld geeft. Daarnaast wordt de monitor nog doorontwikkeld zodat we in staat zijn om meer beleidsinformatie te verzamelen. Welke zorg ontvangen inwoners van Culemborg? Er zijn in Culemborg nu rond de 425 kinderen met een jeugdzorg zorg in natura traject. Hiervan ontvangen de meeste jeugdhulp of generalistische basis GGZ. Daarnaast valt op dat er relatief veel kinderen in een jeugdbeschermings- of jeugdreclasseringtraject zitten. Uit informatie van Statline blijkt dat 15 kinderen uit Culemborg in pleegzorg zitten.

5 Pagina 5 Bij de Wmo maakt de grootste groep gebruik van begeleiding. Een relatief kleine groep gaat naar de dagbesteding. Wie maken er gebruik van de zorg? Naast dat de monitor inzicht geeft in het gebruik van de zorg geeft het ook inzicht hoe deze populatie er ongeveer uitziet. In de jeugdzorg zien we dat er een oververtegenwoordiging is van jongens ten opzicht van de meisjes. 62% van de kinderen die gebruik maken van jeugdzorg is jongen. Bij de Wmo is 56% van de populatie vrouw. Bij de instroom in de jeugdzorg zien we dat de grootste groep aan het einde van de basisschoolleefttijd instroomt. Dit is voornamelijk jeugd en opvoedhulp of basis GGZ. De één na grootste groep instromers is de groep tussen de 13 en 17 jaar. Wat opvalt bij de instroom in de Wmo is dat de grootste groep instromers tussen de 27 en de 44 is. Dit kan te maken hebben met uitstroom uit de Wajong of beschut werk en instroom in dagbesteding in het kader van de Wmo. Ook heeft een deel van de instroom een niet aangeboren hersenletsel. Dit zien we ook terug in de instroom tussen de 45 en 64 jaar.

6 Pagina 6 Bij de jeugdzorg verwijzen ook andere partijen behalve de gemeente door naar jeugdzorgvoorzieningen. Dit is goed terug te zien als je kijkt via welke verwijzer kinderen bij een jeugdzorg voorziening zijn gekomen. De grootste verwijzer zijn de huisartsen. Zij zijn goed voor 70% van de verwijzingen naar jeugdzorg trajecten in Culemborg. Dit is niet alleen in Culemborg zo. De hele regio laat een vergelijkbaar beeld zien en ook landelijk is deze trend zichtbaar. Wij zijn met huisartsen in gesprek hoe wij elkaar hier zo goed mogelijk in kunnen ondersteunen. We zien dan ook dat huisartsen de wijkteams beter weten te vinden. Bij 23% van de instroom is het onbekend wie de verwijzer is. Financiën De gemeente Culemborg heeft bij de inkoop van de jeugdzorg voor miljoen gereserveerd voor jeugdzorg trajecten. Op basis van de regio en gemeenten monitor is daar nu 2 miljoen (50%) van gebruikt en is de prognose dat dit op zal lopen tot 2,5 (61%) miljoen. Hier moet nog een slag om de arm gehouden worden. Nog niet alle informatie is beschikbaar. Zowel gemeenten als zorgaanbieders hebben hun administratie opnieuw moeten inrichten waardoor de facturenstroom laat op gang is gekomen. Daarnaast worden trajecten in het kader van de specialistische jeugd GGZ aan het einde van het traject gefactureerd vanwege de DBC (Diagnose Behandel Combinatie) systematiek. Vooralsnog lijkt het er op dat we voor de jeugdzorg binnen het budget blijven. Hieraan vallen nog weinig conclusies te verbinden. Dit kan te maken hebben met sterke fluctuaties naar het gebruik van jeugdzorg voorzieningen (kan jaarlijks 30% fluctueren). Mogelijk is het budget gebaseerd op een peilmoment waar veel kinderen in Culemborg gebruik maakten van jeugdzorgvoorzieningen. Bij de Wmo zien we een vergelijkbaar beeld als bij de jeugdzorg. Hier heeft de gemeente Culemborg een plafond van 2,1 miljoen gecontracteerd. Voorlopig is hiervan 30% gebruikt en is de prognose dat in totaal 36% hiervan besteed gaat worden. Ook bij de Wmo is de facturenstroom nog niet volledig op gang is gekomen.

7 Pagina 7 Doorkijk naar 2016 De inkoop voor 2016 zit in de afrondende fase. De laatste raamovereenkomsten worden getekend. Ontwikkelingen die in de inkoop zijn meegenomen zijn onder andere het vereenvoudigen van de productenlijst, we bieden ruimte voor innovatieve producten door een experimenteerartikel op te nemen en bieden meer ruimte voor lokale sociale ondernemers om een raamovereenkomst voor zorg in natura af sluiten met de gemeente. Het resultaat van het inkoopproces is dat we met ruim 140 zorginstellingen een raamovereenkomst hebben. Onder andere met lokale sociale ondernemers. De cijfers die we nu hebben geven (niet volledig maar toch) een beeld. In 2016 blijven we er op inzetten dat we steeds beter zicht krijgen op hoeveel inwoners van de gemeente Culemborg een maatwerk of individuele voorziening hebben en wat de prognose van de uitgaven zal zijn. We blijven daarom met aanbieders in gesprek om ervoor te zorgen dat de regio- en gemeentemonitor gevuld wordt en hoe het facturatieproces beter ingericht kan worden. Daarnaast blijven we werken aan het optimaliseren van de inrichting van onze eigen administratie. Ook blijven we in 2016 inzetten op de ontwikkeling en transformatie van het sociaal domein. We blijven werken aan het doorontwikkelen en versterken van de sociale wijkteams. Een aantal ontwikkelingen waar we aan blijven werken is de beweging van zware naar lichte zorg, het samenwerken en verbinden in het sociaal domein en het vergroten van de samenredzaamheid. Een voorbeeld van hoe samenwerking en de beweging van zware naar lichte zorg willen bereiken is door samen met de j-ggz en huisartsen de verbinding te zoeken. De j-ggz ondersteund de huisartsen om te zorgen voor een adequate doorverwijzing naar of de j-ggz of jeugd & opvoedhulp. Onder andere via de sociale wijkteams en de netwerkcoaches van ELK werken we aan het vergroten van de samenredzaamheid. In 2016 gaan we door met het gezamenlijk ontwikkelen van een 'gekantelde werkwijze'. Dit houdt in dat we de juiste vragen weten te stellen. Samen met de inwoner kijken wat nodig is om de vragen die er zijn te beantwoorden. De keuze van de oplossing ligt bij de inwoner. Belangrijk is: doen wat nodig is, niet wat we kennen of wat in ons aanbod zit. Regie blijft bij de inwoner! Die kan daar wel bij ondersteund worden. Een groot aantal medewerkers die werkzaam zijn in het sociaal domein (SWT's, WMO/jeugd team, medewerkers ondersteunende organisaties) zijn via een leerprogramma bezig deze werkwijze verder vorm te geven en uit te bouwen. Het spreken van dezelfde taal is één van de elementen die van groot belang is. Op bestuurlijk niveau hebben wij met de bestuurders van diverse partijen een agenda opgesteld met onderwerpen waar we gezamenlijk aan willen werken het komende jaar. Het gaat hierbij over onderwerpen als: het functioneren van de wijkteams, de woonvoorzieningen in Culemborg, verminderen van administratieve lastendruk, versterking van de nulde lijn.