Informatieboekje. GRISP- Studie GRoente Inname & Smaakontwikkeling Peuters

Transcriptie

1 Informatieboekje GRISP- Studie GRoente Inname & Smaakontwikkeling Peuters

2 Contactgegevens Onderzoeksteam Prof. Dr. Ir. Kees de Graaf (hoofdonderzoeker humane voeding) Dr. Gerry Jager (universitair docent) Ir. Victoire de Wild (onderzoeker/ promovendus) Contactpersoon Victoire de Wild Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: Postadres GRISP-Studie t.a.v. Victoire de Wild Wageningen Universiteit Afdeling Humane Voeding Postbus EV Wageningen

3 Voorwoord In dit informatieboekje vindt u uitgebreide informatie over het onderzoeksproject GRISP-Studie. In dit boekje staat onder anderee beschreven: * wat het project inhoudt * waarom het belangrijk is * wat het voor u en uw kind betekent om mee te doen * wat de voorwaarden zijn om mee te doen * wat u van ons als onderzoekers kan verwachten. Het onderzoek wordt uitgevoerd door onderzoekers van de afdeling Humane Voeding van Wageningen Universiteit met subsidie van de Europese Unie en zal plaatsvinden in de maanden januari, februari en maart 2012 met een nameting in april en eventueel nog één in juni Het onderzoek is positief beoordeeld door de Medisch Ethische Toetsingscommissie van Wageningen Universiteit. Wij verzoeken u dit boekje goed door te nemen, alvorens u besluit om uw kind aan te melden voor deelname. Wanneer u na het lezen van dit informatieboekjee belangstelling heeft om mee te doen aan het onderzoek, of nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met Victoire de Wild. Bedankt voor uw interessee en we hopen uw kindd te ontmoeten tijdens het onderzoek. Met vriendelijke e groet, Namens het onderzoeksteam, Ir. Victoire de Wild (Onderzoeker)

4 Inhoudsopgave 1. Even voorstellen 2. Achtergrond 3. Doel van het onderzoek 4. Opzet van het onderzoek 5. Deelnemers 6. Datum en plaats van het onderzoek 7. Metingen 8. Voor- en nadelen van deelname aan het onderzoek 9. Wat gebeurt er met de onderzoeksgegevens 10. Vragen 1. Even voorstellen.. Ik ben Victoire de Wild en werkzaam als promovendus bij Wageningen Universiteit (afdeling humane voeding). Voor mijn promotieonderzoek doe ik gedurende vijf jaar voedingsonderzoek bij peuters en hun ouders. Mijn onderzoeksproject heeft als doel meer inzicht te krijgen in de smaakontwikkeling en het voedingsgedrag van kleine kinderen met specifieke aandacht voor groente. Dit onderzoek richt zich op peuters (1.9 tot 4 jarigen). Voor dit onderzoek willen we de onderliggende leerprocessen bestuderen die van invloed kunnen zijn bij de consumptie van groente. Bij de uitvoering van dit onderzoek zal ik geassisteerd worden door studenten die bezig zijn met hun afstudeeropdracht voor de opleiding Voeding en Gezondheid.

5 In dit boekje kunt u meer lezen over de achtergrond en de doelstelling van de GRISP-Studie. Ik hoop dat u in dit informatieboekje een antwoord kunt vinden op al uw vragen. Mochten er naar aanleiding van het lezen toch nog vragen zijn, neem dan gerust contact met ons op. Met vriendelijke e groet, Victoire de Wild. 2. Achtergrond Groente en fruit horen bij een gezond voedingspatroon en er is steedss meer bewijs dat het eten van voldoende groente en fruit beschermt tegen verschillende ziekten. Het eten van groente en fruit is mogelijkk ook een effectieve strategie tegen overgewicht, dat bij kinderen een steeds groter probleem aan het worden is. In Nederlandd kampt 1 op de 7 kinderen met overgewicht. Het is daarom belangrijk om kinderen al op jonge leeftijd te laten wennen aan het eten van voldoende groente en fruit. Helaas eten de meeste kinderen niet genoeg groente en fruit. In de kleutertijd eet maar 25% van de kinderen voldoende fruit en slechts enkele kinderenn eten genoeg groente. Peuters eten gemiddeld maar 38 gram groente per dag, terwijl de aanbevolen hoeveelheid gram per dag is. Dit laatste komt onder andere doordat kinderen groente vaak niet lekker vinden: ze hebben geen aangeboren voorkeur voor de smaak van groente. Vaak doen ouders ontzettend hun best om hun kinderen toch groentee te laten eten, maar dit geeft niet altijd het gewenste resultaat. Doorr middel van dit onderzoek willen we een bijdrage leveren aan de bevordering van groenteconsumptie bij jonge kinderen.

6 Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat verschillende soorten smaken, die jonge kinderen hebben aangeleerd, redelijk stabiel blijven over langere tijd. Daarnaast is de smaakvoorkeur een belangrijke voorspeller voor de inname van eten bij kinderen. Onderzoeken laten ons het belang zien van de eerste jaren voor later eetgedrag. Gedurende de eerste jaren van het leven, leren baby s en peuters over wat, wanneer, hoe en hoeveel te eten. Uit verschillende studies blijkt dus dat voedingsgewoonten al vroeg ontstaan. Maar hoe ze precies tot stand komen is niet duidelijk. In dit onderzoek willen we meer inzicht krijgen hoe peuters voedingsgewoonten ontwikkelen en welke onderliggende leerprocessen hierbij een rol kunnen spelen. 3. Doel van het onderzoek Het doel van de GRISP-Studie is om meer inzicht te krijgen hoe de groente inname bij peuters tot stand komt. Doel van deze studie is het effect van smaakconditionering op groentevoorkeur te bestuderen. Smaakconditionering betekent in dit geval dat groente wordt aangeboden in combinatie met een reeds bekende en aangename smaak (vaak is dit een zoete smaak, bijvoorbeeld tomatenketchup). Door tijdelijk de groente te combineren met een reeds bekende, lekkere smaak gaan kinderen de smaak van deze groente lekkerder vinden, omdat ze van nature een voorkeur hebben voor zoete voedingsproducten. Hierbij kunt u denken aan een oma s wijsheid van vroeger, de spruitjes met appelmoes aanbieden. Zo hebben kinderen bijvoorbeeld geen moeite met het lekker vinden van snoepjes (aangeboren voorkeur voor zoet) maar helaas wel met het leren lekker vinden van veel groenten (natuurlijke afkeer voor bittere smaken). We willen in de GRISP-Studie onderzoeken of smaakconditionering een effectieve manier is om groente lekkerder te maken voor kinderen, waardoor hun consumptie positief beïnvloed kan worden. De koppeling van groente aan een bekende smaak is tijdelijk, en moet worden gezien als een brug om kinderen aan de groentesmaak te leren wennen en deze smaak te leren waarderen. Verder zal met deze studie onderzocht worden of de

7 groentevoorkeur die eventueel optreedt, stabiel blijft over een langeree tijd. Met de resultaten van dit onderzoek willen we het eetpatroon van peuters beter leren begrijpen. Daarnaast willen we een bijdrage leveren aan het formuleren van voedingsadviezen voor ouders om de groenteconsumptie te stimuleren bij peuters. 4. Opzet van het onderzoek Het onderzoek vindt grotendeels plaats in januari, februari en maart 2012 en zal 9 weken duren (week 3 week 12). In de eerstee en de laatste week zal er een voor- en nameting plaatsvinden. Uw kind zal dann van een aantal groenten en dipsauzen aangeven welkee hij/zij het lekkerst vindt en zal ook twee verschillendee soorten groenteproducten consumeren. Deze voor- en nametingen vinden plaats op het kinderdagverblijf. In de 7 weken tussen de voor- en nameting verzorgen wij op twee vaste dagen een voorgerecht voorafgaand aan de lunch op het kinderdagverblijf van uw kind. Het voorgerecht zal groentechips/schijfjes zijn, bijvoorbeeld gemaakt van pastinaak of rode biet. Deze groentechips/schijfjes worden speciaal voor dit onderzoek gemaakt, van verse groente die gevriesdroogd worden (100% naturel). Hierdoorr blijven alle belangrijke voedingsstoffenn behouden en krijgen de groentechips/schijfjes een crispy bite. Er zijn dus geen ingrediëntenn zoals zout, suiker of vet toegevoegd. De kinderen zullen afwisselend groentechips/schijfjes geserveerd krijgen met een bekende dipsaus, die meestal lekker gevonden wordt (tomatenketchup) dan wel met een neutrale dipsaus (witte basissaus; bloemkoolsaus ). Uw kind wordt gestimuleerd om zoveel mogelijk van de aangeboden groentechips/schijfjes te eten (max. 5 gram gevriesdroogd product; deze hoeveelheid is vergelijkbaar met 50 gram verse groenten), maar er is geen sprake van moeten. Om een idee te krijgen van de hoeveelheid is het goed om te weten dat er in een klein zakje

8 gewone chips (27,5 gram) ongeveer 150 kilocalorieën bevatten. De zakjes groentechips/schijfjes gebruikt in dit onderzoek hebben een inhoud van 5 gram en bevatten ongeveer 30 kilocalorieë n. Uw kind is vrij om te stoppen wanneer hij/zijj dat wil. Het groenteproduct is door de onderzoekers ontwikkeld in samenwerking met chef kok Pierre Wind, auteurr van het bekroonde familie kookboek Het Smaakpret park en bekend van zijn didactische smaaklessen die op veel basisscholen worden gegeven. In dit onderzoek serveren we het groenteproduct net voor de regulieree lunch zodat het normale dagritme niet verstoord wordt. In april 2012 zal nog een keer tijdens de lunch op het kinderdagverblijf gekeken worden naar de consumptie van het groenteproduct bij uw kind (2 e nameting). Afhankelijk van de resultaten van de 2 e nameting, wordt er nog een 3 e nameting gepland in juni Voor aanvang van de studie vragen we u een aantal vragenformulieren in te vullen met wat algemene vragen over u en uw kind en over het eetgedrag van u en uw kind. 5. Deelnemers Deelname bestaat uit het in totaal 18 keer een groenteproduct eten in een vertrouwde omgeving. Kinderen die gezond zijn en die tussen de jaar zijn, kunnen meedoen aan dit onderzoek. Daarnaastt mag uw kind niet allergisch zijn voor (bepaalde) groente. Uw kind en u zijn op elk moment vrij om met deelname aan het onderzoek te stoppen. Uw gegevens kunnen dan echter niet meer worden gebruikt. Voor het onderzoek is het belangrijk dat uw kind 2 maanden mee doet. Daarnaast willen

9 wij uw kind nog 1 keer in april 2012 en indien nodig nog 1 keer in juni 2012 zien voor een nameting (= het eten van het groenteproduct). Toestemmingsverklaring Indien u en uw kind mee willen doen aan het onderzoek, vragen wij u een toestemmingsverklaring te ondertekenen. Hierinn geeft u aan dat u voldoende geïnformeerd bent over het doel en de uitvoeringg van het onderzoek, dat u weet wat er van uw kind verwacht wordt en dat u toestemming geeft voor deelname van uw kind. 6. Datum en plaats van het onderzoek Wanneer & Waar Het onderzoek gaat van start in week 3, half januari 2012 en zal 9 weken duren tot en met week 12, maart Uw kind krijgt in deze weken 2 keer per week een groentepro duct aangeboden op het kinderdagverblijf. Tijdens de onderzoeksdagen nuttigt uw kind de groente tijdens de lunch op het kinderdagverblijf. U hoeft daarbij niet aanwezig te zijn, dus het kost u geen extra tijd. 7. Metingen Voor dit onderzoek willen we naast het wegen van de hoeveelheid groente die de kinderen eten ook beoordelen hoe lekker ze de groente vinden. Hiervoor vragen we de kinderen om een aantal verschillende soorten groente voorafgaand aan het onderzoek (pretest) te beoordelen op smaak. De kinderen proeven 2 verschillende soepen paarsgewijs dat wil zeggen 2 aan 2. Zij geven hierbij aan welke zij het lekkerste vinden. Deze procedure herhalen we voor de dipsauzen die gebruikt worden in het onderzoek. Tijdens dee voor- en nametingenn zullen we

10 ook vragen aan de kinderen om het groenteproduct te consumeren. Deze testen vinden plaats op het kinderdagverblijf. 8. Voor- en nadelen van deelname aan het onderzoek Door mee te doen aan de GRISP-Studie levert u een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek dat nodig is om beter inzicht te krijgen in de groenteconsumptie van peuters. Daarnaast willen we weten hoe groentevoorkeuren en de daarbij behorende smaakontwikkelingen tot stand komen. Op de onderzoeksdagen (2 dagen per week gedurende 7 weken, en een vooren een nameting) krijgt uw kind gratis een gezond groenteproduct. Een bijkomend voordeel is dat uw kind op die dagen dan al de aanbevolen groenteconsumptie binnen krijgt. Als onderdeel van de studie wordt op het kinderdagverblijf aandacht besteed aan groente, te denken valt aan bijvoorbeeld een leuk groentememoriespel, voorleesboeken (groenten) of smaaklessen voor peuters. Bovendien krijgt uw kind als vergoeding voor het meedoen aan dit onderzoek een leuke attentie. Nadelen aan deelname zijn er niet voor uw kind. Uw kind zal in een vertrouwde omgeving onder leiding van het kinderdagverblijf groenteproducten krijgen die zorgvuldig bereid zijn. 9. Wat gebeurt er met de onderzoeksgegevens Het onderzoek is positief beoordeeld door de Medisch Ethische Commissie van Wageningen Universiteit. Gegevens die verzameld zijn tijdens het onderzoek zullen strikt vertrouwelijk behandeld worden. Dit betekent dat wij zorgvuldig omgaan met uw gegevens en die van uw kind. De verzamelde informatie wordt anoniem geanalyseerd en opgeslagen, en zal 5 jaar na het eind van de studie vernietigd worden. Iedereen die betrokken is bij het onderzoek, heeft een verklaring geheimhouding privacygevoelige gegevens ondertekend, waarmee

11 de privacy van u en uw kind gewaarborgd is. Dee resultaten van het onderzoek zullen in de vorm van een wetenschappelijk artikel voor publicatie worden aangeboden aan een wetenschappelijk tijdschrift. Hierin zullen echter geen persoonsgegevens worden vermeld. Verder zultt u door ons op de hoogte worden gesteld van de uitkomsten van het onderzoek. 10. Vragen Voor vragen of onduidelijkheden kunt u contact opnemen met: Victoire de Wild Tel.: victoire. dewild@wur.nl Heeft u echter vragen die u liever niet met het onderzoeksteam wenst te bespreken of die u onvoldoende beantwoord krijgt door de onderzoeker, dan kunt u contact opnemen met een onafhankelijke arts: : Dr. J.J. van Binsbergen (huisarts) te Brielle Tel.: (alle werkdagen tussen en uur) j.vanbinsbergen@hag.umcn.nl De praktijkassis stente noteert uw gegevens en dr. Van Binsbergen neemt contactt met u op. Graag duidelijk vermelden om welk onderzoek het gaat. Dr. Van Binsbergen is als onafhankelijk arts niet betrokken bij de uitvoering van het onderzoek.

12