Waardegedreven zorginkoop. Dementie

Transcriptie

1 Waardegedreven zorginkoop Dementie 1

2 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding CZ groep streeft naar waardegedreven 4 zorginkoop 1.2 Vier aspecten die waarde voor de patiënt 5 beschrijven 1.3 Omslag naar waardegedreven zorg voor 7 aantal aandoeningen 2 Waardegedreven zorginkoop bij dementie Onze visie De waarde van dementiezorg vergroten Conclusie 12 3

4 1 Inleiding Inkopen op Waarde 1.1 CZ groep streeft naar waardegedreven inkoop CZ groep wil zorg inkopen die zoveel mogelijk waarde toevoegt voor de verzekerde. Dit is zorg die aansluit bij de behoefte van de patiënt, op de juiste plek geleverd wordt, van goede kwaliteit is, tegen acceptabele kosten. Visie CZ groep richt zich met zijn inkoop op het realiseren van de beste zorg voor zijn verzekerden. Hierbij zet CZ groep de behoefte van de cliënt centraal waarbij de kwaliteit en toegankelijkheid geborgd zijn, tegen acceptabele kosten. De prijs van een behandeling is nu nog vaak leidend bij de zorginkoop. Wij vinden dat kwaliteit waar mogelijk een meer prominente rol moet gaan spelen in de zorginkoop. Ook de patiënt zelf vraagt steeds meer om inzicht in kwaliteit. CZ groep geeft hier al vanaf 2009, met de start van zijn selectieve inkoopbeleid borstkanker, invulling aan. Via selectieve inkoop trajecten, de ontwikkeling van regiovisies en innovatie trajecten heeft CZ groep de afgelopen jaren een start gemaakt om kwaliteit een steeds grotere rol te laten spelen. Landelijk zijn er ook veel ontwikkelingen geweest om de kwaliteit van zorg inzichtelijk te maken. Hierbij zien we een verschuiving van indicatoren die zich richten op faciliteiten en processen naar indicatoren die de uitkomsten van zorg inzichtelijk maken. Ook patiëntervaringen spelen een steeds grotere rol. Deze ontwikkelingen maken het mogelijk om ons beleid om kwaliteit een steeds prominentere rol te geven verder uit te bouwen. Patiëntgericht Patiënten worden betrokken bij de behandeling en de behandelkeuze. Patiëntervaringen met de zorg worden gemeten via de PREM en spelen een rol bij de zorginkoop. Uitkomsten Patiënten hebben een stem in de ontwikkeling en selectie van (uitkomst)indicatoren. Indicatoren focussen zoveel mogelijk op klinische uitkomstmaten en PROM s. Inkoop gebaseerd op beschikbare uitkomstindicatoren. Ketenzorg Zorg geleverd door meerdere zorgverleners, wordt in samenwerking, en waar mogelijk geïntegreerd, geleverd. Zorg wordt waar mogelijk integraal ingekocht. Kosten Kosten worden integraal gemeten en er wordt gestreefd naar zo realistisch mogelijke kosten. 4

5 Om ons beleid hierop verder uit te bouwen sluiten we aan bij het principe van waardegedreven zorginkoop. De patiënt staat hierbij centraal en de focus ligt op specifieke doelgroepen en aandoeningen. Voor elk van deze doelgroepen en aandoeningen maken we inzichtelijk welke knelpunten patiënten ervaren gedurende hun gehele behandeling. De keten van zorg staat hierbij centraal. CZ groep brengt in kaart in welke mate bij elk onderdeel (voortraject, diagnostiek, de interventie zelf en het natraject) de zorg patiëntgericht wordt geleverd. Hierbij wordt in kaart gebracht welke zorgaanbieders betrokken zijn, welke zorgproducten geleverd worden en hoe de patiënt de geleverde zorg ervaart. CZ groep stelt hiervoor 4 specifieke aspecten vanuit waardegedreven zorginkoop centraal, te weten de mate van patiëntgerichtheid, de uitkomsten van de zorg, de mate waarin de keten van zorg functioneert en de kosten van zorg. Via deze pijlers wordt gekeken op welke wijze CZ groep de waarde voor verzekerden kan verhogen. 1.2 Vier aspecten die waarde voor de patiënt beschrijven Waarde is een complex begrip. Essentieel is dat vanuit de gehele zorgketen van de patiënt gekeken wordt hoe de zorg kan worden verbeterd. De patiënt staat hierbij centraal. Om inzichtelijk te maken op welke wijze CZ groep dit opneemt in zijn inkoopbeleid, vertalen we dit naar inkoopactiviteiten op de 4 onderstaande aspecten: de mate van patiëntgerichtheid, uitkomsten van zorg, de mate waarin de zorg in een keten wordt geleverd en kosten van zorg. In de volgende paragrafen lichten we deze aspecten verder toe Zorg is patiëntgericht De eerste pijler van het concept waarde is de patiëntgerichtheid van de zorg. Zorg moet aansluiten bij de behoefte van de patiënt. Zo vinden we het belangrijk dat er binnen het zorgtraject, op de momenten dat er iets te kiezen valt, ruimte is voor samen beslissen. Samen beslissen moet een vanzelfsprekend onderdeel zijn van zorg en behandeling en zo actieve betrokkenheid van patiënten bij besluitvorming rondom behandeling vergroten. Dit betekent dat de arts en patiënt samen bespreken wat de medische mogelijkheden zijn, wat de voor- en nadelen zijn van de verschillende mogelijkheden, rekening houden met de persoonlijke voorkeur van de patiënt en vervolgens gezamenlijk tot een besluit komen. CZ groep zet zich met het Programma Samen beslissen actief in voor betere besluitvorming en verhoging van de patiënttevredenheid. Door onder meer in gesprek te gaan met patiëntenorganisaties over ons beleid, willen we patiënten betrekken bij de invulling hiervan. Ook onze Ledenraad betrekken we actief bij het zorginkoopbeleid. Om te achterhalen wat patiënten nu écht belangrijk vinden en wat voor hen kwaliteit van zorg is. Dit kan voor verschillende groepen patiënten verschillend uitpakken, een patiënt met een levensbedreigende ziekte die een operatie moet ondergaan zal andere aspecten belangrijk vinden dan een chronische COPD patiënt. Daarom vinden we het tot slot ook zo belangrijk om bij het meten van de uitkomsten van zorg ook te kijken naar patiëntervaringen (PREM/ Zorgkaart Nederland) met de geleverde zorg. De PREM (patient reported experience measures) en Zorgkaart Nederland focussen op de beleving van patiënten met de zorg en gaan in op aspecten zoals de bejegening, de informatievoorziening, de mate waarin er ruimte was voor samen beslissen en het proces van de geleverde zorg. Dit geeft CZ groep waardevolle inzichten in hoe de zorg geleverd wordt en of deze aansluit bij de behoefte van patiënten. Wij streven ernaar om beschikbare informatie over patiëntervaringen steeds meer op te nemen in onze zorginkoop afspraken. Zo maken we bijvoorbeeld binnen ons inkoopbeleid farmacie expliciete afspraken met apothekers over de uitkomsten van metingen van patiëntervaringen. Apothekers die, naast goede kwaliteit en doelmatigheid, de zorg ook patiëntgericht leveren, krijgen van ons een extra vergoeding Uitkomsten meten en transparant maken In de afspraken die wij met zorgaanbieders maken, willen we zoveel mogelijk kijken naar uitkomsten van zorg. Samen met de patiënt willen we definiëren wat de belangrijkste uitkomsten zijn van het zorgproces. Hierbij gaat het zowel om de klinische uitkomsten van de zorg (zoals percentage complicaties, overleving, percentage heroperaties) als de patiënt ervaren uitkomsten van zorg (mate van herstel, mate waarin dagelijkse activiteiten weer kunnen worden uitgevoerd). Deze uitkomsten nemen wij mee in de zorginkoop. Zo willen we ervoor zorgen dat de geleverde zorg van zo hoog mogelijke kwaliteit is en aansluit bij de behoefte van de patiënt. Landelijk zijn steeds meer partijen bezig met het ontwikkelen en transparant maken van uitkomstindicatoren die inzicht geven in de kwaliteit van de geleverde zorg voor een betreffende aandoening. Dit betreft bijvoorbeeld organisaties als DICA (Dutch Institute for Clinical Auditing), het Zorginstituut Nederland en Meetbaar Beter. CZ groep 5

6 streeft ernaar om de landelijk beschikbare informatie actief te gebruiken binnen zijn inkoop. Hierbij stimuleren wij zorgaanbieders ook om de resultaten onderling te bespreken en via een kwaliteitsyclus de zorg die zij leveren steeds verder te verbeteren. CZ groep stimuleert dit onder andere door de informatie inzichtelijk te maken voor zorgaanbieders en de verschillen bespreekbaar te maken. Daarnaast maakt CZ groep verschillen ook inzichtelijk voor verzekerden, hetgeen niet alleen keuze-informatie voor de verzekerde biedt, maar zorgaanbieders ook kan stimuleren om de beste zorg te leveren. CZ groep maakt deze informatie op de website (Zorgvinder) inzichtelijk. De verzekerde vindt hier informatie over de kwaliteit van de zorg (gebaseerd op de landelijk openbare kwaliteitsindicatoren), de wachttijden en de patiëntervaringen. Hier presenteert CZ groep ook de criteria die de basis vormen voor zijn inkoopbeleid. Bij onze selectieve inkoop van de aandoeningen borstkanker, bariatrie, schisis en infectieprothesiologie is bijvoorbeeld al op detailniveau terug te vinden hoe ziekenhuizen scoren op de volgens ons belangrijkste indicatoren. CZ groep is voornemens om in 2017 alle beschikbare kwaliteitsinformatie op detailniveau openbaar te maken via Zorgvinder. CZ groep bespreekt deze kwaliteitsinformatie ook met de betreffende zorgaanbieders. Hiervoor heeft CZ groep bench mark rapportages ontwikkeld die inzicht geven op welke aspecten een zorgaanbieder goed of minder goed presteert Zorg in samenhang bezien Als we het hebben over zorg die zoveel mogelijk waarde toevoegt voor onze verzekerden, dan kijken we bij voorkeur breder naar de hele keten van zorg, in plaats van naar losse onderdelen van de zorg. De juiste zorg op de juiste plek, dat kan alleen door integraal naar de hele keten van zorg te kijken. CZ groep stimuleert hierbij onder andere netwerkvorming tussen zorgaanbieders. Zorgaanbieders stemmen onderling af waar de zorg op dat moment voor een specifieke patiënt het best geleverd kan worden en leggen dit bijvoorbeeld vast in een transmuraal zorgpad. Daarnaast stimuleert CZ groep samenwerking door middel van specifieke contract afspraken die betrekking hebben op de gehele keten. Voor een aantal doelgroepen heeft CZ groep hiervoor inzichtelijk gemaakt met welke zorgverleners een patiënt te maken krijgt gedurende zijn zorgproces. Op basis van deze inzichten wordt gekeken hoe de zorg geoptimaliseerd kan worden door de samenwerking tussen zorgaanbieders te verbeteren en netwerkvorming te stimuleren. Een voorbeeld hiervan is ons beleid op complexe wondzorg waarbij al bij de indicatiestelling gekeken wordt waar in de keten de patiënt het beste geholpen kan worden. Dat kan in sommige gevallen betekenen dat een patiënt met een complexe wond meteen bij een gespecialiseerde zorgaanbieder terecht komt, zodat de patiënt zo snel mogelijk de juiste zorg ontvangt Kostenbewustzijn vergroten De laatste pijler betreft de kosten van de zorg. Bij waardegedreven zorginkoop gaat het zoals gezegd over zorg die zoveel mogelijk waarde toevoegt voor de patiënt. Dit betekent dat er naast het inzichtelijk maken van kwaliteit van zorg ook inzicht moet zijn in de kosten van de zorg. Op het niveau van de afzonderlijke aandoeningen zal een afweging gemaakt moeten worden wat accep tabele kosten zijn, gegeven het kwaliteitsniveau en de impact van de aandoening. CZ groep ziet het als zijn verantwoordelijkheid om vervolgens te kijken hoe hoge kosten, verspilling, inefficiency en kostenverschillen tussen zorgaanbieders bespreekbaar gemaakt en aangepakt kunnen worden Relatie tussen kosten en kwaliteit In onze uiteindelijke inkoop zet CZ groep de kwaliteit, waaronder de aspecten patiëntgerichtheid, ketenbenadering en inzicht in uitkomsten van de zorg vallen, af tegen de kosten van de zorg. De mate waarin kwaliteit dan wel prijs leidend is bij de inkoop hangt af van een aantal factoren. Allereerst is het belangrijk dat er inzicht is in de kwaliteit en kosten van de zorg, patiëntervaringen en eventuele praktijkvariatie tussen zorgaanbieders. Deze informatie is essentieel om daadwerkelijk op waarde te kunnen sturen bij de zorginkoop. Daar waar geen kwaliteitsinformatie beschikbaar is, of de uitkomsten niet onderscheidend zijn, gaan we uit van een voldoende kwaliteit van zorg (zoals onder meer geborgd in opleiding, registratie en getoetst door de IGZ), maar zal prijs nog steeds leidend zijn in de zorginkoop. Bij de weging van prijs en kwaliteit speelt ook de impact van de aandoening op het dagelijks leven van de patiënt mee. Zo zal de weging van kwaliteit ten opzichte van prijs anders zijn bij hoogcomplexe oncologische zorg dan bij een laagcomplexe, routinematige behandeling. Tot slot speelt ook de totale schadelast een rol. Waar de zorg/behandeling een groter beslag legt op de beschikbare middelen, zal prijs naast kwaliteit zwaarder meewegen in de totale zorg inkoop. We hebben immers een grote verantwoordelijkheid om de zorg betaalbaar te houden. 6

7 Kosten Kosten Kwaliteit Kwaliteit Kosten zijn leidend als: Kwaliteit is leidend als: Beperkt inzicht in kwaliteitsgegevens Inzicht in kwaliteitsgegevens, inclusief Weinig variatie in kwaliteit tussen zorgaanbieders uitkomstmaten Kostenverschillen tussen zorgaanbieders Variatie in kwaliteit tussen zorgaanbieders Beperkte impact van de ziekte Kosten verschillen tussen zorgaanbieders Laag complexe zorg Hoge impact van de ziekte Hoge schadelast Hoog complexe zorg Beïnvloedende factoren: 1.3 Omslag naar waardegedreven zorg voor aantal aandoeningen Om deze omslag naar waardegedreven zorg concreet te maken heeft CZ groep een viertal doelgroepen aan ge wezen voor inkoop Dit betreft darmkanker, wondzorg, dementie en heup- en knieartrose. We starten bewust met een beperkt aantal doelgroepen waarin dit concept verder wordt uitgedacht / uitgewerkt om ervaring op te doen en inzicht te krijgen in de mogelijkheden. Dit houdt niet in dat voor andere doelgroepen en sectoren kwaliteit geen rol speelt binnen de inkoop, integendeel. Ook bij andere doelgroepen en sectoren wordt gekeken hoe, op basis van beschikbare kwaliteitsinformatie, kwaliteit een zo groot mogelijke rol kan spelen binnen de zorginkoop. Voor de omslag naar waardegedreven zorg, wordt echter voor alle 4 om schreven aspecten de zorg in kaart gebracht en wordt nagedacht hoe de inkoop zo ingericht kan worden dat ook voor de behaalde waarde betaald wordt. Daarbij wordt voor deze zorg ook naar de totale keten van zorg gekeken en niet naar delen van de zorg binnen de keten. inzicht impact schadelast Voor elk van deze doelgroepen werken we hieronder uit wat ons lange termijn visie is rondom waardegedreven inkoop. Hierbij zoomen we in op alle 4 de afzonderlijke aspecten. 7

8 2 Waardegedreven zorginkoop bij dementie Dementie 1 is een chronische aandoening met grote gevolgen voor patiënten, hun families en de samenleving. Een steeds grotere groep mensen wordt de komende jaren geconfronteerd met dementie, terwijl de druk op de zorgkosten toeneemt. In Nederland hebben ruim mensen dementie. In 2055 bereikt het aantal mensen met dementie een piek van ruim (Alzheimer Nederland, 2015) 2. Zorgen voor iemand met dementie is zwaar. Het is een ingrijpende, niet te genezen ziekte met een progressief verloop. Daardoor heeft het veel impact op iemands leven. Vaak worden de eerste symptomen niet herkend als dementie. Hierdoor houden mensen lang een onaangenaam niet-pluis-gevoel met onzekerheid, angst en zorgen. Later in het ziekteproces verandert vaak het gedrag van de persoon met dementie. Het wordt dan voor vrienden en familie moeilijk om met het onbegrepen gedrag om te gaan en te accepteren dat je soms al afscheid moet nemen van een dierbare terwijl hij nog leeft. Naast de druk op de zorgkosten, neemt ook de druk op het zorgpersoneel en de mantelzorgers toe. Het sterk stijgende aantal ouderen in combinatie met een dalend aantal jongeren leidt tot een tekort aan verzorgend personeel. Daarnaast neemt door het overheidsbeleid zo lang mogelijk thuis blijven wonen de druk op mantelzorgers verder toe, terwijl ruim de helft van hen overbelast is (Alzheimer Nederland, 2015). Door de veelheid aan betrokken zorgprofessionals en financieringsstromen, is er een risico op een reactieve en gefragmenteerde inrichting van de zorg. Dat alles betekent dat er voldoende redenen zijn om kritisch te kijken hoe we de zorg voor mensen met dementie anders kunnen organiseren. Op verschillende onderdelen binnen de keten van dementiezorg zijn verbeteringen mogelijk. Om inzicht in de knelpunten te krijgen vanuit het oogpunt van de patiënt, heeft CZ groep daarom een uitgebreide patiëntreis gemaakt op basis van gesprekken met mantelzorgers, mensen met dementie en zorgprofessionals. We hebben het huidige zorgpad voor mensen met dementie in beeld gebracht. Ook diverse focusgroepen met zorgverleners hebben ons waardevolle inzichten gegeven. Daarnaast hebben we data-analyses uitgevoerd en weten schappelijke literatuur op het gebied van dementie beoordeeld. Dit alles heeft geleid tot de bevinding dat de druk op mantel z orgers toeneemt, dat er sprake is van gefragmenteerde en reactieve zorg, dat het aanbod niet aansluit bij de behoefte en dat er onvoldoende kennis van dementie is. CZ groep richt zich in zijn dementieprogramma via 3 routes op het verbeteren van deze bevindingen: via onze zorginkoop; via diensten voor mensen met dementie en hun mantelzorgers; via experimentregio s. CZ groep wil een bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers door diensten aan te bieden. Deze worden aangeboden via en andere kanalen, zoals een nieuwsbrief. De diensten zijn ingedeeld in de fasen dementie herkennen, omgaan met dementie en zorg regelen. Als zorgverlener kunt u uw patiënten en mantelzorgers ook verwijzen naar deze diensten. 1 Dementie is een verzamelnaam voor aandoeningen die gekenmerkt worden door combinaties van meervoudige stoornissen in de verstandelijke vermogens (waaronder het geheugen), stemming en gedrag. De specifieke kenmerken van de verschillende combinaties worden bepaald door de aard, lokalisatie en ernst van de afwijkingen in de hersenen (CBO richtlijn; DSMIV; Diagnostic and statistical Manual of Mental Disorders 4th edition, American Psychiatric Association,1994). 2 Alzheimer Nederland. Cijfers en feiten over dementie

9 In 3 experimentregio s is CZ groep actief om te komen tot state-of-the-art dementiezorg (Maastricht, Zeeland en Moerdijk). We zijn gestart met het opstellen van de regionale patiëntreis. Op basis daarvan brengen we verbeterpunten in kaart en voeren we die uit. Op hoofdlijnen richten de activiteiten zich op een beter afgestemde keten van dementiezorg en begeleiding, betere diagnostiek en verwijzing, mantelzorgondersteuning en het vergroten van de kennis over dementie. De leerervaringen in de experimentregio s leiden tot de ontwikkeling van een toolbox om ook andere regio s te ondersteunen bij het optimaliseren van de ketensamenwerking. Ketens die interesse hebben in deze toolbox, kunnen dit aangeven bij hun zorginkoper. Inkopen op Waarde dementie Visie CZ groep wil goede en toegankelijke dementiezorg die zo veel mogelijk waarde oplevert voor de cliënt, tegen acceptabele kosten. In dit hoofdstuk richten we ons alleen op de route via zorginkoop. Specifiek voor de zorginkoop hebben we de bevindingen vertaald naar de doelstelling om de best mogelijke, persoonsgerichte ondersteuning en zorg voor mensen met dementie te bereiken. Dit doen wij vanuit een waardegedreven aanpak waarbij de patiënt centraal staat. 2.1 Onze visie CZ groep is ervan overtuigd dat de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers beter kan en moet. Daarvoor willen wij onze verantwoordelijkheid nemen. Met ons programma Dementie willen we de totale keten van dementiezorg verbeteren. Ons uitgangspunt is dat de juiste zorg, door de juiste zorgaanbieder en op het juiste moment wordt verleend. We vinden het belangrijk dat de geboden zorg zo veel mogelijk aansluit op de behoefte van mensen met Patiëntgericht Aanbod creëren dat past bij behoefte van patiënten Ervaringen van patiënten en mantelzorgers centraal zetten om de zorgverlening te verbeteren Kennisdeling over dementie bevorderen Dialooggesprekken met verpleeghuizen voeren om patiëntgerichte zorg te bieden Uitkomsten Zorgstandaard Dementie als solide basis Meten van uitkomsten stimuleren via ICHOM, Vilans en Deltaplan Dementie Ketenzorg Inzicht in succesfactoren van ketensamenwerking genereren Kennisdeling over dementiezorg bevorderen Multidisciplinaire samenwerking op wijk-, lokaal en regionaal niveau stimuleren Stepped care diagnostiek Kosten Goede en tijdige zorg stimuleren waardoor doelmatigheid wordt bereikt en escalatiezorg voorkomen 9

10 dementie en hun mantelzorgers. Samenwerking tussen alle betrokkenen in de verschillende schakels van de keten is essentieel. Zo ervaren mensen met dementie en hun mantelzorgers hier geen hinder van. Een goede organisatie van de dementiezorg leidt daarnaast tot een verlaging van de kosten per patiënt door het voorkómen van dubbele zorg en escalatiezorg. Op de lange termijn wil CZ groep inzicht krijgen in de uitkomsten van dementiezorg voor het hele zorgpad. Zo kunnen we de kwaliteit van de zorg verbeteren, patiënten informeren en beter inkopen. Ook patiëntervaringen worden verzameld. Deze gegevens zijn transparant en worden gebruikt om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. De zorg voor mensen met dementie is persoonsgericht. Zorgverleners richten zich op iemands totale welbevinden. Zij kennen iemands achtergrond, leefomstandigheden, hobby s, voorkeuren en zijn sociale netwerk. Al deze aspecten worden meegewogen bij het vormgeven van de zorg en maken deel uit van de overdracht naar andere zorgverleners. 2.2 De waarde van dementiezorg vergroten CZ groep zet per pijler in op een aantal belangrijke zorginkoopactiviteiten. Daarmee willen we de waarde van de dementiezorg vergroten: realiseren van goede ketenzorg door betere afstemming en samenwerking, en het realiseren van stepped care; patiëntgerichtheid verbeteren door het stimuleren van persoonsgerichte zorg en de inzet van casemanagement; belonen op basis van kwaliteit, door inzicht in de uitkomsten van de zorg; afname van de kosten door kwaliteitsverbetering. Deze zorginkoopactiviteiten per pijler werken wij hieronder verder uit Ketenzorg door betere afstemming en stepped care Betere afstemming en samenwerking binnen de keten CZ groep wil dat er in 2020 een goede multidisciplinaire samenwerking en ondersteuning is voor kwetsbare ouderen in het algemeen en mensen met dementie en hun mantelzorger(s) in het bijzonder. Deze is geregeld op wijkniveau, lokaal niveau en regionaal niveau. Er wordt gewerkt volgens het principe van zelfredzaamheid eerst. Pas daarna volgt de inzet van het informele netwerk en wordt er gezocht naar passende maatschappelijke Formele zorg Maatschappelijke ondersteuning Informeel netwerk Zelfredzaamheid ondersteuning vanuit het sociale domein. Als laatste komt de inzet van formele zorg in beeld, bijvoorbeeld uit het medische domein. Hierbij hebben we ook aandacht voor de afstemming van deze zorg met de andere domeinen, zodat de zorg niet gefragmenteerd wordt aangeboden. 3 Lokaal geven zorgverleners op verschillende manieren vorm aan de multidisciplinaire samenwerking. Ongeacht de gekozen samenwerkingsvorm, moet de zorg bijdragen aan het centraal stellen van mensen met dementie en mantelzorgers. De organisatie van de zorg rondom dementie is dus wijkgericht en professioneel (qua organisatie en aansturing). Daardoor is de coördinatie, de continuïteit en de kwaliteit van deze zorg gewaarborgd. Alle betrokken professionals werken naadloos met elkaar samen (de huisarts en de wijkverpleegkundige, de tweede lijn, het gemeentelijk domein, et cetera). CZ groep wil dat de keten van dementiezorg en begeleiding in 2020 beter op elkaar is afgestemd. Daarvoor hebben we een netwerkreviewscan laten ontwikkelen. Deze stellen wij beschikbaar om ketens te helpen om inzicht te krijgen in hun huidige samenwerking en om de verbeterpunten scherp te krijgen. CZ groep neemt daarnaast deel aan Samen op weg. Dat is een samenwerkingsprogramma van de 4 grootste verzekeraars om inzicht te krijgen in de succesfactoren voor goede samenwerking binnen de dementieketen. De bevindingen hiervan gebruiken wij voor het zorginkoopbeleid Wij stellen aan regionale samenwerkingsverbanden voor dementie een format beschikbaar voor de keuzewijzer Dementie, waarmee de keten een vraaggestuurde sociale kaart kan opstellen Bron: ZoWel-model. Oktober 2013

11 Diagnostiek volgens het stepped care-model Als er een vermoeden bestaat van dementie, vindt CZ groep het belangrijk dat de persoon in kwestie en zijn mantelzorger snel weten waar zij aan toe zijn. Zij moeten voldoende begeleiding, ondersteuning en informatie ontvangen. Zo krijgen zij de kans om zich voor te bereiden op een leven met dementie. De periode rondom het stellen van de diagnose is voor mensen met dementie en hun mantelzorgers intensief, onzeker en veelal langdurig. Bij een vermoeden van dementie willen wij dat er zo snel mogelijk een diagnose wordt gesteld. Door de aanloopfase kan het duiden van geheugenproblemen lastig zijn. Het is daarom belangrijk dat de huisarts goed aangeeft wat mensen kunnen verwachten en hoe de begeleiding er na de diagnose uitziet. In de ideale situatie vindt de diagnostiek voor mensen met geheugenproblemen plaats volgens een vorm van stepped care. De invulling daarvan geeft ruimte voor regionale verschillen, maar sluit in ieder geval aan bij de geldende richtlijnen. De diagnostiek bij verdenking van bijzondere vormen van dementie, bij jongere personen en snelle progressie vindt alleen plaats in de tweede of derde lijn. De overige diagnostiek vindt plaats in de eerste lijn. De zorg is zodanig ingericht dat de diagnostiek binnen de tweede of derde lijn plaatsvindt binnen 6 weken na doorverwijzing van de huisarts. Wanneer neurologische diagnostiek noodzakelijk is, vindt deze bij een aanbieder plaats die door CZ groep gecontracteerd is. Daarbij vindt de diagnostiek plaats op 1 dag. Mensen met dementie en hun mantelzorgers worden zó geïnformeerd over het diagnostische traject en de eventuele behandelmogelijkheden, dat zij zelf weloverwogen beslissingen kunnen nemen en realistische verwachtingen hebben van het traject. Deze informatie wordt gegeven door de verantwoordelijke (huis)arts. Huisartsen worden ondersteund op het gebied van diagnostiek door hen actief te wijzen op de beschikbaarheid van de M&I-verrichting MMSE, de prestatie ouderenzorg en de consultmogelijkheid van de specialist ouderengeneeskunde, neuroloog of geriater. CZ groep bespreekt afwijkende resultaten op de indicatorenset dementie medisch specialistische zorg met de betreffende ziekenhuizen om de kwaliteit van de diagnostiek verder te verbeteren Vergroten van de patiëntgerichtheid Vergroten van de patiëntgerichtheid door persoonsgerichte zorg Wij vinden het belangrijk dat de zorg voor mensen met dementie en hun mantelzorgers persoonsgericht is en uitgaat van hun behoeften. De kwaliteit van leven, eigen regie en beleving staan voorop. Alle betrokken zorg verleners weten wie de persoon met dementie is. Zij kennen zijn geschiedenis, weten wat hij belangrijk vindt en wat zijn normen en waarden zijn. Zorgverleners geven persoonlijke aandacht aan de hele mens, zowel het fysieke, als het emotionele, geestelijke en sociale aspect. Deze persoonsgerichte zorg vereist dat er goede afspraken zijn over de overdracht van ondersteuning en zorg tussen zorgverleners. Aanbod sluit aan bij de behoefte De bespreking van het zorgplan door de wijkverpleegkundige is gericht op de evaluatie en bijsturing van de geboden zorg op de behoefte. Mensen die intramurale zorg ontvangen, hebben langdurig een intensieve zorgvraag en hebben zorg in de nabijheid of permanent toezicht nodig. Een gevarieerd aanbod van intramurale zorg is gewenst. Goede zorg vindt plaats in een woonomgeving die veilig is en die is aangepast aan de wensen van cliënten. Het levensverhaal van de persoon met dementie wordt gebruikt om de uitgangspunten voor de bejegening, zorgverlening en behandeling door zorgverleners vast te stellen. Zorginkopers van CZ groep voeren dialooggesprekken met verpleeghuizen en stimuleren hen de komende periode om de omslag van taak- naar persoonsgerichte zorg verder vorm te geven. Wij willen dat zij hun zorgverlening richten op het totale welbevinden. Dat doen wij door inspiratiebijeenkomsten en de verspreiding van good practices. Daarnaast gaat CZ groep met regionale dementienetwerken in gesprek over hun resultaten en verbeterpunten vanuit de Dementiemonitor Mantelzorg. Verder voeren wij gesprekken met de regionale vertegenwoordigers van Alzheimer Nederland over gewenste wijzigingen in de organisatie van de zorg, zodat deze beter aansluit op de behoeftes van patiënten en mantelzorgers. Herkenbaar en tijdig casemanagement Patiëntgerichte zorg betekent in onze ogen ook het goed inrichten van casemanagement. CZ groep vindt goede begeleiding in de vorm van casemanagement essentieel tijdens het hele traject van niet-pluis tot overlijden. Hierdoor weten mensen met dementie duidelijk op wie zij een beroep kunnen doen. Daarnaast zorgt casemanagement ervoor dat mensen met dementie en hun mantelzorgers zich ondersteund voelen, weten wat hun te wachten staat en kunnen omgaan met de gevolgen van de ziekte. Onder casemanagement verstaan we het systematisch aanbieden van gecoördineerde behandeling, zorg en ondersteuning door een vaste, onafhankelijke, 11

12 deskundige en ervaren professional tijdens het hele traject van niet-pluis tot aan opname in een woonvorm voor mensen met dementie, of overlijden. De professional die het casemanagement uitvoert, is in veel gevallen een generalist. Een praktijkondersteuner huisartsen (POH) bijvoorbeeld, of een ouderenconsulent of een wijkverpleegkundige. Deze professional stelt de persoon met dementie en zijn mantelzorger centraal en heeft kennis van het ziektebeeld en onbegrepen gedrag. Wanneer het ziektebeeld te complex of te specifiek is, of als de bijkomende problemen de competenties van de generalist overstijgen, zorgt hij tijdig voor een opschaling naar een specialist van het regionale netwerk. Deze specialist, bijvoorbeeld een casemanager dementie, kan worden gevraagd om advies, tijdelijke ondersteuning op de achtergrond of het overnemen van het casemanagement. Kortom, de specialist ondersteunt de generalist door mee te denken, mee te werken of mee te doen. De complexiteit is niet afhankelijk van de fase waarin iemand zich bevindt, maar van de organisatie rondom de aandoening, de kennis van de generalist en de mate van zelfmanagement. Daarbij kan de intensiteit van het casemanagement variëren per stadium, tussen personen en hun omstandigheden. CZ groep koopt de specialistische functie voor casemanagement dementie geoormerkt in bij aanbieders van wijkverpleging die voldoen aan de gestelde eisen. dementiezorg te verbeteren voor de volledige keten. Op dit moment zijn er binnen de dementiezorg een aantal uitkomstindicatoren beschikbaar. Deze worden echter niet landelijk gemeten, zijn niet op het niveau van het samenwerkingsverband inzichtelijk voor verzekeraars en richten zich alleen op structuur- en procesindicatoren. Op de landelijke tafels, zoals het Deltaplan Dementie en de stuurgroep uitkomstindicatoren Vilans, spreekt CZ groep zijn voorkeur uit voor een landelijke ketenbrede kwaliteitsmeting. Hierbij denken we aan de ICHOM-set dementie. Bij een positieve ontvangst overweegt CZ groep om de implementatie te bevorderen door ervaring op te doen in zijn experimentregio s. In de tussenliggende periode gebruiken we de bestaande datasets. CZ groep vindt het zinvol dat dementieketens de kwaliteit van leven van mensen met dementie, hun mantelzorgers en hun belasting of volhoudtijd (draagkracht) monitoren en gebruiken om het zorgplan passend te houden. Wij faciliteren zorgaanbieders hierin door de aansluiting op de uitkomstindicatoren dementiezorg van Vilans. CZ groep bespreekt met de ketens in zijn primaire werkgebied welke resultaten zijn behaald op de meting netwerkindicatoren en welke verbeteringen worden uitgevoerd. Daarnaast vragen we inzage in de ervaringen en bevindingen met de uitkomstindicatoren casemanagement van Vilans. opzichte van ongewijzigd beleid. We gaan er daarbij van uit dat de kosten dalen wanneer de kwaliteit toeneemt. Door goede samenwerking, tijdige ondersteuning en doelmatige zorg dalen de kosten per patiënt. 2.3 Conclusie Dementie heeft veel impact op het leven van mensen en hun naasten. Naar verwachting neemt het aantal mensen met dementie de komende jaren flink toe. Daarom wil CZ groep de best mogelijke, persoons gerichte onder steuning en zorg voor mensen met dementie bereiken. Wij geven dit vorm door dementiezorg in te kopen op waarde. Op korte termijn pakken we diverse verbeterpunten aan via verschillende routes, zoals direct via de zorginkoop, maar ook indirect via onze rol op verschillende landelijke overlegtafels. De huidige organisatie van de dementiezorg over verschillende domeinen en met een veelvoud aan betrokken zorgprofessionals maakt dat verbeteringen soms met kleine stappen gaan en veel tijd kosten. Voor de lange termijn dragen we met ons beleid graag bij aan het voorkómen van gefragmenteerde en reactieve zorg. We willen de samenwerkingsverbanden versterken en sturen op kwaliteit voor de hele zorgketen Inzicht in uitkomsten creëren Dementiezorg voldoet minimaal aan de Zorgstandaard dementie 4. De langetermijn ambitie van CZ groep is dat de uitkomsten van deze zorg inzichtelijk zijn voor het hele zorgpad. Deze sectoroverstijgende uitkomsten kunnen dan worden ingezet om de kwaliteit van de Afname van kosten door kwaliteitsverbetering De kosten voor het hele zorgpad zijn niet inzichtelijk, doordat dementiezorg binnen verschillende domeinen (Wmo, Zvw, Wlz) wordt uitgevoerd. CZ groep wil dat de kosten per patiënt (binnen de Zvw) in 2020 afnemen ten 4 Zorgstandaard dementie. Steun en zorg. Juli 2013, Alzheimer Nederland & Vilans. 12

13 13

14 Alles voor betere zorg