Vrijwillig actief. Adviesrapport over vrijwilligerswerk, voor de gemeente Steenwijkerland. Vanessa Zondag Utrecht, 6 november 2008.

Transcriptie

1 Vrijwillig actief Adviesrapport over vrijwilligerswerk, voor de gemeente Steenwijkerland Auteur(s) Datum MOVISIE Vanessa Zondag Utrecht, 6 november 2008 Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief

2 MOVISIE Kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling MOVISIE verzamelt, ontwikkelt en verspreidt kennis en adviseert op het gebied van welzijn, zorg en sociale veiligheid. MOVISIE werkt voor en samen met overheden, burgerinitiatieven, professionele en vrijwilligersorganisaties met als doel de participatie en zelfredzaamheid van burgers te vergroten. Centrale thema s daarbij zijn vrijwillige inzet, mantelzorg, kwetsbare groepen, leefbaarheid en huiselijk en seksueel geweld. Kijk voor meer informatie op COLOFON Auteur(s): Vanessa Zondag Projectnummer: P1878 Datum: 6 november 2008 MOVISIE Bestellen:

3 Inhoudsopgave 1 Rapport in het kort Inleiding Onderzoeksopzet Uitkomsten Respons Kenmerken van de organisaties De vrijwilligers Ondersteuning Maatschappelijke thema s Deskundigheidsbevordering Vraagstukken en knelpunten Overige opmerkingen Vergelijkingen Beschouwingen en aanbevelingen Actiepunten Verwachtingen duidelijker krijgen Komen tot een gemeentelijke visie Bepalen van passende ondersteuning Inzetten op gemeentelijke erkenning, waardering en promotie Procedures voor subsidies en vergoedingen Vast contactpersoon bij de gemeente Huisvesting Betere afstemming tussen gemeentelijke diensten Onderhouden van contacten Bureau Vrijwilligerswerk Steenwijkerland Het bedrijfsleven Stimuleren van nieuwe vormen vrijwillige inzet Resultaten boeken en effecten volgen De eerstvolgende stappen zetten Bijlagen...29

4 1 Rapport in het kort Vrijwilligersorganisaties in Steenwijkerland blijken grotendeels dezelfde kenmerken, knelpunten en verwachtingen te hebben dan elders in Nederland. Organisaties ervaren vooral knelpunten op het gebied van werving van leden, deelnemers, cliënten, bestuursleden en overige vrijwilligers. In Steenwijkerland staat het werven van vrijwilligers voor het bestuurswerk boven aan het lijstje. Daarnaast zijn organisaties vooral op zoek naar jonge vrijwilligers, tussen 20 en 50 jaar. Sponsoring of fondsenwerving en huisvesting of zaalruimte voor activiteiten zijn de andere aandachtspunten. Wat mogen wij van de gemeente verwachten is het meest genoemd als terrein waarop de gemeente Steenwijkerland haar beleid en werkwijze kan verbeteren. Gemeentelijke aandacht, waardering en promotie voor/ van het werk, procedures voor subsidies en vergoedingen, vast contactpersoon bij de gemeente, huisvesting, betere afstemming tussen gemeentelijke diensten, stimuleren van samenwerking tussen organisaties en andere partners en overleg tussen gemeente en vrijwilligersorganisaties zijn de andere verbeterpunten die worden genoemd. In vergelijking met 2004 tonen de vrijwilligersorganisaties zich anno 2008 wat minder tevreden over het contact met de gemeente. De gemeente Steenwijkerland streeft erna dat ten minste 48% van de inwoners zich actief als vrijwilliger inzet. Naast een passende ondersteuning door het Bureau Vrijwilligerswerk is het belangrijk dat ook de gemeente zelf extra aandacht besteedt aan communicatie met het vrijwilligersveld. Verwachtingen duidelijk krijgen, is een continue proces waarbij (veranderde) visie, rol en verwachtingen telkens opnieuw met elkaar moeten worden afgestemd. Organisaties en vrijwilligers verwachten erkenning en waardering van de gemeente voor de rol die zij spelen in de maatschappij. Het advies is dan ook de gemeentelijke inzet op erkenning, waardering en promotie van het vrijwilligerswerk verder te intensiveren en te communiceren. Het organiseren van een vrijwilligersconferentie en het formuleren van concreet vrijwilligerswerkbeleid zijn belangrijke stappen in de goede richting. Tijdens de conferentie kunnen het gebruik en tevredenheid over de diverse activiteiten van de gemeente aan bod komen en nader worden besproken. De kernvraag daarbij zal zijn: Wat willen vrijwilligersorganisaties zelf oplossen, welke aanvullende ondersteuning is daarbij gewenst en welke knelpunten kunnen gezamenlijk worden aangepakt? De aanbevelingen verwijzen naar een gemeente als spin in het web van de civil society, met een uitnodigende en verbindende rol. Netwerken rondom vrijwillige inzet zoekend en onderhoudend en zorgend voor slimme interne en externe combinaties van thema s vraagstukken en contacten. In Steenwijkerland zijn 588 vrijwilligersorganisaties uitgenodigd deel te nemen aan de Digimonenquête. 189 organisaties (32,1%) hebben de enquête ingevuld. De organisaties zijn veelal kleine pure vrijwilligersorganisaties, met tussen de 1 en 25 vrijwilligers en geen beroepskrachten. Vooral de sectoren sport/recreatie en zorg/hulpverlening draaien enkel op vrijwilligers. 67% van de organisaties is niet tevreden over het aantal leden, deelnemers of cliënten en wenst een toename van dit aantal. De bekendheid en het gebruik van het steunpunt vrijwilligerswerk komt redelijk overeen met de bekendheid en het gebruik van steunpunten in andere gemeenten. In Steenwijkerland is 86% van de organisaties bekend met het Bureau Vrijwilligerswerk en 25% maakt er ook gebruik van. De behoefte aan ondersteuning is niet zo groot in Steenwijkerland. 33% van de organisaties geeft aan geen behoefte te hebben aan (extra) ondersteuning. Als er ondersteuning is, dan komt deze vooral van landelijk dan wel provinciaal/regionaal niveau (net als elders). Organisaties willen vooral ondersteund worden in fondsenwerving, promotie van het vrijwilligerswerk, huisvesting, deskundigheidsbevordering en de organisatie van activiteiten. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 1

5 De vraagstukken en knelpunten van de diverse sectoren verschillen onderling niet wezenlijk. Op een aantal zaken is enig onderscheid te herkennen tussen de wat grotere sectoren: Sport/recreatie De sector sport/recreatie is vooral tevreden over de samenstelling van het vrijwilligersbestand en heeft minder te maken met tekorten aan vrijwilligers. Als zij vrijwilligers wensen dan gaat hun voorkeur uit naar vrijwilligers jonger dan 20 jaar. Het aantal leden is de afgelopen 3,4 jaar veelal gelijk gebleven, de meeste organisaties wensen een kleine toename. De helft van de organisaties krijgt geen ondersteuning. Het Bureau Vrijwilligerswerk is veelal wel bekend bij de sector maar er wordt weinig gebruik van gemaakt. Het contact met de gemeente is vooral incidenteel en neutraal scoort het hoogst als wordt gevraagd hoe tevreden men over het contact is. Diverse maatschappelijke thema s leven minder in deze sector maar ze tonen wel interesse in maatschappelijke stage. Het merendeel van de organisaties geeft aan nauwelijks bekend te zijn met de Wmo of niet goed te weten wat hun bijdrage kan zijn. Het grootste knelpunt is de werving van leden, deelnemers en cliënten. De organisaties hebben weinig behoefte aan ondersteuning. Kunst/cultuur In de sector kunst/cultuur spreekt men de wens uit van een toename van leden, deelnemers of cliënten, met een voorkeur voor mensen onder de 20 jaar. Tekorten aan vrijwilligers lijken niet zo aan de orde: het merendeel van de organisaties is tevreden over de samenstelling van het vrijwilligersbestand. Ruim de helft van de organisaties krijgt geen ondersteuning. Het Bureau Vrijwilligerswerk is veelal wel bekend maar er wordt weinig gebruik van gemaakt. De sector toont vrijwel geen interesse in de maatschappelijke thema s. Het contact met de gemeente is incidenteel en verloopt veelal naar tevredenheid. De sector heeft weinig behoefte aan deskundigheidsbevordering. Als zij wel behoefte hebben aan deskundigheidsbevordering dan willen zij hun deskundigheid vergroten op het gebied van bestuursvaardigheden. 70% van de organisaties beschouwt de werving van leden en deelnemers als grootste knelpunt. In vergelijking met andere sectoren scoort kunst/cultuur ook het hoogst op dit knelpunt. Als er behoefte is aan (extra) ondersteuning dan willen organisaties graag op het gebied van fondsenwerving worden ondersteund. Onderwijs/educatie De organisaties in de sector onderwijs/educatie zijn redelijk tevreden over de samenstelling en grootte van haar achterban. Ook het tekort aan vrijwilligers lijkt minder te spelen. 64% van de organisaties krijgt geen ondersteuning. In vergelijking met de andere sectoren scoort de sector onderwijs/educatie het hoogst op dit punt. Het Bureau Vrijwilligerswerk is veelal niet bekend bij de organisaties. Het merendeel van de organisaties heeft regelmatig contact met de gemeente en is daar ook tevreden over. De organisaties tonen veel interesse en betrokkenheid ten aanzien van de maatschappelijke thema s. De meeste organisaties zijn al actief binnen sociale activering en maatschappelijke stage, maatschappelijk betrokken ondernemen scoort wat lager. De Wmo is bij het merendeel van de organisaties bekend maar organisaties weten veelal niet wat zij daarin kunnen bijdragen. Als er behoefte is aan ondersteuning dan willen organisaties ondersteund worden op het gebied van fondsenwerving. Sociaal-cultureel werk In het sociaal-cultureel werk wenst het merendeel van de organisaties een toename van het aantal leden, deelnemers of cliënten. De organisaties zijn redelijk tevreden over de samenstelling van hun achterban. Als organisaties een tekort hebben aan vrijwilligers zijn zij vooral op zoek naar vrijwilligers voor het bestuurswerk en voor het uitvoeren en begeleiden van activiteiten. Het merendeel van de organisaties wordt ondersteund, bijvoorbeeld door een andere lokale welzijnsstichting. Ook wordt er gebruik gemaakt van het Bureau Vrijwilligerswerk. Het contact met de gemeente is vooral incidenteel Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 2

6 en in verband met subsidie. De organisaties tonen veel interesse en betrokkenheid ten aanzien van de maatschappelijke thema s. 47% van de organisaties is nog niet actief op het vlak van maatschappelijk betrokken ondernemen maar is wel geïnteresseerd hierin. Ook de Wmo is bij het merendeel van de organisaties bekend. Deskundigheidsbevordering is vooral gewenst op het gebied van werving van vrijwilligers. De organisaties beschouwen het werven van leden en deelnemers als grootste knelpunt en hebben vooral behoefte aan (extra) ondersteuning bij het organiseren van activiteiten. Zorg/hulpverlening De helft van de organisaties in de sector zorg/hulpverlening is redelijk tevreden over het aantal leden, deelnemers en cliënten. Er is vooral een tekort aan vrijwilligers voor het bestuurswerk en voor het uitvoeren en begeleiden van activiteiten. De organisaties in de zorg/hulpverlening maken het meest gebruik van het Bureau Vrijwilligerswerk. Het contact met de gemeente is meestal incidenteel en men heeft hier vooral geen mening over. De organisaties tonen een redelijke interesse en betrokkenheid in de maatschappelijke thema s. Vooral de interesse in maatschappelijk betrokken ondernemen is erg groot. Maar liefst 70% van de organisaties levert al een bijdrage aan de Wmo. De organisaties beschouwen het werven van vrijwilligers voor het bestuurswerk als grootste knelpunt. Deskundigheidsbevordering is vooral gewenst op het gebied van werving van vrijwilligers. Verder willen organisaties graag (extra) ondersteund worden op het gebied van fondsenwerving. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 3

7 2 Inleiding In 2004 heeft de gemeente Steenwijkerland, met behulp van Digimon (Digitale Monitor Vrijwilligerswerk), een enquête uit gezet onder de vrijwilligersorganisaties in Steenwijkerland. Digimon biedt gemeenten de mogelijkheid om zicht te krijgen op de vrijwilligersorganisaties die lokaal actief zijn. Het onderzoek geeft o.a. inzage in de doelgroepen waar vrijwilligersorganisaties voor werken, de sectoren waar binnen ze actief zijn, hoe hun ledenbestand eruit ziet, hoe hun relatie met de gemeente is, welke ondersteuning zij willen, wat hun knelpunten zijn en of ze voor zichzelf bijvoorbeeld een rol zien binnen de Wmo. Nu, 4 jaar later is er een herhalingsonderzoek gedaan met Digimon. Dit herhalingsonderzoek geeft de gemeente Steenwijkerland inzicht in veranderingen in het veld naar aanleiding van het gevoerde beleid de afgelopen jaren. MOVISIE is verzocht de uitkomsten van het onderzoek te analyseren en uit te werken in een adviesrapport. De gemeente kan vervolgens, mede op basis van een afsluitend adviesgesprek, komen tot de bijstelling en uitvoering van actueel (vrijwilligerswerk)beleid. Naar schatting zijn er momenteel zo n vrijwilligers actief in Steenwijkerland. MOVISIE hanteert daarvoor het landelijke percentage van 32% van mensen die hulp en vrijwilligerswerk verrichten ten behoeve van familie, verenigingen en vrijwilligersorganisaties 1. In het Collegeprogramma heeft de gemeente Steenwijkerland de ambitie uitgesproken het vrijwilligerswerk te stimuleren en te streven naar een percentage van ten minste 48% van de inwoners (18-plus) die op de een of andere manier als vrijwilliger actief is. Om deze ambitie te kunnen realiseren, heeft de gemeente Steenwijkerland in het visiedocument Vrijwilligerswerk een aantal actiepunten benoemd: De gemeente ondersteunt besturen van vrijwilligersorganisaties omdat zij in belangrijk mate de basis vormen voor een duurzame sociale infrastructuur in onze samenleving De gemeente heeft hoge waardering voor vrijwilligerswerk in alle vormen en soorten. Zij wil deze waardering meer dan tot nu toe het geval is tot uitdrukking brengen. De gemeente wil bondgenootschappen aangaan met organisaties die bestaan uit vrijwilligers en met organisaties die werken met vrijwilligers. In deze bondgenootschappen zal van hen een extra of bijzondere bijdrage gevraagd worden aan de realisatie van gemeentelijke doelen. Met behulp van het Digimon onderzoek wil de gemeente Steenwijkerland toetsen of het visiedocument overeenkomt met de behoeften, wensen en verwachtingen van het vrijwilligersveld. In voorliggende rapportage zullen deze aandachtspunten aan bod komen. Een beschrijving van de gehanteerde onderzoeksmethode vindt u in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 vindt u de platte resultaten, in hoofdstuk 5 de vergelijkingen met resultaten uit eerder onderzoek met Digimon elders in het land en in hoofdstuk 6 de aanbevelingen. In de bijlagen treft u de uitgezette vragenlijst aan, de frequentietabellen per vraag en de belangrijkste opmerkingen van vrijwilligersorganisaties die hebben deelgenomen aan de enquête. 1 MOVISIE, Trendrapport vrijwillige inzet 2008 Lokaal onder de loep Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 4

8 3 Onderzoeksopzet CIVIQ, de voorganger van MOVISIE, heeft in 1999 de Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ontwikkeld: een schriftelijke vragenlijst voor vrijwilligersorganisaties die, bij voorkeur in combinatie met (groeps) interviews of zogenoemde vrijwilligerscafés, wordt ingezet om relevante informatie vanuit de vrijwilligerssector te genereren. In 2003 is dit instrument op verzoek van de landelijke Commissie Vrijwilligersbeleid omgezet in een vereenvoudigde digitale versie, onder de naam Digimon. Het omvat een basisvragenlijst van maximaal 33 vragen. Deze vragen kunnen niet aangepast worden, zodat onderlinge vergelijking tussen gemeenten mogelijk is. Enkele vragen zijn te verwijderen als deze voor een gemeente niet relevant zijn. Op verzoek is een aanvullende vragenlijst specifiek voor individuele gemeenten op te stellen. Vrijwilligersorganisaties vullen de vragenlijst(en) zoveel mogelijk online in. De antwoorden zijn niet te herleiden tot individuele organisaties: wel is te zien welke organisaties wél en welke níet hebben deelgenomen aan het onderzoek. De gemeente Steenwijkerland heeft alleen de basisvragenlijst aan de vrijwilligerssector voorgelegd. Voorbereiding De gemeente Steenwijkerland stelt medio augustus, met behulp van de handleiding bij Digimon, één adressenlijst (van 588 organisaties) samen, geschikt voor gebruik binnen het Digimon-systeem. Op 22 augustus verzendt de gemeente de uitnodigingsbrieven naar de vrijwilligersorganisatie met het verzoek deel te nemen aan de enquête. De enquête start op 25 augustus Enquêteperiode Vrijwilligersorganisaties vullen online de vragenlijsten in. Zij kunnen tijdens de enquêteperiode met hun eventuele vragen terecht bij een helpdesk ingesteld door de gemeente Steenwijkerland. Het Bureau Vrijwilligerswerk Steenwijkerland vervult deze functie. Organisaties die de vragenlijst toch niet online willen invullen, kunnen bij de helpdesk een papieren versie aanvragen. De helpdesk verzorgt de verzending en retourontvangst, en voeren de data in. Na 3 weken (12 september) ontvangen de organisaties die nog niet aan het onderzoek hebben deelgenomen een rappelbrief. Als de respons laag is, wordt er eind september nog een mail verstuurd door het Bureau Vrijwilligerswerk. Na 7 weken (op 10 oktober) wordt de vragenlijst definitief gedeactiveerd. Analyse en rapportage Na de enquêteperiode analyseert MOVISIE de data, vergelijkingen trekkend met landelijk bekende gegevens over lokaal vrijwilligerswerk. In een adviesrapport komt MOVISIE tot conclusies en aanbevelingen. Het conceptrapport is de basis voor een adviesgesprek op 5 november. Met twee betrokken (beleids)medewerkers en de coördinator van het Bureau Vrijwilligerswerk Steenwijkerland zal de inhoud van het rapport worden besproken. Daarnaast zal er aandacht worden besteed aan het verdere traject dat de gemeente (met de vrijwilligerssector) kan doorlopen. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 5

9 4 Uitkomsten In dit hoofdstuk treft u de resultaten van het onderzoek met Digimon aan. Daarnaast zijn hier en daar kruisverbanden gemaakt, vooral met een aantal sectoren waarbinnen de organisaties functioneren: opvallende verschillen in uitkomsten worden hieronder steeds aangegeven. Gekozen is voor de vijf sectoren met de meeste organisaties in de responsgroep: sport/recreatie, kunst/cultuur, onderwijs/educatie, sociaal-cultureel werk en zorg/hulpverlening. Overigens zijn dit ook sectoren die op identiteit, doelstelling en omvang (aantal vrijwilligers, wel/geen beroepskrachten) interessante verschillen vertonen. Belangrijke kanttekening hierbij is dat de responsgrootte per sector danig verschilt (zie paragraaf 4.2, sector): antwoordverschillen kunnen dus slechts indicatief bezien worden. In 2004 heeft er ook een Digimon onderzoek in de gemeente Steenwijkerland plaatsgevonden. De belangrijkste verschillen of overeenkomsten met de Digimon resultaten in 2004 worden cursief weergegeven. Helaas zijn niet alle gegevens meer goed met elkaar te vergelijken. De vragenlijst van Digimon is in 2006 namelijk aangepast vanwege de vele veranderingen in het veld. Denk bijvoorbeeld aan Maatschappelijke stage en de Wmo. 4.1 Respons De gemeente Steenwijkerland heeft 588 vrijwilligersorganisaties uitgenodigd deel te nemen aan de Digimon-enquête. 189 organisaties ( 32,1%) hebben de enquête ingevuld. 15 organisaties hebben om een papieren versie van de enquête verzocht. In 2004 was de respons naar schatting 37,6%. Uit de frequentietabellen blijkt dat 221 organisaties hebben gereageerd maar het is helaas niet bekend hoeveel organisaties er toen zijn aangeschreven. Voor het berekenen van het percentage ben ik derhalve van hetzelfde aantal organisaties van 588 uit gegaan. 4.2 Kenmerken van de organisaties Sector Van de 189 organisaties die hebben deelgenomen aan het onderzoek scharen 38 zich onder de sector sport/recreatie, 23 onder kunst/cultuur, 22 onder onderwijs/educatie en 17 onder sociaal-cultureel werk. 16 organisaties hebben aangegeven onder de sector zorg en hulpverlening te vallen. De verdeling van de sectoren komt redelijk overeen met de verdeling in Toen gaven redelijk veel organisaties gaven aan tot overige sectoren te behoren. Nu is de respons uit de kunst/cultuur sector hoger. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 6

10 Grafiek 1: In welke sector hoort uw organisatie thuis? Leden, deelnemers en cliënten 102 organisaties (49%) richten zich niet op een specifieke doelgroep. 34 organisaties hebben aangegeven zich met hun beleid, diensten en activiteiten specifiek te richten op kinderen/jongeren. 23 organisaties richten zich op ouderen en een andere doelgroep komt 13 maal voor. Opvallend is dat geen van de organisaties aangeeft zich specifiek op allochtonen te richten. Voor 92 organisaties (49%) is het leden-, deelnemers- of cliëntenbestand de afgelopen 3 à 4 jaren gelijk gebleven. De sector sociaal- cultureel werk heeft het vaakst aangegeven te maken te hebben met een afname van het leden-, deelnemers- of cliëntenbestand. 67% van de organisaties heeft aangegeven niet tevreden te zijn met de grootte van dit bestand. 39% van de organisaties wenst een kleine toename van het aantal leden, deelnemers of cliënten en 28% wenst een grote toename van haar achterban. De sector zorg/hulpverlening lijkt het meest tevreden te zijn over haar achterban. De wens om toename lijkt het grootst te zijn in de sector sociaal- cultureel werk. Van deze sector heeft 41% van de organisaties aangegeven een kleine toename te willen en 41% wil een grote toename van het aantal leden en/of deelnemers. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 7

11 Grafiek 2: Heeft uw organisatie te maken met een toe- of afname van het aantal leden, deelnemers of cliënten? Kijkt men naar de samenstelling van het leden-, deelnemers- en cliëntenbestand dan is 49% van de organisaties tevreden. In de sector onderwijs/educatie heeft maar liefst 86% van de organisaties aangegeven tevreden te zijn met de samenstelling. Verder zijn er vooral leeftijdswensen: graag meer leden, deelnemers of cliënten jonger dan 20 jaar (24 maal), graag meer in de categorie van 20 tot 30 jaar (21 maal), graag meer in de categorie van 30 tot 50 jaar (29 maal) en graag meer in de categorie ouder dan 50 jaar (12 maal). Sport/recreatie heeft bijvoorbeeld een sterke voorkeur voor mensen onder de 20 jaar. Werkgebied 83 organisaties (44%) richten zich in hun activiteiten en diensten op eigen buurt, wijk of dorpskern en 60 (32%) op de hun gemeente. 28 organisaties werken ook voor de regio rondom de gemeente. Ook in 2004 heeft 43% van de organisaties aan gegeven voor de buurt of wijk te werken. Beroepskrachten 107 organisaties (57%) zijn pure vrijwilligersorganisaties, zonder betaalde medewerkers. In de sport/recreatie sector heeft 82% van de organisaties geen beroepskrachten in dienst. Er zijn 16 organisaties met 10 of meer beroepskrachten waarvan bijvoorbeeld 5 in de zorg/hulpverlening en 8 in het onderwijs/educatie. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 8

12 Grafiek 3: Hoeveel beroepskrachten heeft uw organisatie? Inkomstenbronnen De organisaties draaien vooral op de contributies van de eigen leden (114 maal genoemd) en een jaarlijkse subsidie van de gemeente (68 maal). Andere inkomsten en deelnemersbijdragen of betaling door cliënten zijn 39 maal aangekruist. Ten opzichte van 2004 lijkt het aantal organisaties dat bijdragen ontvangt uit fondsen of sponsoring iets afgenomen te zijn. Samenwerking 66% van de organisaties werkt samen met andere organisaties in de gemeente of regio. Daarvan werkt 40,2% af en toe samen met andere organisaties en 25,4% vaak. In 2004 heeft 40% van de organisaties aangegeven samen te werken. 4.3 De vrijwilligers Aantal De organisaties zijn over het algemeen klein: Bijna 70% van de organisaties heeft tussen de 1 en 25 vrijwilligers. Vooral de organisaties in kunst/cultuur hebben minder dan 10 vrijwilligers. 6 organisaties hebben aangegeven met meer dan 500 vrijwilligers te werken: 1 organisatie valt onder de sector sport/ recreatie, 2 onder zorg/hulpverlening, 2 onder religie/levensbeschouwingen, 1 onder politieke/ideële doelen. 54% van de organisaties geeft aan dat 1 tot 10 vrijwilligers structureel werkzaamheden verrichten. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 9

13 Grafiek 4: Hoeveel vrijwilligers heeft uw organisatie? De meeste organisaties (70) hebben een tekort aan vrijwilligers voor het bestuurswerk en 66 organisaties hebben te weinig vrijwilligers voor het uitvoeren en begeleiden van activiteiten. Het tekort aan bestuursleden lijkt het grootst in de zorg/hulpverlening. 62 organisaties (18%) geven aan geen tekort aan vrijwilligers te hebben. Het tekort aan vrijwilligers lijkt het minst aan de orde in de kunst/cultuur sector. In 2004 hadden organisaties met name een tekort aan vrijwilligers voor het uitvoeren of begeleiden van activiteiten. Het tekort aan vrijwilligers is aanzienlijk toegenomen. In 2004 gaf 66,1% van de organisaties aan voldoende vrijwilligers te hebben. In 2008 heeft slechts 18,4% geen tekort aan vrijwilligers. Leeftijd 39% van de organisaties heeft vrijwilligers over het algemeen ouder dan 50 jaar en 35% tussen de 30 en 50 jaar. De vrijwilligersorganisaties lijken redelijk tevreden te zijn over de samenstelling van het vrijwilligersbestand. 42% van de organisaties is tevreden. De wens tot meer vrijwilligers tussen de 30 en 50 jaar is 40x aangekruist en vrijwilligers tussen de 20 en 30 jaar is 33x aangekruist. Het sociaalcultureel werk toont zich het meest tevreden (71%) over de samenstelling van het vrijwilligersbestand. Met name de sector zorg/hulpverlening zou meer vrijwilligers in de categorie 30 tot 50 jaar willen hebben. Opvallend is dat de organisaties zich nu meer tevreden tonen over de samenstelling van het vrijwilligersbestand. Regelingen 88 organisaties hebben aangegeven een blijk van waardering (presentjes, uitjes e.d.) voor hun vrijwilligers geregeld te hebben. Daarmee scoort waardering het hoogste percentage. Slechts 11% van de organisaties heeft helemaal niets geregeld voor de vrijwilligers. Organisaties in de kunst/cultuur sector hebben het vaakst aangegeven niets geregeld te hebben voor vrijwilligers (48%). Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 10

14 Wat regelen organisaties nog meer voor hun vrijwilligers? 1. Waardering 88x 2. Verzekering 73x 3. Onkostenvergoeding 65x 4. Begeleiding van vrijwilligers 61x 5. Scholing van vrijwilligers 53x 6. Niets 50x 7. Vrijwilligerscontracten 23x 8. Vrijwilligerscoördinator 22x 9. Vrijwilligersbeleidsplan 15x 10. Overige zaken 5x 4.4 Ondersteuning Grafiek 5: Krijgt uw organisatie ondersteuning? Bijna 40% van de organisaties krijgt geen ondersteuning bij hun werk. 32 % van de organisaties wordt ondersteund door de landelijke bond/ koepel en 16% wordt ondersteund door een provinciale/regionale organisatie. Slechts 7% zegt te worden ondersteund door het steunpunt vrijwilligerswerk. Meer dan de helft van de organisaties in de sport/ recreatie sector (53%) krijgt geen ondersteuning. De andere organisaties in deze sector (45%) geven aan door een landelijke bond/koepel te worden ondersteund. De organisaties die helemaal geen ondersteuning krijgen, bevinden zich voornamelijk in het kunst/cultuur sector (61%) en onderwijs/educatie (64%). Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 11

15 In 2004 zei 54% van de organisaties niet te worden ondersteund. Ook toen gaven organisaties aan voornamelijk ondersteund te worden door een landelijke bond/koepel. Het percentage van de organisaties dat wordt ondersteund door het steunpunt is wat afgenomen; 6,7% t.o.v. 8,9 % in Het steunpunt 86% van de organisaties is bekend met het steunpunt. 48 organisaties (25%) maakt ook gebruik van de diensten van het steunpunt, met name voor werving en bemiddeling van vrijwilligers en deskundigheidsbevordering. Vooral organisaties in de zorg/ hulpverlening en sociaal- cultureel werk maken gebruik van het steunpunt. De onbekendheid van het steunpunt is het grootst in de onderwijs/educatie sector. Van de 47 organisaties die bekend zijn en gebruik maken van de diensten van het steunpunt vrijwilligerswerk heeft bijna 80% aangegeven dat de beschikbaarheid van informatie en advies voldoende tot goed is. De ondersteuning op het gebied van werving en bemiddeling van vrijwilligers vindt bijna 70% van de organisaties voldoende tot goed. de beschikbaarheid van informatie en advies over uw sector/type organisatie de ondersteuning op het gebied van werving en bemiddeling van vrijwilligers het aanbod van workshops, cursussen en trainingen gericht op uw sector/type organisatie de promotie van het vrijwilligerswerk het behartigen van de belangen van vrijwilligers(organisaties) de deskundigheid van de medewerkers van het steunpunt de openingstijden en tijdstippen van cursussen de telefonische bereikbaarheid de bereikbaarheid via e- mail de ligging, locatie en toegankelijkheid de snelheid waarmee vragen worden beantwoord Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Geen mening totaal 11 (23.4%) 26 (55.3%) 1 (2.1%) - 9 (19.1%) (21.3%) 22 (46.8%) 8 (17.0%) - 7 (14.9%) (27.7%) 18 (38.3%) 5 (10.6%) - 11 (23.4%) (27.7%) 17 (36.2%) 4 (8.5%) - 13 (27.7%) (23.4%) 15 (31.9%) 2 (4.3%) - 19 (40.4%) (27.7%) 17 (36.2%) 2 (4.3%) - 15 (31.9%) (25.5%) 14 (29.8%) 2 (4.3%) - 19 (40.4%) (42.6%) 19 (40.4%) (17.0%) (57.4%) 17 (36.2%) (6.4%) (42.6%) 17 (36.2%) (21.3%) (34.0%) 23 (48.9%) (17.0%) 47 de kosten 14 (29.8%) 7 (14.9%) 1 (2.1%) - 25 (53.2%) 47 Grafiek 6: Hoe beoordeelt uw organisatie de volgende aspecten van het steunpunt voor vrijwilligerswerk? Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 12

16 Contact met de gemeente 73 van de 188 organisaties (bijna 40%) hebben incidenteel contact met de gemeente en 39 organisaties (21%) hebben regelmatig contact. 47 organisaties (25%) geven aan in het geheel geen contact te hebben met de gemeente. 29 organisaties hebben alleen contact met de gemeente over subsidie. Sport/recreatie heeft vooral incidenteel contact met de gemeente (58%) en zorg/hulpverlening scoort in vergelijking met de andere sectoren het hoogst op geen contact met de gemeente (38%). De onderwijs/recreatiesector scoort het hoogst op regelmatig contact met de gemeente (55%). Grafiek 7: Hoe intensief is het contact tussen uw organisatie en de gemeente? Gekeken naar de tevredenheid over het contact met de gemeente dan is 39% tevreden, 32% toont zich neutraal en 21% heeft geen mening. De organisaties in de sector onderwijs/recreatie zijn het vaakst tevreden over het contact met de gemeente. Het sociaal- cultureel werk is vooral neutraal gestemd (60%). De tevredenheid over het contact met de gemeente is afgenomen. In 2004 was 56% van de organisaties tevreden over het contact. Op welk vlak zou de gemeente haar beleid en werkwijze kunnen verbeteren? De meest genoemde onderwerpen zijn: 1. Wij weten niet wat wij van de gemeente mogen verwachten (63 maal) 2. Gemeentelijke aandacht, waardering en promotie voor/van ons werk (47 maal) 3. Wij zijn tevreden met het huidige beleid: er zijn geen verbeteringen nodig (35 maal) 4. Procedures voor subsidies en vergoedingen (33 maal) 5. Vast contactpersoon bij de gemeente (29 maal) In 2004 zag de top 5 er als volgt uit: 1. Wij weten niet wat wij van de gemeente mogen verwachten (75 maal) 2. Procedures voor subsidies en vergoedingen (50 maal) 3. Wij zijn tevreden met het huidige beleid: er zijn geen verbeteringen nodig (35 maal) 4. Collectieve verzekering (34 maal) 5. Gemeentelijke aandacht, waardering en promotie voor/van ons werk (33 maal) Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 13

17 4.5 Maatschappelijke thema s De organisaties is gevraagd naar hun betrokkenheid bij enkele actuele maatschappelijke onderwerpen, die in meer of mindere mate in relatie staan tot vrijwilligerswerk. Sociale activering, maatschappelijke integratie en inburgering 12% van de organisaties is al actief in het kader van sociale activering, maatschappelijke integratie en inburgering en 20% heeft wel interesse maar nog geen ervaring binnen dit thema. 50% van de organisaties heeft aangegeven geen interesse te hebben en 19% weet het niet. De organisaties in de sport/ recreatie en kunst/cultuur scoren hoog op nee. Onderwijs/educatie is het meest actief binnen dit thema en geeft het vaakst aan geïnteresseerd te zijn. In 2004 was 11% van de organisaties actief in het kader van sociale activering Maatschappelijke stages 50% geeft het antwoord nee op de vraag of er interesse bestaat voor dit onderwerp. 25% van de organisaties is al actief binnen dit thema en 15% heeft interesse maar nog geen ervaring op dit vlak. Onderwijs/educatie is het meest actief. Organisaties in de sector kunst/cultuur zeggen vooral nee. Maatschappelijk betrokken ondernemen Voor de samenwerking met bedrijven in het kader van maatschappelijk betrokken ondernemen is de interesse (maar nog geen ervaring) wat groter: 27%. 8% van de organisaties is al actief op dit vlak, 48% heeft geen interesse en 18% weet het niet. De sector onderwijs/educatie is het meest actief. Het sociaal- cultureel werk en de zorg/hulpverlening zijn wel geïnteresseerd maar nog niet actief. In de kunst/cultuur sector geeft 74% van de organisaties aan niet geïnteresseerd te zijn in maatschappelijk betrokken ondernemen. Wet maatschappelijke ondersteuning Grafiek 8: Wilt uw organisatie met haar activiteiten en diensten een bijdrage leveren aan de uitvoering van de Wmo? Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 14

18 40 organisaties leveren met hun activiteiten en diensten nu al een bijdrage aan de uitvoering van de Wmo, 10 organisaties willen dit gaan doen. Voor bijna 74% van de organisaties is de Wmo minder of niet in beeld. Opmerkelijk is dat vooral de organisaties in onderwijs/educatie sector niet weten welke bijdrage zij aan deze wet kunnen leveren. Het antwoord nee en het antwoord nauwelijks bekend komt het meest voor bij de sectoren sport/recreatie en kunst/cultuur. 69% van de organisaties in de zorg/hulpverlening levert al een bijdrage aan de uitvoering van de Wmo. Het aantal organisaties dat vanwege de Wmo samenwerkingsverbanden met andere organisaties is aangegaan, is beperkt (11%). 45% weet nog niet of zij in de toekomst samenwerkingsverbanden aan zullen gaan. 112 organisaties (60%) hebben vanwege de Wmo geen contact met de gemeente en zegt dat dit ook niet zal gaan gebeuren. 35 organisaties beantwoorden de vraag met nee, maar waarschijnlijk binnenkort wel. 33 organisaties geven aan beperkt contact te hebben met de gemeente en 7 organisaties hebben vanwege de Wmo veelvuldig contact met de gemeente. De sector zorg/hulpverlening onderhoudt het vaakst contact met de gemeente over de Wmo. 4.6 Deskundigheidsbevordering Het afgelopen jaar hebben 105 organisaties (41%) niet deelgenomen aan een workshop, cursus of training. 26 organisaties geven aan dat zij dat wél hebben gedaan, over andere onderwerpen. 23 organisaties hebben cursussen gevolgd over onderwerpen die met hun eigen sector en specifieke functies binnen de organisatie te maken hebben en 19 organisaties hebben cursussen gevolgd met betrekking tot computergebruik, automatisering. Meestal werd de workshop, cursus of training bij een lokale/regionale organisatie gevolgd of de eigen landelijke bond of koepel. De belangrijkste onderwerpen waar organisaties in zijn geïnteresseerd, zijn: 1. Overige onderwerpen die met de sector en specifieke functies binnen onze organisatie te maken hebben (39 maal) 2. Werving van vrijwilligers, incl. bestuursleden (32 maal) 3. Fondsenwerving (24 maal) Bestuursvaardigheden (24 maal) 4. Voorlichting/ promotie/ pr (21 maal) 5. Computergebruik, automatisering (17 maal) 73 organisaties (21%) zeggen het komende jaar geen interesse te hebben in deskundigheidsbevordering. Organisaties in de sport/recreatie sector en kunst/cultuur sector geven vaker aan geen behoefte te hebben aan deskundigheidsbevordering. 4.7 Vraagstukken en knelpunten Aan het eind van de basisenquête is gevraagd welke onderwerpen de komende twee jaar aangepakt dienen te worden (maximaal 3). De meest genoemde onderwerpen zijn: 1. Werving van bestuursleden (68 maal) 2. Werving van leden, deelnemers of cliënten (64 maal) 3. Werving van overige vrijwilligers (55 maal) 4. Sponsoring of fondsenwerving (24 maal) Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 15

19 5. Huisvesting of zaalruimte voor activiteiten (23 maal) Het werven van bestuursleden staat bovenaan op het lijstje van de zorg/hulpverlening. De sectoren kunst/cultuur en sociaal-cultureel werk willen vooral aan de slag gaan met de werving van leden, deelnemers of cliënten. In onderwijs/educatie ligt de nadruk juist op de werving van overige vrijwilligers. Behoefte aan (extra) ondersteuning hebben de organisaties vooral: 1. Niet (88 maal) 2. Op het gebied van fondsenwerving (30 maal) 3. Op het gebied van promotie van vrijwilligerswerk en onze organisatie (29 maal) 4. Op het gebied van huisvesting (19 maal) 5. In de vorm van workshops, cursussen, en trainingen voor vrijwilligers (18 maal) Van de sectoren kunst/cultuur, onderwijs/educatie en zorg/hulpverlening zegt ongeveer de helft van de organisaties geen behoefte te hebben aan ondersteuning. De andere helft van de organisaties heeft vooral behoefte aan ondersteuning op het gebied van fondsenwerving. 4.8 Overige opmerkingen Aan het eind van de enquête kunnen de organisaties resterende opmerkingen plaatsen. Dit is 28 maal gebeurd. Enkele reacties gaan over naamswijzigingen en over het feit dat vragen niet/minder van toepassing of moeilijk te beantwoorden zijn voor de eigen organisatie. Daarnaast beschrijft een aantal organisaties zich nader in doelstelling en activiteiten en er volgen nog enkele individuele vragen en verzoeken. De belangrijkste opmerkingen zijn gebundeld en als bijlage C ingesloten. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 16

20 5 Vergelijkingen De resultaten van het onderzoek in de gemeente Steenwijkerland kunnen in verband worden gebracht met uitkomsten van onderzoek met Digimon in een aantal andere gemeenten. Dat wordt in dit hoofdstuk gedaan met de enigszins vergelijkbare gemeenten Veenendaal en Enschede. Deze twee gemeenten hebben enkele maanden eerder het Digimontraject doorlopen. Enkele kerngegevens (CBS, 2008) over de betreffende gemeenten: Steenwijkerland Veenendaal Enschede Inwonertal Bevolkingsdichtheid Karakter Weinig stedelijk Sterk stedelijk Sterk stedelijk Respons De respons in het onderzoek was 32,1%. Een acceptabele respons maar wel wat lager dan wenselijk. 40% wordt beschouwd als gewenste minimale respons, terwijl 70% een uitschieter is. Het Bureau Vrijwilligerswerk heeft naast de rappelbrief ook twee herinneringsmails gestuurd om de respons wat te vergroten. Ter vergelijking, eveneens gekeken naar een aantal sectoren: Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk (*) Bestand vrijwilligersorganisaties Respons 32,1% 35% 36,6% - Diverse sectoren : Sport Cultuur Soc.cult. Zorg Belangenb. Onderwijs Wijk/buurt Overige 38 = 20,1% 23 = 12,2% 17 = 9,0% 16 = 8,5% 13 = 6,9% 22 = 11,6% 8 = 4,2% 15 = 7,9% 20 = 17,9 % 14 = 12,5 % 7 = 6,3 % 22 = 19,6 % 9 = 8,0 % 10 = 8,9 % 0 = 0,0 % 5 = 4,5 % 77 = 30,4 % 39 = 15,4 % 12 = 4,7 % 19 = 7, 5% 13 = 5,1 % 1 = 0,4 % 23 = 9,1 % 21 = 8,3 % 434 = 26,6% 234 = 14,3% 120 = 7,3 % 155 = 9,5 % 105 = 6,4 % 82 = 5 % 98 = 6,0 % 141 = 8,6% (*) Het landelijke beeld heeft betrekking op 1633 vrijwilligersorganisaties in een tiental gemeenten (waaronder een paar middelgrote), die gedurende de periode begin september 2007/begin augustus 2008 aan Digimon-onderzoek hebben deelgenomen. De belangrijkste kanttekening bij bovenstaand overzicht betreft de soms kleine aantallen in (bepaalde sectoren van) de gemeenten, waardoor detailvergelijking tussen de gemeenten en tussen de sectoren met het nodige voorbehoud plaats dient te vinden. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 17

21 Organisaties De resultaten van het onderzoek in Steenwijkerland geven het beeld dat de lokale vrijwilligerssector vooral bestaat uit kleine en pure vrijwilligersorganisaties zonder beroepskrachten, redelijk overeenkomstig de andere gemeenten: Beroepskrachten: Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk Nee 107 = 56,6 % 61 = 54,5 % 165 = 61,1 % 63,2 % 1 22 = 11,6 % 7 = 6,3 % 48 = 17,8 % 11,5 % 10 of meer 16 = 8,5 % 27 = 24,1 % 13 = 4,8 % 10,4 % Vrijwilligers: Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk = 38,1 % 35 = 31,5 % 102 = 38,2 % 36,1% = 29,1 % 29 = 26,1 % 79 = 29,6 % 26,5% Meer dan = 5,8 % 15 = 13,5 % 30 = 11,3 % 10,3% Vrijwilligersorganisaties in Steenwijkerland zijn iets minder tevreden over het huidige aantal leden, deelnemers of cliënten dan het landelijk beeld. 27% van de organisaties in Steenwijkerland is tevreden ten opzichte van 37% van de organisaties elders in het land. Het aantal organisaties dat een grote toename wenst, is in Steenwijkerland hoger dan het landelijk percentage. De vrijwilligersorganisaties in Steenwijkerland draaien grotendeels, vergelijkbaar met de andere gemeenten en eveneens conform het landelijke beeld, op gemeentesubsidie en contributies/deelnemersbijdragen. Landelijk blijkt 37 % van de organisaties geen ondersteuning te krijgen. De cijfers in Steenwijkerland komen daar met 38% mee overeen. De eventuele ondersteuning komt overal vooral van landelijke en provinciale/regionale organisaties. De onderlinge verschillen tussen de gemeenten onderling vergeleken op hun behoefte aan (extra) ondersteuning zijn klein te noemen: Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk 1 Geen behoefte (32,6%) Geen behoefte (43,0%) Geen behoefte (27,3%) Geen behoefte (31,6%) 2 Fondsenwerving (11,1%) Fondsenwerving (11,4%) Fondsenwerving (15,8%) Fondsenwerving (13,9%) 3 Promotie (10,7%) Promotie (8,2%) Promotie (8,6%) Promotie (8,8%) 4 Huisvesting (7%) Workshops en trainingen voor vrijwilligers (8,2%) Organiseren van activiteiten (7,5 %) Organiseren van activiteiten (6,9%) 5 Workshops en trainingen voor vrijwilligers (6,7%) Op ander vlak (5,1%) Huisvesting (7,5 %) Huisvesting (6,8%) 6 Organiseren van activiteiten Huisvesting (4,4%) Workshops en trainingen (6,3%) voor vrijwilligers (6,9%) Workshops en trainingen voor vrijwilligers (6,7%) Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 18

22 Vrijwilligers In Steenwijkerland blijkt 42% van de organisaties tevreden te zijn over de samenstelling van het vrijwilligersbestand; landelijk ligt dit percentage op 38%. Wil men wél verandering hierin, dan spreekt men alom de wens van verjonging uit (vooral meer vrijwilligers in de leeftijd van 20 tot 50 jaar). De organisaties in Steenwijkerland hebben voor hun vrijwilligers vooral waardering, verzekeringen en onkostenvergoeding geregeld. Begeleiding en scholing komen daarna voor op het lijstje. Dit is niet anders dan het landelijke beeld. Meer zakelijke regelingen als een vrijwilligerscoördinator, vrijwilligersbeleid en vrijwilligerscontracten komen overal beperkter voor. Ook het tekort aan vrijwilligers voor het bestuurswerk en voor het uitvoeren van activiteiten komt redelijk overeen met de landelijke cijfers. Het enige verschil is dat organisaties in de gemeente Steenwijkerland het tekort aan vrijwilligers voor het bestuurswerk bovenaan het lijstje hebben staan terwijl de andere gemeenten veelal vrijwilligers voor het uitvoeren of begeleiden van activiteiten bovenaan het lijstje hebben staan Steunpunt De bekendheid en het gebruik van het steunpunt vrijwilligerswerk komt redelijk overeen met de bekendheid en het gebruik van steunpunten in andere gemeenten. In Steenwijkerland is 86% van de organisatie bekend met het steunpunt en daarvan maakt 25% er ook gebruik van. Landelijk ligt dit percentage op 81% voor de bekendheid en 19% voor het gebruik. Een onderlinge vergelijking van beoordelingen goed/ voldoende van organisaties over de verschillende aspecten van het steunpunt voor vrijwilligerswerk: Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk Beschikbaarheid van informatie en advies 78,7% 57,1% 82,9% 63,9% Ondersteuning werving 68,1% 68,5% 64,3% 57,6% & bemiddeling Belangenbehartiging 55,3% 54,3% 60,9% 50,7% Aanbod van workshops 66% 22,8% 43,9% 46,9% en trainingen Promotie 63,9% 62,8% 78,0% 60,1% Deskundigheid medewerkers 63,9% 62,9% 73,1% 63,9% De beoordelingen goed/ voldoende komen in Steenwijkerland verder redelijk overeen met de landelijke cijfers. Met betrekking tot de verschillende diensten van het steunpunt valt op dat deskundigheidsbevordering in Steenwijkerland veel hoger scoort dan in de andere gemeenten. Gemeente Het contact tussen de organisaties en de gemeente Steenwijkerland is vooral incidenteel, overeenkomstig het landelijke beeld. Wel valt op dat het aantal organisaties dat regelmatig contact met de gemeente onderhoudt in Steenwijkerland wat lager is dan in andere gemeenten. Een onderlinge vergelijking over de tevredenheid over het contact met de gemeente: Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 19

23 Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk (zeer) tevreden 39,4% 51,8% 47,9% 48,9% De mate van tevredenheid is wat lager dan het landelijke beeld. De eventuele verbeterwensen richting gemeenten gaan overal steeds over waardering en promotie van het vrijwilligers en de procedures voor subsidies en vergoedingen, zo ook in Steenwijkerland. Thema s als collectieve verzekeringen, huisvesting en praktische faciliteiten worden eveneens vaker relevant gevonden. Maatschappelijke thema s De relatief nieuwe vragen binnen Digimon over maatschappelijke thema s zijn op de antwoorden geen interesse en weet niet vergeleken: Sociale activering, maatschappelijke integratie, inburgering: Geen interesse Weet niet Maatschappelijke stages: Geen interesse Weet niet Maatschappelijk betrokken ondernemen: Geen interesse Weet niet Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk 94 = 49,7% 35 = 18,5% 55 = 49,5% 21 = 18,9% 95 = 50,3% 65 = 58,0% 17 = 9% 6 = 5,4 % 90 = 47,6% 54 = 48,2 % 34 = 18% 18 = 16,1% 120 = 45,6% 44 = 16,7% 49,7% 20,2% 140 = 52,8% 57,0% 36 = 13,6% 12,2% 134 = 50,4% 49,1% 48 = 18,0% 18,1% Het algemene beeld is hier dat de vrijwilligersorganisaties in Steenwijkerland zich vergelijkbaar opstellen met de organisaties in andere gemeenten. Het percentage van het aantal organisaties dat al actief is in het kader van maatschappelijke stage ligt in Steenwijkerland iets hoger dan het landelijk gemiddeld percentage. In Steenwijkerland leveren iets meer organisaties al een bijdrage aan de uitvoering van de Wet Maatschappelijke ondersteuning: Is al zo of gaat gebeuren Weet niet of niet/nauwelijks bekend mee Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk 50= 26,6% 32 =28,6% 59 = 22,2% 91 = 48,9% 56 = 50,0% 141 = 53,2% 22,9% 51,5% Vraagstukken De werving van bestuursleden, leden/cliënten en overige vrijwilligers zijn landelijk de meest genoemde onderwerpen voor de komende jaren. Wat minder actuele vraagstukken betreffen de sponsoring of fondsenwerving, huisvesting of zaalruimte voor activiteiten en de deskundigheidsbevordering van vrijwilligers. Ook de gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers is een aandachtspunt voor een deel van de organisaties. Als deze gegevens met betrekking tot Steenwijkerland worden vergeleken met de andere gemeenten, zien we herkenbare uitkomsten: Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 20

24 Steenwijkerland Veenendaal Enschede Landelijk 1 Werving bestuursleden Werving overige vrijwilligers Werving leden, deelnemers Werving van leden, deelnemers (16,1%) (16,3%) of cliënten (18,3%) of cliënten (16,5%) 2 Werving leden, deelnemers of cliënten (15,1%) 3 Werving van overige vrijwilligers (13%) 4 Sponsoring/ Fondsenwerving (5,7%) Werving leden, deelnemers of cliënten (16,0%) Werving bestuursleden (12,5%) Deskundigheidsbevordering (9,1%) 5 Huisvesting ( 5,4%) Sponsoring of fondsenwerving (5,7%) Werving bestuursleden (13,1% Werving overige vrijwilligers (11,7%) Sponsoring/ fondsenwerving (8,3%) Deskundigheidsbevordering (5,5%) Werving bestuursleden (13,6%) Werving overige vrijwilligers (12,1%) Sponsoring/ Fondsenwerving (8,1%) Huisvesting (5,2%) Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 21

25 6 Beschouwingen en aanbevelingen De algemene conclusie naar aanleiding van de vergelijking met andere gemeenten mag zijn dat de resultaten van het onderzoek in Steenwijkerland niet wezenlijk afwijken van onderzoek met Digimon elders. De bestaande (kleine) verschillen in de uitkomsten kunnen immers het gevolg zijn van de verschillen in totale en sectorale respons per onderzoek. Lokale vrijwilligersorganisaties in Nederland vertonen grotendeels dezelfde kenmerken, hebben te dealen met grotendeels dezelfde knelpunten en hebben grotendeels dezelfde verwachtingen richting hun gemeente. Voor Steenwijkerland dus geen echt nieuws onder de zon. De vraag komt dan op of het huidige gemeentebeleid voldoende aansluit bij de praktijk, wensen en taal van lokale vrijwilligersorganisaties en antwoord biedt op de vraagstukken die in deze vrijwilligerssector bestaan. En of en hoe deze afstemming beter gemaakt kan worden. Onderstaande aanbevelingen zullen hierop inzoomen. 6.1 Actiepunten De gemeente Steenwijkerland heeft onlangs een visiedocument vrijwilligerswerk opgesteld. Met behulp van de Digimon enquête wil de gemeente toetsen of het visiedocument overeenkomt met de behoeften, wensen en verwachtingen van het vrijwilligersveld. De volgende stap zal het opstellen van specifiek (vrijwilligerswerk)beleid zijn. In het Collegeprogramma heeft de gemeente Steenwijkerland de ambitie uitgesproken het vrijwilligerswerk te stimuleren en te streven naar een percentage van ten minste 48% van de inwoners (18-plus) die op de een of andere manier als vrijwilliger actief is. Om deze ambitie te kunnen realiseren, heeft de gemeente Steenwijkerland in het visiedocument een aantal actiepunten benoemd: 1. De gemeente ondersteunt besturen van vrijwilligersorganisaties omdat zij in belangrijk mate de basis vormen voor een duurzame sociale infrastructuur in onze samenleving 2. De gemeente heeft hoge waardering voor vrijwilligerswerk in alle vormen en soorten. Zij wil deze waardering meer dan tot nu toe het geval is tot uitdrukking brengen. 3. De gemeente wil bondgenootschappen aangaan met organisaties die bestaan uit vrijwilligers en met organisaties die werken met vrijwilligers. In deze bondgenootschappen zal van hen een extra of bijzondere bijdrage gevraagd worden aan de realisatie van gemeentelijke doelen. De vrijwilligersorganisaties hebben middels het Digimon-onderzoek een aantal punten aangegeven waarin de gemeente Steenwijkerland haar beleid en werkwijze kan verbeteren: 1. Wat mogen wij verwachten van de gemeente 2. Gemeentelijke aandacht, waardering en promotie voor/ van ons werk 3. Procedures voor subsidies en vergoedingen 4. Vast contactpersoon bij de gemeente 5. Huisvesting 6. Betere afstemming tussen gemeentelijke diensten 7. Stimuleren van samenwerking tussen organisaties en andere partners 8. Overleg tussen gemeente en vrijwilligersorganisaties Deze punten vormen de basis voor de aanbevelingen en waar mogelijk worden zij met elkaar in verbinding gebracht. Utrecht, 6 november 2008 * Vrijwillig actief 22